Granaatappel: gezondheidsvoordelen en voedingsstoffen

De granaatappel kent veel gezondheidsvoordelen en zit bomvol voedingsstoffen. Van de buitenkant ziet de granaatappel (Punica granatum), er vrij gewoontjes uit, maar zodra je de vrucht opent openbaart ze haar schoonheid in de vorm van vele robijnrode zaden. De granaatappel is een van de gezondste vruchten ter wereld, want als het gaat om voedingsstoffen, zijn granaatappelpitjes echte allrounders. Ze beschermen je tegen verschillende ziektes, waaronder hoge bloeddruk, hoog cholesterolgehalte, diabetes mellitus en ontstekingen in het lichaam. Bovendien hebben de kleine krachtpatsers een antioxiderende werking en beschermen ze de lichaamscellen tegen schadelijke invloeden. Granaatappelzaden hebben antibacteriële eigenschappen en kunnen verschillende bacteriën in het lichaam bestrijden. Vooral in de mond en keel kan het tandvleesaandoeningen voorkomen.

• Geschiedenis
• Granaatappel is rijk aan belangrijke voedingsstoffen
• Vitaminen en mineralen
• Polyfenolen
• Fyto-oestrogenen in de granaatappel
• Gezondheidsvoordelen van granaatappel
• Borstkanker
• Lichaamscellen beschermen tegen beschadiging
• Bescherming tegen prostaatkanker
• Verlaging van de bloeddruk
• Tegen artritis en gewrichtspijn
• Preventie van hartziekten
• Tegen bacteriële infecties
• Maagstoornissen verhelpen
• Bloedarmoede behandelen
• Diabetes onder controle houden
• Uithoudingsvermogen en sportprestaties
• Granaatappel ontpitten
• Maak zelf granaatappelsap
• Granaatappel als ingrediënt in de keuken
• Granaatappel in de cosmetica
• Recept met granaatappel en bietensalade

Geschiedenis

Historisch gezien wordt de granaatappel al eeuwenlang gekweekt en in verschillende culturen gebruikt. Ze zijn oorspronkelijk afkomstig uit Perzië (het tegenwoordige Iran). In de Bijbel komt de granaatappel ook voor, met name in het Bijbelboek Hooglied. De karakteristieke vrucht treft je ook al aan in de Griekse mythologie, bijvoorbeeld in de mythe van Persephone. Van oudsher wordt aan de vrucht een genezend effect toegeschreven, dat door de moderne wetenschap werd herontdekt. Tegenwoordig is granaatappel een van de meest populaire en veelzijdige planten die bij veel ziekten kan worden gebruikt.

Granaatappel is rijk aan belangrijke voedingsstoffen

Vitaminen en mineralen

De eetbare granaatappelpitten zitten boordevol gezondheidsbevorderende ingrediënten, waaronder vitamine C en K, foilumzuur en vezels.

Per 100 gram bevat een granaatappel de volgende voedingsstoffen:

Polyfenolen

Polyfenolen (een groep van antioxidanten) zijn ook overvloedig aanwezig, met name flavonoïden (deze geven kleur aan veel groenten en fruit) en tannines (welke van invloed zijn op de smaak, kleur en structuur van de vrucht). Deze bioactieve stoffen hebben een antioxiderende werking en beschermen de lichaamscellen tegen schadelijke invloeden, vertragen het verouderingsproces en hebben een ontstekingsremmend effect.

Fyto-oestrogenen in de granaatappel

Granaatappels bevatten ingrediënten die geclassificeerd kunnen worden als fyto-oestrogenen. Fyto-oestrogenen zijn fytonutriënten die door hun structuur sterk lijken op het menselijke geslachtshormoon estradiol. Dit betekent echter niet dat de 'plantaardige oestrogenen' in je lichaam net zo kunnen werken als de lichaamseigen boodschapperstoffen. Net als het vrouwelijk hormoon oestrogeen hebben ze affiniteit voor de oestrogeenreceptor. De fyto-oestrogenen zijn echter inferieur aan de lichaamseigen, echte hormonen, omdat ze zich in mindere mate aan deze receptoren kunnen binden.

