Pijn: oorzaken en soorten acute pijn en chronische pijn

Pijn kent verschillende mogelijke oorzaken. Pijn is een onprettige sensorische en/of emotionele ervaring als gevolg van feitelijke of mogelijke weefselschade of verwonding. Soms ontstaat pijn zonder aanwijsbare lichamelijke oorzaak. Het doel van pijn is om het lichaam in staat te stellen te reageren en verdere weefselschade te voorkomen. Je voelt pijn ofwel een pijnprikkel met de sensorische zenuwen en deze sturen vervolgens signalen door naar de hersenen. De ervaring van pijn is voor iedereen anders en er zijn verschillende manieren om pijn te voelen en te beschrijven. Dit maakt het moeilijk om pijn te definiëren en te behandelen. Pijn kan allerlei uitingsvormen hebben, bijvoorbeeld stekende pijn, zeurende pijn, brandende pijn, etc. Pijn kan acuut optreden (acute pijn) of chronisch van aard zijn (chronische pijn of chronische pijnklachten). Pijn kan kortdurend of langdurig zijn, het kan op één plaats blijven, of het kan zich in het gehele lichaam voordoen.

• Wat is pijn?
• Waarschuwingsfunctie
• Definitie van pijn
• Classificatie van pijn
• Het ontstaansmechanisme van pijn: hoe je lijf alarm slaat
• Oorzaken van pijn: waarom doet het zo verrekte zeer?
• Acute pijn: rechttoe rechtaan, je lijf schreeuwt om hulp
• Chronische pijn: als de pijn blijft plakken
• Ontstekingen: een vuur van binnenuit
• Zenuwpijn: kortsluiting in je systeem
• Spanning en stress: pijn die je niet ziet, maar wel voelt
• Interne oorzaken: wanneer je lijf van binnenuit protesteert
• Tot slot: pijn als signaal
• Acute pijn en chronische pijnklachten
• Acute pijn
• Chronische pijn
• Soorten pijn
• Neuropathische pijn
• Fantoompijn
• Centrale pijn
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek met de arts
• Pijn meten
• Andere indicatoren van pijn
• Behandeling van pijn met pijnstillers
• Paracetamol
• NSAID's
• Opioïden
• Pijnbestrijding: van klassieke oplossingen tot slimme innovaties
• Zenuwblokkades: als je zenuwen teveel lawaai maken
• Dry needling: prikken om je spieren te kalmeren
• Fysiotherapie: terug naar soepel bewegen
• Warmte en kou: simpele oplossingen met groots effect
• TENS: stroom als pijnstillende superheld
• Biofeedback: leer je lijf begrijpen
• Psychotherapie
• Chirurgie: als niets anders helpt
• Diepe hersenstimulatie: de hightech resetknop voor pijn

Wat is pijn?

Na een lange dag klussen tilde Bas een zware doos zonder erbij na te denken. Een scherpe, stekende pijn schoot door zijn onderrug, waardoor hij verstijfde en even niet meer kon bewegen. "Niets aan de hand, het trekt zo wel weg," mompelde hij stoer tegen zijn vriendin, terwijl hij zich met moeite naar de bank sleepte. Maar toen de pijn de volgende ochtend nog erger was en zelfs ademen vervelend voelde, kon hij niet anders dan naar de huisarts. "Het was gewoon een signaal dat mijn rug rust nodig had," zei Bas later, nadat hij met fysiotherapie en wat oefeningen zijn balans weer terugvond. "Soms moet je lichaam je gewoon even tot de orde roepen."

Waarschuwingsfunctie

Pijn is normaal gesproken het gevolg van weefselbeschadiging. Het is een onderdeel van het afweermechanisme van het lichaam. Het waarschuwt je om actie te ondernemen om verdere weefselschade te voorkomen. De ervaring van pijn varieert. Mensen ervaren en beschrijven pijn anders en dit maakt het moeilijk om een ​​diagnose te stellen. Een aantal medicijnen en andere behandelingen kunnen de pijn helpen verlichten. Behandeling van pijn is afhankelijk van de oorzaak.

Definitie van pijn

De International Association for the Study of Pain (IASP) hanteert de volgende definitie van pijn:

Pijn is een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen van een dergelijke beschadiging.

Classificatie van pijn

In 1994 classificeerde de IASP pijn in overeenstemming met de specifieke kenmerken, in antwoord op de behoefte aan een bruikbaarder systeem voor de beschrijving van chronische pijn:

• deel van het betrokken lichaam (bijvoorbeeld de buik, de onderste ledematen) waar de pijn zich voordoet;,
• systeem waarvan de disfunctie de pijn kan veroorzaken (bijvoorbeeld nerveus, gastro-intestinaal);
• duur en patroon van voorkomen;
• intensiteit en tijd sinds het begin; en
• oorzaken.

