Blaasfistel: Abnormale opening tussen blaas & darm of vagina
De blaas is een ballonvormig orgaan dat urine opslaat, geproduceerd door de nieren. Het orgaan blijft op zijn plaats door de bekkenspieren in het onderste deel van de buik. Wanneer de blaas niet gevuld is, verkeert deze in een ontspannen toestand. Zenuwsignalen naar de hersenen geven aan wanneer de blaas vol raakt, wat resulteert in de behoefte om te plassen. De hersenen geven vervolgens een signaal aan de blaasspieren om samen te trekken en de urine uit te drijven. Een blaasfistel is een aandoening waarbij een abnormale opening ontstaat tussen de blaas en een ander orgaan of de huid. Meestal vormt de fistel een verbinding tussen de blaas en de darm (enterovesicale fistel) of tussen de blaas en de vagina (vesicovaginale fistel). Deze aandoening kan onder andere leiden tot stinkende urine. De behandeling omvat meestal een chirurgische ingreep om de fistel te herstellen en het onderliggende probleem aan te pakken.
Oorzaken van blaasfistels
Een blaasfistel kan ontstaan door verschillende oorzaken, waaronder:
- Blokkade van de blaasuitgang: Dit kan leiden tot beschadiging van de blaas, vaak door letsel of eerdere operaties.
- Slechte genezing na operatie: Bijvoorbeeld na urologische of gynaecologische ingrepen waarbij een fistel kan ontstaan.
- Gynaecologische kanker: Vesicovaginale fistels kunnen optreden in verband met bepaalde gynaecologische kankers.
- Radiotherapie: Behandeling met radiotherapie kan soms fistels veroorzaken, zowel in de vagina als in de darm.
- Ontstekingsziekten van de darm: Zoals de ziekte van Crohn of diverticulitis, die fistelvorming kunnen veroorzaken.
- Darmkanker: Ongeveer 20% van de darmfistels is gerelateerd aan darmkanker.
Fistelvorming tussen blaas en vagina (vesicovaginale fistel)
Vesicovaginale fistels ontstaan vaak na urologische of gynaecologische operaties. Ze kunnen ook voorkomen bij vrouwen die behandeld zijn voor gynaecologische kankers, zoals baarmoederhalskanker of eierstokkanker. Daarnaast kunnen ze ontstaan als gevolg van radiotherapie die de weefsels in het bekkengebied beschadigt.
Fistelvorming tussen blaas en darm (enterovesicale fistel)
Enterovesicale fistels ontstaan meestal door ontstekingsziekten zoals de ziekte van Crohn of diverticulitis. Deze aandoeningen kunnen chronische ontstekingen veroorzaken die uiteindelijk leiden tot de vorming van fistels tussen de darm en de blaas. Circa 20% van de darmfistels wordt veroorzaakt door darmkanker.
Symptomen
Symptomen van een blaasfistel kunnen onder andere zijn:
- Frequent urineweginfecties: Door de abnormale verbinding kunnen bacteriën makkelijker toegang krijgen tot de blaas.
- Stinkende urine: Urine kan een onaangename geur hebben door de aanwezigheid van ontlasting in de urine.
- Urine met fecale geur: Urine kan de geur of de kleur van ontlasting hebben door de verbinding met de darm.
- Gas uit de urethra: Bij het plassen kan er gas uit de urethra komen, wat duidt op een fistel tussen de blaas en de darm.
- Ongewone plasfrequentie: Veranderingen in plasfrequentie of ongemak bij het plassen kunnen ook optreden.
Diagnose en onderzoeken
De diagnose van een blaasfistel wordt vaak gesteld met de volgende onderzoeken:
- CT-scan of röntgenfoto: Met behulp van een contrastvloeistof kan de arts de blaas en eventuele fistels beter zichtbaar maken op beelden.
- Cystoscopie: Een inwendig kijkonderzoek van de blaas waarbij een cystoscoop, een dunne telescoop met een lichtbron, wordt ingebracht om de binnenkant van de blaas te inspecteren.
