Vitamine B1-tekort: symptomen, gevolgen en tekort aanvullen

Vitamine B1-tekort symptomen zijn afhankelijk van de mate van het vitaminetekort. Een licht vitamine B1-tekort uit zich in minder goed verlopende stofwisselingsprocessen voor de energievoorziening, wat klachten kan geven als moeheid, depressie, concentratieproblemen en geïrriteerdheid. Een chronisch vitamine B1-tekort uit zich in meer ernstige symptomen. Een vitamine B1-tekort komt in het westen niet vaak meer voor. Een vitamine B1-tekort kan optreden bij chronisch excessief alcoholgebruik in combinatie met slechte voeding. Een tekort moet snel opgespoord en behandeld worden om blijvende schade te voorkomen. Bij een ernstig tekort zal de arts vitamine B1 injecties toedienen. Ook zal de onderliggende oorzaak behandeld moeten worden.

• Wat is vitamine B1?
• Functie van vitamine B1
• Hartfunctie
• Metabolisme
• Botten, tanden, haren, huid en nagels
• Zenuwstelsel
• Psychologische functie
• Bronnen van vitamine B1
• Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH)
• Vitamine B1 overschot
• Vitamine B1-tekort symptomen en gevolgen
• Algemene klachten
• Beriberi
• Syndroom van Korsakov
• Ziekte van Wernicke
• Oorzaken vitamine B1-tekort
• Vitamine B1 aanvullen

Wat is vitamine B1?

Vitamine B1, ook wel thiamine genoemd, maakt onderdeel uit van het vitamine B-complex en is een belangrijke vitamine voor de energievoorziening van het menselijk lichaam. Vitamine B1 is als coënzym betrokken bij enzymreacties die de energie uit koolhydraten vrijmaken. Daarnaast speelt vitamine B1 een rol bij de werking van de hartspier en het zenuwstelsel. Veel voedingsmiddelen bevatten van nature deze vitamine, en sommige voedingsmiddelen worden verrijkt met vitamine B1. Een voorbeeld daarvan is margarine (gevitamineerde halvarine of dieetmargarine).

Functie van vitamine B1

Je lichaam heeft vitamine B1 nodig voor een aantal belangrijke gebieden:

Hartfunctie

Vitamine B1 draagt aan tot de normale werking van het hart. Voldoende vitamine B1 eten is een goede manier om er voor te zorgen dat je hart gezond blijft en goed blijft functioneren.

Metabolisme

Je lichaam haalt zijn energie uit voedingsmiddelen die vet, koolhydraten en eiwitten bevatten, maar het heeft daarbij hulp nodig om die brandstof ook daadwerkelijk te gebruiken. En dat is waar vitamine B1 om de hoe komt kijken. Het ondersteunt de afgifte van energie uit koolhydraten die bijdragen aan een normaal energieleverend metabolisme.

Botten, tanden, haren, huid en nagels

Vitamine B1 is nodig voor de normale gezondheid van de botten, tanden, haren, huid en nagels.

Zenuwstelsel

Het zenuwstelsel helpt het lichaam en de hersenen communiceren: het is het netwerk van zenuwen en speciale cellen waarvan het de taak is om berichten van de hersenen en het ruggenmerg naar alle verschillende delen van het lichaam door te geven, en vice versa. Vitamine B1 draagt ​​bij aan de normale functie van het zenuwstelsel.

Psychologische functie

Dit is een van de minder bekende voordelen van vitamine B1: het draagt ​​bij aan een normale psychologische functie.

Bronnen van vitamine B1

Vitamine B1 tref je vooral aan in rijst (met name zilvervlies), graanproducten, peulvruchten, vlees, melk, aardappelen, groente, gist, zemelen, quinoa kiemen en melk(producten). Vitamine B1 is een in water oplosbare vitamine. Daarom is het verstandig om groenten met deze vitamine in weinig water te koken en de stukken niet te klein te snijden. Vitamine B1 is volgens het Voedingscentrum gevoelig voor verhitting en zonlicht. Grofweg 10 tot 20% van vitamine B1 gaat verloren bij bakken en frituren.

Tanninen (bepaalde chemische verbindingen) in koffie en zwarte thee blijken thiamine af te breken. Hetzelfde geldt voor een nog onbekende factor in rauwe vis en schaaldieren, evenals betelnoten (of arekanoten).

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH)

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor volwassen mannen en vrouwen is 1,1 mg vitamine B1 per dag. Zwangere en borstvoedende vrouwen hebben meer nodig, respectievelijk 1,4 en 1,7 mg. Kinderen van 1-3 hebben 0,3 mg per dag nodig, kinderen van 4-8 jaar 0,5 mg en kinderen van 9-13 jaar kunnen toe met 0,8 mg. Indien een volwassen man of vrouw een maaltijd neemt die bestaat uit 4 opscheplepels aardappelen, 4 groentelepels rode kool en 1 stukje vlees (gaar, 70 gram), dan haalt hij of zij al de norm.