Dit systeem is echter bekritiseerd door professor in de neurologie Clifford J. Woolf en anderen als ontoereikend ten behoeve van onderzoek en behandeling. Woolf stelt drie klassen van pijn voor:

• nociceptieve pijn: veroorzaakt door actieve of dreigende weefselschade die leidt tot activering of prikkeling van de perifere nociceptoren.
• inflammatoire pijn die gepaard gaat met weefselbeschadiging en de infiltratie van immuuncellen; en
• pathologische pijn die een ziektetoestand is die wordt veroorzaakt door schade aan het zenuwstelsel of door zijn abnormale functie (bijvoorbeeld fibromyalgie, perifere neuropathie (dysfunctie van een of meer perifere zenuwen, waar diabetes de belangrijkste boosdoener is), spanningshoofdpijn, enz.).[1]

Het ontstaansmechanisme van pijn: hoe je lijf alarm slaat

Pijn. Het woord alleen al kan je gezicht laten vertrekken. Het is er altijd wanneer je het níet kunt gebruiken. Alsof je lichaam ineens zegt: “Hé, stop eens, hier klopt iets niet!” En dat is precies wat pijn is: een alarm, een signaal van je lijf dat er iets mis is of mis dreigt te gaan. Soms duidelijk en rechttoe rechtaan, zoals bij een verstuikte enkel, maar soms ook complex en vaag, zoals bij die zeurende rug die je al weken plaagt.

Maar hoe werkt dat nou eigenlijk? Wat gebeurt er in je lichaam als je pijn voelt? Van een klein prikje tot een ondraaglijke steek, je lijf is slimmer dan je denkt. Laten we samen duiken in de fascinerende wereld van zenuwen, prikkels en hersenen. Want geloof me, pijn is één grote sciencefictionfilm die zich in je lijf afspeelt.

Het begint met een prikkel: hallo, alarmcentrale!
Het verhaal van pijn begint met iets simpels: een prikkel. Dat kan van alles zijn: een heet pannengreepje dat je vastpakt, een misstap op de stoep waardoor je enkel omklapt, of een wondje aan je vinger. Je lichaam reageert direct en zet de alarmcentrale in werking.

• De sensoren van je lichaam: Over je hele lijf verspreid zitten speciale zenuwuiteinden, die je nociceptoren noemt. Ze zijn als waakzame bewakers, altijd op zoek naar gevaar. Als ze hitte, druk of schade detecteren, sturen ze een SOS-signaal naar je zenuwen.
• De snelwegen van je zenuwen: Die signalen reizen razendsnel via je perifere zenuwen naar je ruggenmerg. Een soort elektrische flits die door je lijf schiet: "Pas op! Iets is niet oké!"
• De route naar je hersenen: Vanaf het ruggenmerg wordt het signaal in een fractie van een seconde doorgestuurd naar je hersenen, de grote controlekamer. Hier wordt het omgezet in een pijnervaring: een brandende, stekende of kloppende sensatie.

Het voelt misschien alsof je pijn daar is, in je voet, vinger of schouder. Maar dat is niet waar. Pijn bestaat alleen omdat je hersenen het zeggen. Zonder brein geen pijn – klinkt gek, toch?

De hersenen: jouw persoonlijke pijnregisseur
Je hersenen spelen de hoofdrol in dit pijnverhaal. Ze zijn niet alleen ontvangers van het pijnsignaal, maar ook de regisseur van wat je voelt. Ze beslissen namelijk hoe erg de pijn is en wat je eraan moet doen.

• De pijntolken: In je hersenen zijn meerdere gebieden betrokken bij pijn. Het somatosensorische gebied vertelt je waar de pijn zit en hoe het voelt. Is het een scherpe steek of meer een doffe druk?
• De emoties: Het limbische systeem is verantwoordelijk voor hoe je je erbij voelt. Heb je stress? Ben je moe? Dan voelt dezelfde pijn ineens intenser. Pijn is dus niet alleen fysiek, maar ook emotioneel.
• De reactie: Dan is er nog de motorische cortex, die je letterlijk in beweging zet. Je trekt je hand terug van het hete fornuis, of je strompelt weg met je verstuikte enkel. Reflex, instinct – je hersenen weten precies wat ze doen.

En dan hebben we nog het mooiste deel: je hersenen kunnen pijn filteren of versterken. Heb je ooit een wondje pas ontdekt toen iemand je erop wees? Precies. Je brein is soms net een scheidsrechter die zegt: "Nee hoor, hier kijken we even niet naar."

Ontsteking en stoffen: als je lichaam hulp inschakelt
Bij pijn, zeker bij een blessure, gaat je lijf direct in herstelmodus. Een subtiel chemisch circus begint zich af te spelen op de plek van het letsel.

