Witte tong: Oorzaken en symptomen van wit uiterlijk van tong
Sommige patiënten hebben een gehele of gedeeltelijke witte tong. Dit is in feite een alarmsignaal van het lichaam om aan te geven dat sprake is van een slechte mondgezondheid of een infectie. In de meeste gevallen is een tong met een (gedeeltelijk) wit uiterlijk niet ernstig, maar af en toe is een medische behandeling noodzakelijk. Dankzij een goede mondhygiëne en enkele huismiddeltjes verdwijnt de witte tong vaak. Wanneer de symptomen echter niet reageren op de zelfzorgmaatregelen en daarnaast andere symptomen tot stand komen, is een bezoek aan een (tand)arts noodzakelijk.
Aandoeningen met witte tong

Het gebruik van alcohol veroorzaakt mogelijk een landkaarttong /
Bron: Jarmoluk, PixabayLandkaarttong
Een
landkaarttong is een aandoening waarbij de patiënt onregelmatige rode vlekken met een lichtgekleurde of witte rand op de tong krijgt. Hierdoor heeft de tong het uiterlijk van een kaart. De vlekken hebben de neiging om regelmatig te veranderen door het verlies van de papillen op de tong. Een landkaarttong gaat vergezeld met een
branderig gevoel en
pijn. Een
vitamine B-tekort of irritatie veroorzaakt door gekruid voedsel of alcohol zijn vermoedelijke oorzaken van de ziekte. Deze soms ongemakkelijke aandoening behoeft geen behandeling, maar indien nodig zet de arts steroïde spoelingen of
antihistaminicagels in om de pijn te verlichten. Een
mondspoeling met zout water valt ook te proberen. Tongirritatie vermijden is wel de boodschap.
Leukoplakie
Leukoplakie is een aandoening waarbij onschadelijke, verdikte witte vlekken in de mond en wangen tot stand komen. Vaak is dit het gevolg van irriterende stoffen zoals tabak en alcohol, maar soms wijst dit symptoom op ontstekingsaandoeningen en irritatie door
kunstgebitten. In zeldzame gevallen ontstaan ernstige complicaties door leukoplakie, dus het is verstandig om met tekenen van de aandoening een (tand)arts op te zoeken.
Mondkanker
Af en toe is een wit tonguiterlijk het gevolg van zeldzame maar potentieel ernstige aandoeningen.
Mondkanker of
tongkanker (zweren, zwelling en pijn aan tonggebied) leidt namelijk bij een aantal patiënten tot een witte tong. Dit leidt tot witte of roodachtige plekken op de tong of andere delen van de mond. Andere symptomen zijn bloedingen, mondpijn,
slikproblemen, losse tanden,
oorpijn, knobbeltjes in de nek of een niet genezende wonde in de mond. Het gebruik van tabak en het drinken van
overmatige hoeveelheden alcohol verhogen het risico op mondkanker. Dat geldt ook voor een HPV-infectie (
humaan papillomavirus), een
seksueel overdraagbare aandoening en een voorgeschiedenis van
hoofd- en halskanker.
Radiotherapie, chirurgie en/of
chemotherapie zijn inzetbaar voor het behandelen van
kanker aan de mond of tong.
Mondspruw
Mondspruw (orale
candidiasis) is een aandoening veroorzaakt door de schimmel Candida. De schimmelinfectie ontstaat sneller door
diabetes mellitus (suikerziekte). Patiënten met een
