Lymfeklieren: Structuur, functie, locatie en aandoeningen

Lymfeklieren: Structuur, functie, locatie en aandoeningen Een lymfeklier, ook wel lymfeknoop genoemd, is een kleine, ovaal- tot boonvormige structuur van 1 tot 25 millimeter die een essentieel onderdeel vormt van het immuunsysteem. Lymfeklieren bevatten lymfocyten, een type witte bloedcel die een belangrijke rol speelt bij de verdediging van het lichaam tegen infecties en kanker. Ze zijn door het hele lichaam verspreid en met elkaar verbonden door lymfevaten. Verschillende aandoeningen kunnen de lymfeklieren aantasten, zoals zwellingen, kanker en oedeem.

Lymfestroom en circulatie

De lymfestroom is essentieel voor de afvoer van overtollig vocht, afvalstoffen en andere stoffen uit de weefsels van het lichaam. Het proces zorgt ervoor dat de lymfevloeistof door het lymfestelsel beweegt, gefilterd wordt in de lymfeklieren, en uiteindelijk terugkeert naar de bloedcirculatie. De lymfestroom speelt een belangrijke rol bij het handhaven van de vochtbalans in de weefsels en de ondersteuning van de immuunrespons.

Mechanisme van de lymfestroom

De lymfestroom wordt niet aangedreven door een centrale pomp zoals het hart, maar door een combinatie van spiercontracties, de beweging van nabijgelegen organen, en een serie van eenrichtingskleppen in de lymfevaten. Wanneer spieren samentrekken of organen bewegen, wordt de lymfevloeistof vooruitgestuwd. De kleppen voorkomen dat de lymfe terugstroomt, zodat de vloeistof in één richting door het lichaam beweegt.

Terugkeer naar de bloedcirculatie

De lymfevloeistof, die afvalstoffen en overtollig vocht uit de weefsels bevat, wordt uiteindelijk afgevoerd naar twee grote lymfevaten: de ductus thoracicus en de rechter lymfestam. Deze vaten monden uit in de aders in de buurt van de sleutelbeenderen, waar de lymfevloeistof weer wordt gemengd met het bloed. Dit is een cruciaal onderdeel van het in stand houden van het circulerende bloedvolume en het ondersteunen van de stofwisseling.

Belang voor het immuunsysteem

De lymfestroom transporteert niet alleen vocht, maar ook immuuncellen zoals lymfocyten door het lichaam. Deze cellen circuleren door de lymfeklieren, waar ze ziekteverwekkers kunnen opsporen en aanvallen. Door de constante circulatie van lymfe kunnen immuuncellen snel reageren op infecties of verwondingen.

Lymfevatenstelsel

Het lymfevatenstelsel is een uitgebreid netwerk van fijne buisjes die lymfevloeistof uit de weefsels van het lichaam verzamelen en transporteren naar de bloedcirculatie. Dit systeem werkt parallel aan de bloedsomloop, maar heeft als hoofddoel de afvoer van overtollig vocht en afvalstoffen, evenals de bescherming van het lichaam tegen infecties.

Structuur van de lymfevaten

Het lymfevatenstelsel begint met microscopisch kleine lymfecapillairen in de weefsels, die overtollig interstitiële vloeistof opvangen. Deze capillairen komen samen in grotere lymfevaten, die een gladde spierlaag en kleppen bevatten. De kleppen zorgen ervoor dat de lymfe in één richting stroomt, terwijl de spieren in de vaatwand de beweging van de lymfe helpen voortstuwen. Deze vaten komen uiteindelijk samen in de grote lymfestammen, die de lymfe afvoeren naar de bloedbaan.

Lymfestammen en afvoerkanalen

De twee belangrijkste lymfestammen zijn de ductus thoracicus, die lymfe van de linkerzijde van het lichaam en de onderste helft van het lichaam afvoert, en de rechter lymfestam, die de rechterbovenhelft van het lichaam draineert. De lymfe wordt afgegeven aan de bloedcirculatie bij de vena subclavia, dicht bij het hart. Dit proces is essentieel voor het in stand houden van de vochtbalans en de terugvoer van plasma-eiwitten die via de capillairen verloren gaan.

Ziekten van het lymfevatenstelsel

Aandoeningen van het lymfevatenstelsel, zoals lymfoedeem, kunnen ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken. Lymfoedeem treedt op wanneer lymfevaten geblokkeerd of beschadigd zijn, wat resulteert in een ophoping van lymfe in de weefsels en zwelling, meestal in de ledematen. Dit kan leiden tot infecties, verminderde mobiliteit, en chronische pijn.

Lymfatische organen

Naast de lymfeklieren omvat het lymfestelsel verschillende andere organen die bijdragen aan de afweer van het lichaam tegen ziekteverwekkers. Deze organen spelen elk een unieke rol in het rijpen, opslaan, en activeren van immuuncellen die betrokken zijn bij het herkennen en bestrijden van infecties en vreemde stoffen.

Milt

De milt is een groot lymfoïde orgaan in de buikholte, dat bloed filtert en oude of beschadigde rode bloedcellen verwijdert. Daarnaast speelt de milt een cruciale rol in het immuunsysteem door het opslaan van witte bloedcellen en het aanmaken van antilichamen. Wanneer een infectie of een ontsteking optreedt, kunnen de immuuncellen in de milt snel worden gemobiliseerd om pathogenen te bestrijden.

Thymus

De thymus, gelegen in de borstkas achter het borstbeen, is verantwoordelijk voor de rijping van T-lymfocyten (T-cellen). Deze cellen zijn essentieel voor de adaptieve immuunrespons, die gericht is op specifieke ziekteverwekkers. In de thymus leren T-cellen onderscheid te maken tussen lichaamseigen en lichaamsvreemde stoffen, een proces dat cruciaal is voor het voorkomen van auto-immuunziekten.

Amandelen

De amandelen zijn lymfoïde structuren in de keel die pathogenen opvangen die via de mond en neus binnenkomen. Ze spelen een belangrijke rol bij de initiële immuunrespons tegen luchtweg- en spijsverteringspathogenen. De amandelen kunnen ontstoken raken bij infecties, wat resulteert in een aandoening die bekend staat als tonsillitis.

Structuur van de lymfeklier

Een lymfeklier is een boonvormige massa van weefsel, omgeven door een vezelige capsule. Deze capsule bestaat uit reticulair bindweefsel, dat zich uitstrekt naar de binnenkant van de lymfeklier en bekend staat als de ‘trabeculae’ (enkelvoud: trabekel).

