Oestrogeentekort: symptomen, oorzaken, gevolgen, behandeling

Oestrogenen zijn een groep steroïdhormonen die voornamelijk worden geproduceerd in de eierstokken en in mindere mate ook in de bijnierschors. Het oestrogeenniveau is bij elke vrouw iets anders. Tijdens de ovulatie ligt de waarde van het belangrijkste oestrogeen oestradiol gewoonlijk tussen ongeveer 60 en 690 ng (nanogram) per liter. Vooral vrouwen worden getroffen door een oestrogeentekort, hetgeen kan optreden door ziekte, maar ook samenhangt met normale verouderingsprocessen. Een tekort aan oestrogeen kan in het hele lichaam tot veel klachten leiden. De meest voorkomende symptomen zijn opvliegers, zweten, slaapstoornissen, duizeligheid, depressieve stemmingen, ongewenste gewichtstoename, hartkloppingen, droge huid, verhoogde haargroei in het gezicht (baard), onregelmatige cycli en broze botten (osteoporose).

• Oestrogenen
• Vouwen
• Mannen
• Oorzaken van een oestrogeentekort
• Risicofactoren voor een laag oestrogeengehalte
• Symptomen en gevolgen
• Menopauze
• Jongere vrouwen
• Haaruitval
• Gewichtstoename
• Onzuivere huid
• Klachten bij mannen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een oestrogeentekort
• Medische behandeling
• Natuurgeneeskunde
• Zelfzorg
• Prognose

Oestrogenen

Vouwen

De vrouwelijke geslachtshormonen hebben een grote invloed op het lichaam. Bij een jong meisje begint de oestrogeenproductie bij het begin van de puberteit. Je kunt het zien aan het feit dat de borsten groeien en de menstruatie begint. Oestrogenen zijn vrouwelijke geslachtshormonen en worden voornamelijk in de eierstokken aangemaakt. Oestrogenen spelen een belangrijke rol in de vrouwelijke cyclus; ze zorgen voor de maandelijkse rijping van de eicel.

Mannen

Ook in het mannelijk lichaam komen oestrogenen voor, zij het in lagere concentraties dan bij vrouwen. Bij mannen wordt het hormoon gevormd in de testikels of teelballen.

Oorzaken van een oestrogeentekort

De meest voorkomende oorzaak van een oestrogeentekort is de menopauze van een vrouw. Dit is een volledig natuurlijk lichamelijk proces. Als de hormoonproductie te snel daalt of onderhevig is aan sterke schommelingen, kunnen er klachten ontstaan. Jonge vrouwen kunnen evenwel ook last hebben van een oestrogeentekort. Meestal ligt de oorzaak in een verstoorde aanmaak of regulering van de hormoonbalans, door een verkeerde of onderontwikkelde eierstok.

Risicofactoren voor een laag oestrogeengehalte

De meest voorkomende risicofactoren voor lage oestrogeenspiegels zijn:

• leeftijd, aangezien je eierstokken in de loop van de tijd minder oestrogeen produceren
• familiegeschiedenis van hormonale problemen, zoals eierstokcysten
• eetstoornissen
• extreem diëten
• overmatig sporten
• problemen met je hypofyse, een orgaan of klier die zich midden in het hoofd onder de hersenen bevindt

Symptomen en gevolgen

Menopauze

Een gebrek aan oestrogeen is vaak een teken van de menopauze, dat wil zeggen de periode waarin de hormoonbalans van de vrouw weer verandert, de vrouw haar laatste menstruatie krijgt en steriel wordt. Tijdens de menopauze zijn typische symptomen van een oestrogeentekort:

• opvliegers
• depressieve stemmingen
• moeheid / uitputting
• nachtelijk zweten
• libidoverlies
• droge vaginale slijmvliezen

Jongere vrouwen

Maar niet alleen vrouwen van 40 jaar en ouder worden getroffen, ook bij jonge vrouwen kan het gehalte aan vrouwelijke hormonen dalen. Afhankelijk van op welke leeftijd dit tekort optreedt, kan dit de seksuele ontwikkeling belemmeren. Dit wordt vaak zichtbaar door cyclusstoornissen (afwezigheid van menstruatie of bloeding tussen periodes) of zelfs onvruchtbaarheid.

