Rusteloosheid of innerlijke onrust: oorzaken en behandeling

Rusteloosheid of innerlijke onrust kan zich op verschillende manieren uiten en is vaak ook lichamelijk merkbaar. Iedereen die nerveus is of innerlijke onrust ervaart, heeft het gevoel gehaast te zijn en constant onder druk te staan. Sommige mensen slagen erin om zelfs een sterke mate van rusteloosheid of innerlijke onrust voor anderen verborgen te houden, maar vaak merken andere mensen je rusteloosheid op: je lichaamshouding verandert, je gaat hoger praten, je ademt oppervlakkiger en je praat sneller. Extreme rusteloosheid maakt je meestal erg prikkelbaar; nerveuze, rusteloze mensen raken soms bij de minste of geringste gelegenheid uit balans. Andere mogelijke symptomen zijn angst, trillende handen, hartkloppingen, zweten of transpireren, spiertrekkingen of gebrek aan concentratie.

• Wat is rusteloosheid of innerlijke onrust?
• Innerlijke staat van onrust
• Rusteloosheid is vaak zichtbaar
• Huisarts inschakelen
• Symptomen van rusteloosheid
• Oorzaken van innerlijke onrust
• Bepaalde situaties
• Slecht slapen of lawaai
• Onderliggende ziekte
• Psychische stoornis
• Cafeïne
• Medicijnen en andere middelen
• Vitamine B-tekort
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van innerlijke onrust
• Medische behandeling
• Zelfzorg

Wat is rusteloosheid of innerlijke onrust?

Innerlijke staat van onrust

Ernstig slaapgebrek, te veel cafeïne, constant lawaai om je heen, een aankomend proefwerk, tentamen of examen, zijn stuk voor stuk factoren die aanleiding kunnen geven tot rusteloosheid of innerlijke onrust. Rusteloosheid verwijst naar een innerlijke staat van onrust waarin de natuurlijke gemoedsrust (het helder en kalm zijn) wordt verminderd of volledig verloren gaat. In de meeste gevallen wordt deze rusteloze toestand bovendien gekenmerkt door klachten als bevende of trillende handen, hartkloppingen, zweten, spiertrekkingen, een trillend ooglid, onzekerheid, angst, agitatie, en gebrek aan concentratie.

Rusteloosheid is vaak zichtbaar

Sommige mensen slagen erin om zelfs een sterk innerlijk gevoel van onrust en rusteloosheid te verbergen. Vaak zijn de symptomen echter duidelijk zichtbaar voor anderen. Dan verandert je lichaamstaal en -houding, ga je met een hoge stem praten en ga je sneller praten. Als je nerveus of rusteloos bent, voel je je gehaast en constant onder druk. Een extreme mate van rusteloosheid gaat meestal gepaard met prikkelbaarheid en agitatie en rusteloze mensen kunnen reeds bij de minste of geringste gelegenheid uit balans raken en geagiteerd reageren.

Huisarts inschakelen

De oorzaken van rusteloosheid of innerlijke onrust zijn vaak onschadelijk en kunnen in veel gevallen met eenvoudige maatregelen (zoals ontspanningstechnieken, voldoende kwalitatieve slaap, bewegen in de frisse lucht, sauna, massage en ontspanningsbaden) worden bestreden. Rusteloosheid kan echter ook voorkomen als symptoom van verschillende ziekten, bijvoorbeeld dementie, te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) of levercirrose. Als je gedurende langere tijd last hebt van rusteloosheid of als het steeds weer terugkomt zonder dat je dit kan toeschrijven aan een bepaalde omstandigheid of situatie, dan kun je het beste een afspraak maken met de huisarts. Ook als rusteloosheid gepaard gaat met rugpijn, buikpijn, diarree of aritmie (een afwijking in snelheid of ritme van het hart), verhoogde angst of depressie, extreme opwinding of rusteloosheid (agitatie), wordt een bezoek van een arts aanbevolen.

Symptomen van rusteloosheid

Extreme rusteloosheid maakt je meestal erg prikkelbaar; rusteloze mensen kunnen snel uit balans raken. Andere mogelijke symptomen zijn

• angst
• trillende handen
• hartkloppingen
• zweten
• spiertrekkingen of ooglidtrekkingen
• gebrek aan concentratie

Rusteloosheid of innerlijke onrust zijn meestal onschadelijk. Ze kunnen echter ook tekenen van een onderliggende ziekte zijn. Als je gedurende lange tijd nerveus of rusteloos bent en dit niet kunt toeschrijven aan een specifieke situatie, is het verstandig om je huisarts te raadplegen.

Oorzaken van innerlijke onrust

Bepaalde situaties

Rusteloosheid of innerlijke onrust wordt vaak veroorzaakt door speciale situaties met extreme spanning, angst en stress: veel mensen zijn bijvoorbeeld erg nerveus en rusteloos bij het ondergaan van examens, sollicitatiegesprekken of andere moeilijke situaties.

Slecht slapen of lawaai

Maar ook degenen die niet genoeg slapen of constant worden blootgesteld aan lawaai, kunnen reageren met toenemende nervositeit en innerlijke onrust.