verzwakt immuunsysteem krijgen vaker te maken met mondspruw. Dit zijn bijvoorbeeld patiënten die recent
antibiotica of chemotherapie hebben gebruikt. Inhalatiecorticosteroïden voor het behandelen van
astma (chronische
ontsteking van de luchtwegen in de longen) veroorzaken mogelijk ook mondspruw. Een slechte
mondhygiëne of het dragen van slecht passende kunstgebitten zijn andere risicofactoren. Door de schimmelinfectie ontstaan vaak (gebroken) witte vlekken op de mond en op de tong. Soms veroorzaken de vlekken een onaangename smaak. Bij het eten en drinken ervaart de patiënt bovendien
tongpijn. De arts schrijft antischimmelmiddelen voor, in medische termen gekend als ‘
antimycotica’. De patiënt neemt dan druppels in via de mond gedurende één à twee weken totdat de vlekken verdwenen zijn.
Orale lichen planus
Orale
lichen planus is een ontstekingsaandoening waarbij de mond is aangetast. In de mond en op de huid verschijnen namelijk dikke, witte huidvlekken. Daarnaast verschijnen andere tekenen, zoals
mondzweren, pijn aan de wangen of pijn aan het tandvlees. Ernstige orale lichen planus behandelt de arts met
corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers). In de meeste gevallen is een behandeling echter niet nodig, maar volgt een (tand)arts dit wel op.
Postnasale drip
Bij
postnasale drip (posterieure rhinorree) ontstaat (
overmatig veel slijm in de achterkant van de keel). Dit gaat mogelijk gepaard met een gele tong of een witte tong.
Neussprays en medicijnen die het slijmvlies uitdrogen of verdunnen, zijn inzetbaar voor de behandeling van postnasale drip.
Roodvonk
De bacteriële infectie
roodvonk veroorzaakt niet alleen
keelpijn en een
huiduitslag. Sommige patiënten ervaren namelijk rode bulten op de tong in combinatie met een gele of witte laag op de tong. Dit is het gevolg van een overmatige bacteriegroei in de mond, hetgeen leidt tot een wit beslag en een slechte adem (
halitose). Antibiotica bestrijden deze infectie.
Syfilis
Syfilis is een vaak voorkomende seksueel overdraagbare aandoening (soa) die soms symptomen in de mond veroorzaakt. Wanneer de arts deze soa niet tijdig behandelt, ontstaan witte plekken op de tong en zweren in de mond. Syfilis vereist een medische behandeling met het antibioticum ‘penicilline’ dat de bacteriën doodt die de ziekte veroorzaken. Daarnaast moet de patiënt irriterende stoffen vermijden zoals alcohol en tabak.
Andere aandoeningen
Onderliggende chronische ontstekingsaandoeningen (
auto-immuunzieken) gaan mogelijk eveneens gepaard met een witte tong. Ook een
verbrande tong leidt mogelijk tot een witte tongverkleuring.Tot slot veroorzaken aangeboren
hartafwijkingen bij volwassenen soms een wit beslag op de tong. Hierbij verschijnt dan een rode tongpunt terwijl de rest van de tong een bleek uiterlijk heeft. Dit is het gevolg van te weinig bloed dat de tong bereikt, wat resulteert in
ontstekingen.
Omgevingsfactoren met wit uiterlijk van de tong