De lymfeklier is verdeeld in drie belangrijke weefselgebieden:
  • het corticale gebied (cortex)
  • het paracorticale gebied (paracortex) en
  • het medullaire gebied (medulla)

Deze regio's bestaan uit bindweefsel met daarin immuuncellen. De buitenste laag, de cortex (schors), omringt de medulla (merg), terwijl de paracortex het merg omgeeft. Trabeculae verdelen deze regio's in lobben of knobbeltjes.

Cortex (schors)

De cortex bevat lymfoïde follikels, die primair of secundair kunnen zijn. Primaire follikels bevatten voornamelijk onrijpe lymfocyten, terwijl secundaire follikels rijk zijn aan B-lymfocyten (die antilichamen produceren) die via de hoge endotheliale venules in het paracorticale gebied de lymfeklier binnenkomen.

Paracortex

De paracortex bestaat voornamelijk uit volwassen T-lymfocyten (die antigenen herkennen en elimineren) en dendritische cellen (die ziekteverwekkers bestrijden). In dit gebied vindt ook de rijping en activering van immuuncellen plaats.

Medulla (merg)

De medulla bestaat voornamelijk uit bloedvaten, medullaire sinussen en medullaire koorden. Medullaire koorden zijn een bron van plasmacellen, terwijl macrofagen, zoals histiocyten en reticulaire cellen, ook in deze regio aanwezig zijn. Het 'hilum' is een insnoering op het oppervlak van de lymfeklier waar het efferente lymfevat naar buiten gaat en de bloedvaten naar binnen en naar buiten komen. Dit geeft de lymfeklier zijn boonachtige vorm.

Lymfe

Lymfe komt de lymfeklier binnen via het afferente (aanvoerend) lymfevat en sijpelt door de sinussen van de lymfeklier, te beginnen bij de subcapsulaire sinus, dan via de trabeculaire sinussen en uiteindelijk naar de medullaire sinussen. De lymfe verlaat de lymfeklier via het efferente (afvoerende) lymfevat.

Functie van lymfeklieren

Lymfe filteren

De primaire functie van lymfeklieren is het filteren van lymfe die het lymfestelsel binnenkomt. Ze verwijderen bacteriën en antigenen uit de lymfe, waarna deze terugkeert naar de bloedbaan. Samen met de milt vormen de lymfeklieren de secundaire lymfoïde organen (SLO). Ze spelen een cruciale rol in het initiëren van een adaptieve (verworven) immuunrespons, waardoor ze een integraal onderdeel van het immuunsysteem zijn. B- en T-lymfocyten in de lymfeklieren zijn betrokken bij respectievelijk antilichaamreacties en celgemedieerde immuunreacties. De milt filtert echter alleen bloedcellen en niet de lymfe.

Lymfocyten produceren

Lymfeklieren functioneren ook als productieplaats voor lymfocyten. Naast lymfocyten die uit de bloedbaan komen, worden er ook nieuwe lymfocyten geproduceerd in de lymfeklieren. Naast de lymfeklieren dragen ook andere lymfoïde organen, zoals de milt, de thymus (zwezerik) en het beenmerg, bij aan de productie van lymfocyten.

Rol van lymfeklieren in de immuunrespons

Lymfeklieren zijn centrale spelers in de immuunrespons van het lichaam. Ze fungeren als filters die ziekteverwekkers opvangen en immuuncellen activeren om deze te bestrijden. Wanneer een infectie of ontsteking optreedt, raken de lymfeklieren vaak opgezwollen door de toename van immuuncellen, wat een teken is van een actieve immuunreactie.

Lymfocytenactivatie in lymfeklieren

In de lymfeklieren bevinden zich verschillende soorten lymfocyten, zoals T- en B-cellen, die betrokken zijn bij het herkennen en bestrijden van pathogenen. Wanneer een lymfeklier antigenen (vreemde stoffen) detecteert, worden de lymfocyten geactiveerd en beginnen ze zich te vermenigvuldigen. B-cellen produceren antilichamen die de ziekteverwekkers neutraliseren, terwijl T-cellen geïnfecteerde cellen vernietigen.

Lymfeklieren en ontsteking

Wanneer lymfeklieren pathogenen zoals bacteriën, virussen of schimmels detecteren, kunnen ze ontstoken raken en opzwellen. Dit fenomeen, bekend als lymfadenopathie, is een belangrijk teken van een lokale of systemische infectie. Bij een ernstige infectie kunnen de lymfeklieren gevoelig of pijnlijk aanvoelen.

Lymfeklieren en auto-immuunziekten

Naast infecties kunnen lymfeklieren ook betrokken zijn bij auto-immuunziekten, waarbij het immuunsysteem ten onrechte lichaamseigen cellen aanvalt. In deze gevallen kunnen lymfeklieren opzwellen en ontstoken raken door de verhoogde activiteit van immuuncellen die reageren op verkeerde signalen.

Lymfeklieren en kankeruitzaaiingen

Lymfeklieren spelen een belangrijke rol in de verspreiding van kanker, een proces dat metastase wordt genoemd. Wanneer kankercellen zich losmaken van een primaire tumor, kunnen ze via de lymfevaten reizen en in de lymfeklieren terechtkomen, waar ze zich verder kunnen vermenigvuldigen en uitzaaiingen vormen.

Kanker en lymfeklieren

Lymfeklieren zijn vaak de eerste plek waar kankercellen zich naartoe verspreiden. Dit komt doordat de lymfevaten dicht in de buurt van weefsels liggen en de kankercellen gemakkelijk kunnen oppikken. De aanwezigheid van kankercellen in de lymfeklieren kan een indicatie zijn van de ernst van de ziekte en wordt gebruikt voor het vaststellen van het stadium van de kanker.

Diagnose van lymfekliermetastasen

Bij de diagnose van kanker wordt vaak een biopsie van de lymfeklieren uitgevoerd om te bepalen of er kankercellen aanwezig zijn. Dit is belangrijk voor het bepalen van de behandelingsopties en de prognose. In sommige gevallen worden aangetaste lymfeklieren chirurgisch verwijderd om verdere verspreiding van de kanker te voorkomen.

Behandeling van lymfeklierkanker

De behandeling van lymfeklierkanker kan bestaan uit chirurgie, bestraling of chemotherapie, afhankelijk van de omvang van de uitzaaiingen. Het doel is om de kankercellen in de lymfeklieren te elimineren en verdere verspreiding naar andere delen van het lichaam te voorkomen.

