Vesico Vaginal Fistel – drama voor vrouwen

De Vesico Vaginal Fistel wordt wel de aandoening genoemd waaraan je niet kunt sterven, maar waarmee je ook niet kunt leven. In landen met goede gezondheidszorg, zoals Nederland, komt het niet meer voor, maar in landen waar kraamvrouwen ver van medische voorzieningen leven kan een zware bevalling een leven van ellende inluiden. Waar de vrouwen staan ligt een plasje en ze ruiken altijd onfris. Door de aandoening verliezen ze hun echtgenoot en raken ze aan de zelfkant van de gemeenschap.

Bevalling

Vesico Vaginal Fistel is een nare complicatie die je kunt oplopen na een zware bevalling. Wie in de buurt van een ziekenhuis woont kan dan normaal gesproken rekenen op een keizersnede, maar wie geen geld heeft en ver van medische voorzieningen af zit, kan de levensverpestende aandoening krijgen.

Vesico Vaginal Fistel

VVF (Vesico Vaginal Fistel) is een gat (fistel) tussen blaas (vesica) en schede (vagina). De verbinding, die er niet hoort te zitten, kan ontstaan tijdens een bevalling die maar niet doorzet. Reden van een bevalling die niet vordert is een te nauw bekken waardoor de baby met het persen van de vrouw niet door het geboortekanaal schiet. Sommige zware bevallingen duren dagenlang. Kraamvrouwen liggen soms wel zeven dagen in de persweeën. In landen waar de gezondheidszorg goed geregeld is en waar altijd wel een ziekenhuis in de buurt is of vervoer naar een ziekenhuis geregeld wordt, laat de medische hulp de kraamvrouw niet zo lang persen. Dan valt het besluit voor hulp bij de bevalling, bijvoorbeeld in de vorm van een keizersnee.

Blaas en necrose

Tijdens de dagenlange bevalling drukt het babyhoofdje op de bloedvaten rond de blaas. De druk van het hoofdje drukt de bloedtoevoer in de bloedvaten naar de blaas af en dat veroorzaakt afsterven van weefsel. Veelal sterft de baby tijdens een dergelijke zware bevalling. De baby wordt pas geboren als er voldoende weefsel is afgestorven en het babyhoofdje door de aanhoudende persdruk weker is geworden. De necrose, het afsterven van het weefsel, kan optreden in het gebied tussen blaas en vagina en ook tussen rectum (Recto-Vaginal Fistel) en vagina. Plas én ontlasting stromen daarna zo naar buiten.

Oorzaken

Vroeger kwam het VVF in Nederland ook voor. Ook hier zijn vrouwen met een smal bekken en worden er baby’s geboren met een groter hoofd dan dat het geboortekanaal aankan. Na de organisatie van een goede gezondheidszorg, komt VVF in Nederland niet meer voor. Een keizersnee is vaak de oplossing. In Afrika, waar het ziekenhuis soms uren of zelfs dagen reizen van de kraamvrouw verwijderd is, komt het veelvuldig voor. Elk jaar raken 80.000 vrouwen met VVF verwond.

Het is niet alleen bekkenvernauwing dat voor complicaties bij een bevalling kan zorgen. In Afrika spelen veel factoren een rol:

Afrikaanse meisjes krijgen jong kinderen, het bekken is dan vaak nog te nauw;
verkrachtingen in burgeroorlogen en tijdens het geweld kunnen littekenweefsel en vernauwingen veroorzaken;
vrouwenbesnijdenissen zorgen soms voor schade.

Medische zorg in Afrika

De medische zorg is in Afrika niet zo goed geregeld als in Nederland. De risico’s zitten in:

de grote afstanden; vaak is het ziekenhuis onbereikbaar;
het plaatselijke ziekenhuis met te weinig deskundigheid;
plaatselijke artsen en verloskundigen met te weinig kennis van zaken;
traditionele bevallingsmethoden;
de cultuur;
geen geld voor een keizersnee.

Bevallen in the bush

In sommige Afrikaanse landen zit het in de cultuur dat de vrouw alleen in the bush haar kind krijgt. Ook met begeleiding gaat het lang niet altijd goed. Vrouwen om de vrouw heen, moedigen haar aan om door te blijven persen. De vrouw krijgt ook veel te veel te drinken. Het idee daarachter is dat het kind eruit kan stromen. Dat pakt niet goed uit, want een volle blaas belemmert juist de bevalling. Vaak wordt er te laat deskundige hulp gezocht. In sommige Afrikaanse culturen is een vrouw niet veel waard en wil de man geen geld aan medische hulp uitgeven. De zware bevalling wordt gezien als vloek of straf, nadat er gezegd wordt dat de vrouw ontrouw is geweest of het kind niet wil.

Nierbekkenontseking

De schatting is dat meer dan twee miljoen vrouwen in Afrika en Azië dagelijks moeten leven met de gevolgen van VVF. De urine loopt constant ongehinderd weg, de vrouw ziet altijd en overal zomaar een plasje tussen haar voeten verschijnen of krijgt natte kleren. De vrouw is altijd nat en dat maakt haar leven kapot. Het is niet alleen hinderlijk maar geeft ook infecties aan huid en vagina en grote kans op nierbekkenontstekingen.

Sociale problemen en drama voor vrouwen

Alsof de lichamelijke problemen al niet erg genoeg zijn, krijgt de vrouw ook te maken met sociale problemen. De vrouw is altijd nat en ruikt naar urine. Niemand wil bij haar in de buurt zijn. Op een matras slapen is verleden tijd en reizen onmogelijk. De vrouw is altijd alleen, want in een groep verkeren kan ze niet. De vrouw staat verstoting door man en familie te wachten. Ze kan niet meer van nut zijn. In Afrika hecht men grote waarde aan goede verzorging van het lichaam; de stinkende vrouw wordt veracht, ze is onwaardig. Er rest haar niet anders dan terug te keren naar haar familie, die haar vaak niet terug wil.

Uitdroging

De vrouw woont min of meer gedwongen buiten de gemeenschap in een hutje, in de rimboe of naast een vuilnisbelt. In de uitzichtloze situatie laten veel vrouwen, die rouwen om de dood van hun eerstgeboren kind dat ook hun enige kind zal zijn, zich uitdrogen. Dan verliezen ze tenminste geen urine meer. Uitdroging geeft in een warm klimaat verschrikkelijke lichamelijke gevolgen. Velen schamen zich en verdragen het niet dat ze er niet meer bij horen. Zelfdoding ligt op de loer.

Furaha

Diverse organisaties en particulieren zetten zich in om de vrouwen met VVF te helpen. Een van die vrouwen is de van Ameland afkomstige Stieneke de Wind, die vrouwen opereert zonder kosten te berekenen. Op Ameland wordt geld ingezameld door Stichting Furaha om haar daarbij financieel te steunen. Furaha betekent vreugde, geluk in het Swahili. Een operatie geeft een vrouw haar leven terug, waarna ze weer vreugde en geluk kan ervaren. Stieneke de Wind ging in 2017 met pensioen, haar werk droeg ze over aan Congolese artsen en Stichting Furaha werd in januari 2017 opgeheven.