Non-Hodgkin lymfoom: Kanker in lymfocyten van immuunsysteem

Non-Hodgkin lymfoom: Kanker in lymfocyten van immuunsysteem Een non-Hodgkin lymfoom is kanker die start in lymfocyten, bepaalde cellen die deel uitmaken van het immuunsysteem van het lichaam. Bepaalde aandoeningen, infecties en omgevingsfactoren zijn geassocieerd met het ontwikkelen van de kanker, al is de echte oorzaak onbekend. Pijnloze, gezwollen lymfeklieren, buikpijn en nachtelijk zweten zijn enkele veel voorkomende symptomen van dit type kanker. De behandeling van een non-Hodgkin lymfoom hangt onder andere af van het type en bestaat veelal uit chemotherapie en/of radiotherapie. De vooruitzichten van een non-Hogdkin lymfoom zijn tot slot variabel en gaan van een volledige genezing tot een snelle dood.

Epidemiologie kanker van het lymfesysteem

De incidentie van deze tumoren bedraagt ongeveer 15 / 100.000 per jaar in de ontwikkelde landen. De ziekte komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Veelal zijn ouderen getroffen want de incidentie neemt toe met de leeftijd. De tumor kent echter diverse vormen en sommigen daarvan tasten eveneens kinderen aan. Een non-Hodgkin-lymfoom komt tot slot vaker voor dan een Hodgkin-lymfoom.

B- en T-lymfocyten

Het is voor de arts belangrijk om te weten of de tumor zich bevindt in de B-lymfocyten of T-lymfocyten, wat helpt bij het bepalen van de behandelingsopties.

B-lymfocyten

B-lymfocyten (B-cellen) beschermen het lichaam tegen ziektekiemen (bacteriën of virussen) door het aanmaken van antistoffen (eiwitten). De antilichamen hechten zich aan de bacteriën markeren deze voor vernietiging door andere cellen van het immuunsysteem. Antilichamen hechten zich eveneens aan bepaalde bloedeiwitten die bacteriën doden. De meeste niet-Hodgkin ]lymfomen ontstaan uit B-cellen.

T-lymfocyten

T-lymfocyten (T-cellen) bestaan in verschillende typen, elk met een speciale functie. Sommige T-cellen zijn meteen in staat om cellen die geïnfecteerd zijn met virussen, schimmels of bepaalde soorten bacteriën te vernietigen. T-cellen kunnen ook stoffen vrijlaten die zich hechten aan andere typen witte bloedcellen. Deze typen witte bloedcellen vernietigen vervolgens de geïnfecteerde cellen. Sommige soorten T-cellen spelen een rol in zowel het versterken als het vertragen van de activiteit van andere cellen van het immuunsysteem.

Oorzaken: Omgevingsfactoren, aandoeningen en infecties

De oorzaak van een non-Hodgkin lymfoom is onbekend. Hierbij ontwikkelt zich in het lymfeweefsel een kwaadaardige tumor. Lymfeweefsel bevindt zich in de lymfeknopen, de milt en andere organen van het immuunsysteem. Hierin bevinden zich witte bloedcellen die infecties helpen voorkomen. De meeste lymfomen (70%) ontwikkelen zich in de B-lymfocyt (of B-cel), een soort witte bloedcellen. De andere tumoren ontwikkelen zich in de T-lymfocyten. Vermoedelijk spelen diverse omgevingsfactoren een rol bij de totstandkoming van de tumor. Ook zijn een aantal aandoeningen en infecties gekoppeld met de ontwikkeling van een non-Hodgkin lymfoom.

Omgevingsfactoren

Epidemiologische studies hebben een verband aangetoond tussen de landbouw en het ontstaan van een non-Hodgkin lymfoom, wat een gevolg is van de blootstelling aan pesticiden. Bovendien zijn ook organische oplosmiddelen en haarkleurmiddelen gebruikt vóór 1980 betrokken bij de totstandkoming van deze vorm van kanker. Voorts zijn zestigplussers vaker getroffen door een non-Hodgkin lymfoom; de totstandkoming van de kanker neemt namelijk toe met de leeftijd.