Locatie van lymfeklieren in het lichaam

Lymfeklieren maken deel uit van het lymfestelsel, dat ook lymfevaten, lymfoïde weefsels en lymfe omvat. Het menselijk lichaam telt ongeveer 500 tot 600 lymfeklieren, die in clusters voorkomen. Ze bevinden zich onder andere in de regio's rondom de kaak, nek, borstkas, oksels en lies. De lymfeklieren worden als volgt ingedeeld op basis van hun locatie:

Bij of aan de kin

  • Mastoid lymfeklieren
  • Occipitale lymfeklieren
  • Parotide lymfeklieren

In of nabij het nekgebied

  • Diepe laterale cervicale lymfeklieren
  • Diepe voorste cervicale lymfeklieren
  • Jugulodigastric lymfeklier
  • Jugulo-omohyoid lymfeklier
  • Submandibulaire lymfeklieren
  • Submentale lymfeklieren
  • Virchow's knooppunt

In de thoracale regio (borstkasgebied)

  • Mediastinale lymfeklieren (het gebied in het midden van de borstkas tussen de longen): tracheale lymfeklieren, slokdarmlymfeklieren, enzovoort
  • Pulmonale lymfeklieren (longen): subsegmentale lymfeklieren, segmentale lymfeklieren, lobaire lymfeklieren, interlobaire lymfeklieren en hilaire lymfeklieren

Aan de bovenste ledematen

  • Diepe lymfeklieren: laterale knopen, voorste knopen, centrale knopen en mediale knopen
  • Oppervlakkige lymfeklieren: supratrochleaire knopen, deltoideopectorale knopen

Bij de onderste ledematen

  • Diepe inguinale lymfeklieren (liesgebied)
  • Oppervlakkige lieslymfeklieren
  • Popliteale lymfeklieren (knieholte)

Aandoeningen

Angio-immunoblastisch T-cellymfoom

Oorzaken
Angio-immunoblastisch T-cellymfoom (AITL) is een zeldzaam type non-Hodgkin lymfoom dat ontstaat door afwijkingen in de T-cellen van het immuunsysteem. De precieze oorzaken zijn vaak onbekend, maar genetische mutaties en bepaalde virale infecties, zoals het Epstein-Barr-virus, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van deze ziekte.

Symptomen
Symptomen van AITL zijn onder meer gezwollen lymfeklieren, koorts, gewichtsverlies, nachtelijk zweten, huiduitslag, en in sommige gevallen bloedarmoede. Patiënten kunnen ook last hebben van een verzwakt immuunsysteem, wat leidt tot een verhoogd risico op infecties.

Behandeling
De behandeling van AITL omvat vaak chemotherapie, immunotherapie en, in sommige gevallen, een stamceltransplantatie. Corticosteroïden worden ook vaak voorgeschreven om ontstekingen en immuunreacties te verminderen. De respons op de behandeling kan variëren, en intensieve therapieën zijn soms nodig.

Castlemansyndroom

Oorzaken
Het Castlemansyndroom is een zeldzame aandoening die de lymfeklieren en het lymfatisch systeem aantast. De exacte oorzaak is onbekend, maar er wordt gedacht dat virale infecties, zoals humaan herpesvirus 8 (HHV-8), een rol kunnen spelen. Bij sommige patiënten kan de aandoening ook in verband worden gebracht met immunosuppressie.

Symptomen
Symptomen variëren afhankelijk van het type Castlemansyndroom (uni-centrisch of multi-centrisch). Bij uni-centrische ziekte beperkt de aandoening zich vaak tot één groep lymfeklieren, wat leidt tot plaatselijke zwelling. Bij multi-centrische ziekte kunnen symptomen zoals koorts, vermoeidheid, nachtelijk zweten, en gewichtsverlies optreden, samen met uitgebreide lymfeklierzwellingen door het hele lichaam.

Behandeling
Behandeling van het uni-centrische Castlemansyndroom omvat vaak chirurgische verwijdering van de aangetaste lymfeklier(en). Bij multi-centrische vormen wordt chemotherapie, immunotherapie of antivirale middelen gebruikt, afhankelijk van de ernst en associatie met infecties zoals HHV-8. Corticosteroïden kunnen ook worden voorgeschreven om ontstekingen te verminderen.

Hodgkin-lymfoom

Oorzaken
Hodgkin-lymfoom is een vorm van kanker die begint in de lymfeklieren. De precieze oorzaken zijn onbekend, maar factoren zoals infecties met het Epstein-Barr-virus, genetische aanleg en verzwakking van het immuunsysteem kunnen bijdragen aan het ontstaan van deze ziekte.

Symptomen
Typische symptomen zijn pijnloze zwelling van de lymfeklieren, vaak in de nek, oksels of lies, samen met koorts, nachtelijk zweten, vermoeidheid, en gewichtsverlies. Patiënten kunnen ook last hebben van jeuk over het hele lichaam of pijn in de lymfeklieren na het drinken van alcohol.

Behandeling
De behandeling van Hodgkin-lymfoom omvat vaak een combinatie van chemotherapie en bestraling. Bij gevorderde of terugkerende ziekte kan ook een stamceltransplantatie worden overwogen. De prognose is over het algemeen goed, vooral bij vroege diagnose en behandeling.

Gezwollen lymfeklieren

Oorzaken
Gezwollen lymfeklieren, in medische termen lymfadenopathie, kunnen verschillende oorzaken hebben, waaronder:

Symptomen
De symptomen van vergrote lymfeklieren kunnen variëren afhankelijk van de oorzaak. Ze kunnen pijnlijk, gevoelig en warm aanvoelen, vooral bij een snelle zwelling door infecties of ontstekingen. Een gelokaliseerde vergroting kan wijzen op een infectie of tumor in dat specifieke gebied. Soms zijn de lymfeklieren gegeneraliseerd gezwollen, wat kan duiden op een bredere infectie, een bindweefsel- of auto-immuunziekte, of bloedcelkanker zoals lymfoom of leukemie. Vergrote lymfeklieren kunnen ademhalingsproblemen of druk op bloedvaten veroorzaken, zoals bij een obstructie van de vena cava superior.