• Ontstekingsreactie: Bij schade aan weefsels komen er stoffen vrij, zoals prostaglandines, histamine en bradykinine. Deze zorgen ervoor dat de bloedvaten verwijden, zodat meer bloed en afweercellen de plek kunnen bereiken. Dat verklaart die rode, warme en opgezwollen plek.
• Gevoeligere zenuwen: De chemische stoffen maken je zenuwuiteinden gevoeliger. Alles voelt ineens honderd keer erger. Zelfs een zacht tikje kan pijn doen – lekker overdreven, hè? Maar dat doet je lichaam expres, zodat je het gebied ontziet.
• Pijnstillers in actie: Je lichaam maakt ook endorfines aan, natuurlijke pijnstillers die je tijdelijk verlichting geven. Deze wonderlijke stofjes geven je zelfs een goed gevoel – niet voor niets noemt men ze "gelukshormonen".

Je lijf werkt hard om je te beschermen, zelfs als dat betekent dat je even door de pijn heen moet. Een soort liefdevolle schop onder je kont.

Chronische pijn: wanneer het alarm blijft afgaan
Soms gaat er iets mis. Het alarmsysteem blijft actief, zelfs als de oorspronkelijke schade allang is hersteld. Dit noemen we chronische pijn – een complex, frustrerend probleem waarbij je zenuwen of hersenen continu pijnsignalen blijven sturen.

• Overactieve zenuwen: Bij zenuwpijn blijven de zenuwen “aan” staan, zelfs zonder prikkel. Alsof er kortsluiting is.
• Pijngeheugen: Je hersenen onthouden pijnervaringen en kunnen die zelfs versterken. Je lijf raakt gewend aan pijn, en dat maakt het lastiger om het te doorbreken.
• Chronische pijn is als een rookmelder die blijft loeien, zelfs als er geen rook meer is. Irritant, maar gelukkig zijn er steeds meer manieren om het systeem te resetten.

Oorzaken van pijn: waarom doet het zo verrekte zeer?

Pijn. Soms weet je precies waar het vandaan komt – een gekneusde teen na een botsing met de tafelpoot (we kennen allemaal dat moment van intens zelfmedelijden). Maar soms lijkt pijn uit het niets te komen. Een stekende nek na het slapen, een zeurende rug na een dag zitten, of een onverklaarbare hoofdpijn die ineens opduikt als een ongenode gast. Wat is er aan de hand? Waar komt pijn vandaan? Laten we dat samen ontrafelen.

Acute pijn: rechttoe rechtaan, je lijf schreeuwt om hulp

Acute pijn is duidelijk en direct. Je lichaam laat je zonder pardon weten dat er iets misgaat. Bam, daar is-ie.

• Trauma: De klassieker. Je valt van je fiets, stoot je knie tegen een keukenkastje of snijdt jezelf tijdens het koken. Je zenuwuiteinden pikken het signaal op en sturen het vliegensvlug naar je hersenen: "Auw! Daar zit een probleem!"
• Verbrandingen: Je pakt iets heets vast of verbrandt je huid in de zon. De pijn is scherp en intens – en dat is maar goed ook, want het waarschuwt je dat je moet stoppen met wat je doet.
• Spier- of peesblessures: Je hebt te enthousiast getennist of de verkeerde houding gehad tijdens het tillen. De spieren en pezen raken overbelast of scheuren zelfs een beetje. Dit resulteert in die klassieke spierpijn, stijfheid of stekende pijn.

Het mooie van acute pijn? Het is tijdelijk. Zodra het probleem hersteld is, verdwijnt het als sneeuw voor de zon.

Chronische pijn: als de pijn blijft plakken

En dan is er chronische pijn – de vervelende broer van acute pijn. Chronische pijn blijft langer dan drie maanden hangen, soms zonder duidelijke oorzaak. Het is alsof je zenuwen de "uit"-knop niet meer kunnen vinden.

• Slijtage: Denk aan artrose, waarbij het kraakbeen in je gewrichten langzaam verdwijnt. Elke beweging voelt als schuren op een ruwe ondergrond. Niet echt comfortabel.
• Zenuwbeschadiging: Bij een hernia of diabetische neuropathie zijn de zenuwen beschadigd. Ze sturen constant pijnsignalen, zelfs als er geen prikkel is.
• Chronische ontstekingen: Auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis of ziekte van Crohn zorgen ervoor dat je lichaam zichzelf aanvalt, met pijn als gevolg.
• Pijn zonder duidelijke oorzaak: Soms blijft pijn bestaan terwijl de oorspronkelijke blessure allang hersteld is. Je hersenen en zenuwen lijken vastgelopen in een pijnloop.

