Lavendel: gezondheidsvoordelen, toepassingen en bijwerkingen

Als het gaat om een geneeskrachtige plant die iedereen kent en lekker vindt ruiken, dan is dat echte lavendel of smalbladige lavendel (Lavandula angustifolia). De paarse bloemen domineren in de zomermaanden het beeld in het zuiden van Frankrijk, waar de lavendelvelden paars kleuren. Velen gebruiken de verleidelijke geur in een bad met lavendel, hetgeen ontspannend en kalmerend werkt. Anderen doen de kleine bloemen in een linnen of katoenen zakje en hangen het geurzakje op in de kast. De lavendel straalt daar ook zijn geur uit. De echte lavendel is een medicinale plant met een aangenaam geurig aroma. Vanwege de kalmerende en reinigende eigenschappen kan het bij verschillende kwalen worden gebruikt. Lavendel staat vooral bekend om zijn gezondheidsvoordelen ten aanzien van stress, nervositeit, slapeloosheid, hartkloppingen en hoofdpijn.

• Echte lavendel
• Voorkomen en teelt
• Oorsprong
• Groei en bloei
• Lavendel zaaien
• Zaden van lavendelplanten
• De zaadjes zaaien
• Toepassingen en effect
• Ingrediënten
• Inwendig en uitwendig gebruik
• Lavendelgeurzakjes
• Lavendel etherische olie
• Gezondheidsvoordelen
• Indicaties
• Onvoldoende bewijs
• Belang voor de gezondheid
• Maag-darmklachten
• Pijn
• Aromatherapie bij pijn en rusteloosheid
• Kalmerend en ontspannend
• Bijwerkingen

Echte lavendel

Onder de lavendel wordt meestal de echte lavendel (Lavandula angustifolia) verstaan. De plant behoort tot het geslacht van lavendel (Lavandula) en maakt deel uit van de lipbloemenfamilie (Lamiaceae). De plant is een van de meest bekende en meest geliefd geurende planten. Maar lavende is ook een medicinaal kruid. De natuur heeft meer dan 20 soorten lavendel voortgebracht, de meest bekende is echte lavendel. Zijn Latijnse naam is Lavandula angustifolia. De winterharde plant staat vooral bekend om zijn geur, die zowel in de cosmetica-industrie als in de strijd tegen kledingmotten of tijdens het koken wordt gebruikt. Meer specifiek wordt voornamelijk de etherische olie die uit de plant wordt gewonnen gebruikt.

Voorkomen en teelt

Oorsprong

De oorsprong van de echte lavendel ligt in de kustgebieden van de mediterrane landen (rond het Middellandse Zeegebied). Heden ten dage wordt het echter ook in Midden en Noord-Europa als tuinplant gekweekt. In het Italiaanse Toscane, Griekenland en Dalmatië komt lavendel vooral voor op warme en droge hellingen. Soms kan hij de boomgrens bereiken. Omdat de lavendel tot de winterharde soort behoort, overleeft het in Nederland meestal de winter.

Groei en bloei

De groeihoogte van de lavendel, die een van de semi-struiken is, varieert tussen 0,5 en 1,0 meter. De vorm van zijn bladeren is lineair of lancetvormig. Ze bereiken een lengte van 40 tot 50 millimeter. De jonge bladeren hebben een grijsblauwe kleur en zijn zacht viltig. Later worden de oudere lavendelbladeren groen. De bloemen zijn aarvormig met lange stelen en violet blauw, roze of wit van kleur. Ze hebben een welriekende geur. Echte lavendel bloeit gedurende de zomermaanden van juni tot augustus.

Lavendel zaaien

Er zijn grofweg 100 verschillende lavendelsoorten en cultivars. Het meest geschikt voor ons klimaat is de zeer winterharde Lavandula angustifolia of echte lavendel.

Zaden van lavendelplanten

Alleen echte lavendelzaden zijn geschikt om te zaaien. Veel lavendelvariëteiten kunnen alleen worden vermeerderd door stekken, aangezien ze steriel zijn. De zaden van de bekende medicinale plant zijn donkerbruin, rond en hebben een diameter van ongeveer 1-2 mm.

De zaadjes zaaien

Lavendel zaaien kan van februari tot april onder glas of van april tot juni in de volle grond. De kiemduur is pak 'm beet vier weken. Er wordt aangeraden om de zaden in de volle zon en in rijke grond te zaaien. Zorg er voor dat het zaaisel niet uitdroogt. Plantafstand is 25 x 25 cm.

Toepassingen en effect

Ingrediënten

De gezondheidsbevorderende ingrediënten van echte lavendel zijn voornamelijk te vinden in de etherische oliën van de bloemen. Dit zijn monoterpenen zoals linalool en linalylacetaat. De monoterpenen hebben een direct effect op de celmembranen en oefenen invloed uit op de transportmoleculen, ionkanalen en receptoren van de boodschappersstoffen. Op deze manier ontstaan ​​de antimicrobiële, anticonvulsieve en kalmerende effecten van lavendel. Andere ingrediënten van lavendel zijn glycoside, tannines en saponinen.