Diagnose en onderzoeken
Bij het stellen van een diagnose verzamelt de arts informatie over de medische geschiedenis van de patiënt, wat kan helpen de oorzaak van de zwelling te achterhalen. De arts vraagt naar de snelheid van de zwelling, pijn en andere symptomen zoals koorts of gewichtsverlies. Bijvoorbeeld, een borsttumor kan leiden tot een zwelling van de lymfeklieren onder de armen. Gewichtsverlies en nachtelijk zweten in combinatie met een vergrote lymfeklier kunnen wijzen op kanker zoals lymfoom. Vergrote lymfeklieren zijn voelbaar bij een lichamelijk onderzoek en zichtbaar bij beeldvormende onderzoeken. Bloedonderzoek en soms een biopsie van een lymfeklier kunnen ook nodig zijn.

Behandeling
De behandeling van vergrote lymfeklieren hangt af van de onderliggende oorzaak. De arts zal de behandelingsopties afstemmen op basis van de diagnose.

Kikuchi-Fujimoto-ziekte

Oorzaken
Kikuchi-Fujimoto-ziekte, ook wel histiocytische necrotiserende lymfadenitis genoemd, is een zeldzame, goedaardige aandoening die de lymfeklieren aantast. De precieze oorzaak is onbekend, maar het wordt vermoed dat een abnormale immuunreactie op een virale infectie een rol speelt. Epstein-Barr-virus en andere virale agentia worden vaak in verband gebracht met deze ziekte.

Symptomen
De aandoening presenteert zich meestal met koorts en gezwollen, pijnlijke lymfeklieren, vaak in de nek. Andere symptomen kunnen vermoeidheid, gewichtsverlies, en nachtelijk zweten zijn. Hoewel de symptomen ernstig kunnen zijn, is de ziekte meestal zelflimiterend en verbetert binnen enkele maanden.

Behandeling
De behandeling van Kikuchi-Fujimoto-ziekte is vaak ondersteunend, gericht op verlichting van symptomen. Pijnstillers en ontstekingsremmers worden gebruikt om ongemak te verminderen. In zeldzame gevallen kan corticosteroïden worden voorgeschreven om ernstige symptomen te behandelen, maar de aandoening verdwijnt meestal vanzelf zonder uitgebreide therapie.

Lymfadenitis

Oorzaken
Lymfadenitis is een ontsteking van de lymfeklieren, meestal als gevolg van een infectie. Het kan veroorzaakt worden door bacteriën, virussen of schimmels. Vaak ontstaan deze infecties uit nabijgelegen infecties zoals keelpijn, tandinfecties of huidinfecties.

Symptomen
Mogelijke symptomen omvatten:
  • Pijnlijke, gezwollen lymfeklieren die meestal gepaard gaan met roodheid en warmte.
  • Koorts, koude rillingen en algemeen gevoel van onwelzijn.
De symptomen zijn afhankelijk van de bron van de infectie, zoals keelpijn bij een keelontsteking.

Behandeling
Antibiotica of antivirale middelen afhankelijk van de oorzaak van de infectie. Warmteapplicatie en pijnbestrijding kunnen helpen bij het verlichten van symptomen. Bij chronische of terugkerende gevallen kan chirurgische drainage nodig zijn als er een abces (puist) is gevormd.

Lymfangitis

Oorzaken
Lymfangitis is een ontsteking van de lymfevaten, vaak veroorzaakt door een bacteriële infectie. De meest voorkomende veroorzakers zijn bacteriën zoals Streptococcus en Staphylococcus. De infectie kan ontstaan uit een kleine huidwond, insectenbeet of een infectie in een ander deel van het lichaam.

Symptomen
  • Roodheid en zwelling van de huid langs de aangetaste lymfevaten.
  • Pijn en gevoeligheid in het getroffen gebied.
  • Koorts en algemene malaise.
  • In ernstige gevallen kunnen er blaren en pusvorming optreden.

Behandeling
Antibiotica zijn vaak de eerste lijn van behandeling om de bacteriële infectie te bestrijden. Pijnbestrijding en ontstekingsremmers kunnen helpen bij het verlichten van de symptomen. Het is belangrijk om de huidwond of infectiebron goed te verzorgen om herhaling te voorkomen.

Lymfatische malformaties

Oorzaken
Lymfatische malformaties, ook wel lymfatische cysten of lymfangiomen genoemd, zijn aangeboren afwijkingen van de lymfevaten. Ze ontstaan tijdens de ontwikkeling van de foetus wanneer de lymfevaten niet normaal groeien. De precieze oorzaak is vaak onbekend, maar genetische factoren kunnen een rol spelen.

Symptomen
Aanzienlijke zwellingen op het lichaam, vaak zichtbaar bij de huid of onder de huid. De zwellingen kunnen variëren van kleine knobbeltjes tot grotere massa’s die druk uitoefenen op omliggende structuren. In sommige gevallen kan er sprake zijn van pijn of ongemak.

Behandeling
De behandeling kan variëren afhankelijk van de grootte en locatie van de malformatie. Kleine malformaties kunnen worden gecontroleerd zonder ingrijpen, terwijl grotere of symptomatische malformaties mogelijk chirurgie vereisen om de cysten te verwijderen. Soms kunnen sclerotherapie of lasertherapie worden toegepast om de omvang van de malformatie te verminderen.

Lymfatische systemische ziekten

Oorzaken
Systemische ziekten die het lymfestelsel beïnvloeden, zoals systemische lupus erythematosus (SLE) en vasculitis, kunnen leiden tot ontsteking of schade aan de lymfeklieren. Deze aandoeningen kunnen het lymfestelsel beïnvloeden door een overactieve immuunrespons die het eigen weefsel aanvalt.

Symptomen
  • Gezwollen lymfeklieren die gepaard kunnen gaan met andere systemische symptomen zoals vermoeidheid, koorts, en gewrichtspijn.
  • Specifieke symptomen afhankelijk van de onderliggende systemische ziekte, zoals huiduitslag bij lupus of ontsteking van bloedvaten bij vasculitis.

Behandeling
De behandeling richt zich op de onderliggende systemische ziekte en kan corticosteroïden, immunosuppressiva of andere medicijnen omvatten om de immuunrespons te reguleren en ontsteking te verminderen.

Lymfeklierkanker

Soorten
Lymfeklieren kunnen zowel door primaire kankers van lymfeweefsel (kankers die ontstaan in lymfeweefsel) als secundaire kankers (metastasen) worden aangetast. Primaire lymfeklierkanker staat bekend als lymfomen, en omvat zowel Hodgkin-lymfoom als non-Hodgkin-lymfoom. De meeste lymfomen zijn tumoren van de B-lymfocyten, die worden gevormd in de lymfeklieren, de milt en in het beenmerg.

