Witte tong: Oorzaken en symptomen van wit uiterlijk van tong

Sommige patiënten hebben een gehele of gedeeltelijke witte tong. Dit is in feite een alarmsignaal van het lichaam om aan te geven dat sprake is van een slechte mondgezondheid of een infectie. In de meeste gevallen is een tong met een (gedeeltelijk) wit uiterlijk niet ernstig, maar af en toe is een medische behandeling noodzakelijk. Dankzij een goede mondhygiëne en enkele huismiddeltjes verdwijnt de witte tong vaak. Wanneer de symptomen echter niet reageren op de zelfzorgmaatregelen en daarnaast andere symptomen tot stand komen, is een bezoek aan een (tand)arts noodzakelijk.

• Aandoeningen met witte tong
• Landkaarttong
• Leukoplakie
• Mondkanker
• Mondspruw
• Orale lichen planus
• Postnasale drip
• Roodvonk
• Syfilis
• Andere aandoeningen
• Omgevingsfactoren met wit uiterlijk van de tong
• Medicatiegebruik
• Slechte mondhygiëne
• Verwonding of irritatie
• Voeding
• Huismiddeltjes
• Aloë Vera
• Probiotica
• Rauwe knoflook
• Tong schrapen
• Zuiveringszout
• Preventie van wit beslag op de tong
• Prognose van witte vlekken of coating van de tong

Aandoeningen met witte tong

Landkaarttong

Een landkaarttong is een aandoening waarbij de patiënt onregelmatige rode vlekken met een lichtgekleurde of witte rand op de tong krijgt. Hierdoor heeft de tong het uiterlijk van een kaart. De vlekken hebben de neiging om regelmatig te veranderen door het verlies van de papillen op de tong. Een landkaarttong gaat vergezeld met een branderig gevoel en pijn. Een vitamine B-tekort of irritatie veroorzaakt door gekruid voedsel of alcohol zijn vermoedelijke oorzaken van de ziekte. Deze soms ongemakkelijke aandoening behoeft geen behandeling, maar indien nodig zet de arts steroïde spoelingen of antihistaminicagels in om de pijn te verlichten. Een mondspoeling met zout water valt ook te proberen. Tongirritatie vermijden is wel de boodschap.

Leukoplakie

Leukoplakie is een aandoening waarbij onschadelijke, verdikte witte vlekken in de mond en wangen tot stand komen. Vaak is dit het gevolg van irriterende stoffen zoals tabak en alcohol, maar soms wijst dit symptoom op ontstekingsaandoeningen en irritatie door kunstgebitten. In zeldzame gevallen ontstaan ernstige complicaties door leukoplakie, dus het is verstandig om met tekenen van de aandoening een (tand)arts op te zoeken.

Mondkanker

Af en toe is een wit tonguiterlijk het gevolg van zeldzame maar potentieel ernstige aandoeningen. Mondkanker of tongkanker (zweren, zwelling en pijn aan tonggebied) leidt namelijk bij een aantal patiënten tot een witte tong. Dit leidt tot witte of roodachtige plekken op de tong of andere delen van de mond. Andere symptomen zijn bloedingen, mondpijn, slikproblemen, losse tanden, oorpijn, knobbeltjes in de nek of een niet genezende wonde in de mond. Het gebruik van tabak en het drinken van overmatige hoeveelheden alcohol verhogen het risico op mondkanker. Dat geldt ook voor een HPV-infectie (humaan papillomavirus), een seksueel overdraagbare aandoening en een voorgeschiedenis van hoofd- en halskanker. Radiotherapie, chirurgie en/of chemotherapie zijn inzetbaar voor het behandelen van kanker aan de mond of tong.

