Tong: Afwijkingen aan de kleur, vorm en textuur
De tong, die bedekt is met slijmvlies, is voornamelijk samengesteld uit spieren. Kleine oneffenheden (papillen) bedekken het bovenoppervlak van de tong. Tussen de papillen bevinden zich de smaakpapillen, waardoor iemand kan proeven. De tong heeft enkele belangrijke taken. Via de tong is kauwen en doorslikken van voedsel mogelijk, en daarnaast is het vormen van woorden ook mogelijk met de tong. Veranderingen in de functie en het uiterlijk van de tong kennen diverse redenen.
Bevingen van de tong
Mogelijke oorzaken van
bevingen van de tong omvatten een neurologische aandoening of een overactieve schildklier (
hyperthyreoïdie)
Gekleurde tong
Geel of oranje
Soms ontstaat een gele tot oranje kleur op het tongoppervlak door het gebruik van een mondverzorgingsproduct. Dit geldt vooral voor
mondwater met oxidatiemiddelen, zoals peroxide of adstringerende middelen, zoals hamamelis of menthol. Soms treedt een
gele tong ook op door
geelzucht (icterus). Een dik geel beslag op de achterkant van de tong wijst af en toe op een infectie van de urinewegen. Wanneer dit dik geel beslag zich op de voorkant van de tong bevindt, is dit mogelijk een teken van een bovenste luchtweginfectie, zoals een
verkoudheid (milde infectie met symptomen aan neus en keel). Het is daarnaast gebruikelijk dat de tong een gele film krijgt na een antibioticakuur (
amoxicilline, ampicilline,
doxycycline monohydraat, …).
Uitdroging,
koorts, een droge mond (
xerostomie),
gastro-oesofageale reflux (brandend maagzuur door maaginhoud die terugvloeit naar slokdarm), een
mondademhaling, overmatig gebruik van tabak, koffie en thee, het drinken van veel te hete dranken, een
keelontsteking, een slechte
mondhygiëne en het eten van te veel zacht voedsel zijn tot slot ook risicofactoren voor het krijgen van een geel beslag op de tong.
Paars of blauw
Bij een tong die paars of blauw is, zijn er mogelijk problemen met de bloedcirculatie. Een slechte emotionele gezondheid gaat hiermee ook vaak gepaard. Daarnaast hebben patiënten met een hoog
cholesterolgehalte en daaropvolgende
hartproblemen, alsook chronische
bronchitis (
ontsteking van de luchtpijpvertakkingen) vaak een blauwe of paarse tong. De patiënt gebruikt best geen koude voedingsmiddelen zoals citroen, meloen of
komkommer, maar hij gebruikt wel meer warme ingrediënten, zoals
knoflook,
gember en
koriander.
Rood-roze
Kleurveranderingen treden op wanneer de tong ontstoken is (
glossitis). De papillen (bulten op de tong) verdwijnen, waardoor de tong glad is. Een
landkaarttong is een fragmentarische vorm van glossitis waarbij de plaats van ontsteking en het uiterlijk van de tong dagelijks wijzigen. Meestal gaat een landkaarttong gepaard met rode, ronde vlekken op de tong. Glossitis en een landkaarttong zijn met ontstekingsremmers te verhelpen. Een rood-roze tong ontstaat eveneens bij foliumzuurdeficiëntie en een
vitamine B12-tekort, het
Plummer-Vinson syndroom (Paterson-Kelly-syndroom:
Slikproblemen en
ijzergebrek),
pellagra (vorm van ondervoeding met tekort aan niacine),
pernicieuze anemie (falen van absorptie vitamine B12 met symptomen van bloedarmoede en neurologische tekenen) en
mondspruw (orale
candidiasis: schimmelinfectie door gist Candida). Een
rode tong is daarnaast mogelijk een symptoom van de
ziekte van Kawasaki.
Wit
Een
witte tong is dan weer het gevolg van een plaatselijke irritatie,
roken en
(overmatig) alcoholgebruik. Tevens ontstaat een geelachtige of witte laag of film op de tong en ontwikkelt de patiënt rode bulten op de tong door de aandoening
roodvonk (bacteriële infectie met
keelpijn en
huiduitslag). Hierbij heeft de patiënt eveneens een ruwe of grove uitslag op verschillende delen van het lichaam. Een overmatige groei van bacteriën in de mond zorgt voor een wit beslag en een
slechte adem (halitose). Dit hangt nauw samen met een haartong.

Dagelijks de tanden poetsen is nodig /
Bron: Photo Mix, Pixabay Zwart of bruin
Soms is het bovenoppervlak van de tong zwart of bruin van kleur. Dit is een vreemde kleurafwijking, maar het is niet schadelijk. Dankzij een
gezonde en evenwichtige voeding en een goede mondhygiëne inclusief flossen en de
tong schrapen is de zwarte tong veelal te voorkomen. Af en toe wijst een tong met een zwarte kleur op een
verbrande tong. en bruine vlek wijst dan mogelijk weer op een
melanoom, een vorm van
huidkanker.
Gevoelloosheid of tintelend gevoel van de tong
Als de tong verdoofd is of als de patiënt
tintelingen voelt, wijst dit mogelijk op schade aan het zenuwstelsel of een reactie na een kaakchirurgie, zoals een wortelkanaalbehandeling of een tandextractie. Patiënten met een
beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de
hersenen met mentale en lichamelijke symptomen) ervaren ook gevoelloosheid van de tong.
Gladde tong
Een
gladde tong ontstaat door anemie, glossitis en bij een vitamine B12-tekort.
Grote tong
Macroglossie is de medische term voor een grotere tong dan normaal. Dit symptoom is meestal het gevolg van een toename van de hoeveelheid weefsel op de tong en niet door een groei, zoals een tumor. Macroglossie komt voor bij een erfelijke of
aangeboren afwijking zoals:
Harige tong / Haartong / Trichoglossie
Een
haartong is een onschuldige aandoening waarbij de tong het uiterlijk heeft van een behaarde of harige tong. De aandoening valt meestal te voorkomen dankzij een goede mondhygiëne en een goed gebalanceerde voeding. De behaarde tong verdwijnt meestal met antibiotica. Oorzaken hiervan zijn:
- aids
- bestraling van het hoofd en de nek
- chronische aandoeningen
- het drinken van koffie
- het gebruik van bepaalde antibiotica
- het gebruik van tabak
- kleurstoffen in medicijnen en voedsel
- overmatig gebruik van mondwater dat oxiderende ingrediënten bevat
Pijn in de tong
Infecties of irritaties zijn de meest voorkomende oorzaak van
tongpijn. Een letsel, zoals een beet in de tong, veroorzaakt mogelijk
pijnlijke zweren. Zwaar roken irriteert de tong en maakt dit eveneens pijnlijk. Medicatie verlicht in veel gevallen de pijn. Een virale zweer op de tong of elders in de mond komt veel voor. Dit is gekend als een aft en verschijnt zonder bekende reden. Aften verdwijnen meestal spontaan. Het drinken van koude dranken en het eten van zacht, niet te kruidig en niet te warm voedsel helpen bij de
wondgenezing. De mond spoelen met warm zout water of een mengsel van warm water en soda zijn ook nuttig.
Aandoeningen met tongpijn
Tongpijn treedt op bij volgende aandoeningen:
Oorzaken van tongpijn
Problemen met het bewegen van de tong
Tongbewegingsproblemen zijn meestal het gevolg van zenuwbeschadiging. De arts behandelt deze aandoening en ook is hierbij logopedie nodig om te helpen bij de spraak- en slikproblemen. Dankzij een effectieve behandeling verbeteren deze symptomen. Ook de aandoening
ankyloglossie leidt tot bewegingsproblemen van de tong. Hierbij loopt het tongriempje door tot aan de tongpunt. Soms is hiervoor eveneens logopedie nuttig, al is een behandeling niet steeds vereist. Tongbewegingsstoornissen leiden tot borstvoedingsproblemen bij pasgeborenen, moeite met het bewegen van voedsel tijdens het kauwen en slikken en spraakproblemen.
Problemen met smaak
Smaakproblemen zijn het gevolg van:
- schade aan de smaakpapillen
- zenuwproblemen
- bijwerkingen van sommige medicijnen
- een infectie of een andere aandoening
Toegenomen omvang van de tong
Tongzwelling treedt op bij volgende aandoeningen:
De tong kan eveneens breder zijn bij patiënten die geen tanden hebben en geen kunstgebit dragen. Een plotselinge zwelling van de tong ontstaat als gevolg van een allergische reactie of als gevolg van een bijwerking van een geneesmiddel. Indien mogelijk vermijdt de patiënt dan ook dit voedingsmiddel of medicijn. Hij bespreekt de mogelijke wijziging of stopzetting van het medicatiegebruik wel steeds met de arts.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De arts wenst eerst informatie te weten over de symptomen van de patiënt:
- de aanwezigheid van een huiduitslag, koorts, een allergie of ademhalingsproblemen
- de aanwezigheid van een tongbloeding, tongpijn, tongzwelling, smaakveranderingen en tongbevingen
- de mogelijk zelf gevonden oplossingen van het probleem
- de mogelijk uitlokkende factoren
- de mogelijkheid om goed te slikken, spreken of de tong te bewegen
- een mogelijke geschiedenis van vergelijkbare symptomen
- het dragen van een kunstgebit
- het gebruik van alcohol en tabaksproducten
- het medicatiegebruik
- het start van de symptomen
- problemen met de tanden, het tandvlees, de lippen of keel
Diagnostisch onderzoek
Een
bloedonderzoek of een
tongbiopsie is soms nodig om andere aandoeningen te diagnosticeren of uit te sluiten.
Lees verder