Ankyloglossie: Tongafwijking met te kort tongriempje
De tongriem (tongriempje, frenulum linguae) is een slijmvliesplooi (soort huidstrook) die de tong verbindt met de onderkant van de mond. Bij ankyloglossie is het tongriempje korter dan normaal. Deze aangeboren aandoening leidt mogelijk tot beperkte tongbewegingen, voedingsproblemen en spraakproblemen. Niet altijd is een behandeling nodig, maar wanneer klachten optreden, behandelt een ingreep succesvol de te korte tongriem. De vooruitzichten van deze tongafwijking zijn tot slot meestal zeer goed, maar onbehandeld komen wel complicaties voor.- Synoniem van ankyloglossie
- Epidemiologie
- Oorzaken
- Risicofactoren
- Symptomen: Problemen met voeding, tongbewegingen en spraak
- Baby
- Moeder die borstvoeding geeft
- Kind
- Alarmsymptomen
- Diagnose en Onderzoeken
- Behandeling
- Baby
- Oudere baby's
- Oudere kinderen en volwassenen
- Prognose
- Complicaties
- Preventie
- Praktische omgangstips voor ankyloglossie
- Mondhygiëne en voeding
- Communicatie en behandeling
- Misvattingen rond ankyloglossie
- Ankyloglossie is alleen een cosmetisch probleem
- Ankyloglossie veroorzaakt altijd spraakproblemen
- Een tongriem groeit vanzelf losser met de tijd
- Een tongriemknip is een zware ingreep
- Alle baby’s met ankyloglossie moeten een tongriemknip krijgen
- Ankyloglossie heeft geen invloed op andere lichaamsfuncties
- Na een tongriemknip zijn er nooit meer problemen
Synoniem van ankyloglossie
‘Tongue tie’ en ‘frenulum breve’ zijn synoniemen voor ankyloglossie.Epidemiologie
Ongeveer 4 tot 11 procent van de pasgeboren baby's krijgt te maken met een te kort tongriempje. Jongens zijn drie keer vaker dan meisjes aangetast door de tongafwijking. Slechts ongeveer de helft van de patiënten vertoont een verminderde tongfunctie, waardoor symptomen ontstaan.Oorzaken
De huidstrook die de tong met de onderkant van de mond verbindt, staat in medische termen bekend als het frenulum (tongriempje). Meestal scheidt de tongriem zich voor de geboorte van de tong, waardoor de tong vrij kan bewegen. Bij een te kort tongriempje blijft de tongriem vastzitten aan de onderkant van de tong. Waarom dit gebeurt, is grotendeels onbekend anno september 2024, maar genetische factoren spelen vermoedelijk soms een rol.Risicofactoren
Er zijn verschillende risicofactoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van een te kort tongriempje:- Genetische predispositie
- Familiegeschiedenis van ankyloglossie
- Bepaalde prenatale omstandigheden of afwijkingen
Symptomen: Problemen met voeding, tongbewegingen en spraak
Bij milde ankyloglossie is de tong verbonden met de mondbodem door een dunne strook weefsel; symptomen komen hierbij niet altijd tot uiting. In ernstige gevallen is de tong aan de onderkant van de mond vastgesmolten.Baby
Een baby met een te korte tongriem ervaart mogelijk borstvoedingsproblemen. Een baby moet de tepel vastgrijpen om borstvoeding te krijgen. Een baby met ankyloglossie kan niet zo goed zuigen. De tepel van de moeder gaat hierdoor ook uitdrogen en barsten.