Chronische pijn is niet alleen fysiek, maar kan je mentaal ook flink uitdagen. Het vereist vaak een combinatie van behandelingen om het te doorbreken.

Ontstekingen: een vuur van binnenuit

Ontstekingen zijn als kleine brandhaarden in je lichaam. Je lijf maakt ze aan als verdediging tegen schade of indringers, maar dat komt niet zonder gevolgen.

• Gewrichtsontstekingen: Bij reuma of jicht zwellen je gewrichten op en worden ze rood, warm en pijnlijk. Alsof iemand constant een mini-vuurtje stookt in je knie of pols.
• Tendonitis: De pezen (die je spieren verbinden met je botten) kunnen ontstoken raken na overbelasting. Hardlopen zonder goede warming-up? Dan kun je een flink geïrriteerde achillespees verwachten.
• Infecties: Denk aan een bacteriële infectie in je huid of organen. De ontstekingsreactie die volgt, zorgt voor pijn, zwelling en roodheid.

Zelfs een klein wondje kan zich ontwikkelen tot een pijnlijk probleem als bacteriën vrij spel krijgen.
Een ontsteking voelt meestal warm, kloppend en oncomfortabel – het is je lijf dat hard werkt om je weer beter te maken.

Zenuwpijn: kortsluiting in je systeem

Zenuwpijn is een heel ander beestje. Waar gewone pijn vaak een reactie is op schade, ontstaat zenuwpijn door “kortsluiting” in je zenuwstelsel. De pijn voelt brandend, tintelend of stekend, en kan soms echt onverklaarbaar lijken.

• Hernia: Een tussenwervelschijf in je rug drukt op een zenuw, waardoor pijn kan uitstralen naar je been of arm.
• Diabetische neuropathie: Hoge bloedsuikers kunnen zenuwen beschadigen, met pijn, tintelingen of gevoelloosheid in je voeten als gevolg.
• Postherpetische neuralgie: Na een aanval van gordelroos kunnen zenuwen beschadigd blijven, waardoor je nog maanden of zelfs jaren pijn kunt voelen op die plek.

Zenuwpijn is een meester in verwarring zaaien. Soms voelt het alsof je lijf pijn ervaart waar helemaal geen schade meer is.

Spanning en stress: pijn die je niet ziet, maar wel voelt

We denken vaak dat pijn alleen fysiek is, maar je emoties en gedachten spelen een grote rol.

• Spanningshoofdpijn: Te veel stress? Je nek- en schouderspieren verkrampen, wat resulteert in hoofdpijn die aanvoelt als een strakke band om je hoofd.
• Chronische spierspanning: Door stress zit je vaak ongemerkt in een verkeerde houding, wat rug-, nek- of schouderklachten veroorzaakt.
• Pijngevoeligheid: Bij langdurige stress wordt je zenuwstelsel gevoeliger. Een kleine prikkel voelt dan al snel als enorme pijn.

Je hoofd en je lijf werken samen – en soms niet op de beste manier. De sleutel? Ontspanning en bewustwording van je houding en ademhaling.

Interne oorzaken: wanneer je lijf van binnenuit protesteert

Soms komt pijn van binnenuit, zonder directe aanleiding aan de buitenkant:

• Buikpijn: Van galstenen tot darmkrampen, je buik kan een bron van ellende zijn als je spijsvertering niet op rolletjes loopt.
• Hartproblemen: Pijn op de borst kan wijzen op een hartprobleem, zoals angina pectoris of een hartaanval. Altijd serieus nemen, dus!
• Nierstenen: Een scherpe, onhoudbare pijn in je zij of rug? Grote kans dat er een niersteen door je urineleider schuurt.

Deze pijnen zijn vaak complex en vragen soms om snel medisch handelen.

Tot slot: pijn als signaal

Of het nu gaat om een verstuikte enkel, zenuwpijn of een ontstoken gewricht, pijn heeft altijd een doel: je waarschuwen dat er iets aan de hand is. Soms is het eenvoudig op te lossen met rust en een icepack, maar andere keren is het ingewikkelder en vraagt het om een langere zoektocht. Wat het ook is, pijn is jouw lijf dat zegt: “Let op mij, hier gebeurt iets!”

En eerlijk? Soms is dat irritant. Maar tegelijkertijd is het slim, beschermend en – als je het goed bekijkt – zelfs een beetje fascinerend. Want pijn mag dan je vijand lijken, stiekem is het een bondgenoot die wil dat je goed voor jezelf zorgt.

Acute pijn en chronische pijnklachten

Pijn kan acuut of chronisch zijn.

