Vormen van slapeloosheid: oorzaken en wat te doen?

Bijna de helft van de Nederlanders heeft wel eens last van slapeloosheid. Het is heel frustrerend om overdag je ogen haast niet open te kunnen houden en ze ’s nachts niet dicht te kunnen krijgen. Er bestaan verschillende vormen van slapeloosheid. Zo zijn er mensen die moeite hebben om in slaap te vallen, terwijl anderen heel vroeg in de ochtend wakker worden en daarna geen oog meer dicht doen. Een goede slaaphygiëne is erg belangrijk.

Slapeloosheid

Overdag vecht je om de ogen open te houden en 's avonds lukt het niet in slaap te vallen. Iedereen maakt wel eens een slechte nacht mee, en voelt zich de dag erna erg moe. Meestal slaap je de nacht erna wel weer goed en is er niets aan de hand. Als je meerdere nachten achter elkaar problemen hebt met slapen, heb je last van slapeloosheid en kan het vervelende gevolgen hebben in het functioneren overdag. Bijna de helft van de mensen heeft wel eens last van slapeloosheid.

Onvoldoende slaap belemmert functioneren

Slapeloosheid houdt in dat je onvoldoende ongestoorde nachtrust krijgt om er de volgende dag verkwikt tegenaan te kunnen gaan. Je licht in bed te piekeren omdat je wakker ligt en telt misschien wel de minuten. Het is beter om dit niet te doen. Vaak slaap je meer dan je denkt en als je op de tijd gaat letten, is de kans kleiner dat je kunt slapen. Iedereen heeft een andere hoeveelheid slaap nodig. Er zijn mensen die van een klein beetje slaaptekort al extreem vermoeid en prikkelbaar zijn. Andere mensen kunnen met maar een paar uurtjes slaap nog prima functioneren. .

Oorzaken slapeloosheid

De oorzaken van het niet kunnen slapen zijn van uiteenlopende aard. Zo kunnen er licht irritante factoren zijn zoals een krolse kat onder je raam, tot zwaarder wegende oorzaken zoals gepieker over werk, relatieproblemen, geldproblemen of een ziek familielid. Vaak kunnen kleine problemen tijdens het wakker liggen ineens heel groot worden. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat je een feestje hebt, en door het piekeren je grote zorgen gaat maken omdat je geen mooie jurk hebt om aan te trekken. Simpele dingen kunnen ineens tot belachelijke proporties opgeblazen worden. Slapeloosheid kan ook komen door medische aandoeningen zoals een ziekte (bijvoorbeeld slaapapneu) of een depressie.

Meestal gaat het weer over

Het grootste aantal gevallen van slapeloosheid duurt meestal maar een paar nachten en is te wijten aan een verandering in het slaappatroon, bijvoorbeeld door een intercontinentale vliesreis of een ziekte. Je kunt ook zenuwachtig zijn over bijvoorbeeld een sollicitatiegesprek. Als dat dan achter de rug is, slaap je meestal weer normaal. Vrouwen hebben nog wel eens last van een verstoorde nachtrust als ze ongesteld zijn. Dit komt door de hogere lichaamstemperatuur die draaien en woelen veroorzaakt. Kortdurende slapeloosheid houdt 3 tot 4 weken aan en wordt normaal gesproken veroorzaakt door gebeurtenissen zoals ontslag, een sterfgeval, echtscheiding of gezondheidsproblemen. Als hier niet aan gewerkt wordt kan chronische slapeloosheid het gevolg zijn. Die duurt langer dan een maand en je hebt er regelmatig, of zelfs elke nacht last van.

Niet in slaap kunnen vallen

Er zijn mensen die niet in slaap kunnen vallen. Anderen kunnen dat wel, maar zodra ze ’s nachts wakker worden om bijvoorbeeld even naar de wc te gaan, blijven ze wakker. Een gemiddeld persoon heeft minder dan 20 minuten nodig om in slaap te vallen. Mocht dit langer duren dan een half uur, is er sprake van moeite om in slaap te vallen. Dan maakt het niet uit hoe moe je bent: je ligt gewoon wakker en kunt de slaap niet vatten. Vaak is dit te wijten aan bezorgdheid, maar het kan ook zijn dat je biologische klok achter loopt.

Steeds wakker worden

Iedereen wordt gedurende een nacht meerdere malen wakker, maar omdat we ons daarvan niet bewust zijn heeft het geen invloed op onze slaap. Als je je wel bewust wordt van het wakker worden en niet meer verder kunt slapen heb je last van deze vorm van slapeloosheid. Vaak word je midden in de nacht wakker en lig je urenlang te draaien en te woelen. Je kunt lang wakker liggen of gewoon heel vaak wakker worden. Oorzaken van deze vorm van slapeloosheid zijn vaak snurken, slaapapneu en soms depressiviteit.

Vroegtijdig wakker worden

Als jij een vroege vogel bent of er voor je werk of de kinderen altijd vroeg uit moet, is vroeg moeten opstaan waarschijnlijk geen probleem. Vooral niet als je op tijd bent gaan slapen. Bij deze vorm van slaapproblemen word je veel te vroeg wakker, meer dan uur voordat de wekker gaat. Depressiviteit of een lichaam dat is ingesteld op vroeg ontwaken zijn veel voorkomende oorzaken.

Hoe aan te pakken?

Om je slaappatroon op orde te krijgen, is het sleutelwoord: regelmaat. Zorg voor een goede slaaphygiëne. Ga elke dag rond dezelfde tijd naar bed en sta rond dezelfde tijd weer op, hoe slecht je ook geslapen hebt. Zorg ervoor dat de slaapkamer een prettige plek is om te zijn. Het mag er niet te warm zijn en zorg voor schone dekens en voldoende frisse lucht. Net voor het slapen gaan wordt het afgeraden om te sporten, veel te eten of alcohol te nuttigen.

Lees verder

• De invloed van stress op je nachtrust
• De invloed van voeding op je nachtrust
• Slaappillen: de oplossing voor je slaapprobleem?
• Slapeloosheid door depressiviteit: hoe aan te pakken?
• Slapeloosheid: hoe kun je er het beste mee omgaan?