Problemen die optreden bij baby's die een te kort tongriempje hebben, zijn onder andere:
- Bijten (bijtproblemen), kauwen (kauwproblemen) of tandenknarsen
- De hele tijd hongerig zijn
- De mond lastig kunnen openen
- Direct na de voedingen braken
- Een klikgeluid maken wanneer ze gevoed worden
- Een tongpunt die gekerfd of hartvormig lijkt wanneer de baby de tong uitsteekt
- Lang de tijd nemen om te eten (ze zuigen meer) en slechts een korte pauze nemen alvorens weer gevoed willen worden
- Moeite om zich vast te hechten of vastgehecht te blijven voor de duur van de voeding
- Niet zo snel in gewicht bijkomen
- Slikproblemen
Moeder die borstvoeding geeft
Naast de pijnlijke tepels en droge, gebarsten tepels, ontstaat een lage melktoevoer en een ontsteking van de borst (mastitis). Diverse oorzaken zijn bekend voor borstvoedingsproblemen; meestal ligt een te kort tongriempje niet aan de basis. Een lactatiedeskundige of andere medische professional helpt wanneer een vrouw problemen heeft met het geven van moedermelk.
Kind
Het kind kan zijn tong mogelijk niet over de onderlip uitsteken als gevolg van ankyloglossie, waardoor hij de lippen niet kan likken of geen blaasinstrument kan bespelen. Ook het maken van tongbewegingen van links naar rechts of van boven naar beneden is mogelijk lastig bij de aangeboren aandoening. Wanneer de baby begint te praten, ontstaan spraakproblemen. De uitspraak van onder andere de letters 't', 'n,' of 'd', levert problemen op voor kinderen met een te korte tongriem.
Alarmsymptomen
Enkele alarmsymptomen bij ankyloglossie die onmiddellijke medische aandacht vereisen zijn:- Aanhoudende problemen met borstvoeding ondanks behandeling
- Ernstige voedingsproblemen die leiden tot onvoldoende gewichtstoename
- Spraakproblemen die de ontwikkeling van het kind belemmeren
- Veranderingen in mondhygiëne of tandheelkundige problemen
Diagnose en Onderzoeken
Een te kort tongriempje wordt meestal door de arts gedetecteerd tijdens een standaardonderzoek net na de geboorte, maar soms is de afwijking moeilijk op te sporen. Ankyloglossie wordt pas duidelijk tijdens het voeden als de baby problemen ondervindt. De arts bevraagt dan de ouders over eventuele problemen bij het voeden van de baby. Hij controleert bij het lichamelijk onderzoek de tong, de mond en de tanden van het kind. Hij gebruikt een tongspatel (lijkt op een grote ijslollystok) om onder de tong van het kind te kijken en het bewegingsbereik te controleren. Bij oudere kinderen vraagt de arts om de tong uit te steken, tongbewegingen te maken en bepaalde geluiden te maken.Behandeling
De behandeling van een te kort tongriempje hangt af van de ernst van de symptomen en kan onder andere de volgende opties omvatten:Baby
Wanneer voedingsproblemen en/of beperkte tongbewegingen ontstaan, is een behandeling vereist. De arts voert dan een eenvoudige en vaak pijnloze operatie uit (frenulotomie). De arts knipt het tongriempje af (doorsnijden) via een snelle, eenvoudige procedure waarbij de baby vaak geen angst of ongemak vertoont. De operatie maakt de tong los en laat deze vrijer bewegen. Een vrouw moet na de operatie haar baby meteen borstvoeding geven, omdat de baby hierdoor kalmeert. Na de ingreep treedt mogelijk een hoeveelheid bloedverlies op. In zeldzame gevallen ontstaat een ernstige tongbloeding.
Oudere baby's
Een baby ouder dan zes maanden krijgt de operatie onder algemene anesthesie. De hersteltijd na de operatie bedraagt gemiddeld tien dagen. De baby heeft mogelijk wel wat ongemak na de operatie. Voorts ontwikkelt zich mogelijk een witte plek onder de tong die normaal gesproken geneest binnen 24 tot 48 uur.
Andere behandelingsopties zijn onder meer:
- Elektrocauterisatie: Elektrocauterisatie is geschikt voor baby’s met milde ankyloglossie. De arts past hierbij lokale anesthesie (plaatselijk verdovende geneesmiddelen) toe.
- Laserchirurgie: Deze procedure duurt twee tot drie minuten en oudere baby’s genezen binnen de twee uur. Een verdoving is niet vereist.