Symptomen
Lymfeklierkanker kan verschillende symptomen veroorzaken, waaronder pijnloze, langzaam groeiende zwellingen of plotselinge, snelle vergroting van een lymfeklier. De symptomen variëren afhankelijk van het type en de fase van de kanker. Lokale kanker kan de lymfeklieren vergroten door uitzaaiingen van tumorcellen. Geassocieerde symptomen kunnen koorts, vermoeidheid, koude rillingen en ongewone jeuk zijn.

Behandeling
De behandeling van lymfeklierkanker kan variëren en omvat onder andere antimicrobial therapie, biologische therapie, chemotherapie, chirurgie, radiotherapie, immunotherapie, stamceltransplantatie en steroïden.

Lymfoedeem

Oorzaken
Lymfoedeem is een aandoening waarbij zwelling van weefsels optreedt door problemen met de afvoer van lymfe. Dit kan primair zijn, door een aangeboren aandoening waarbij lymfeklieren niet goed ontwikkeld of afwezig zijn. Secundair lymfoedeem ontstaat vaak na lymfeklierverwijdering bij borstkankerchirurgie of door behandelingen zoals radiotherapie. Parasitaire infecties kunnen ook lymfoedeem veroorzaken.

Symptomen
Patiënten met lymfoedeem ervaren vaak gezwollen armen, vingers, benen, voeten en tenen. Mogelijke bijkomende symptomen zijn tintelingen, pijn, ongemak en beperkte mobiliteit. Huidblaren en vermoeidheid kunnen ook voorkomen. Aangetaste weefsels lopen risico op infecties zoals lymfangitis (ontsteking van lymfevaten) en cellulitis (huidinfectie met roodheid en zwelling).

Behandeling
De behandeling van lymfoedeem omvat gewichtsverlies, regelmatige lichaamsbeweging, het vochtig houden van het getroffen gebied en het toepassen van druk. Andere behandelingsopties zijn onder andere lasertherapie, medicatie en hydrotherapie. In sommige gevallen kan chirurgische ingreep noodzakelijk zijn.

Lymfoom van het centraal zenuwstelsel

Oorzaken
Lymfoom van het centraal zenuwstelsel (CNS) is een zeldzame vorm van lymfoom die zich ontwikkelt in de hersenen of het ruggenmerg. Het kan ontstaan als een primaire tumor of als een metastase van een lymfoom elders in het lichaam. Het exacte mechanisme achter de ontwikkeling van deze vorm van kanker is vaak onbekend, maar het kan worden beïnvloed door een verzwakt immuunsysteem, zoals bij HIV of na een orgaantransplantatie.

Symptomen
  • Hoofdpijn en neurologische symptomen zoals verwardheid, geheugenverlies of veranderingen in de mentale status.
  • Verlies van motorische functies of coördinatieproblemen.
  • Epileptische aanvallen.
  • Veranderingen in gezichtsvermogen of spraakproblemen.

Behandeling
Behandeling kan bestaan uit een combinatie van chemotherapie, radiotherapie en, in sommige gevallen, chirurgie om tumoren te verwijderen. Behandeling kan ook gericht zijn op het versterken van het immuunsysteem van de patiënt.

Sarcoïdose

Oorzaken
Sarcoïdose is een systemische ontstekingsziekte die kleine knobbeltjes (granulomen) veroorzaakt in verschillende organen, waaronder de lymfeklieren. De precieze oorzaak is onbekend, maar men denkt dat een combinatie van genetische aanleg en omgevingsfactoren, zoals blootstelling aan bepaalde stoffen of infecties, een rol spelen.

Symptomen
Symptomen van sarcoïdose variëren sterk, afhankelijk van de betrokken organen. Bij aantasting van de lymfeklieren zijn deze vaak gezwollen, vooral in de borst. Andere symptomen kunnen kortademigheid, hoesten, vermoeidheid, huidafwijkingen, en oogproblemen zijn.

Behandeling
De behandeling van sarcoïdose hangt af van de ernst van de ziekte en welke organen zijn aangetast. Milde gevallen kunnen spontaan verbeteren zonder behandeling. In ernstigere gevallen worden corticosteroïden voorgeschreven om ontstekingen te verminderen. Immunosuppressiva kunnen worden gebruikt als de ziekte voortschrijdt of ernstig is.

Epidemiologie

Lymfeklieren spelen een cruciale rol in de afweermechanismen van het lichaam en hun gezondheid heeft een directe invloed op de algemene immuniteit. Epidemiologische studies tonen aan dat aandoeningen van de lymfeklieren wereldwijd een aanzienlijke impact hebben, vooral in regio's met een hoge prevalentie van infectieziekten, kanker en auto-immuunziekten.

Prevalentie van lymfekliergerelateerde aandoeningen
Lymfeklieren kunnen worden beïnvloed door een breed scala aan aandoeningen. Gezwollen lymfeklieren komen vaak voor bij virale infecties zoals de griep, maar kunnen ook wijzen op ernstigere aandoeningen zoals lymfoom of metastasen van kanker. Het risico op aandoeningen zoals Hodgkin-lymfoom, lymfadenitis en lymfekliermetastasen is afhankelijk van leeftijd, geslacht en onderliggende gezondheidsproblemen.

Demografische factoren
De prevalentie van lymfeklierziekten verschilt per leeftijdsgroep, geslacht en geografische locatie. Jongeren hebben vaker te maken met infecties die de lymfeklieren aantasten, terwijl ouderen een verhoogd risico lopen op lymfeklierkanker en metastasen. Onderzoeksgegevens tonen aan dat mannen meer kans hebben op bepaalde soorten lymfoom, terwijl vrouwen vaker getroffen worden door auto-immuunziekten die lymfeklieren kunnen beïnvloeden.

Mechanisme

Lymfeklieren vormen een essentieel onderdeel van het immuunsysteem en zijn betrokken bij de filtratie van lymfe en het activeren van immuuncellen. Het mechanisme van de lymfeklieren is complex en wordt beïnvloed door verschillende fysiologische processen.

Functie van de lymfeklier in het immuunsysteem
De lymfeklieren fungeren als een soort filter voor de lymfe, die afvalstoffen en ziekteverwekkers uit het lichaam verwijdert. Ze bevatten lymfocyten, die een sleutelrol spelen bij de immuunrespons. Wanneer een infectie of andere afwijking wordt gedetecteerd, activeren de lymfeklieren de lymfocyten om een verdediging op te zetten.