Onderzoek naar de invloed van granaatappelfyto-oestrogenen bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd ontbreekt anno 2024. Tot dusver zijn de ingrediënten van de vrucht alleen onderzocht op hun mogelijke hormoonachtige effecten tijdens de menopauze of bij borstkanker. Granaatappelzaadolie vermindert bij postmenopauzale vrouwen opvliegers niet significant binnen een observatieperiode van 12 weken, maar anno 2024 zijn verdere studies zijn nodig om het langetermijneffect te onderzoeken.[1]

Gezondheidsvoordelen van granaatappel

De granaatappel kent diverse gezondheidsvoordelen.

Borstkanker

Het eten van fruit, zoals granaatappels, die anti-aromatase-fytochemicaliën bevatten, vermindert de incidentie van hormoonafhankelijke borstkanker, volgens de resultaten van een onderzoek dat is gepubliceerd in Cancer Prevention Research, een tijdschrift van de American Association for Cancer Research.[2] Een granaatappel bevat een reeks verbindingen die bekend staan als ellagitannines en die, zoals in dit onderzoek wordt aangetoond, verantwoordelijk lijken te zijn voor het antikankereffect van de granaatappel. Ellagitannines zijn een krachtige antioxidant en beschermen het DNA tegen aanvallen van kankerverwekkende stoffen. Anno 2024 is echter meer onderzoek naar de afzonderlijke componenten en de combinatie van de stoffen nodig om de potentiële risico's en voordelen te begrijpen van het gebruik van granaatappelsap of geïsoleerde verbindingen voor een gezondheidsvoordeel of voor kankerpreventie. Dit onderzoek suggereert evenwel dat vervolgonderzoek naar de ellagitannines uit granaatappels moeten worden voortgezet. Tot die tijd zou je echter kunnen overwegen om meer granaatappels te consumeren om je te beschermen tegen de ontwikkeling van borstkanker en misschien in andere weefsels en organen.

Lichaamscellen beschermen tegen beschadiging

De granaatappel combineert twee unieke substanties in zijn zaden, die een belangrijk deel uitmaken van zijn gezondheidsbevorderende effecten: punicic zuur (omega-5-vetzuur) en punicalagin. De eerste is een meervoudig onverzadigd vetzuur dat voorkomt in granaatappelzaadolie en is rijk aan bioactieve stoffen die de lichaamscellen beschermen tegen beschadiging. Punicalagin is een tannine en behoort tot de groep van polyfenolen. Het is een fytochemische stof met een verscheidenheid aan gunstige effecten op de gezondheid. Het heeft een potentieel antikankereffect, een gunstige invloed op de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer en een ontstekingsremmend effect.[3]

Bescherming tegen prostaatkanker

Prostaatkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij mannen. Als het niveau van het prostaatspecifieke antigeen (PSA) in het bloed verhoogd is, is dit meestal een indicator van een verandering in de prostaat. Studies uit 2012 tonen aan dat granaatappelsap het risico op het ontwikkelen van prostaatkanker kan verminderen. Ook kan het sap een remmend effect hebben op de groei van kanker.[4]

Verlaging van de bloeddruk

Hoge bloeddruk (hypertensie) komt anno 2024 veel voor in onze samenleving en kan in het slechtste geval leiden tot beroertes en hartinfarcten. Uit onderzoek uit 2013 blijkt dat je binnen twee weken in geval van hoge bloeddruk je bloeddruk significant kunt verlagen door 150 milliliter granaatappelsap per dag te drinken.[5]

Tegen artritis en gewrichtspijn

Granaatappelzaden hebben een verscheidenheid aan gezondheidsbevorderende effecten op het lichaam. Deze omvatten positieve veranderingen bij artritis (gewrichtsontsteking) en gewrichtspijn. De ontstekingsremmende ingrediënten van granaatappel kunnen helpen de pijn te verminderen die door de ziekte wordt veroorzaakt.