Oudere kinderen en volwassenen
Onbehandelde baby’s of jonge kinderen krijgen op latere leeftijd mogelijk wel klachten. Als er namelijk beperkte tongbewegingen zijn, leidt dit tot spraakproblemen en problemen met het eten van bepaalde soorten voedsel. Verder komt een slechte mondhygiëne voor, omdat de voedselresten tussen de tanden aanwezig blijven. Dit draagt bij aan tandbederf en een ontsteking van het tandvlees (gingivitis). Oudere kinderen en volwassenen hebben daarom soms een ingreep nodig die lijkt op de procedure bij baby's, maar met een langere hersteltijd en mogelijk meer ongemak.
Prognose
De vooruitzichten van een te kort tongriempje zijn meestal goed, vooral na een vroege diagnose en behandeling. Kinderen die een ingreep ondergaan, herstellen doorgaans goed en vertonen vaak een verbetering in voeding, spraak en mondhygiëne. In de meeste gevallen verdwijnen de symptomen helemaal. Wanneer geen behandeling plaatsvindt, kunnen de symptomen verergeren, wat leidt tot langdurige problemen met voeding, spraak en mondhygiëne.Complicaties
Mogelijke complicaties na een operatie voor een te kort tongriempje zijn:- Bloedingen: Er kan een kleine hoeveelheid bloedverlies optreden na de ingreep.
- Infecties: Een infectie op de plaats van de operatie is mogelijk, maar komt zelden voor.
- Terugkeer van symptomen: In sommige gevallen kan het tongriempje opnieuw groeien of blijven bestaan.
- Ernstige complicaties zijn zeldzaam en meestal te vermijden met een goede nazorg.
Preventie
Ankyloglossie kan niet worden voorkomen, omdat het een aangeboren afwijking is. Vroegtijdige diagnose en behandeling kunnen echter complicaties voorkomen en de gevolgen minimaliseren. Regelmatige controles bij een arts en deskundige begeleiding tijdens borstvoeding kunnen bijdragen aan een betere uitkomst voor baby's met een te kort tongriempje. Ouders worden aangemoedigd om problemen met voeding, spraak of mondhygiëne tijdig te melden aan medische professionals.Praktische omgangstips voor ankyloglossie
Ankyloglossie, ook wel een te kort tongriempje genoemd, is een aandoening waarbij de tong minder vrij kan bewegen. Dit kan problemen veroorzaken bij eten, spreken en soms bij de mondhygiëne. Met de juiste aanpak kunnen veel van deze uitdagingen worden aangepakt.Mondhygiëne en voeding
Het is belangrijk om extra aandacht te besteden aan mondhygiëne, omdat de beperkte tongbeweging het moeilijk kan maken om voedselresten effectief te verwijderen. Regelmatig poetsen en flossen is essentieel, en het gebruik van een tongreiniger kan helpen bij het verminderen van bacteriën op het tongoppervlak.Bij zuigelingen met ankyloglossie die borstvoeding krijgen, kan het moeilijk zijn om effectief aan de borst te drinken. Het raadplegen van een lactatiekundige kan helpen bij het vinden van alternatieve houdingen of technieken om de voeding te verbeteren. Voor oudere kinderen en volwassenen kunnen zachte, makkelijk te kauwen voedingsmiddelen verlichting bieden, vooral tijdens de eerste dagen na een eventuele chirurgische correctie.
Communicatie en behandeling
Bij kinderen die moeite hebben met spreken, kan een logopedist ondersteuning bieden om de spraakontwikkeling te verbeteren. Deze specialist kan oefeningen aanreiken om de mobiliteit van de tong te vergroten en spraakproblemen te verminderen.Als de ankyloglossie het dagelijks functioneren ernstig beïnvloedt, kan een chirurgische ingreep, zoals een frenulotomie of frenectomie, overwogen worden. Bespreek dit met een arts of kaakchirurg om de voor- en nadelen af te wegen. Na de ingreep is het belangrijk om de mond goed schoon te houden en eventuele voorgeschreven oefeningen op te volgen om de tongmobiliteit te optimaliseren.