Acute pijn

Acute pijn is over het algemeen intens en van korte duur. Het is de manier van je lichaam om je te waarschuwen voor een verwonding of plaatselijke weefselbeschadiging. Het behandelen van de onderliggende blessure lost normaal gesproken dit type pijn op. De vecht-of-vlucht-reactie van het lichaam wordt veroorzaakt door acute pijn, wat vaak leidt tot een snellere hartslag en versnelde ademhaling.

Er worden verschillende soorten acute pijn onderscheiden:

• Somatische pijn is oppervlakkige nociceptieve pijn die wordt gevoeld op de huid of zachte weefsels net onder de huid en is meestal duidelijk gelokaliseerd en scherp, stekend of kloppend van aard.
• Viscerale pijn is nociceptieve pijn die ontstaat in de interne organen en de bekleding van holtes in het lichaam.
• Uitstralingspijn wordt gevoeld op een andere locatie dan de bron van weefselbeschadiging, zoals schouderpijn die wordt gevoeld tijdens een hartaanval.

Chronische pijn

Chronische pijn duurt veel langer dan acute pijn. Chronische pijn is pijn die langer aanhoudt dan 3 tot 6 maanden. Het kan vaak niet worden opgelost. De pijn kan mild of ernstig zijn, het kan continu aanwezig zijn, zoals bij artritis, of het kan intermitterend zijn, zoals bij migraine. Intermitterende pijn treedt aanvalsgewijs op en is tussen de aanvallen door afwezig of slechts latent aanwezig.

De vecht-of-vlucht-reactie stopt uiteindelijk bij chronische pijn, omdat het sympathische zenuwstelsel dat deze reacties veroorzaakt zich aanpast aan de pijnstimulus.

Doorbraakpijn
Chronische pijn kan meestal goed behandeld worden met medicijnen. Toch kunnen hierbij korte periodes van hevige pijn optreden, wat bekend staat als doorbraakpijn.

Soorten pijn

Er zijn ook andere, meer gespecialiseerde manieren om pijn te beschrijven.

Neuropathische pijn

Neuropathische pijn (ook wel zenuwpijn of neuralgie genoemd) volgt op een verwonding aan de perifere zenuwen die de hersenen en het ruggenmerg verbinden met de rest van het lichaam. Het kan de vorm aannemen van elektrische schokken, trillingen, tintelingen, gevoelloosheid (doof gevoel) of andere sensaties.

Fantoompijn

Fantoompijn treedt op na de amputatie van een ledemaat en verwijst naar een pijnsensatie die beleefd wordt als afkomstig van een geamputeerd lidmaat.

Centrale pijn

Centrale pijn treedt op gevolg van een beschadiging in het centrale zenuwstelsel zelf. Het wordt vaak veroorzaakt door een hartinfarct, abces, tumoren, degeneratie of een bloeding in de hersenen (hersenbloeding) en het ruggenmerg. Centrale pijn kan variëren van mild tot uiterst pijnlijk. Patiënten melden vaak brandende, pijnlijke en prikkelende gevoelens.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek met de arts

De diagnose hangt af van de subjectieve beschrijving van de pijn door een persoon. Er is geen objectieve schaal voor het identificeren van het soort pijn, dus de (huis)arts zal middels een vraaggesprek proberen te achterhalen wat de aard en intensiteit is van je klachten. Er zijn verschillende pijnvragenlijsten die de arts kan gebruiken om diagnostiek te doen naar die factoren die bij jou een negatief effect kunnen hebben op de pijnbeleving. In het vraaggesprek zal de arts onder meer vragen naar:

• Sinds wanneer je de pijnklachten hebt;
• De aard van de pijn, zoals brandende, stekende of zeurende pijn;
• De locatie van de pijn (of waar de pijn wordt gevoeld), hoe het voelt, en hoe ver het voelt;
• Welke factoren de pijn verergeren en verlichten;
• Of de pijn constant aanwezig is of met tussenpozen;
• De impact van de pijn op je dagelijkse functioneren en gemoedstoestand van de persoon;
• het begrip van de persoon van zijn pijn.

Pijn meten

Voor een goede beoordeling en behandeling van de pijn, is het belangrijk om het regelmatig te meten en registreren. Hierbij kan de arts gebruikmaken van pijnscores of pijnvragenlijsten, waarmee inzicht verkregen wordt in de ernst van de pijn en de invloed ervan op het dagelijks functioneren. Soms helpt het ook om een pijndagboek in te vullen.