Haaruitval

Veel voorkomende symptomen van een oestrogeentekort zijn haaruitval en gewichtstoename. Het vrouwelijke geslachtshormoon beïnvloedt twee hersencentra in de hypothalamus, een belangrijk 'controlecentrum' dat het energieverbruik en de honger reguleert. Bovendien wordt daalt het oestrogeenniveau bij vrouwen in de overgang: de buik wordt hierdoor dikker en de rondingen van de billen en benen gaan verloren. Dit komt doordat mannelijke geslachtshormonen de overhand krijgen bij een oestrogeentekort.

Gewichtstoename

Het geslachtshormoon stimuleert de haarwortels. Dit is de reden waarom oudere vrouwen vaak dunner haar hebben, terwijl zwangere vrouwen met een verhoogde oestrogeenproductie een dikkere haarbos hebben dan normaal. Door de oestrogeentoename tijdens je zwangerschap wordt de normale haaruitval van grofweg honderd haren per dag afgeremd.

Onzuivere huid

Sommige vrouwen kennen het fenomeen van hun menstruatie: voor het bloeden ontspruiten de puistjes (een onzuivere huid) en daarna wordt de huid weer gaf. Dit komt omdat oestrogeen de talgproductie reguleert. Des te minder oestrogeen, des te meer het mannelijke geslachtshormoon testosteron de overhand krijgt dat de talgproductie stimuleert. Dit is permanent het geval bij een oestrogeentekort.

Klachten bij mannen

De man is ook niet helemaal immuun voor het gebrek aan oestrogeen, ook al is het praktisch nooit geïsoleerd. Het ontstaat wanneer het testosteronniveau op hoge leeftijd sterk daalt, omdat mannen oestrogeen in de testis produceren uit een enzym van het testosteron. Symptomen of gevolgen kunnen zijn dat het gewicht toeneemt en het seksuele verlangen afneemt.

Onderzoek en diagnose

Naast een bespreking van de klachten met de arts, kan een gynaecologisch onderzoek en een bloedtest met bepaling van het oestrogeengehalte meer informatie opleveren.

Behandeling van een oestrogeentekort

Medische behandeling

De behandeling van een oestrogeentekort is afhankelijk van de oorzaak en zal op de patiënt worden afgestemd. Als er bij een jonge vrouw een oestrogeentekort optreedt, moet de oorzaak worden opgespoord en verholpen. De meeste ontbrekende hormonen worden geleverd in tabletvorm. Dit mag echter alleen onder medisch toezicht gebeuren. Als de hormoondaling te snel optreedt in de menopauze en je algemene toestand zeer sterk beïnvloedt, kunnen indien nodig vrouwelijke hormonen worden toegevoegd. Bij psychische klachten kan de arts tijdelijk antidepressiva voorschrijven.

Natuurgeneeskunde

Ter verlichting van matige klachten kun je verschillende kruidenpreparaten gebruiken. De bekendste medicinale plant in dit verband is de monnikspeper of zwarte zilverkaars. Soja of rode klaver isoflavonen kunnen ook helpen bij een oestrogeentekort.

Valeriaan, sint-janskruid of de passiebloem zijn nuttige hulpmiddelen bij stemmingswisselingen en slaapstoornissen.

Zelfzorg

Neem de volgende maatregelen en adviezen in acht:

• stop met roken en beperk je alcoholgebruik
• eet een gezond en gevarieerd dieet en drink genoeg (water)
• elke dag bewegen in de frisse lucht en goed slapen

De consumptie van sojaproducten en granaatappel kan een positief effect hebben omdat deze voedingsmiddelen natuurlijke oestrogenen bevatten. Als je huid droger wordt, verzorg deze dan regelmatig met een vochtinbrengende crème.

Prognose

Hormonen, zoals oestrogeen, spelen een sleutelrol in je algehele gezondheid. Genetische defecten, een familiegeschiedenis van hormonale onevenwichtigheden of bepaalde ziekten kunnen ervoor zorgen dat je oestrogeenspiegels dalen. Lage oestrogeenspiegels kunnen de seksuele ontwikkeling en seksuele functies verstoren. Ze kunnen ook het risico op overgewicht/obesitas, osteoporose (botontkalking) en hart- en vaatziekten vergroten. Behandelingen zijn in de loop van de jaren verbeterd en zijn effectiever geworden. Daardoor is de prognose ook beter geworden.