Activering van lymfocyten
Lymfocyten worden in de lymfeklieren geactiveerd door antigenen die via de lymfe binnenkomen. Zodra de lymfocyten in contact komen met deze antigenen, kunnen ze de juiste immuunrespons initiëren, waaronder de productie van antilichamen of de vernietiging van geïnfecteerde cellen. Dit proces is essentieel voor het bestrijden van infecties en het behouden van de gezondheid van het lichaam.

Oorzaken

Lymekliergerelateerde aandoeningen kunnen verschillende oorzaken hebben, variërend van infecties tot kanker. Het begrijpen van de oorzaken helpt bij het stellen van een diagnose en het bepalen van de juiste behandelingsaanpak.

Infecties als oorzaak van lymfeklierzwelling
De meest voorkomende oorzaak van gezwollen lymfeklieren is een infectie. Virale infecties zoals de griep of een verkoudheid kunnen lymfeklieren doen opzwellen als reactie op de immuunrespons. Bacteriële infecties, zoals tuberculose of lymfadenitis, kunnen ook lymfeklieren beïnvloeden.

Kanker als oorzaak van lymfeklieruitzaaiingen
Kanker kan lymfeklieren beïnvloeden door metastasen. Dit gebeurt wanneer kankercellen zich via de lymfevaten naar de lymfeklieren verspreiden, waar ze zich kunnen vermenigvuldigen en de klieren doen opzwellen. Lymfeklierkanker zoals Hodgkin-lymfoom of non-Hodgkin-lymfoom kan ook rechtstreeks ontstaan in de lymfeklieren.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op lymfeklierziekten kunnen vergroten. Deze factoren kunnen variëren van genetische predispositie tot externe invloeden zoals omgevingsfactoren of leefstijlkeuzes.

Leeftijd als risicofactor
De kans op lymfekliergerelateerde aandoeningen neemt toe met de leeftijd. Ouderen hebben een verhoogd risico op lymfeklierkanker en metastasen van andere vormen van kanker. Bij jongeren zijn infecties een veelvoorkomende oorzaak van gezwollen lymfeklieren.

Geslacht als risicofactor
Sommige lymfekliergerelateerde aandoeningen, zoals Hodgkin-lymfoom, komen vaker voor bij mannen, terwijl andere aandoeningen, zoals auto-immuunziekten, vaker bij vrouwen voorkomen. Het geslacht speelt dus een belangrijke rol bij de ontwikkeling van bepaalde lymfeklierziekten.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen lopen een groter risico op het ontwikkelen van aandoeningen die de lymfeklieren beïnvloeden. Deze risicogroepen zijn vaak afhankelijk van genetische, omgevings- of leefstijlfactoren.

Genetische risicofactoren
Genetische aanleg kan een rol spelen bij het ontwikkelen van lymfeklierkanker. Personen met een familiegeschiedenis van lymfoom of andere kankers hebben een hoger risico om zelf deze aandoeningen te ontwikkelen.

Immuungecompromitteerde risicogroepen
Mensen met een verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld door hiv of immunosuppressieve medicatie, lopen een hoger risico op infecties die de lymfeklieren aantasten. Ook mensen die lijden aan auto-immuunziekten hebben een verhoogd risico op lymfeklierzwelling door ontstekingen.

Geassocieerde symptomen

Aandoeningen van de lymfeklieren kunnen gepaard gaan met verschillende symptomen die afhankelijk zijn van de onderliggende oorzaak van de lymfekliervergroting. Deze symptomen kunnen variëren van milde tot ernstige verschijnselen.

Gezwollen lymfeklieren
Het meest voorkomende symptoom van lymfeklierziekten is gezwollen lymfeklieren. Deze zwelling is vaak merkbaar in de nek, oksels of liezen en kan pijnlijk zijn bij druk. De zwelling kan wijzen op een infectie, maar ook op ernstigere aandoeningen zoals kanker.

Koorts en vermoeidheid
Koorts is een veelvoorkomend symptoom bij infecties die de lymfeklieren aantasten. Het lichaam verhoogt de temperatuur als reactie op de infectie. Vermoeidheid komt ook vaak voor, aangezien het immuunsysteem actief is in de strijd tegen de ziekteverwekker.

Alarmsymptomen

Er zijn bepaalde alarmsymptomen die kunnen wijzen op een ernstige aandoening van de lymfeklieren, zoals kanker of een zware infectie. Het is belangrijk om deze symptomen serieus te nemen en medische hulp in te schakelen.

Aanhoudende en pijnloze zwelling
Een zwelling die langer dan twee weken aanhoudt of geen pijn veroorzaakt, kan wijzen op een ernstiger probleem, zoals lymfeklierkanker. Dit vereist vaak verder onderzoek en diagnostische tests.

Onverklaarde gewichtsverlies en nachtzweten
Onverklaard gewichtsverlies en nachtzweten in combinatie met gezwollen lymfeklieren kunnen indicaties zijn van lymfeklierkanker of een ernstige infectie. Het is essentieel om medische hulp in te schakelen voor verdere evaluatie.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van lymfekliergerelateerde aandoeningen begint meestal met een grondige medische anamnese en lichamelijk onderzoek. Verschillende diagnostische tests kunnen vervolgens helpen bij het identificeren van de oorzaak van de symptomen.

Lichamelijk onderzoek en beeldvorming
Artsen beginnen vaak met een lichamelijk onderzoek waarbij ze de lymfeklieren palperen om te bepalen of ze vergroot zijn. Beeldvormingstechnieken zoals echografie, CT-scans of MRI kunnen helpen bij het visualiseren van de lymfeklieren en het vaststellen van de omvang van de zwelling.

Biopsie en bloedonderzoek
Een biopsie, waarbij een klein stukje weefsel uit de lymfeklier wordt verwijderd, is essentieel voor het vaststellen van kanker of infecties. Daarnaast kunnen bloedtesten helpen bij het identificeren van infectieuze of auto-immuunziekten.

Behandeling

De behandeling van lymfekliergerelateerde aandoeningen is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Dit kan variëren van medicatie tot chirurgie en chemotherapie.

Behandeling van infecties
Als de lymfeklierzwelling het gevolg is van een infectie, kan de behandeling bestaan uit antibiotica of antivirale middelen. Bij sommige infecties kunnen ook pijnstillers of ontstekingsremmers worden voorgeschreven om de symptomen te verlichten.