Sommige medicijnen veroorzaken een witte tong /
Bron: Stevepb, PixabayMedicatiegebruik
Een wit beslag op de tong ontstaat mogelijk als reactie op bepaalde medicijnen, waaronder antibiotica of corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers). De patiënt bekijkt eventueel in overleg met de arts of andere medicijnen nodig zijn, maar in de meeste gevallen verdwijnt de witte coating op de tong van zodra de patiënt de medicatie stopzet.
Slechte mondhygiëne
Een goede mondhygiëne is voor iedereen noodzakelijk. Een slechte mondhygiëne is namelijk vaak de oorzaak van een witte tong. Hierdoor geraken de kleine bultjes op de tong (papillen) ontstoken of zwellen ze op. Dit resulteert in vastzittende kiemen, puin, voedseldeeltjes en dode cellen. De tong krijgt dan een wit uiterlijk omdat een opbouw van deze deeltjes gebeurt.

Roken leidt tot een slechte mondhygiëne, wat een risicofactor is voor een wit beslag van de tong /
Bron: Geralt, PixabayVolgende oorzaken leiden tot een slechte mondhygiëne:
- de tanden niet correct poetsen of flossen
- de tong niet schoonmaken
- een droge mond veroorzaakt door een mondademhaling of slapen met de mond open
- irritatie door scherpe randen in de mond, zoals tanden, beugels of kunstgebitten
- regelmatig alcoholgebruik
- roken, kauwen of tabaksgebruik
- uitdroging (dehydratie)
Verwonding of irritatie
Bij het gebruik van een elektrische
tandenborstel of het te hard schrapen van de tong met een tandenborstel, ontstaan vaak kleine
schaafwonden of geïrriteerde plekken op de tong. Dit leidt dan tot een witte tong.
Voeding
Een aantal voedingsmiddelen veroorzaken een witte coating op de tong, zoals pittig of gekruid eten (habanero en jalapeño pepers, …). Ook papperig (zacht), zout, zuur of warm eten en drinken veroorzaakt mogelijk irritatie aan de tong.
Huismiddeltjes
Diverse huismiddeltjes en gewoonten werken een witte tong weg.
Aloë Vera
Aloë Vera heeft antibacteriële en ontstekingsremmende eigenschappen. Dit sap is uiterst effectief tegen de symptomen van een witte tong. Aloë Vera vermindert de ontsteking van de papillen waardoor een opbouw van verzameld puin niet tot stand komt, en daarnaast bestrijdt het sap veel voorkomende bacteriële infecties die een witte tong als resultaat hebben.

Probiotica zijn mogelijk effectief in het bestrijden van een infectie /
Bron: HealthGauge, Flickr (CC BY-2.0)Probiotica
Probiotica zijn bacteriestammen die goed zijn voor het spijsverteringsstelsel. Deze verbeteren de
darmgezondheid, maar zijn eveneens nuttig voor de mondgezondheid. Soms zijn probiotica zelfs in staat om infectieuze gisten en andere slechte bacteriën te bestrijden.
Rauwe knoflook
Rauwe
knoflook helpt het lichaam om infecties zoals candidiasis te bestrijden. Elke dag een teentje rauwe knoflook eten of deze fijnhakken en opeten met wat
olijfolie, vermindert het risico op het krijgen van een witte tong.
Tong schrapen
Het is belangrijk om met een
tongschraper (of eventueel de rand van een lepel) voorzichtig de tong van achteren naar voren te schrapen. Hierdoor is het mogelijk om opgehoopte bacteriën en puin in de mond te verminderen en te verwijderen.
Zuiveringszout
Wanneer een bacteriële infectie de oorzaak is van een wit uiterlijk van de tong, is het nuttig om zuiveringszout in te zetten. Dit plaatst de patiënt op een tandenborstel waarmee hij vervolgens de tong, de tanden en het tandvlees schrobt. Zuiveringszout doodt schadelijke bacteriën die vaak infecties in de mond veroorzaken, zoals
Streptococcus en Candida.

Dagelijks de tanden poetsen is nodig /
Bron: Photo Mix, PixabayPreventie van wit beslag op de tong
Het is niet altijd mogelijk om een witte tong te voorkomen, maar in veel gevallen helpt een goede mondhygiëne wel om het risico op een wit tonguiterlijk te verminderen. Daarom moeten mensen twee keer per dag de tanden poetsen met een
tandpasta zonder natriumlaurylsulfaat. Verder is het ook nodig om minstens één keer per dag te flossen. Het dagelijks gebruik van een tongschraper of het borstelen van de tong met een zachte tandenborstel is tevens aanbevolen. Verder voorkomen leefstijlkeuzes de totstandkoming van een witte tong, zoals het vermijden van tabaksproducten en alcoholische dranken, evenals het eten van een gevarieerde en voedzame voeding. Het is tot slot essentieel dat mensen elke zes maanden naar een tandarts gaan voor een controle.
Prognose van witte vlekken of coating van de tong
De vooruitzichten voor een witte tong zijn meestal erg goed. In veel gevallen is de tong wit door een onschadelijk of snel opgelost probleem. Niet altijd reageren de symptomen meteen op de zelfzorgmaatregelen of de medische behandeling. In zeldzame gevallen is een witte tong een aanwijzing voor een ernstige onderliggende aandoening. Een aanhoudende witte tong (langer dan twee weken) of andere symptomen in combinatie met het witte uiterlijk van de tong, zijn tekenen waarmee de patiënt best een arts raadpleegt.
Lees verder