Vitamine B3-tekort: symptomen, oorzaak en behandeling

Een vitamine B3-tekort komt in de westerse wereld nauwelijks voor. Vitamine B3-tekort symptomen zijn huiduitslag en huidontstekingen. Ook kunnen vermoeidheidsklachten ontstaan en kunnen er effecten op het slijmvlies van de mond, tong en darmen optreden. De belangrijkste bronnen van vitamine B3 zijn vlees, vis, groenten, aardappelen, noten en volkorengraanproducten.

• Wat is de functie van vitamine B3?
• Vitamine B3 in voeding
• Belangrijke bronnen
• Lichaam kan zelf niacine aanmaken
• Bereiding
• Vitamine B3-tekort symptomen en gevolgen
• Verschijnselen
• Ernstig vitamine B3-tekort
• Oorzaak vitamine B3-tekort
• Vitamine B3 teveel
• Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) van vitamine B3
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een vitamine B3-tekort
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Wat is de functie van vitamine B3?

Vitamine B3 of niacine is een in water oplosbare vitamine en maakt deel uit van het vitamine B-complex. Vitamine B3 is belangrijk voor de energievoorziening, de aanmaak van vetzuren, de spijsvertering, het stimuleren van de bloedsomloop en verlaging van het cholesterolgehalte in het bloed. In voeding kan niacine aanwezig zijn als nicotinezuur of nicotinamide. Er zijn dus twee vormen vitamine B3.

Vitamine B3 in voeding

Belangrijke bronnen

Vitamine B3 is aanwezig in vlees, vis, noten, volkoren graanproducten, groente en aardappelen. Een aantal belangrijke bronnen van vitamine B3 zijn de volgende:

Lichaam kan zelf niacine aanmaken

Daarnaast kan het lichaam zelf niacine aanmaken uit tryptofaan, een essentieel aminozuur dat een bestanddeel is van alle eiwitten in de voeding. Uit ongeveer 60 mg van het essentiële aminozuur tryptofaan, kan je lichaam onder normale omstandigheden ongeveer 1 mg niacine produceren.

Bereiding

Aangezien vitamine B3 oplosbaar is in water, is het verstandig om groente met deze vitamine in slechts weinig water te koken en de stukken niet te klein te snijden. Wel blijft vitamine B3 redelijk stabiel bij verhitting, wat wil zeggen dat vitamine B3 redelijk goed bestand is tegen verhitten boven de 100°C. Deze vitamine gaat tijdens het koken, bakken en braden bijna niet verloren.

Vitamine B3-tekort symptomen en gevolgen

Verschijnselen

Symptomen van een matig vitamine B3-tekort zijn:

• obstipatie (verstopping);
• vermoeidheid;
• aften;
• braken; en
• depressie.

Ernstig vitamine B3-tekort

Een ernstig tekort vitamine B3-tekort wordt 'pellagra' genoemd, een ziekte die gepaard gaat met huidaandoeningen, diarree en dementie:

• dikke, schilferige gepigmenteerde uitslag op aan zonlicht blootgestelde huid;
  Zonnebloempitten / Bron: Istock.com/susabell
• gezwollen mond en helderrode tong;
• brokkelige, broze nagels en nagelloslating (onycholyse);
• braken en diarree;
• hoofdpijn;
• apathie;
• vermoeidheid;
• depressie;
• verwardheid;
• desoriëntatie; en
• geheugenverlies.

Oorzaak vitamine B3-tekort

De kans op een vitamine D3-tekort is in de westerse samenleving uiterst klein, aangezien het eten hier een ruime hoeveelheid niacine bevat. Bovendien levert een eiwitrijke voeding al voldoende vitamine B3. Vitamine B3-deficiëntie wordt waarschijnlijk veroorzaakt door problemen die de absorptie van niacine of tryptofaan beïnvloeden. De meest voorkomende oorzaak is alcoholisme. Naast alcohol, kan antibiotica, orale contraceptiva en isoniazide (een geneesmiddel dat gebruikt wordt bij tuberculose) de vitamine B3-status negatief beïnvloeden. Inname van extra vitamine B3 kan dan gewenst zijn. Andere mogelijke oorzaken zijn aandoeningen van het spijsverteringsstelsel.

Vitamine B3 teveel

Bij overdosering met (hoog gedoseerde) supplementen met nicotinezuur, maar niet met nicotinamide, kan volgens het Voedingscentrum bloedvatverwijding ontstaan, oftewel flushing of opvliegers. Bij extreem hoge dosering nicotinamide kan schade aan lever en ogen ontstaan.

Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) van vitamine B3

Voor vitamine B3 gelden de volgende Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden (ADH) in milligrammen per dag (mg/dag):

Onderzoek en diagnose

Bij een vermoeden van een vitamine B3-tekort start je met een bezoek aan je huisarts. Die zal je grondig onderzoeken en kijken naar je symptomen. Vervolgens kan hij bloedtesten aanvragen om je vitamine B3-niveaus te meten. Soms zal ook je dieet worden bekeken om te zien of je voedingsinname de oorzaak is. Met deze informatie kan de arts een juiste diagnose stellen en een passend plan van aanpak adviseren.

Behandeling van een vitamine B3-tekort

De behandeling van een vitamine B3-tekort begint vaak met het aanpassen van je dieet. Denk aan het toevoegen van voedingsmiddelen zoals kalkoen, vis, pinda’s en volkorenproducten, die rijk zijn aan vitamine B3. Je arts kan ook supplementen voorschrijven om je niveaus snel weer op peil te brengen. Bij ernstige tekorten kan een hogere dosis tijdelijk nodig zijn. Naast voedingsveranderingen en supplementen kan ook een controle van je gezondheid en dieetadvies bijdragen aan een volledig herstel.

Prognose

Bij een tijdige behandeling van vitamine B3-tekort is de prognose meestal uitstekend. Zodra je de nodige vitamine B3 aanvult via voeding of supplementen, beginnen de symptomen snel te verbeteren. Meestal verdwijnen de klachten binnen enkele weken tot maanden. Als je echter langdurig een tekort hebt gehad zonder behandeling, kunnen er blijvende effecten zijn, zoals neurologische schade. Het is dus belangrijk om snel te handelen en de behandeling zorgvuldig te volgen om een volledig herstel te waarborgen.

Complicaties

Vitamine B3-tekort kan ernstige complicaties met zich meebrengen als het onbehandeld blijft. Het tekort kan leiden tot pellagra, een aandoening die wordt gekenmerkt door de klassieke triade van dermatitis, diarree en dementie. Deze symptomen kunnen verergeren tot een verwoestende reeks van lichamelijke en mentale problemen.

Zonder behandeling kan pellagra de huid bedekken met schilferige, rode plekken die pijnlijk en jeukend zijn. De diarree kan hevig en aanhoudend zijn, wat leidt tot uitdroging en zwakte. De mentale effecten kunnen zich uiten in verwarring, geheugenverlies en gedragsveranderingen, wat uiteindelijk kan leiden tot een toestand van totale desoriëntatie.

In ernstige gevallen kan het tekort leiden tot een levensbedreigende toestand. Complicaties kunnen blijvende schade veroorzaken, zoals blijvende neurologische problemen of zelfs een vroegtijdige dood. Daarom is het cruciaal om symptomen tijdig te herkennen en de juiste behandeling te zoeken om verdere schade te voorkomen.

Preventie

Preventie van vitamine B3-tekort:

• Eet gevarieerd: Zorg voor een dieet met niacine-rijke voedingsmiddelen zoals kip, vis, en volkoren granen.
• Neem supplementen: Overweeg niacine- of vitamine B3-supplementen als je dieet niet genoeg levert.
• Vermijd eenzijdigheid: Eet niet alleen dezelfde voedingsmiddelen; varieer je dieet.
• Controleer je gezondheid: Let op risicogroepen zoals mensen met alcoholmisbruik of spijsverteringsproblemen.
• Raadpleeg een arts: Vraag je arts om advies over voedingsbehoeften en supplementatie.
• Monitor symptomen: Wees alert op symptomen van tekort en zoek tijdig medische hulp.
• Educatie: Leer over voedingsstoffen en hun rol in je gezondheid.

Over educatie: Voedingsstoffen zijn de bouwstenen van je lichaam. Ze zorgen ervoor dat alles goed functioneert, zoals olie in een motor. Vitamine B3 helpt je energie uit voedsel halen en houdt je energiek. Door te begrijpen wat elke voedingsstof doet, kun je betere keuzes maken voor je dieet. Het is als het toevoegen van de juiste ingrediënten aan een gerecht voor het beste resultaat. Zo zorg je ervoor dat je lichaam optimaal presteert.

Lees verder

• Vitamine B-tekort: symptomen haaruitval, huiduitslag en moe
• Vitamine B-complex: symptomen B-tekort, functie en voeding
• Vitamine B12-tekort: symptomen, ADH en tekort aanvullen
• Vitamine B1-tekort: symptomen, gevolgen en tekort aanvullen
• Vitamine B2-tekort: symptomen, gevolgen en B2 in voeding