Beenmergkanker: Kanker van bloedcellen

Beenmerg is een sponsachtig weefsel dat zich in het midden van sommige botten bevindt, waaronder de heupen en de dijbenen. Beenmerg bevat stamcellen die zich ontwikkelen tot de drie soorten bloedcellen die in het lichaam aanwezig zijn: witte bloedcellen (bestrijden infecties), rode bloedcellen (vervoeren zuurstof en koolstofdioxide door het hele lichaam) en bloedplaatjes (helpen bij de bloedstolling). Soms groeien deze cellen te snel of abnormaal, hetgeen een teken is van beenmergkanker. Diverse typen beenmergkanker bestaan, elk met eigen symptomen. De vooruitzichten zijn erg variabel.

• Soorten: Leukemie, lymfoom en multipel myeloom
• Symptomen van kanker van bloedcellen
• Leukemie
• Lymfoom
• Multipel myeloom
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van beenmergkanker
• Chemotherapie
• Radiotherapie
• Stamceltransplantatie
• Prognose van kanker in het beenmerg

Soorten: Leukemie, lymfoom en multipel myeloom

Beenmergkanker is ingedeeld op basis van het type cellen dat is aangetast.

Leukemie
Leukemieën zijn kankers van de witte bloedcellen (leukocyten = witte bloedcellen). Soms starten deze soorten kanker eveneens in andere soorten bloedcellen. Acute leukemieën zijn snelgroeiende kankers, terwijl chronische leukemieën langzaam groeiende kankers zijn. Leukemie bestaat in diverse soorten:

• Acute lymfatische leukemie (ALL): Dit type leukemie komt vaker voor bij kinderen dan bij volwassenen.
• Acute myeloïde leukemie (AML): Dit type leukemie komt vaker voor bij ouderen, hoewel AML ook mogelijk is bij kinderen.
• Chronische lymfoïde leukemie (CLL): Dit type leukemie start in de lymfocyten (een type witte bloedcel) en komt vaker voor bij ouderen.
• Chronische myeloïde leukemie (CML): Dit type leukemie is zeldzaam. De kanker begint in het beenmerg en verspreidt zich naar het bloed en andere lichaamsweefsels.
• Chronische myelomonocytische leukemie (CMML): Dit type leukemie is aanwezig in de beenmergcellen die andere bloedcellen aanmaken. De ziekte treft vooral ouderen.
• Kinderleukemie: Leukemie bij kinderen is de meest voorkomende vorm van kanker die kinderen en tieners treft. De meeste gevallen van kinderleukemie zijn ALL of AML.

Lymfomen
Lymfomen zijn kankercellen in het lymfestelsel, al starten ze soms ook in het beenmerg. Deze vormen van kanker komen mogelijk op veel plaatsen in het lichaam voor, zoals het beenmerg. Er zijn twee hoofdtypen lymfomen met name een non-Hogdkin-lymfoom en een Hodgkin-lymfoom.

• non-Hodgkin-lymfoom: Dit type lymfoom tast de lymfocyten aan. Deze kankers ontwikkelen zich mogelijk overal in het lichaam en tasten verschillende soorten lymfocyten aan.
• Hodgkin-lymfoom: Een Hodgkin-lymfoom is ook een vorm van kanker die de lymfocyten treft. Bij een Hogdkin-lymfoom is echter een specifiek type abnormale cel aanwezig, gekend als de ‘Reed-Sternberg-cel’.

Multipel myeloom
Multipel myeloom, ook gekend als de ziekte van Kahler is het meest voorkomende type kanker in het beenmerg. Deze vorm van kanker treedt op in de plasmacellen, die worden gemaakt in het beenmerg. Plasmacellen spelen een belangrijke rol in het immuunsysteem en maken antilichamen aan die nodig zijn om vreemde indringers te bestrijden. Bij een multipel myeloom roeien de kwaadaardige plasmacellen de gezonde, normale cellen uit, en vernietigen of verzwakken ze de botten.

Symptomen van kanker van bloedcellen

De symptomen van beenmergkanker hangen af van de locatie van de kanker, alsook de agressiviteit van de kanker.