- Onderzoek van andere organen: Soms kunnen aanvullende röntgenfoto’s of onderzoeken van andere organen, zoals de darm, noodzakelijk zijn.
Behandeling van blaasfistels
De behandeling van een blaasfistel bestaat meestal uit een chirurgische ingreep:
- Chirurgische correctie: Het beschadigde deel van de blaas wordt verwijderd en gezond weefsel wordt gebruikt om de fistel te sluiten.
- Behandeling van onderliggende ziekten: Indien de fistel voortkomt uit een onderliggende ziekte, zoals kanker of een ontstekingsziekte, wordt deze ziekte tijdens de operatie behandeld.
- Gebruik van een blaaskatheter: Na de operatie kan een blaaskatheter worden geplaatst om de blaas te laten genezen en om urine af te voeren.
Prognose van blaasfistels
De prognose hangt af van verschillende factoren:
- Succes van de operatie: Het herstel hangt af van de mogelijkheid van de chirurg om de fistel effectief te sluiten en gezond weefsel te behouden.
- Aanwezigheid van kanker: Als de fistel gerelateerd is aan een niet-verwijderbare kanker of als de patiënt een slechte bloedstroom heeft door eerdere behandelingen zoals radiotherapie, kan de prognose minder gunstig zijn.
- Algemene gezondheid: De algemene gezondheidstoestand van de patiënt speelt ook een rol in het herstel en de uitkomst na de operatie.
Complicaties van blaasfistels
Complicaties die kunnen optreden bij blaasfistels zijn onder andere:
Infecties
Urineweginfecties: Door de abnormale opening kan urine gemakkelijk in contact komen met bacteriën, wat frequent leidt tot urineweginfecties.
Abdominale infecties: Fistels kunnen ook bijdragen aan infecties in de buikholte, vooral als de urine uit de blaas in de darm terechtkomt.
Problemen met urineafvoer
- Vorming van urinebacteriën: De aanwezigheid van fecale bacteriën in de urine kan leiden tot verhoogde bacteriegroei en complicaties zoals cystitis.
- Blijvende lekkage: Onvolledige sluiting van de fistel kan leiden tot voortdurende lekkage van urine, wat kan resulteren in huidirritatie en ongemak.
Nierproblemen
Aanhoudende lekkage of obstructie door de fistel kan de druk in de nieren verhogen, wat leidt tot hydronefrose (opzwelling van de nier door ophoping van urine).
Verdere weefselschade
- Beschadiging van omliggende weefsels: Chronische fistels kunnen omliggende weefsels beschadigen door aanhoudende blootstelling aan urine of fecale stoffen.
- Fibrose: Langdurige fistels kunnen leiden tot fibrose (verharding van weefsels) rondom de fistel, wat herstel kan bemoeilijken.
Kankerrecidief
Bij fistels gerelateerd aan kanker kan er een risico zijn op terugkeer van de kanker, vooral als de onderliggende tumor niet volledig is verwijderd of behandeld.
Algemene gezondheidsproblemen
- Verlies van voedingsstoffen: Chronische fistels kunnen leiden tot verlies van voedingsstoffen door constante lekkage van urine of ontlasting, wat kan bijdragen aan gewichtsverlies en voedingstekorten.
- Psychosociale impact: De voortdurende symptomen en ongemakken kunnen een aanzienlijke impact hebben op de kwaliteit van leven en het psychologisch welzijn van de patiënt.
Preventie en nazorg
- Nazorg na chirurgie: Het is cruciaal om de instructies van de arts op te volgen, waaronder het gebruik van een blaaskatheter en het vermijden van activiteiten die de blaas kunnen belasten.
- Behandeling van onderliggende aandoeningen: Het effectief behandelen van aandoeningen zoals kanker of chronische ontstekingen kan helpen bij het voorkomen van het terugkomen van fistels.
- Regelmatige controles: Regelmatige medische controles kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van eventuele complicaties of herhaling van fistels.