Aandoeningen

Lymfomen komen vaak voor bij een aantal patiënten met een aangeboren of verworven verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld als gevolg van een orgaantransplantatie. Vaak ontstaan de kwaadaardige tumoren in het eerste jaar na transplantatie. Bij enkele auto-immuunziekten is eveneens een verhoogd risico op non-Hodgkin lymfoom gerapporteerd, toegeschreven aan verstoringen in het immuunsysteem. Enkele voorbeelden hiervan zijn het syndroom van Sjögren (aandoening aan ogen, mond en keel) en het extranodale marginale zone lymfoom. Een aantal familiale kankersyndromen zijn tot slot geassocieerd met het non-Hodgkin lymfoom.

Infecties

Diverse infecties zijn gelinkt met deze vorm van beenmergkanker zoals:
  • Het Epstein-Barr virus: Het DNA van dit virus (dat ook klierkoorts veroorzaakt) bevindt zich in 10%-30% van de tumoren en is sterk geassocieerd met een Burkitt-lymfoom (snelgroeiende kanker in lymfocyten met gezwollen lymfeklieren) ten zuiden van de Sahara van Afrika, maar deze komen voor in slechts ongeveer 20% van de sporadische gevallen in de Westerse wereld.
  • Het humane T-cel lymfotrofisch virus dat heerst in Japan, Afrika, Zuid-Amerika en het Caribisch gebied is een belangrijke risicofactor voor volwassenen T-cel lymfoom / leukemie.
  • Het herpesvirus 8 is geassocieerd met het primaire effusie lymfoom en de ziekte van Castleman.
  • Verder komen bij patiënten met een hiv-infectie vaker lymfomen voor, en dan vooral een primaire hersentumorlymfoom, een immunoblastisch diffuus grootcellig B-cellymfoom en een Burkitt-lymfoom.
  • Helicobacter pylori is een oorzakelijke factor bij een gastrisch MALT-lymfoom.

Symptomen: Gezwollen lymfeklieren en algemene klachten

De symptomen van een non-Hodgkin lymfoom zijn afhankelijk van het aangetaste lichaamsdeel en de ontwikkelingssnelheid van de tumor.

De meeste patiënten hebben een pijnloze, oppervlakkige zwelling van de lymfeklieren in de hals, oksels, liezen of andere lichaamsgebieden, gekend als perifere lymfopathie. Enkele veel voorkomende algemene symptomen omvatten koorts en rillingen die komen en gaan, nachtzweten, zweten, jeuk en gewichtsverlies. Heeft de kanker de thymus (zwezerik: klier die bij kinderen vóór de luchtpijp achter het borstbeen ligt, later kleiner wordt en op de leeftijd van geslachtsrijpheid vrijwel geheel is verdwenen) of de lymfeklieren in de borst aangetast, dan ontstaat een druk op de luchtpijp hetgeen resulteert in hoesten of kortademigheid. Buikpijn of een opgezwollen gevoel leidt tot een verlies van eetlust, constipatie, misselijkheid en braken. Hoofdpijn, concentratieproblemen, persoonlijkheidsveranderingen of epileptische aanvallen zijn tekenen van de aanwezigheid van de tumor in de hersenen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Een lichamelijk onderzoek onthult de gezwollen lymfeklieren. Hierdoor zijn mogelijk eveneens de voeten gezwollen. Meerdere onderzoeken zijn echter nodig om de diagnose van een non-Hodgkin lymfoom te bevestigen.

Diagnostisch onderzoek

Een volledig bloedonderzoek is nodig waarbij de arts de eiwitten, de leverfunctie, de nierfunctie, en het urinezuur controleert. De arts bemerkt af en toe tekenen van pancytopenie (verlaagd aantal van alle bloedcellen) in het bloed. Daarnaast krijgt de patiënt diverse beeldvormende onderzoeken zoals een röntgenfoto en een CT-scan van de borst, de buik en het bekken. Verder is een beenmergpunctie en een lymfeklierbiopsie altijd nodig om het type kanker te bepalen. Een PET- en galliumscan helpen bij de enscenering (bepalen van het kankerstadium).

Differentiële diagnose

Klierkoorts en een Hodgkin-lymfoom vormen de differentiële diagnoses voor een non-Hodgkin-lymfoom. De arts voert met andere woorden onderzoeken uit om deze ziekten uit te sluiten.

