Nervositeit: symptomen, oorzaken & behandeling gespannenheid
Iedereen ervaart wel eens nervositeit. Over het algemeen beschrijft dit een gevoel van gespannenheid. Nervositeit en gespannenheid horen bij het leven. Nervositeit kan niet alleen emotioneel worden gevoeld, maar manifesteert zich vaak ook door fysieke tekenen. Nervositeit of innerlijke onrust is een veelgehoorde klacht. Je voelt je gespannen en prikkelbaar. Je kan daardoor naar anderen humeurig, ongeduldig of zelfs agressief reageren of je trekt je in jezelf terug. Vanwege het gebrek aan slaap, permanente spanning en nervositeit nemen de prestaties af, maar neemt ook de frustratietolerantie af. Vaak wordt nervositeit veroorzaakt door bepaalde factoren, zoals het te druk hebben, het opkroppen van gevoelens, een gebrek aan zelfvertrouwen, relatieproblemen of problemen op het werk. Maar als de innerlijke onbalans, spanning en nervositeit een permanente toestand worden, dan is dat een alarmsignaal. Dan is het hoogtijd om de koe bij de hoorns te vatten.- Wat is nervositeit of gespannenheid?
- Oorzaken van nervositeit
- Symptomen
- Onderzoek en diagnose
- Vraaggesprek met de arts
- Lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek
- Beeldvormend onderzoek
- Behandeling van gespannenheid
- Onderliggende aandoening behandelen
- Kruidengeneeskunde
- Andere zelfzorg- en behandelmethoden
- Vooruitzichten en prognose
- Preventie
Wat is nervositeit of gespannenheid?
Nervositeit of gespannenheid duidt op een toestand van innerlijke spanning die je in meer of mindere mate kunt voelen. Uiterlijk manifesteert nervositeit zich door verschillende fysieke reacties. Het autonome zenuwstelsel is verantwoordelijk voor de emotionele en fysieke symptomen. Externe stress verhoogt de afgifte van hormonen die het autonome zenuwstelsel activeren, waardoor een gevoel van innerlijke spanning en nervositeit ontstaat.Oorzaken van nervositeit
Het tijdelijk ervaren van stress of spanning, wat gepaard gaat met nervositeit of innerlijke rusteloosheid, is volkomen normaal en het gaat meestal om onschadelijke processen in het lichaam. De kortetermijnactivering van het autonome zenuwstelsel stelt het lichaam in staat een zware belasting te weerstaan om vervolgens optimaal te presteren. Typische voorbeelden van triggers van tijdelijke nervositeit of gespannenheid zijn examenvrees of spanningen over belangrijke gebeurtenissen in je persoonlijke leven. Na zo'n periode van stress hebben je lichaam en geest echter een periode van herstel nodig om te ontladen en weer op krachten te komen. Zodra er een constant gevoel van druk en nervositeit optreden en je niet meer goed hersteld, dan heeft dit gevolgen voor lichaam en geest. In de meeste gevallen heeft nervositeit geen fysieke oorzaak, maar komt het door sociaal-emotionele gebeurtenissen of bepaalde omstandigheden. In sommige gevallen kan nervositeit echter een symptoom zijn van bepaalde ziekten. Een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) kan bijvoorbeeld leiden tot nervositeit.Symptomen
In eerste instantie uit nervositeit zich door het gevoel van innerlijke onrust of gespannenheid. Je gemoedsrust is (volledig) verdwenen. Nerveuze mensen hebben het gevoel permanent onder druk te staan. Ze voelen zich opgejaagd, gehaast en gestrest. Deze interne gewaarwordingen manifesteren zich extern in trillende handen, zweten of hartkloppingen en spiertrekkingen. Een verhoogde prikkelbaarheid of agitatie is typisch voor nerveuze mensen.
Slapeloosheid / Bron: PrinceOfLove/Shutterstock.comOnderzoek en diagnose
In bepaalde stressvolle situaties reageert bijna elke persoon rusteloos of nerveus. Als een dergelijke situatie echter niet aanwezig is en je toch (aanhoudend) een gevoel van nervositeit en rusteloosheid hebt, dan is het verstandig om je huisarts te raadplegen. Hij kan de oorzaak achterhalen en een behandeling inzetten.Vraaggesprek met de arts
Het begin van elke medische diagnose is de voorgeschiedenis en een vraaggesprek met de patiënt. In dit geval vraagt de arts naar:- Aard en duur van de nervositeit.