Leukemie

Leukemie gaat vergezeld met volgende klachten:

• bleekheid (pallor)
• botpijn
• een langdurige bloeding uit kleine wonden
• frequente en onverklaarbare blauwe plekken
• frequente infecties
• gewichtsverlies
• koorts
• kortademigheid
• nachtzweten
• pijn in het lichaam
• vergrote lymfeklieren of een vergrote milt
• vermoeidheid
• zwakte

Lymfoom

De symptomen van een lymfoom doen soms denken aan de tekenen van leukemie, maar volgende symptomen komen ook tot stand:

• buikpijn
• een aanhoudende hoest
• een huiduitslag of huidknobbeltjes
• een jeukende huid
• een verlies van eetlust
• een vol gevoel of een opgeblazen gevoel door een vergrote milt (splenomegalie)
• koorts
• lymfeklierpijn na het nuttigen van alcohol
• nachtzweten
• vergrote lymfeklieren
• vermoeidheid

Multipel myeloom

De mogelijke symptomen van multipel myeloom omvatten:

• botfracturen
• botpijn
• dorst
• duizeligheid
• een verhoogde kans op infecties
• een zwelling en stijfheid van de botten
• gewichtsverlies
• misselijkheid of braken
• moeite met lopen en bewegen
• veranderingen in de plasfrequentie
• vermoeidheid
• verwardheid
• zwakte

Diagnose en onderzoeken

De arts voert mogelijk diverse onderzoeken uit voor het diagnosticeren van beenmergkanker. Daarnaast zet hij deze onderzoeken in om de effectiviteit van de behandeling te evalueren en de progressie van de ziekte mee op te volgen.

• Beeldvormende onderzoeken: Om abnormale of beschadigde botten op te zoeken, zet de arts mogelijk röntgenfoto's, CT-scans, MRI-scans en PET-scans in.
• Beenmergaspiratie: Dankzij een speciaal onderzoek is het mogelijk om een beetje beenmerg te verwijderen en dit microscopisch te laten onderzoeken, zodat een specialist abnormale celen of kankercellen kan identificeren. Deze test gebeurt met verdoving om het ongemak of de pijn te minimaliseren.
• Bloed- en urineonderzoeken: Een bloedonderzoek of urineonderzoek detecteert een specifiek eiwit dat is geassocieerd met een multipel myeloom. Bovendien krijgt de arts informatie over de nierfunctie, de elektrolytenwaarden of andere bloedwaarden.

Behandeling van beenmergkanker

De behandeling van beenmergkanker is sterk individueel bepaald en hangt af van veel factoren, waaronder de omvang van de kanker en de algehele gezondheid van de patiënt. Soms is het mogelijk om dankzij de behandeling te genezen van de kanker. In nog andere gevallen voorkomt de arts de verspreiding van de ziekte dankzij de behandeling. Bij een aantal patiënten is de behandeling verder inzetbaar om de symptomen te verminderen of de levenskwaliteit te verhogen. Wanneer de arts geen abnormale cellen in het bloed of het beenmerg detecteert, is de patiënt in remissie. De soorten behandelingen voor beenmergkanker zijn onder meer chemotherapie, een stamceltransplantatie en radiotherapie.

Chemotherapie

Chemotherapie gebruikt medicijnen om kankercellen te doden of anders is het dankzij deze medicijnen mogelijk om de voortplanting van de kankercellen te voorkomen. Chemotherapie bestaat in veel verschillende soorten.

Radiotherapie

Bij deze behandeling gebruikt de arts een toestel dat rechtstreeks straling toedient in de kankercellen. Op deze manier is het mogelijk om de vermenigvuldiging van de kankercellen te voorkomen. Na de diagnose van een beenmergkanker, bespreekt de arts of oncoloog alle beschikbare behandelingsopties met de patiënt, en maakt hij een behandelplan op. Het is vaak nodig om het plan aan te passen in functie van de reactie van de patiënt en het lichaam op de behandeling(en).

Stamceltransplantatie

Een stamceltransplantatie is bij een aantal patiënten met kanker in het beenmerg een optie, hoewel niet alle patiënten een kandidaat zijn voor dit type behandeling. Een patiënt krijgt hoge doses chemotherapie om het bestaande beenmerg te doden voordat de arts de getransplanteerde cellen intraveneus (via een ader) toedient.

Prognose van kanker in het beenmerg

De vooruitzichten voor patiënten met beenmergkanker variëren. Veel patiënten die een vroege diagnose krijgen, reageren goed op de behandeling en blijven jarenlang kankervrij nadat ze in remissie zijn gegaan. In andere gevallen is de kanker agressief en reageert deze mogelijk niet goed op de behandeling. Bovendien veroorzaken zowel de kankervormen als de kankerbehandelingen mogelijk levensbedreigende complicaties, zoals een ernstige infectie of nierfalen.

Lees verder

• Bloedaandoeningen: Bloedziektes en behandelingen van bloedafwijkingen (special)
• 4 soorten leukemie: AML, ALL, CML en CLL
• Non-Hodgkin lymfoom: Kanker in lymfocyten van immuunsysteem
• Hodgkin-lymfoom: Kanker van lymfesysteem
• Ziekte van Kahler: Kanker van plasmacellen met botpijn
• Beenmergpunctie: Onderzoek van bloedcellen en beenmerg