Behandeling van kanker
Lymfeklierkanker kan vaak worden behandeld met een combinatie van chirurgie, chemotherapie en bestraling. De behandeling is afhankelijk van het type kanker en het stadium waarin deze zich bevindt.

Prognose

De prognose van lymfekliergerelateerde aandoeningen hangt af van de oorzaak van de aandoening, de ernst ervan en de snelheid van behandeling.

Prognose bij infecties
Bij de meeste infecties die lymfeklieren aantasten, is de prognose gunstig, vooral als ze vroeg worden behandeld. De lymfeklieren zullen vaak terugkeren naar hun normale grootte zodra de infectie is genezen.

Prognose bij lymfeklierkanker
De prognose bij lymfeklierkanker varieert afhankelijk van het type en het stadium van de kanker. In vroeg stadium gediagnosticeerde lymfomen hebben vaak een betere prognose, terwijl gevorderde stadia complexere behandelingen vereisen.

Preventie

Hoewel het niet altijd mogelijk is om aandoeningen van de lymfeklieren te voorkomen, zijn er stappen die kunnen worden genomen om het risico op bepaalde aandoeningen te verlagen.

Preventie van infecties
Een goede hygiëne en vaccinaties kunnen helpen bij het voorkomen van infecties die de lymfeklieren aantasten. Het vermijden van risicogedrag, zoals onbeschermde seksuele contacten, kan ook het risico op infecties verkleinen.

Preventie van lymfeklierkanker
Er is momenteel geen specifieke manier om lymfeklierkanker te voorkomen, maar het handhaven van een gezond immuunsysteem, het vermijden van risicofactoren zoals roken en overmatig alcoholgebruik, en regelmatige medische controles kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van afwijkingen.

Praktische tips voor het omgaan met lymfeklieren

Lymfeklieren zijn kleine klieren die een cruciale rol spelen in het immuunsysteem. Ze filteren schadelijke stoffen uit het lichaam, zoals bacteriën en virussen. Het is mogelijk dat je merkt dat je lymfeklieren opzwellen, wat kan duiden op een infectie of ontsteking. In sommige gevallen kunnen vergrote lymfeklieren ook het gevolg zijn van ernstigere aandoeningen. Het is belangrijk om te weten hoe je met gezwollen lymfeklieren kunt omgaan, vooral als ze ongemak veroorzaken of als je je zorgen maakt over de oorzaak.

Let op veranderingen in de grootte van de lymfeklieren

Het is belangrijk om te controleren of je lymfeklieren vergroot zijn. Gezwollen lymfeklieren kunnen voelbaar zijn in gebieden zoals de nek, oksels, lies of onder de kaak. Soms kunnen vergrote lymfeklieren ook pijnlijk aanvoelen. Als je een verandering in de grootte van je lymfeklieren opmerkt, kan het een teken zijn dat je lichaam zich aan het verdedigen is tegen een infectie. Dit komt vaak voor bij verkoudheid of griep.

Als je lymfeklieren langere tijd gezwollen blijven of als ze pijnlijker worden, is het belangrijk om contact op te nemen met je arts om de oorzaak te achterhalen. Houd ook in de gaten of er andere symptomen zijn, zoals koorts, gewichtsverlies of nachtzweten, die kunnen wijzen op een ernstigere onderliggende aandoening.

Rust en voldoende hydratatie

Wanneer je lymfeklieren gezwollen zijn, is het belangrijk om je lichaam de tijd te geven om te herstellen. Zorg ervoor dat je voldoende rust neemt en goed gehydrateerd blijft. Het drinken van veel water helpt om gifstoffen uit je lichaam te spoelen en ondersteunt het immuunsysteem bij het bestrijden van infecties. Probeer zware lichamelijke activiteiten te vermijden, zodat je lichaam zich volledig kan concentreren op het herstel.

Als je symptomen van een verkoudheid of infectie hebt, zoals een zere keel, hoesten of verstopte neus, probeer dan je lichaam extra rust te geven om sneller te herstellen. Dit kan helpen om de zwelling van je lymfeklieren te verminderen.

Koelen van gezwollen lymfeklieren

Gezwollen lymfeklieren kunnen pijnlijk zijn, en het aanbrengen van een koud kompres op de aangedane plekken kan verlichting bieden. Gebruik een schone doek die in koud water is gedrenkt en leg dit gedurende 15 tot 20 minuten op de gezwollen lymfeklieren. Herhaal dit meerdere keren per dag om pijn te verlichten en ontstekingen te verminderen.

Let er wel op dat als de zwelling van de lymfeklieren langer dan een paar dagen aanhoudt of als er nieuwe symptomen optreden, je medische hulp moet inschakelen. Het is belangrijk om te weten of er onderliggende infecties of andere aandoeningen zijn die mogelijk behandeld moeten worden.

Goede hygiëne om infecties te voorkomen

Een van de meest voorkomende oorzaken van vergrote lymfeklieren is een infectie. Het handhaven van een goede hygiëne kan helpen om de kans op infecties te verkleinen. Was je handen regelmatig met water en zeep, vooral voordat je eet of je gezicht aanraakt. Als je verkouden bent of andere symptomen van een infectie hebt, probeer dan het contact met anderen te beperken om de verspreiding van ziektekiemen te voorkomen.

Als je lymfeklieren gezwollen zijn als gevolg van een infectie, is het belangrijk om je arts te raadplegen voor advies over de beste behandeling. Dit kan antibiotica, antivirale medicijnen of andere behandelingen omvatten, afhankelijk van de aard van de infectie.

Spanning en stress verminderen

Stress kan het immuunsysteem aantasten en het herstel vertragen, wat mogelijk de zwelling van lymfeklieren kan verergeren. Het verminderen van stress kan het herstel bevorderen en je algehele welzijn verbeteren. Probeer ontspanningstechnieken zoals diepe ademhaling, meditatie of yoga om je stressniveau onder controle te houden. Een rustige omgeving en het vermijden van overmatige fysieke of emotionele belasting kan je helpen om sneller te herstellen van een infectie of ontsteking die de lymfeklieren heeft beïnvloed.