Mondspruw

Mondspruw (orale candidiasis) is een aandoening veroorzaakt door de schimmel Candida. De schimmelinfectie ontstaat sneller door diabetes mellitus (suikerziekte). Patiënten met een verzwakt immuunsysteem krijgen vaker te maken met mondspruw. Dit zijn bijvoorbeeld patiënten die recent antibiotica of chemotherapie hebben gebruikt. Inhalatiecorticosteroïden voor het behandelen van astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen) veroorzaken mogelijk ook mondspruw. Een slechte mondhygiëne of het dragen van slecht passende kunstgebitten zijn andere risicofactoren. Door de schimmelinfectie ontstaan vaak (gebroken) witte vlekken op de mond en op de tong. Soms veroorzaken de vlekken een onaangename smaak. Bij het eten en drinken ervaart de patiënt bovendien tongpijn. De arts schrijft antischimmelmiddelen voor, in medische termen gekend als ‘antimycotica’. De patiënt neemt dan druppels in via de mond gedurende één à twee weken totdat de vlekken verdwenen zijn.

Orale lichen planus

Orale lichen planus is een ontstekingsaandoening waarbij de mond is aangetast. In de mond en op de huid verschijnen namelijk dikke, witte huidvlekken. Daarnaast verschijnen andere tekenen, zoals mondzweren, pijn aan de wangen of pijn aan het tandvlees. Ernstige orale lichen planus behandelt de arts met corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers). In de meeste gevallen is een behandeling echter niet nodig, maar volgt een (tand)arts dit wel op.

Postnasale drip

Bij postnasale drip (posterieure rhinorree) ontstaat (overmatig veel slijm in de achterkant van de keel). Dit gaat mogelijk gepaard met een gele tong of een witte tong. Neussprays en medicijnen die het slijmvlies uitdrogen of verdunnen, zijn inzetbaar voor de behandeling van postnasale drip.

Roodvonk

De bacteriële infectie roodvonk veroorzaakt niet alleen keelpijn en een huiduitslag. Sommige patiënten ervaren namelijk rode bulten op de tong in combinatie met een gele of witte laag op de tong. Dit is het gevolg van een overmatige bacteriegroei in de mond, hetgeen leidt tot een wit beslag en een slechte adem (halitose). Antibiotica bestrijden deze infectie.

Syfilis

Syfilis is een vaak voorkomende seksueel overdraagbare aandoening (soa) die soms symptomen in de mond veroorzaakt. Wanneer de arts deze soa niet tijdig behandelt, ontstaan witte plekken op de tong en zweren in de mond. Syfilis vereist een medische behandeling met het antibioticum ‘penicilline’ dat de bacteriën doodt die de ziekte veroorzaken. Daarnaast moet de patiënt irriterende stoffen vermijden zoals alcohol en tabak.

Andere aandoeningen

Onderliggende chronische ontstekingsaandoeningen (auto-immuunzieken) gaan mogelijk eveneens gepaard met een witte tong. Ook een verbrande tong leidt mogelijk tot een witte tongverkleuring.Tot slot veroorzaken aangeboren hartafwijkingen bij volwassenen soms een wit beslag op de tong. Hierbij verschijnt dan een rode tongpunt terwijl de rest van de tong een bleek uiterlijk heeft. Dit is het gevolg van te weinig bloed dat de tong bereikt, wat resulteert in ontstekingen.

Omgevingsfactoren met wit uiterlijk van de tong

Medicatiegebruik

Een wit beslag op de tong ontstaat mogelijk als reactie op bepaalde medicijnen, waaronder antibiotica of corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers). De patiënt bekijkt eventueel in overleg met de arts of andere medicijnen nodig zijn, maar in de meeste gevallen verdwijnt de witte coating op de tong van zodra de patiënt de medicatie stopzet.

Slechte mondhygiëne

Een goede mondhygiëne is voor iedereen noodzakelijk. Een slechte mondhygiëne is namelijk vaak de oorzaak van een witte tong. Hierdoor geraken de kleine bultjes op de tong (papillen) ontstoken of zwellen ze op. Dit resulteert in vastzittende kiemen, puin, voedseldeeltjes en dode cellen. De tong krijgt dan een wit uiterlijk omdat een opbouw van deze deeltjes gebeurt.
Volgende oorzaken leiden tot een slechte mondhygiëne:

• de tanden niet correct poetsen of flossen
• de tong niet schoonmaken
• een droge mond veroorzaakt door een mondademhaling of slapen met de mond open
• irritatie door scherpe randen in de mond, zoals tanden, beugels of kunstgebitten
• regelmatig alcoholgebruik
• roken, kauwen of tabaksgebruik
• uitdroging (dehydratie)

Verwonding of irritatie

Bij het gebruik van een elektrische tandenborstel of het te hard schrapen van de tong met een tandenborstel, ontstaan vaak kleine schaafwonden of geïrriteerde plekken op de tong. Dit leidt dan tot een witte tong.