- Begin van de klachten.
- Of er nadere klachten zijn.
- Intensiteit van nervositeit.
- Medicatie- of middelengebruik.
Lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek
Het daaropvolgende lichamelijke onderzoek kan ook informatie geven over de mogelijke oorzaak. Tevens kan de arts bloedonderzoek doen. Belangrijk hierbij zijn de bloedsuikerspiegel en de schildklierhormonen T3 en T4. Bij een overactieve schildklier kan het permanente rusteloosheid en nervositeit leiden.Beeldvormend onderzoek
Bovendien kan een echografie van de schildklier en de lever worden gemaakt. Ook kan een scintigrafie van de lever worden gebruikt ten behoeve van de diagnose.Behandeling van gespannenheid
Onderliggende aandoening behandelen
De behandeling van nervositeit hangt af van de oorzaak. Als bijvoorbeeld een schildklieraandoening de nervositeit veroorzaakt, moet deze ziekte medisch worden behandeld.
Marjolein tegen nervositeit / Bron: Forest & Kim Starr, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)Kruidengeneeskunde
In het geval van kortdurende nervositeit zijn met name plantaardige kalmeringsmiddelen in combinatie met algemene ontspanningsmaatregelen geschikt zijn om de klachten te verlichten. De belangrijkste kruiden die gebruikt kunnen worden bij nervositeit, zijn:Hoewel de kruidensupplementen zonder recept verkrijgbaar zijn, is het soms wel verstandig om eerst te overleggen met je huisarts. Als medicijnen regelmatig worden ingenomen (bijvoorbeeld bij chronische ziekten), moet de huisarts worden geïnformeerd over het gebruik van kruidensupplementen om ongewenste interacties te voorkomen. In dit verband moet worden opgemerkt dat kruidensedativa meestal na een bepaalde tijd hun effectiviteit ontwikkelen.
Andere zelfzorg- en behandelmethoden
Langdurige nervositeit kan alleen met succes worden behandeld als de oorzaken en triggers zo duurzaam mogelijk worden aangepakt. Vaak moet de persoonlijke levenssituatie opnieuw worden bekeken en beoordeeld. Om de stressfactoren te achterhalen en je levenssituatie zo in te richten dat je voldoende ontspanning hebt en herstel (na een periode van stress) een vast onderdeel van het leven wordt, kunnen gesprekken met de praktijkbegeleider van de huisarts of psychotherapeutische behandeling zinvol zijn. Ook sport- en ontspanningstechnieken zoals autogene training (ontspanningsmethode voor lichaam en geest) helpen bij stressvermindering. Daarnaast is beweging belangrijk, evenals voldoende kwalitatieve slaap.Vooruitzichten en prognose
De prognose van nervositeit is afhankelijk van de oorzaak. Als de innerlijke rusteloosheid samenhangen met bepaalde situaties die leiden tot emotionele stress of algemene spanning, dan verdwijnt de nervositeit na het overwinnen van de situatie. Voorbeelden zijn examens, een openbaar optreden, faalangst of confrontaties met medemensen. Een zekere mate van nervositeit is normaal en behoeft onderzocht noch behandeld te worden.Nervositeit, die hardnekkig is en daarom wijst op een mogelijke onderliggende ziekte, zal in de meeste gevallen worden verlicht als er maatregelen worden getroffen om de ziekte te behandelen. Desalniettemin zijn er aandoeningen - vooral psychische of psychiatrische - die nervositeit of angst als symptoom hebben wat erg moeilijk te bestrijden is. De onderliggende stoornis of ziekte moet worden behandeld om de klachten te verminderen.
Nervositeit en rusteloosheid, die wordt veroorzaakt door ontwenningsverschijnselen, is meestal van voorbijgaande aard. Het kan echter dagen of weken duren, afhankelijk van de verslaving (het specifieke middel). Nicotineonttrekking is dus minder ingrijpend dan alcoholontwenning of sterkere medicijnen (bijvoorbeeld benzodiazepinen). In ernstige gevallen kan langdurige nervositeit het begin zijn van een depressie.