Onderliggende ziekte

Herhaalde of constante rusteloosheid of innerlijke onrust kunnen ook symptomen van een onderliggende ziekte zijn, zoals:

• overactieve schildklier (hyperthyreoïdie)
• hoge bloeddruk (hypertensie)
• een te laag bloedsuikergehalte (hypoglykemie)
• levercirrose
• dementie
• obstructief slaapapneusyndroom, afgekort als OSAS (vooral als je je 's nachts rusteloos voelt)
• zonnesteek
• overgang of het premenstrueel syndroom

Psychische stoornis

Rusteloosheid kan te wijten zijn aan psychische of psychiatrische stoornissen, waaronder gegeneraliseerde angststoornis, aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD), schizofrenie en bipolaire stoornis.

Cafeïne

Bovendien kun je rusteloos worden van het drinken van te veel cafeïnehoudende drankjes of energiedrankjes.

Medicijnen en andere middelen

Rusteloosheid kan ook een bijwerking zijn van verschillende medicijnen (bijvoorbeeld lyrica), voedingssupplementen of kruidenpreparaten (bijvoorbeeld Sint-janskruid) of het gevolg zijn van drugs- of alcoholmisbruik. Tijdens het staken van het geneesmiddel is er vaak intense innerlijke rusteloosheid en extreme nervositeit.

Vitamine B-tekort

Gevoelens van angst en onrust kunnen het gevolg kunnen zijn van een tekort aan B-vitamines.

Onderzoek en diagnose

Als rusteloosheid of innerlijke onrust onafhankelijk van een bepaalde situatie optreedt en lang aanhoudt, wordt een diagnose door een arts aanbevolen. Om de oorzaken van rusteloosheid te verduidelijken, volgt een gedetailleerd onderzoek. Je huisarts zal onder meer de volgende vragen aan je stellen:

• Wanneer had je voor de eerste keer last van rusteloosheid of innerlijke onrust?
• Is de intensiteit ondertussen veranderd?
• Welke andere klachten doen zich nog meer voor?
• Zijn onderliggende ziekten bekend?
• Gebruik je medicijnen of kruidenpreparaten?
• Is er sprake van middelenmisbruik?

Dit wordt gevolgd door een algemeen lichamelijk onderzoek. Ook kan bloedonderzoek gedaan worden om onder andere de schildklierhormonen en je bloedsuikerwaarden te meten. Vaak kan de arts op basis van de vragen en het eerste onderzoek al een vermoedelijke diagnose stellen. Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak van de rusteloosheid kan verder onderzoek worden uitgevoerd ten behoeve van de definitieve diagnose, zoals een echografie van de schildklier, een scintigrafie (een onderzoek waarbij met behulp van een radioactieve stof de werking van organen of klieren wordt onderzocht) of een echografie van de lever.

Behandeling van innerlijke onrust

Medische behandeling

De behandeling van rusteloosheid of innerlijke onrust hangt vooral af van de oorzaak. Als een psychische aandoening de oorzaak is van de innerlijke onrust, zoals een angststoornis, kan psychotherapie nuttig zijn. Het kan ook nuttig zijn als je medicijnen gebruikt. Als rusteloosheid een begeleidend symptoom is van een onderliggende ziekte of aandoening, zoals hoge bloeddruk of hyperthyreoïdie, dan zal de behandeling zich specifiek hierop richten. De klachten, waaronder rusteloosheid,zullen dan vanzelf afnemen.

Zelfzorg

Als je door een bepaalde situatie een beetje rusteloos bent of innerlijke onrust ervaart (bijvoorbeeld vanwege een aankomend examen), dan kun je zelf een paar dingen doen om te kalmeren.

Kruiden
Kruidenmiddelen kunnen nuttig zijn tegen innerlijke rusteloosheid en nervositeit. De volgende kruiden kunnen helpen:

• nootmuskaat
• valeriaan
• hop
• citroengras
• echte marjolein
• lavendel
• passiebloem

Houd er rekening mee dat deze kruidenmiddelen niet onmiddellijk helpen bij innerlijke rusteloosheid en dat je pas effect opmerkt nadat je ze regelmatig inneemt gedurende een periode van enkele dagen tot weken. Overleg met je huisarts voordat je één van deze producten gebruikt.

Andere zelfzorgmaatregelen
Andere zelfzorgmaatregelen die je kan nemen bij rusteloosheid zijn:

• een bad (met etherische oliën) kan ontspannend zijn
• innerlijke rusteloosheid kan worden verlicht door ontspanningstechnieken zoals autogene training, een ontspanningsmethode voor lichaam en geest
• sportactiviteiten,
• wandelingen in de natuur
• voldoende slaap
• sauna
• massages
• bidden
• gezond en gevarieerd eten

Lees verder

• Nervositeit: symptomen, oorzaken & behandeling gespannenheid
• Angst en angststoornissen: vaker bij vrouwen dan bij mannen
• Angststoornissen: soorten, symptomen, oorzaken & behandeling
• Te veel cafeïne: symptomen cafeïne-intoxicatie of overdosis
• Te veel suiker (overdosis suiker): symptomen en gevolgen