Voeding

Een aantal voedingsmiddelen veroorzaken een witte coating op de tong, zoals pittig of gekruid eten (habanero en jalapeño pepers, …). Ook papperig (zacht), zout, zuur of warm eten en drinken veroorzaakt mogelijk irritatie aan de tong.

Huismiddeltjes

Diverse huismiddeltjes en gewoonten werken een witte tong weg.

Aloë Vera

Aloë Vera heeft antibacteriële en ontstekingsremmende eigenschappen. Dit sap is uiterst effectief tegen de symptomen van een witte tong. Aloë Vera vermindert de ontsteking van de papillen waardoor een opbouw van verzameld puin niet tot stand komt, en daarnaast bestrijdt het sap veel voorkomende bacteriële infecties die een witte tong als resultaat hebben.

Probiotica

Probiotica zijn bacteriestammen die goed zijn voor het spijsverteringsstelsel. Deze verbeteren de darmgezondheid, maar zijn eveneens nuttig voor de mondgezondheid. Soms zijn probiotica zelfs in staat om infectieuze gisten en andere slechte bacteriën te bestrijden.

Rauwe knoflook

Rauwe knoflook helpt het lichaam om infecties zoals candidiasis te bestrijden. Elke dag een teentje rauwe knoflook eten of deze fijnhakken en opeten met wat olijfolie, vermindert het risico op het krijgen van een witte tong.

Tong schrapen

Het is belangrijk om met een tongschraper (of eventueel de rand van een lepel) voorzichtig de tong van achteren naar voren te schrapen. Hierdoor is het mogelijk om opgehoopte bacteriën en puin in de mond te verminderen en te verwijderen.

Zuiveringszout

Wanneer een bacteriële infectie de oorzaak is van een wit uiterlijk van de tong, is het nuttig om zuiveringszout in te zetten. Dit plaatst de patiënt op een tandenborstel waarmee hij vervolgens de tong, de tanden en het tandvlees schrobt. Zuiveringszout doodt schadelijke bacteriën die vaak infecties in de mond veroorzaken, zoals Streptococcus en Candida.

Preventie van wit beslag op de tong

Het is niet altijd mogelijk om een witte tong te voorkomen, maar in veel gevallen helpt een goede mondhygiëne wel om het risico op een wit tonguiterlijk te verminderen. Daarom moeten mensen twee keer per dag de tanden poetsen met een tandpasta zonder natriumlaurylsulfaat. Verder is het ook nodig om minstens één keer per dag te flossen. Het dagelijks gebruik van een tongschraper of het borstelen van de tong met een zachte tandenborstel is tevens aanbevolen. Verder voorkomen leefstijlkeuzes de totstandkoming van een witte tong, zoals het vermijden van tabaksproducten en alcoholische dranken, evenals het eten van een gevarieerde en voedzame voeding. Het is tot slot essentieel dat mensen elke zes maanden naar een tandarts gaan voor een controle.

Prognose van witte vlekken of coating van de tong

De vooruitzichten voor een witte tong zijn meestal erg goed. In veel gevallen is de tong wit door een onschadelijk of snel opgelost probleem. Niet altijd reageren de symptomen meteen op de zelfzorgmaatregelen of de medische behandeling. In zeldzame gevallen is een witte tong een aanwijzing voor een ernstige onderliggende aandoening. Een aanhoudende witte tong (langer dan twee weken) of andere symptomen in combinatie met het witte uiterlijk van de tong, zijn tekenen waarmee de patiënt best een arts raadpleegt.

Lees verder

• Tong: Afwijkingen aan de kleur, vorm en textuur
• Tongpijn: Oorzaken van pijnlijke tong (pijn aan tong)
• Leukoplakie: Verdikte witte vlekken in mond en wangen
• Mondkanker: Kanker in mond met slikproblemen en gezwel
• Lichen planus: Symptomen aan mond, huid en geslachtsorganen