Slapeloze nachten door piekeren: waarom ’s nachts piekeren?

Het lijkt erop dat vooral veel vrouwen in de nacht piekeren. Al die zaken die overdag de revue hebben gepasseerd, de frustraties, het verdriet of andere zaken, overvallen hen dan als het donker is. Het zorgt voor slapeloze nachten. Maar waarom piekeren we zoveel in de nacht en minder overdag?

Adrenaline

Wie vaak last heeft van piekeraanvallen in de nacht, kent wel het gevoel van je steeds meer opwinden en de stoten adrenaline die door de aderen stromen. Alles wat overdag nog te hanteren lijkt, wordt in de nacht groter en groter. Er worden andere gedachten bijgesleept, iemand repeteert keer op keer wat hij of zij had willen zeggen en had moeten doen. De opwinding wordt steeds groter en de onrust daarmee ook.

Niet in slaap kunnen komen of wakker worden en dan gaan piekeren

Sommige mensen kunnen ’s nachts niet slaap komen door de zaken die ze overdag hebben meegemaakt, anderen worden in de nacht of vroeg in de ochtend wakker en beleven dan de hele dag die ze hebben doorgemaakt of de problemen waar ze mee worstelen. Ook zijn er mensen die in de nacht niet kunnen slapen omdat ze nog zoveel dingen moeten gaan doen. In plaats van te kunnen slapen, maken ze zich druk over wat er allemaal nog moet gebeuren. Dat doen ze dan vervolgens niet, ze blijven gewoon liggen, maar het piekeren, blijft wel doorgaan.

Geen oplossing

Helaas leidt dit nachtelijke piekeren vaak nergens toe. Problemen worden in de nacht vaak niet opgelost, omdat ze alleen maar groter worden en mensen ze ook groter maken. Activiteiten die gedaan moeten worden, kunnen ook niet worden gedaan. Toch is deze wetenschap niet voldoende voor mensen om dat piekeren te stoppen. Het malen gaat maar door en dat heeft dan vaak ook nog tot gevolg dat iemand zich de volgende dag labiel voelt.

Mensen met bepaalde karaktereigenschappen piekeren vaker

Hoogleraar klinische psychologie Ad Kerkhof heeft een zelfhulpboek geschreven dat Piekeren heet. Volgens hem piekeren mensen met bepaalde persoonlijkheidskenmerken het meest. Het blijkt dat vooral mensen die op tegenslagen reageren met angstige gevoelens, somberheid en slapeloosheid. Vaak willen deze mensen ook overal controle over hebben. Wie slaapt heeft geen controle. Volgens Kerkhof is dat voor deze mensen erg moeilijk, zodat ze niet in slaap vallen en daardoor juist weer doorpiekeren.

In de nacht geen afleiding

Wat ook niet meewerkt, is natuurlijk dat je in de nacht geen afleiding hebt. De nacht is een eenzame periode, waarin je vaak niet werkt of met elkaar om tafel zit. Je ligt in je bed, hebt alle tijd om maar door te malen en dat maakt dat zaken steeds groter worden en gedachten steeds onrealistischer.

Piekeren: extra veel hersenactiviteit in de cortex

Er vinden in het lichaam ook allerlei activiteiten plaats als mensen gaan piekeren. Zo is er extra veel hersenactiviteit in de prefrontale cortex. Dat is een gebied in de hersenen, dat betrokken is bij cognitieve en emotionele functies. Sociaal gedrag, het plannen van zaken, de impulsbeheersing liggen onder andere daar. Dit leidt er dan ook naar toe dat mensen die veel piekeren zelfs als ze wel slapen nog steeds piekeren en dus eigenlijk nooit echt rust ervaren.

Piekeren kost heel veel energie

Malen en piekeren is geen opbouwende activiteit. Zo kost het:

1. Veel energie
2. Veel zuurstof
3. Veel hersenactiviteit

Slaaptekort versterkt negatieve emoties

Door het piekeren, ontstaat er slaapgebrek en dat zorgt er weer voor dat negatieve emoties nog meer versterkt worden. Mensen die slecht slapen zijn dan ook sneller prikkelbaar. Dat leidt er weer toe dat ze in de nacht weer gaan malen en weer doorslaan en zo is de cirkel rond. Alleen door die te doorbreken kan er weer een gezonde nachtrust ontstaan. Want mensen gaan zich ook nog overdag vaak druk maken over het feit dat ze niet kunnen slapen.

Minder leren piekeren

Wie niet mag piekeren doet het vaak toch. En vooral dus in die nacht. In het boek van Kerkhof worden wel de nodige oefeningen gegeven. Daaronder de opdracht om per dag twee keer een kwartier lang opgelegd te gaan piekeren. Het wordt dus geconcentreerd op die twee momenten. Praten helpt vaak ook over de zaken die iemand dwarszitten. Als je ze overdag wat kwijt kunt raken, is het vaak in de nacht wat rustiger. En leuke dingen doen helpt vaak natuurlijk ook. Probeer zoveel mogelijk te ontspannen, zodat er zo weinig mogelijk spanning is en er ruimte is om “zware dingen” los te laten. Ook mooie dingen naar boven halen zoals denken aan een vakantie, een liefde, de kinderen of kleinkinderen, een leuk diner of een mooi gesprek kan helpen.