Preventie van hartziekten

De ontwikkeling van hartziekten kan verschillende oorzaken hebben. Sommige factoren kunnen evenwel positief worden beïnvloed dankzij het stofje punicic zuur in granaatappelpitjes. Een onderzoek uit 2010 toonde aan dat je door het drinken van 800 milliliter granaatappelsap per dag gedurende een periode van vier weken je je cholesterolwaarden verbetert.[6]

Tegen bacteriële infecties

Granaatappelzaden kunnen effectief zijn tegen schadelijke micro-organismen in het lichaam dankzij hun ontstekingsremmende en antibacteriële eigenschappen. Ook in de mond en keel oefent de granaatappel zijn anti-inflammatoire werking uit en kan bijvoorbeeld ontstoken tandvlees (gingivitis) voorkomen.

Maagstoornissen verhelpen

Granaatappelschil, -schors en -bladeren worden gebruikt om maagklachten of diarree te kalmeren veroorzaakt door spijsverteringsproblemen. Het drinken van thee gemaakt van de bladeren van deze vruchten (granaatappelthee) helpt ook bij het genezen van spijsverteringsproblemen.

Bloedarmoede behandelen

Gezonde doorbloeding kan in het lichaam worden behouden door deze vruchten te consumeren. Granaatappels leveren ijzer aan het bloed, waardoor de symptomen van bloedarmoede verminderen, zoals uitputting, duizeligheid, zwakte en gehoorverlies.

Diabetes onder controle houden

Granaatappel wordt traditioneel gebruikt als een remedie tegen diabetes in het Midden-Oosten en India. Hoewel er anno 2024 nog veel onbekend is over de effecten van granaatappel op diabetes, kan het helpen de insulineresistentie te verlagen en de bloedsuikerspiegel onder controle te krijgen.

Uithoudingsvermogen en sportprestaties

Granaatappelsap is een heuse sportprestatieversterker. Het sap kan helpen de pijn te verminderen en het herstel na een sportactiviteit te verbeteren. Het vermindert ook oxidatieve schade veroorzaakt door intensieve beweging.

Granaatappel ontpitten

Voordat je gaat schillen, moet je de granaatappel een paar keer over een glad oppervlak rollen. Hierdoor worden de kernen binnenin losgemaakt. Pak een scherp mesje en maak en snijd rustig en beheerst de granaatappel in twee helften. Vouw vervolgens de schil iets naar buiten door de schil ietwat om te buigen en te rekken. Sla nu meerdere keren met een houten pollepel op de achterkant van de granaatappel als je deze in je hand hebt liggen en laat de pitten uit de granaatappel in een schaaltje vallen.

Maak zelf granaatappelsap

Als je de granaatappelzaden uitdrukt, kun je direct van het granaatappelsap genieten. Voor dit doel is een Zip-Lock-diepvrieszak bijvoorbeeld ideaal. Doe de pitjes in de zak en sluit deze. Gebruik nu een deegroller om de pitten te verpletteren en het sap te laten ontsnappen. Als je nu een klein hoekje uit de zak snijdt, kun je het sap gewoon in een glas gieten en dit opdrinken of ermee koken.

Granaatappel als ingrediënt in de keuken

Je kunt in de keuken zowel het sap van de granaatappel als de granaatappelpitjes gebruiken. De granaatappel harmonieert met zowel pittig als zoet voedsel en is veelzijdig. De zaadjes worden bijvoorbeeld bereid met sterke of romige kazen, over vleesgerechten gestrooid of bereid met het sap met een lichtzuur dessert. Of het Indiase gerecht korma curry met aubergine, pistachenootjes en granaatappel.

Granaatappel in de cosmetica

Ook in de cosmetica-industrie is de granaatappel extreem populair vanwege zijn eigenschappen. Veel van de ingrediënten in granaatappel beschermen bijvoorbeeld tegen zogenaamde vrije radicalen en kunnen daarom de veroudering van de huid merkbaar vertragen en verminderen. Kijk maar eens goed naar de ingrediënten in de verschillende cosmetische producten en je zult verbaasd zijn hoe vaak je de granaatappel daar zult tegenkomen. Vanwege het extract van de granaatappel kan het bijvoorbeeld kleine rimpels doen verdwijnen, poriën verkleinen en het algehele uiterlijk van de huid positief beïnvloeden.