Behandeling ziekte via radiotherapie en/of chemotherapie

De behandeling van een non-Hodgkin lymfoom is afhankelijk van:
  • de leeftijd en de algehele gezondheid
  • het kankerstadium
  • het soort non-Hodgkin lymfoom
  • symptomen, zoals gewichtsverlies, koorts en nachtelijk zweten

De patiënt krijgt chemotherapie en/of radiotherapie, al is het mogelijk dat de patiënt niet direct een behandeling krijgt. In sommige gevallen is radio-immunotherapie nuttig. Hierbij brengt de arts via een injectie een radioactieve stof in die zich bindt aan een antilichaam dat de kankercellen aanvalt

Wanneer de patiënt niet reageert op de chemotherapie of wanneer een non-Hodgkin lymfoom terugkeert, krijgt hij hoge doses chemotherapie, gevolgd door een autologe stamceltransplantatie (met eigen stamcellen).

Soms zijn bloedtransfusies of bloedplaatjestransfusies nodig.

Prognose van tumor die immuunsysteem aantast

Dankzij chemotherapie zijn vele soorten hooggradige lymfomen te genezen. Als de kanker echter niet reageert op chemotherapie, veroorzaakt de ziekte een snelle dood. De vijfjaarsoverleving van patiënten met een non-Hodgkin lymfoom bedraagt ongeveer 63%.

Complicaties non-Hodgkin lymfoom

Volgende complicaties komen voor bij een non-Hodgkin lymfoom:

Lees verder

© 2017 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Ziekte van Hodgkin: symptomen, diagnose, behandelingZiekte van Hodgkin: symptomen, diagnose, behandelingDe ziekte van Hodgkin komt vooral voor bij jonge mensen, tussen de 15 en 45 jaar, en komt iets vaker voor bij mannen dan…
Geneeskundige methodiek: Morbus hodgkinHet lichaam beschikt over een lymfevatenstelsel. Dit stelsel vervoert lymfe, deze lymfe wordt in de lymfeklieren gefilte…
Lymfeklierkanker (maligne lymfoom)Lymfeklierkanker (maligne lymfoom)Lymfeklierkanker (maligne of kwaadaardig lymfoom) is een type kanker waarbij kwaadaardige witte bloedcellen - ofwel lymf…
Lymfeklierontsteking of lymfeknoopontstekingLymfeklierontsteking of lymfeknoopontstekingLymfeklieren of lymfeknopen maken onderdeel uit van het lymfevaatstelsel. Dit stelsel speelt een belangrijke rol in ons…

Endeldarmkanker: symptomen, oorzaak en behandelingEndeldarmkanker: symptomen, oorzaak en behandelingEndeldarmkanker of rectumkanker is kanker van het laatste gedeelte van de dikke darm. De medische benaming van darmkanke…
Wat te doen bij pijn op de borst?Wat te doen bij pijn op de borst?Hoewel menigeen bij verschillende pijntjes eerst gewoon door blijft lopen, ligt dat anders bij pijn op de borst. Pijn op…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 9 januari 2017:
  • Causes, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/non-hodgkins-lymphoma/basics/causes/con-20027792
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Differential Diagnoses, http://emedicine.medscape.com/article/203399-differential-diagnoses#showall
  • Non-Hodgkin lymphoma, https://medlineplus.gov/ency/article/000581.htm
  • NON-HODGKIN'S LYMPHOMA (NHL), boek: Clinical Medicine, Door: Parveen Kumar, Michael Clark, Uitgever: Elsevier, ISBN: 9780702029936, blz. 479-482
  • Overview, http://emedicine.medscape.com/article/203399-overview#showall
  • Radio-immunotherapie bij het B-cel-non-hodgkinlymfoom, https://www.ntvg.nl/artikelen/radio-immunotherapie-bij-het-b-cel-non-hodgkinlymfoom
  • Risk factors, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/non-hodgkins-lymphoma/basics/risk-factors/con-20027792
  • Tests & Diagnosis, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/non-hodgkins-lymphoma/basics/tests-diagnosis/con-20027792
  • What is non-Hodgkin lymphoma?, http://www.cancer.org/cancer/non-hodgkinlymphoma/detailedguide/non-hodgkin-lymphoma-what-is-non-hodgkin-lymphoma
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 04-05-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 11
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.