Andere indicatoren van pijn

Wanneer mensen met cognitieve stoornissen hun pijn niet nauwkeurig kunnen beschrijven, kunnen er evenwel duidelijke aanwijzingen zijn voor de aanwezigheid van pijn. Deze aanwijzingen kunnen bestaan uit:

• rusteloosheid of agitatie
• huilen
• kreunende geluiden
• grimassen
• weerstand tegen zorg
• verminderde sociale interactie
• toegenomen dwaalgedrag
• niet eten
• slaapproblemen

Behandeling van pijn met pijnstillers

Indien behandelbaar, zal de arts de onderliggende oorzaak van de pijn behandelen en/of een pijnstillende behandeling voorschrijven, zoals medicijnen. Bij pijnbehandeling volgt de arts een stapsgewijze aanpak. Bij onvoldoende pijnstilling of contra-indicaties, gaat de arts naar de volgende stap. De arts begint met paracetamol, dan NSAID's en vervolgens opioïden die er in allerlei gradaties zijn.

Paracetamol

Paracetamol is een pijnstillend en koortsverlagend middel. Het is een van de veiligste pijnstillers met relatief weinig bijwerkingen.

NSAID's

Niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID's) zijn ontstekingsremmende geneesmiddelen die niet behoren tot de groep van de corticosteroïden. Bekende voorbeelden zijn ibuprofen, diclofenac en naproxen. Ze zijn geschikt voor lichte tot milde acute pijnen zoals hoofdpijn, lichte verstuikingen en rugpijn. NSAID's kunnen gelokaliseerde ontstekingen en pijn als gevolg van zwelling verlichten. Ze kunnen bijwerkingen geven in het spijsverteringsstelsel, inclusief bloedingen.

Opioïden

Opioïden worden voorgeschreven voor de meest extreme acute pijnen, zoals na een operatie, brandwonden, kanker en botbreuken. Opioïden zijn zeer verslavend, veroorzaken ontwenningsverschijnselen en verliezen hun effectiviteit na verloop van tijd. Ze hebben een recept nodig. Bij ernstige trauma- en pijnsituaties zal de arts de dosis zorgvuldig controleren en toedienen, waarbij de dosering geleidelijk wordt verlaagd om ontwenningsverschijnselen tot een minimum te beperken.

Pijnbestrijding: van klassieke oplossingen tot slimme innovaties

Pijn is zo’n irritante, opdringerige bezoeker die je nooit hebt uitgenodigd, maar die tóch besluit gezellig te blijven hangen. Of het nu gaat om een plotselinge scheut in je rug, een chronische zeurende knie, of zenuwpijn die je ‘s nachts wakker houdt, één ding is zeker: je wilt er vanaf. Gelukkig zijn er allerlei behandelingen – van ouderwetse methoden tot hypermoderne technieken – om pijn te verlichten. Laten we samen eens kijken wat er allemaal mogelijk is. Je weet maar nooit wanneer dit lijstje je beste vriend wordt.

Zenuwblokkades: als je zenuwen teveel lawaai maken

Stel je voor dat je lichaam een alarmsysteem heeft en je zenuwen de sirene vormen. Bij pijn blijft dat systeem maar afgaan, zelfs als er niets gevaarlijks aan de hand is. Een zenuwblokkade is als een technicus die zegt: “Oké jongens, we schakelen dat gekrijs even uit.”

• Hoe werkt het? Met een injectie wordt een verdovende stof direct rond een groep zenuwen gespoten. Dit blokkeert de pijnsignalen naar je hersenen. Simpel gezegd: je hersenen weten even niet meer dat er iets pijn doet.
• Voor wie? Mensen met pijn in een specifieke ledemaat of zone, zoals de nek, schouder of rug, hebben hier vaak baat bij. Denk bijvoorbeeld aan een hernia of chronische zenuwpijn.

Klinkt eng, maar valt mee: De naald is dun en de behandeling wordt vaak met een echo of röntgen begeleid, zodat alles precies op de juiste plek terechtkomt. En als je bang bent voor naalden? Nou ja, die verdoving is het waard.

Dry needling: prikken om je spieren te kalmeren

Heb je ooit een spierknoop gehad die je gewoon niet weg krijgt, hoe hard je ook masseert of rekt? Dan is dry needling je redder in nood. Het klinkt misschien een beetje als “acupunctuur 2.0”, maar het heeft een heel andere aanpak.

• Wat gebeurt er? Een fysiotherapeut prikt met een dunne naald direct in de spierknoop, die vervolgens “schrikt” en zich ontspant. Het voelt even gek – soms spant de spier zich kort aan, alsof hij opspringt – maar daarna voel je verlichting.
• Voor wie? Vooral mensen met pijnlijke, gespannen spieren door stress, overbelasting of verkeerde houdingen. Denk aan je nek na uren achter een laptop, of je schouders na een intense sportsessie.

Fun fact: Dry needling werkt niet alleen lokaal, maar kan ook uitstralende pijn verminderen. Pijn die bijvoorbeeld begint in je rug maar doorloopt naar je been? Weg ermee!