Recept met granaatappel en bietensalade

Wat heb je nodig?

• 2 middelgrote bieten
• 1 granaatappel
• 100 gram fetakaas
• 50 gram walnoten
• 2 eetlepels olijfolie
• 1 eetlepel citroensap
• Zout en peper naar smaak
• Verse kruiden zoals peterselie of munt (naar keuze)

Hoe te bereiden?

• Verwarm de oven voor op 200 graden Celsius. Was de bieten grondig en verwijder de uiteinden. Wikkel ze in aluminiumfolie en plaats ze op een bakplaat. Rooster ze in de oven gedurende ongeveer 45-60 minuten, of tot ze gaar zijn en gemakkelijk kunnen worden doorboord met een mes. Laat de bieten afkoelen.
• Terwijl de bieten afkoelen, snijd je de granaatappel doormidden en haal je de pitjes eruit. Doe dit boven een kom om het sap op te vangen. Zet de pitjes apart.
• Leg de walnoten op een plat oppervlak, zoals een snijplank. Zet er een voorwerp met een zware bodem op, zoals een maatbeker en duw om de noten te pletten.
• Verkruimel de feta kaas.
• Pel de afgekoelde bieten en snijd ze in partjes.
• Pak een grote kom. Doe hierin de bieten, granaatappelpitjes, walnoten en fetakaas. Voeg vervolgens de olijfolie en het citroensap toe. Daarna het geheel goed mengen.
• Breng de salade op smaak met zout en peper.
• Garneer eventueel met verse kruiden, zoals peterselie of munt. de keuze is aan jou.

Serveer de granaatappel-bietensalade als bijgerecht of voeg wat gekookte quinoa of couscous toe om er een goed vullende maaltijdsalade van te maken.

Noten:

1. Auerbach L, Rakus J, Bauer C, Gerner C, Ullmann R, Wimmer H, Huber J. Pomegranate seed oil in women with menopausal symptoms: a prospective randomized, placebo-controlled, double-blinded trial. Menopause. 2012 Apr;19(4):426-32. doi: 10.1097/gme.0b013e3182345b2f.
2. American Association for Cancer Research. "Natural compounds in pomegranates may prevent growth of hormone-dependent breast cancer." ScienceDaily. ScienceDaily, 6 January 2010.
3. Rojanathammanee L, Puig KL, Combs CK. Pomegranate polyphenols and extract inhibit nuclear factor of activated T-cell activity and microglial activation in vitro and in a transgenic mouse model of Alzheimer disease. J Nutr. 2013 May;143(5):597-605. doi: 10.3945/jn.112.169516. Epub 2013 Mar 6.
4. Sineh Sepehr K, Baradaran B, Mazandarani M, Khori V, Shahneh FZ. Studies on the Cytotoxic Activities of Punica granatum L. var. spinosa (Apple Punice) Extract on Prostate Cell Line by Induction of Apoptosis. ISRN Pharm. 2012;2012:547942. doi: 10.5402/2012/547942. Epub 2012 Dec 17.
5. Sedigheh Asgary Amirhossein Sahebkar Mohammad Reza Afshani Mahtab Keshvari Shaghayegh Haghjooyjavanmard Mahmoud Rafieian‐Kopaei. Clinical Evaluation of Blood Pressure Lowering, Endothelial Function Improving, Hypolipidemic and Anti‐Inflammatory Effects of Pomegranate Juice in Hypertensive Subjects. Phytother Res. 2014 Feb;28(2):193-9. doi: 10.1002/ptr.4977. Epub 2013 Mar 21.
6. Mirmiran P, Fazeli MR, Asghari G, Shafiee A, Azizi F. Effect of pomegranate seed oil on hyperlipidaemic subjects: a double-blind placebo-controlled clinical trial. Br J Nutr. 2010 Aug;104(3):402-6. doi: 10.1017/S0007114510000504. Epub 2010 Mar 25.