Nierbekkenontsteking: pijn in onderrug, misselijk, verward

Een nierbekkenontsteking of pyelonefritis is een bacteriële infectie van een of van beide nierbekkens. Een nierbekken is een bekken in de nier waar de urine zich bevindt voordat het de urineleiders inloopt. De verschijnselen van een nierbekkenontsteking kunnen zich binnen korte tijd manifesteren. Het kan gaan om vage klachten, maar het kan ook gaan om klachten als pijn in de onderrug of in de zij. Iemand kan een verhoogde lichaamstemperatuur hebben, misselijk zijn en braken. Het kan ook gaan om verschijnselen die bekend zijn van een blaasontsteking zoals vaak moeten plassen, pijn bij het plassen en misschien bloed in de urine. Bij oudere mensen kan plotseling verwardheid (delier) optreden, onderzoek van de urine kan dan duidelijkheid brengen of dit komt door een ontsteking (blaas, nierbekken).

Inhoud artikel

• Blaas, nieren en nierbekken
• Acute en chronische nierbekkenontsteking
• Bij wie komt nierbekkenontsteking voor?
• Oorzaken
• Symptomen
• Diagnose
• Behandeling
• Complicaties en prognose

Blaas, nieren en nierbekken

Blaas

De blaas is een hol orgaan met een sterk gespierde wand. In de blaas wordt urine opgeslagen. Via de urineleiders komt de urine in de blaas. Als de kringspier rond de uitgang van de blaas verslapt, verlaat de urine de blaas via de urinebuis. Bij de meeste volwassenen kan de blaas ongeveer een halve liter urine bevatten. De bekendste aandoening van de blaas is een blaasontsteking.

Nier

De twee nieren liggen achter in de buik, tegen de rugspieren aan en achter de darmen en andere organen in de buik. De nieren hebben verschillende taken: verwijderen van afvalstoffen uit het bloed, reguleren van de bloeddruk, aanmaken van hormonen die ervoor zorgen dat je voldoende rode bloedcellen hebt en sterke botten.

Nierbekken

Het nierbekken kun je omschrijven als een reservoir in de nier, waarin de urine wordt opgevangen, voordat het middels de urineleider naar de blaas gaat. Pelvis renalis is een andere benaming voor nierbekken.

Acute en chronische nierbekkenontsteking

Pyelonefritis is een andere benaming voor nierbekkenontsteking. Bij een nierbekkenontsteking is de wand van het nierbekken ontstoken.

Acute nierbekkenontsteking

Bij een acute ontsteking van het nierbekken krijgt iemand veelal last van plotselinge en hevige pijn in de rug of in de zij. Meestal zit die pijn aan een kant en zakt deze naar beneden, richting de lies. Andere klachten kunnen zijn: een verhoogde lichaamstemperatuur met koude rillingen en een gevoel van misselijkheid.

Chronische nierbekkenontsteking

De verschijnselen zijn wat minder sterk aanwezig. Het kan zijn dat iemand alleen last heeft van een vermoeid gevoel, zich niet lekker voelen.

Bij wie komt nierbekkenontsteking voor?

Iedereen kan last krijgen van een nierbekkenontsteking: kind, volwassene, man, vrouw. Wel komt een nierbekkenontsteking veel frequenter voor bij vrouwen. Verder neemt de kans op nierbekkenontsteking toe bij een afsluiting van de urineleiders, bij diabetes mellitus, bij een immuunsysteem wat verzwakt is en bij vrouwen die zwanger zijn. Bij een vrouw die zwanger is, drukt de baarmoeder op de urineleiders en kan de afvoer van urine gedeeltelijk belemmerd worden. Een zwangere heeft ook meer kans op reflux omdat de urineleiders wijder worden tijdens een zwangerschap en de spieren die de urine door de urineleiders naar de blaas voortbewegen, trekken minder krachtig samen.

Oorzaken

Blaasontsteking

Veelal komt een nierbekkenontsteking voort uit een blaasontsteking. De bacteriën komen vanuit de blaas bij de nieren terecht. Meestal gaat het om bacteriën die leven in de darmen. Het kan gebeuren dat de bacteriën vanuit de anus, via de urinebuis in de blaas komen en daar zorgen voor een ontsteking. Een blaasontsteking komt vaak voor, meestal leidt het niet tot een nierbekkenontsteking.

Zonder blaasontsteking

Je kunt een nierbekkenontsteking ontwikkelen zonder blaasontsteking. Een probleem in de nier kan bijvoorbeeld de oorzaak zijn. Als je last hebt van een afwijking van de nier, of je hebt last van nierstenen, dan ben je gevoeliger voor een nierbekkenontsteking.

Symptomen

De verschijnselen bij een nierbekkenontsteking lijken op die van een ontsteking van de blaas, maar zijn ernstiger. Net zoals bij een blaasontsteking kun je bij een nierbekkenontsteking last hebben van troebele urine, deze kan lichtrood van kleur zijn door bloed in de urine. Verder kan er sprake zijn van pijn bij het urineren, vaak urineren en kleine beetjes per keer, diarree. Bij een nierbekkenontsteking kan daar een verhoogde lichaamstemperatuur bijkomen, misselijkheid, braken, koude rillingen. Iemand kan last hebben van pijn laag in de rug, of in de zij. Bij oudere mensen moet je alert zijn als iemand plotseling verward raakt, dit kan ook een verschijnsel zijn van een blaasontsteking of van een nierbekkenontsteking. Deze plotselinge verwardheid wordt ook wel delier genoemd.

Diagnose

De diagnose kan gesteld worden door onderzoek van de urine en lichamelijk onderzoek. De huisarts zal afhankelijk van de soort bacterie die gevonden wordt in de urine, een antibioticakuur voorschrijven.

Behandeling

In de meeste gevallen lukt het om de nierbekkenontsteking aan te pakken met antibiotica. Het kan zijn dat bacteriën resistent (immuun) zijn voor bepaalde soorten antibiotica, er kan dan worden besloten om over te stappen op een ander antibioticum (na urineonderzoek). Als iemand veel pijn heeft kan een arts paracetamol of bijvoorbeeld ibuprofen voorschrijven. Bij zeer heftige pijn zal gekozen worden voor zwaardere pijnmedicatie. Verder is het zeer belangrijk dat iemand met een nierbekkenontsteking veel drinkt om uitdroging te voorkomen. Opname in het ziekenhuis is in principe niet aan de orde, maar wel als de antibiotica zijn werk niet doet of iemand voelt zich zeer ziek, misselijk. Bij veel braken is er het gevaar van uitdroging. In het ziekenhuis kan de antibiotica via een infuus worden gegeven en bij uitdroging kan extra vocht worden gegeven.

Complicaties en prognose

Als iemand voor de nierbekkenontsteking een gezonde nier had en de behandeling is snel ingezet, dan zal dit meestal zorgen voor volledige genezing. Heel soms treden er complicatie op zoals blijvende schade aan de nier. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als iemand door een nieraandoening vaker last heeft van ontstekingen, dit kan leiden tot verdere beschadiging van de nier. In sommige gevallen belanden de bacteriën van een ontsteking van het nierbekken in de bloedbaan. Dit kan bloedvergiftiging, ook wel sepsis genoemd, veroorzaken. Sepsis is ernstig en kan zelfs levensbedreigend zijn.