Fysiotherapie: terug naar soepel bewegen

Fysiotherapie is eigenlijk het Zwitserse zakmes van de pijnbestrijding. Of je nu herstelt van een blessure, kampt met chronische pijn of stijfheid door een verkeerde houding, een fysiotherapeut kan vaak helpen.

• Bewegen als medicijn: Je krijgt oefeningen die precies zijn afgestemd op jouw klachten. Door gerichte beweging versterk je je spieren, verbeter je je houding en geef je pijn minder kans.
• Behandelingen: Van massage tot mobilisaties en rek- en strektechnieken, de fysiotherapeut heeft een hele toolbox aan methodes om pijn te verlichten.
• Voor wie? Eigenlijk voor iedereen. Of je nu je rug hebt overbelast met een verhuizing of moeite hebt om je knie weer soepel te krijgen, fysiotherapie helpt je letterlijk weer op de been.

En laten we eerlijk zijn: een fysiotherapeut geeft je soms ook gewoon die duw in de rug die je nodig hebt om van de bank af te komen.

Warmte en kou: simpele oplossingen met groots effect

Soms ligt de oplossing voor je neus – of in je vriezer. Warmte en kou zijn eeuwenoude remedies voor pijn, maar ze werken nog steeds verrassend goed.

• Warmte: Een warme kruik, infraroodlamp of een verwarmende zalf stimuleert de doorbloeding en ontspant de spieren. Perfect bij stijve gewrichten of gespannen spieren. Wie wil er nu niet een beetje warmte op een pijnlijke plek?
• Kou: Een koud kompres of icepack verdooft de zenuwen en vermindert zwelling en ontsteking. Ideaal bij acute blessures, zoals een verstuikte enkel of blauwe plek.

Warmte en kou zijn eenvoudig, effectief en kosten bijna niets. En het mooie? Ze voelen ook nog eens heerlijk ontspannend.

TENS: stroom als pijnstillende superheld

TENS, oftewel Transcutane Elektrische Neuro Stimulatie, klinkt misschien als iets uit een sciencefictionfilm, maar het is een superpraktische behandeling voor pijn.

• Hoe werkt het? Kleine elektroden worden op je huid geplakt, waarna lichte stroompjes je zenuwen stimuleren. Dit verstoort de pijnsignalen naar je hersenen en helpt je lichaam om natuurlijke pijnstillers (endorfines) aan te maken.
• Voor wie? TENS is perfect bij zenuwpijn, chronische rugpijn of spierpijn. Je kunt het zelfs thuis gebruiken met draagbare apparaten.
• Het voelt een beetje tintelend en kan soms zelfs prettig zijn – als een kleine massage van binnenuit.

Biofeedback: leer je lijf begrijpen

Wist je dat je je eigen lichaam kunt “trainen” om pijn beter te hanteren? Dat is precies wat biofeedback doet.

• Wat houdt het in? Je leert via sensoren om je hartslag, ademhaling en spierspanning te observeren en te beïnvloeden. Door bewust te ontspannen, kun je pijnklachten verminderen.
• Voor wie? Mensen met stressgerelateerde pijn, zoals hoofdpijn, nekpijn of chronische spierklachten.

Het klinkt misschien een beetje zweverig, maar het is wetenschappelijk bewezen dat het werkt. Soms heb je gewoon wat coaching nodig om je lijf weer onder controle te krijgen.

Psychotherapie

Psychotherapie kan helpen bij de emotionele kant van aanhoudende pijn. Chronische pijn kan vaak het plezier dat je ontleent aan alledaagse activiteiten beïnvloeden en kan ertoe leiden dat je niet kunt werken. Een psychotherapeut kan helpen hiermee om te gaan en om veranderingen in je levensstijl aan te brengen om toch zoveel mogelijk te kunnen blijven doen ondanks de chronische pijnklachten.

Chirurgie: als niets anders helpt

Soms is pijn zo hardnekkig dat er wat drastischere maatregelen nodig zijn. Chirurgie klinkt misschien ingrijpend, maar voor sommige mensen is het dé oplossing.

• Wortelblokkade (rhizotomie): Hierbij wordt een zenuwwortel die continu pijnsignalen afgeeft, stilgelegd. Dit gebeurt vaak bij ernstige rug- of nekklachten.
• Decompressie: Bij beknelde zenuwen of een hernia kan de druk worden verminderd, waardoor de pijn verdwijnt.
• Deep Brain Stimulation (DBS): Diepe hersenstimulatie is een hightech techniek waarbij elektroden in de hersenen worden geplaatst om pijnsignalen te onderdrukken. Het klinkt futuristisch – en dat is het eigenlijk ook.

Chirurgie is meestal het laatste redmiddel, maar voor veel mensen betekent het een nieuw begin, zonder constante pijn.