Wanneer medische hulp in te schakelen

Hoewel gezwollen lymfeklieren vaak een normaal teken zijn van een infectie, is het belangrijk om aandacht te besteden aan de duur en ernst van de symptomen. Als je merkt dat de lymfeklieren niet binnen een paar weken beginnen te krimpen, of als ze groter en pijnlijker worden, is het essentieel om medische hulp in te schakelen. Soms kan langdurige zwelling wijzen op een onderliggende aandoening, zoals een auto-immuunziekte of zelfs kanker.

Als je ook andere ernstige symptomen ervaart, zoals moeite met ademhalen, koorts die niet afneemt, of onverklaarbaar gewichtsverlies, moet je onmiddellijk contact opnemen met je arts voor verdere evaluatie en behandeling. Het is belangrijk om tijdig te handelen om complicaties te voorkomen en ervoor te zorgen dat je de juiste zorg krijgt.

Misvattingen rond lymfeklieren

Lymfeklieren spelen een cruciale rol in het immuunsysteem door als filters te functioneren voor lymfevloeistoffen. Ze helpen bij het bestrijden van infecties en het afvoeren van afvalstoffen uit het lichaam. Toch zijn er veel misvattingen over lymfeklieren en hun functie, wat kan leiden tot verwarring bij het stellen van diagnoses en het begrijpen van aandoeningen die ermee samenhangen.

Lymfeklieren zwellen altijd op door infecties

Een veelvoorkomende misvatting is dat gezwollen lymfeklieren altijd een teken zijn van een infectie. Hoewel dit vaak het geval is, kunnen lymfeklieren ook opzwellen door andere factoren, zoals een auto-immuunziekte, kanker, of lymfeklieraandoeningen. Het is belangrijk om te begrijpen dat gezwollen lymfeklieren een symptoom kunnen zijn van veel verschillende aandoeningen, niet alleen infecties.

Lymfeklieren kunnen alleen in de nek, oksels en liezen gevonden worden

Veel mensen denken dat lymfeklieren zich uitsluitend in de nek, oksels en liezen bevinden. In werkelijkheid komen lymfeklieren in het hele lichaam voor, inclusief de buik en de borst. Dit is belangrijk om te weten, omdat lymfeklieren in andere gebieden ook kunnen opzwellen en symptomen kunnen veroorzaken die moeilijker te herkennen zijn.

Het uitknijpen van een gezwollen lymfeklier helpt bij het verlichten van de zwelling

Sommige mensen denken dat het uitknijpen van een gezwollen lymfeklier kan helpen bij het verminderen van de zwelling. Dit is echter niet waar. Het uitknijpen kan juist de situatie verergeren door extra irritatie te veroorzaken. Gezwollen lymfeklieren moeten met zorg behandeld worden en het is altijd raadzaam om medische hulp te zoeken voor een juiste diagnose en behandeling.

Als lymfeklieren opzwellen, betekent dit altijd kanker

Een andere misvatting is dat gezwollen lymfeklieren altijd wijzen op kanker, vooral lymfklierkanker zoals het Hodgkin- of non-Hodgkin-lymfoom. Dit is niet altijd het geval, want lymfeklieren kunnen ook opzwellen door infecties of andere ontstekingsreacties. Het is belangrijk om te weten dat de meeste gevallen van gezwollen lymfeklieren niet te maken hebben met kanker.

Lymfeklieren moeten altijd worden verwijderd als ze opzwellen

Veel mensen denken dat gezwollen lymfeklieren altijd verwijderd moeten worden. In werkelijkheid hangt de behandeling af van de oorzaak van de zwelling. Soms kan de zwelling vanzelf verdwijnen wanneer de onderliggende oorzaak wordt behandeld, zonder dat een operatie nodig is. In andere gevallen kan het nodig zijn om verder onderzoek te doen of te behandelen met medicatie, maar het is niet altijd noodzakelijk om lymfeklieren te verwijderen.

Lymfeklieren spelen geen rol na een infectie

Een andere misvatting is dat lymfeklieren na een infectie geen belangrijke rol meer spelen. Lymfeklieren blijven een belangrijke rol spelen in het immuunsysteem, zelfs na herstel van een infectie. Ze helpen het lichaam beschermen tegen toekomstige infecties en houden het immuunsysteem alert. Zelfs als gezwollen lymfeklieren na een infectie verdwijnen, kunnen ze tijdelijk een belangrijke rol spelen in het herstel van het lichaam.

Lees verder

© 2020 - 2025 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Lymfeklierontsteking of lymfeknoopontstekingLymfeklierontsteking of lymfeknoopontstekingLymfeklieren of lymfeknopen maken onderdeel uit van het lymfevaatstelsel. Dit stelsel speelt een belangrijke rol in ons…
Nut en noodzaak van de lymfeklierenNut en noodzaak van de lymfeklierenWe weten dat we ze hebben, dat ze belangrijk kunnen zijn en dat ze op een paar plaatsen in het lichaam zitten, maar voor…
Het lymfevaatstelselHet lymfevaatstelselNaast het bloedvatenstelsel kennen we ook nog het lymfevaatstelsel. Lymfe is een uit bloed afkomstig vocht, wat veel lij…
Ziekte van Hodgkin: symptomen, diagnose, behandelingZiekte van Hodgkin: symptomen, diagnose, behandelingDe ziekte van Hodgkin komt vooral voor bij jonge mensen, tussen de 15 en 45 jaar, en komt iets vaker voor bij mannen dan…
Gele huid: oorzaken van gele huidverkleuring (xanthoderma)Gele huid: oorzaken van gele huidverkleuring (xanthoderma)Elke abnormale geelverkleuring van de huid wordt xanthoderma genoemd (van xantho = geel), niet te verwarren met Agaricus…
Oestrogeentekort: symptomen, oorzaken, gevolgen, behandelingOestrogeentekort: symptomen, oorzaken, gevolgen, behandelingOestrogenen zijn een groep steroïdhormonen die voornamelijk worden geproduceerd in de eierstokken en in mindere mate ook…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 5 april 2020:
  • Coëlho, medisch zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Definition and Function of Lymph Nodes, https://www.verywellhealth.com/lymph-nodes-function-513705
  • Lymph gland, https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/lymph-gland
  • Lymph nodes, https://www.biologyonline.com/dictionary/lymph-nodes
  • Swollen Lymph Nodes (Lymphadenopathy): Symptoms & Signs, https://www.medicinenet.com/swollen_lymph_nodes/symptoms.htm
  • What Are "Lymph" and "Lymph Nodes"?, https://www.breastcancer.org/treatment/surgery/lymph_node_removal/lymph_nodes
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 27-02-2025
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.