Inwendig en uitwendig gebruik

De etherische olie en gedroogde bloemen van de plant worden gebruikt. De cosmetica-industrie gebruikt de etherische oliën ook om ze te verwerken tot parfums, shampoos, badoliën en zeep. De lavendel wordt inwendig therapeutisch gebruikt in de vorm van capsules, tabletten of theemengsels. Lavendelthee wordt gemaakt van gedroogde bloemen. Tegelijkertijd wordt de echte lavendel ook gebruikt in verschillende theemengsels. Een andere interne doseringsvorm is de tinctuur, die ook uitwendig kan worden aangebracht door het op de huid aan te brengen.

Lavendelgeurzakjes

Lavendelkussens zijn het ideale kalmeringsmiddel voor kleinere kinderen. Deze worden in stoffen kussens genaaid en zorgen voor een betere slaap voor de kinderen. Lavendelgeurzakjes kunnen in kasten geplaatst worden, wat zorgt voor een heerlijk frisse geur en zelfs motten kan verjagen. Lavendel heeft zich ook bewezen als een badadditief. Hij zorgt voor een comfortabele ontspanning in de badkuip. Bovendien kan de echte lavendel worden gebruikt als ingrediënt in zalven die worden gebruikt om irritatie van de huid te behandelen.

Lavendel etherische olie

De etherische olie van de medicinale plant wordt echter gebruikt in geurlampen, waar het een natuurlijke en rustgevende geur biedt. Het kan ook worden gebruikt in huidoliën en crème-additieven. Als een effectieve remedie voor thuis, is de toevoeging van lavendel in kruidenazijn bekend. Kruidenazijn gemaakt van lavendel wordt uitwendig toegepast bij jicht en reuma.

Gezondheidsvoordelen

Indicaties

Lavendel kent onder meer de volgende indicaties:

• jicht
• reumatische aandoeningen
• angststoornissen
• slapeloosheid
• rusteloosheid (nervositeit)
• spanningshoofdpijn
• warmtehoofdpijn

Onvoldoende bewijs

Er is onvoldoende bewijs voor de effectiviteit van lavendel ter behandeling van de volgende kwalen:

• depressie
• misselijkheid
• braken
• koliek bij zuigelingen
• obstipatie
• migraine
• otitis of oorontsteking
• hoge bloeddruk
• menstruatiepijn
• eczeem
• aan kanker gerelateerde pijn
• dementie
• hoofdluis

Belang voor de gezondheid

Maag-darmklachten

Het gebruik van lavendel is ook nuttig bij de behandeling van verschillende gastro-intestinale klachten, zoals een opgeblazen gevoel, verlies van eetlust en buikpijn. Lavendel helpt niet tegen misselijkheid en braken.

Pijn

Bepaalde vormen van pijn zoals gewrichtspijn, kiespijn, zenuwpijn en spanningshoofdpijn kunnen worden behandeld met lavendel. Voor dit doel wordt lavendelolie rechtstreeks op de pijnlijke plekken aangebracht.

Aromatherapie bij pijn en rusteloosheid

Echte lavendel is ook geschikt voor aromatherapie, waarbij de lavendelolie wordt ingeademd. Toepassingsgebieden zijn de verlichting van pijn en rusteloosheid. Bovendien kan de olie van lavendel beschermen tegen insecten.

Kalmerend en ontspannend

Lavendel wordt al eeuwenlang gebruikt als kruidengeneesmiddel om te kalmeren en te ontspannen. Reeds in het midden van de twaalfde eeuw raadde de benedictijnse abdis Hildegard van Bingen (1098-1179) lavendel aan voor uitwendig gebruik en tegen ongedierte. Sinds het einde van de 19e eeuw wordt de plant beschreven als middel tegen nervositeit en slapeloosheid. Omdat de essentiële lavendelolie een kalmerende, anxiolytische (angstreducerende) en ontspannende werking heeft.

De echte lavendel heeft verschillende positieve effecten op de gezondheid van de mens. De plant heeft dus een anxiolytisch effect; anxiolyse betekent angstreductie. Dit is de reden waarom lavendelcapsules worden gebruikt om slapeloosheid, angst en nervositeit te behandelen. Het helpt niet tegen depressie.

Lavendelolie heeft kalmerende, stressverlichtende, angstverlichtende en ontspannende effecten. Essentiële lavendelolie is een belangrijk therapeutisch middel bij stress, angst, slapeloosheid, neurasthenie, posttraumatische stress-stoornis (PTSS) en paniekaanvallen. Bijzonder geschikt is de inname van essentiële lavendelolie in de vorm van capsules of het uitwendig gebruik van therapeutisch gedoseerde lichaamsoliën.

Bijwerkingen

In sommige gevallen veroorzaakt lavendel lichte bijwerkingen. Het kan obstipatie, oprispingen of misselijkheid veroorzaken na inwendige toediening. Bij uitwendige toepassing kan irritatie van de huid optreden.

Lees verder

• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen