Zwarte haartong: Verandering van bekleding op tong

Sommige mensen ontwikkelen een donkerbruine tot zwarte verkleuring van de tong, een aandoening die bekend staat als ‘zwarte haartong’, ‘zwarte harige tong’ of ‘lingua villosa’. Hoewel een zwarte haartong verontrustend kan lijken, is het meestal een onschuldige aandoening. De zwarte verkleuring komt voort uit een ophoping van bacteriën en schimmels op de tongpapillen, vaak als gevolg van omgevingsfactoren zoals medicatiegebruik, slechte mondhygiëne en roken. Naast de verandering in tongkleur kunnen ook symptomen zoals een metaalachtige smaak in de mond en een slechte adem optreden. Gelukkig is de prognose voor patiënten met deze tongafwijking doorgaans goed.

• Epidemiologie van zwarte haartong
• Oorzaken van zwarte haartong
• Risicofactoren voor zwarte haartong
• Symptomen van zwarte haartong
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van zwarte haartong
• Prognose van zwarte haartong
• Complicaties van zwarte haartong
• Preventie van zwarte haartong

Epidemiologie van zwarte haartong

Zwarte haartong komt voor bij ongeveer 0,5% van de bevolking. De aandoening komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, mogelijk vanwege een hogere prevalentie van roken onder mannen. Hoewel zwarte haartong voornamelijk bij volwassenen wordt gezien, kan het ook bij kinderen en zuigelingen optreden.

Oorzaken van zwarte haartong

Opbouw van bacteriën en schimmels

Een zwarte haartong ontstaat door de overgroei van bacteriën en schimmels op de papillen van de tong. Deze papillen, normaal gesproken roze of wit, worden door de ophoping van micro-organismen zwart en harig. De exacte oorzaak is niet volledig begrepen, maar een aantal risicofactoren draagt bij aan de ontwikkeling van deze aandoening.

Besmettelijkheid

Een zwarte haartong zelf is niet besmettelijk. De bacteriën en schimmels die bijdragen aan de zwarte verkleuring kunnen echter overdraagbaar zijn via gedeeld voedsel of dranken.

Risicofactoren voor zwarte haartong

De volgende risicofactoren kunnen bijdragen aan het ontstaan van een zwarte haartong:

• Chronische aandoeningen
• Drugsgebruik, vooral cocaïne
• Een gebrek aan speeksel (hyposalivatie)
• Een slechte mondhygiëne
• Gebruik van bepaalde medicijnen:
• Antibiotica
• Anticholinergica (medicatie die spierbewegingen remt)
• Antidepressiva
• Antipsychotica
• Intraveneuze medicijnen
• Medicijnen die bismut bevatten (zoals Pepto-Bismol voor maagklachten)
• Tekort aan vitamine B3
• Mondwater met oxidatieve ingrediënten zoals peroxide, heksenzel of menthol
• Overmatig alcoholgebruik
• Patiënten met HIV of aids en andere mensen met een verzwakt immuunsysteem
• Radiotherapie van het hoofd en de nek
• Roken
• Uitdroging
• Veel koffie of thee drinken
• Voeding met kleurstoffen



Symptomen van zwarte haartong

Patiënten met een zwarte haartong ervaren doorgaans de volgende symptomen:

• Bruine, bruinzwarte of zwarte verkleuring van de tong die een harige uitstraling heeft
• Verandering van de tongkleur die meestal optreedt aan het achterste gedeelte van de tong (het laatste tweederde deel)
• Onmogelijk om de verkleuring te verwijderen
• Een metaalachtige smaak in de mond (metaalachtige smaak)
• Slechte adem (halitose)
• Kokhalzen of kietelen en soms misselijkheid door overmatige papilgroei
• Bij sommige patiënten zijn geen andere symptomen aanwezig



Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een zwarte haartong wordt gesteld door een visueel onderzoek van de tong en door het bespreken van mogelijke oorzaken zoals mondhygiëne, voedingspatroon en medicatiegebruik. Het typische uiterlijk van de tong, samen met de medische voorgeschiedenis, stelt de arts in staat om vaak snel de diagnose te stellen. In sommige gevallen kan een arts vermoeden dat er sprake is van een schimmelinfectie zoals mondspruw (orale candidiasis), die ook een donkerbruine verkleuring kan veroorzaken. In dergelijke gevallen kan de arts een afschraapsel van de tong nemen voor microscopisch onderzoek.


Een goede mondhygiëne is belangrijk voor het voorkomen van zwarte haartong / Bron: Jill111, Pixabay

Behandeling van zwarte haartong

Zelfzorg

Veel gevallen van een zwarte haartong zijn eenvoudig te verhelpen door veranderingen in de levensstijl:

• Verbeterde mondhygiëne: poetst de tanden minimaal twee keer per dag met een zachte tandenborstel, flos regelmatig, vermijd mondspoelingen met peroxide, heksenzel of menthol, en gebruik een tongschraper
• Regelmatige tandartsbezoeken (minimaal één keer per jaar)
• Stoppen met roken, alcohol drinken en drugsgebruik
• Zorg voor voldoende vezels in de voeding
• Drink voldoende water (hydratatie)



Professionele medische zorg

Als de zwarte haartong aanhoudt ondanks levensstijlveranderingen, kan verdere medische evaluatie nodig zijn. De (tand)arts kan antibiotica of antimycotica voorschrijven om de betrokken bacteriën of schimmels te bestrijden. Bij een tekort aan vitamine B3 kan de arts supplementen aanbevelen en mogelijk doorverwijzen naar een voedingsdeskundige voor een evenwichtige voeding. Als medicatie de oorzaak van de zwarte verkleuring is, kan de arts deze aanpassen. In sommige gevallen kan de arts een ureum- of tretinoïne-oplossing gebruiken om de aanslag te verwijderen, of papillen met een kooldioxide laser of electrodessicatie behandelen.



Prognose van zwarte haartong

Met de juiste behandeling en aanpassing van levensstijl zijn de vooruitzichten voor patiënten met een zwarte haartong doorgaans uitstekend. De aandoening is meestal onschuldig en kan effectief worden behandeld met verbeterde mondhygiëne en andere preventieve maatregelen.



Complicaties van zwarte haartong

Zwarte haartong zelf heeft meestal geen ernstige complicaties, maar kan wel leiden tot ongemak, zoals een slechte adem of een metaalachtige smaak. Indien niet goed behandeld, kunnen deze symptomen chronisch worden, wat invloed kan hebben op de kwaliteit van leven van de patiënt.



Preventie van zwarte haartong

Preventie van zwarte haartong omvat:

• Goed onderhouden mondhygiëne, inclusief regelmatig tandenpoetsen, flossen en het gebruik van een tongschraper
• Vermijden van risicofactoren zoals roken, overmatig alcoholgebruik en het gebruik van bepaalde medicijnen
• Voldoende hydratatie en een evenwichtig voedingspatroon met voldoende vezels en vitaminen
• Regelmatige tandartscontroles en vroegtijdige behandeling van mondgezondheidsproblemen



Lees verder

• Tong: Afwijkingen aan de kleur, vorm en textuur
• Rode tong: Oorzaken en symptomen van rode tongkleur
• Oranje tong: Oorzaken en symptomen van oranje tongkleur
• Witte tong: Oorzaken en symptomen van wit uiterlijk van tong
• Gele tong: Oorzaken en symptomen van gelige tongkleur