Diepe hersenstimulatie: de hightech resetknop voor pijn

Stel je voor: je leeft al jaren met pijn. Niet zomaar pijn, maar het soort dat je dag in, dag uit achtervolgt en elk sprankje energie opslokt. Medicijnen helpen nauwelijks meer, therapieën zijn uitgeput, en de pijn lijkt een constante schaduw in je leven. Hier komt diepe hersenstimulatie (DBS) om de hoek kijken. Een technologie die klinkt als sciencefiction, maar een hoopvolle realiteit is voor mensen met chronische pijn die nergens anders meer terechtkunnen.

Wat is diepe hersenstimulatie eigenlijk?
Diepe hersenstimulatie is als het finetunen van je brein met elektrische stroompjes. Klinkt spannend? Dat is het ook – in de beste zin van het woord. Bij DBS worden elektroden diep in specifieke delen van je hersenen geplaatst, die betrokken zijn bij het verwerken van pijn. Deze elektroden zijn verbonden met een soort "pacemaker" die onder je huid, meestal bij je borst, wordt geplaatst. Door elektrische pulsen af te geven, kan DBS de pijnsignalen in je hersenen letterlijk verstoren of dempen.

Je kunt het vergelijken met een radio die constant op een storend kanaal staat. Diepe hersenstimulatie draait aan de frequentieknop en zorgt ervoor dat het lawaai zachter wordt. De pijn is er misschien nog wel ergens, maar hij verliest zijn greep op je leven.

Hoe werkt het in de praktijk?
De procedure is technisch en indrukwekkend, maar in goede handen veilig en nauwkeurig.

• Stap 1: Specialisten lokaliseren eerst de juiste hersengebieden met behulp van MRI- of CT-scans. Ze richten zich op gebieden zoals de thalamus of het periaquaductale grijze gebied – de echte pijnverwerkers van je brein.
• Stap 2: Tijdens de operatie worden dunne elektroden geplaatst op deze locaties. Het bijzondere? De patiënt blijft vaak wakker om te helpen bepalen welke instellingen de beste verlichting bieden.
• Stap 3: De elektroden worden verbonden met de stimulator (pacemaker), die onder de huid wordt geïmplanteerd. Na de operatie wordt deze geprogrammeerd om elektrische pulsen af te geven die precies zijn afgestemd op jouw pijn.

Het klinkt misschien als een robotachtige ingreep, maar voor veel mensen betekent het pure verlichting. Een resetknop die het overactieve pijnsysteem tot rust brengt.

De casus van Tom: van uitzichtloos naar opluchting
Tom, een 52-jarige man, kampte al jarenlang met zenuwpijn na een motorongeluk. Hij probeerde alles: pijnstillers, fysiotherapie, zenuwblokkades – noem het maar op. Maar niets werkte. De pijn in zijn been was onophoudelijk en zorgde ervoor dat hij nauwelijks kon slapen of normaal kon functioneren. Hij beschreef het als een constant brandend mes dat door zijn zenuwen sneed. Uiteindelijk werd hij doorverwezen naar een specialist voor diepe hersenstimulatie.

De operatie was spannend, maar Tom merkte al tijdens de eerste testen een verschil. “Het voelde alsof iemand het volume van de pijn lager draaide,” vertelde hij na afloop. De stimulator werd geprogrammeerd, en binnen een paar weken ervoer Tom een verlichting die hij in jaren niet meer had gevoeld. Hij kon weer stukken wandelen, slapen zonder wakker te worden van de pijn, en zelfs genieten van kleine dingen zoals tuinieren. DBS gaf hem zijn leven terug – of zoals hij het zelf zei: “Het voelt alsof ik weer de baas ben over mijn eigen lijf.”

DBS: hoop voor de toekomst
Diepe hersenstimulatie is een baanbrekende optie voor mensen met chronische pijn die door niets anders wordt verlicht. Het is geen eerste stap, maar een laatste redmiddel voor hen die al alles geprobeerd hebben. Toch groeit de technologie en worden de resultaten steeds beter. DBS toont aan hoe slim en flexibel ons brein eigenlijk is – zelfs als het pijnsysteem vastloopt, kunnen we het opnieuw programmeren.

Het klinkt futuristisch, maar voor mensen zoals Tom is het geen sciencefiction meer. Het is realiteit. Een kans op een leven waarin pijn niet langer de regie voert, maar slechts een fluisterend achtergrondgeluid wordt. En dat, in een wereld waar chronische pijn vaak uitzichtloos lijkt, is een wonder op zichzelf.

Noten:

1. Clifford J. Woolf. What is this thing called pain? J Clin Invest. 2010 Nov 1; 120(11): 3742–3744. Published online 2010 Nov 1. doi: 10.1172/JCI45178