Vitamine B1 overschot

Iemand die meer vitamine B1 binnenkrijgt dan hij of zij nodig heeft, plast het overschot uit. Er zijn dan ook geen nadelige effecten bekend van een te hoge inname van vitamine B1.

Vitamine B1-tekort symptomen en gevolgen

Algemene klachten

Wat zijn de gevolgen van een vitamine B1-tekort? Bij een tekort aan vitamine B1 kunnen de volgende klachten ontstaan:

• psychische afwijkingen, zoals:
• depressie;
• concentratieproblemen; en
• geheugenverlies;
• verwardheid.
• verminderde eetlust of gebrek aan eetlust, gewichtsverlies en maagstoornissen;
• moeheid en irritatie;
• gevoelloosheid in de benen, tintelingen in de voeten, branderige huid;
• beenkrampen;
• hartklachten (hartfalen); en
• spierverlamming (beriberi).

Een licht vitamine B1-tekort uit zich in minder goed verlopende stofwisselingsprocessen voor de energievoorziening, wat klachten kan geven als moeheid, depressie, concentratieproblemen en geïrriteerdheid. Een chronisch tekort uit zich in meer ernstige symptomen. Er worden vaak twee thiaminedeficiëntieziekten onderscheiden, te weten:

• beriberi; en
• de alcoholisme-gerelateerde thiaminedeficiëntie die zich uit in:
• het syndroom van Wernicke; en
• het syndroom van Korsakov.

Beriberi

Beriberi is de klassieke vorm van een vitamine B1-tekort. Er worden twee vormen onderscheiden. Eén vorm tast het hart- en vaatstelsel aan en een andere vorm manifesteert zich met neurologische symptomen. Het komt in de westerse wereld nauwelijks meer voor. Een ernstig vitamine B1-deficiëntie kan het gevolg zijn van chronisch overmatig alcoholgebruik in combinatie met een (eenzijdige) voeding die weinig vitamine B1 bevat.

Syndroom van Korsakov

Het syndroom van Korsakov is een ernstig vitamine B1-tekort waarbij geheugenproblematiek en desoriëntatie in tijd en ruimte voorop staan. Daarnaast kunnen loop- en evenwichtsstoornissen, en karakterveranderingen optreden. Bij dit laatste valt vooral het gebrek aan initiatief op. Voorts kunnen korsakovpatiënten snel paranoïde, depressief en agressief gedrag tentoonspreiden.

Ziekte van Wernicke

Het syndroom van Korsakov wordt in de helft van de gevallen voorafgegaan door de ziekte van Wernicke, een neurologische aandoening die acuut ontstaat. De ziekte van Wernicke is eveneens het gevolg is van een jarenlange te hoge alcoholconsumptie in combinatie met slechte voeding. Verwardheid staat hierbij voorop. Ook kan de patiënt onder meer last hebben van loopstoornissen en oogspierverlammingen.

Oorzaken vitamine B1-tekort

Mogelijke oorzaken van vitamine B1-tekort zijn:

• Onvoldoende inname als gevolg van eenzijdige voeding. In landen waar witte rijst het basisvoedsel is, komt vitamine B1-tekort vaak voor. Geslepen rijst bevat weinig tot geen thiamine. Een eenzijdig dieet met veel rauwe vis, dat vitamine B1 inactiveert, kan ook leiden tot een vitamine B1-tekort.
• Malabsorptie: verminderde opname in de darmen.
• Chronisch en bovenmatig alcoholgebruik leidt tot een ernstig tekort, zeker in combinatie met slechte voeding.
• Verhoogde behoefte aan vitamine B1 door koorts, tijdens de zwangerschap of tijdens het geven van borstvoeding.
• Verhoogde uitscheiding van vitamine B1 door bijvoorbeeld het gebruik van plasmiddelen of door chronische diarree.

Vitamine B1 aanvullen

Een vitamine B1-tekort moet zo snel mogelijk worden vastgesteld en behandeld om blijvende, onomkeerbare schade zo veel mogelijk te voorkomen. Een licht vitamine B1-tekort kan met tabletten worden behandeld en verrijking van het dieet met vitamine B1-rijk voedsel. Bij een ernstig tekort zal de arts vitamine B1-injecties toedienen. In geval van malabsorptie, is het van belang de onderliggende oorzaak te achterhalen en deze te behandelen. Bijvoorbeeld onvoldoende productie van verteringsenzymen door de alvleesklier of malabsorptie door een parasitaire infectie, etc.

Lees verder

• Vitamine B-complex: symptomen B-tekort, functie en voeding
• Vitamine-B12-tekort: vegetariërs, veganisten en ouderen
• Vitamine B-tekort: symptomen haaruitval, huiduitslag en moe
• Vitaminetekort of vitaminegebrek: symptomen en oorzaken
• Vitamine B12-tekort: symptomen, ADH en tekort aanvullen