Trillende handen: oorzaken tremor aan de hand of handtremor

Trillende handen is een veel voorkomend fenomeen. Trillende handen staat ook wel bekend als tremor aan hand of handtremor. Het komt vaker voor dan je zou denken, en de oorzaken zijn zeer uiteenlopend. Trillende handen kan simpelweg komen door te veel cafeïne, of een omkeerbare bijwerking zijn van een medicijn. Tremor kan echter ook een vroeg teken zijn van een ernstiger aandoening, zoals de ziekte van Parkinson. In dat geval zou je baat kunnen hebben bij een vroege diagnose en het snel starten van een behandeling. De meest voorkomende vorm van trillende handen staat bekend als essentiële tremor, oftewel zonder aantoonbare oorzaak. Er wordt van essentiële tremor gesproken wanneer de oorzaak niet te wijten is aan een neurologische aandoening of stoornis, of aan de bijwerking van medicijnen. De beverigheid bij essentiële tremor is vaak duidelijk te zien bij beweging, vooral bij het reiken naar een object of het inschenken van een glaasje drinken. Cafeïne en angst verergeren de klachten.

• Oorzaak van trillende handen
• Essentiële tremor
• Tremor bij Parkinson (rusttremor)
• Multiple sclerose (MS)
• Medicijnen
• Vitamine B12-tekort
• Trillende handen door stress
• Lage bloedsuikerspiegel
• Een overactieve schildklier
• Zenuwbeschadiging
• Alcoholonttrekking
• Symptomen van tremor
• Classificatie van tremoren
• Soorten tremoren
• Essentiële tremor (familiale tremor)
• Dystonische tremor
• Intentietremor (cerebellaire tremor)
• Psychogene tremor
• Fysiologische tremor
• Versterkte fysiologische tremor
• Parkinson tremor
• Orthostatische tremor
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling trillende hand links en rechts

Oorzaak van trillende handen

Trillende handen of bevende handen worden gewoonlijk aangeduid als tremor van de hand of handtremor. Een handtremor is niet levensbedreigend, maar kan de uitvoering van je dagelijkse taken en bezigheden bemoeilijken. Trillende handen of tremor kan ook een vroeg waarschuwingssignaal zijn voor sommige neurologische en degeneratieve aandoeningen. Maak een afspraak met je huisarts als je frequent last krijgt van handtrillingen.

Essentiële tremor

Veel mensen associëren trillende handen met de ziekte van Parkinson, maar de meest voorkomende oorzaak van trillende handen is eigenlijk een essentiële tremor, welke wordt veroorzaakt doordat impulsen tussen bepaalde delen van de hersenen niet goed worden doorgegeven Onderzoekers zijn er niet helemaal zeker van wat de oorzaak van de onderbreking is en hoe deze te stoppen. Het is anno 2021 ook onduidelijk of het een degeneratief proces betreft. Beven of trillen van lichaamsdelen zonder aantoonbare oorzaak staat hierbij voorop. Het beven doet zich vaak voor in de handen, maar ook andere lichaamsdelen waaronder het hoofd kunnen trillen. Het spreekt voor zich dat het dagelijks functioneren door het trillen wordt beïnvloedt. Vaak is de tremor in rust afwezig en nemen de trillingen toe bij het aanspannen en bewegen van de spieren in de arm. Een essentiële tremor is vaak erfelijk bepaald en dikwijls zijn er bepaalde families waarbij een groot deel van de leden trillen.

Tremor bij Parkinson (rusttremor)

Tremor is een vroeg teken van de ziekte van Parkinson, die wereldwijd 10 miljoen mensen treft. Niet iedereen die deze ziekte heeft, krijgt last van trillende handen, maar de meeste mensen in de vroege stadia zullen een kleine trilling hebben in een hand, voet of zelfs een enkele vinger. Meestal beïnvloedt de tremor slechts één kant van je lichaam. Meestal gebeurt het wanneer je je spieren ontspant. Daarom wordt dit een rusttremor genoemd. Zodra je beweegt, stopt het beven. Zelfs een geringe beweging van je vingers kan helpen. Zoals met andere soorten tremoren, kan stress of opwinding de klachten verergeren.

Multiple sclerose (MS)

Multiple sclerose (MS) is een chronische aandoening van het centrale zenuwstelsel. MS wordt beschouwd als een auto-immuunziekte. Veel mensen met MS krijgen last van tremoren, meestal zo tussen de vijf en vijftien jaar na het begin van de MS. Maar het kan zich ook eerder of later manifesteren.

Medicijnen

Trillende handen als bijwerking van medicijn (met name astmamedicatie, amfetaminen, cafeïne, corticosteroïden en geneesmiddelen die worden gebruikt voor bepaalde psychiatrische en neurologische aandoeningen). De meest voorkomende boosdoeners zijn medicijnen die een hersenstof blokkeren die dopamine wordt genoemd. Het verplaatst informatie van het ene deel van je hersenen naar het andere. Deze medicijnen worden gebruikt om je stemming gelijkmatig te houden. Het trillen verdwijnt zodra je stopt met het innemen van de medicatie.

Vitamine B12-tekort

Zonder vitamine B12 werkt je zenuwstelsel niet zoals het zou moeten. Je treft deze vitamine aan in vlees, vis, gevogelte, eieren en melkproducten. Als je er zo weinig van binnenkrijgt dat je handen trillen, is er sprake van een vitamine B12-tekort.

Trillende handen door stress

Kopzorgen, stress en spanning over je financiën, gezondheid, werk en relatie verergert een tremor. Intense woede, extreme honger of slaapgebrek kunnen allemaal je handen doen trillen. Dit staat bekend als fysiologische tremor.

Lage bloedsuikerspiegel

Een te lage bloedsuikerspiegel wordt hypoglycemie genoemd. Het activeert de natuurlijke stressreactie van je lichaam en maakt je trillerig

Een overactieve schildklier

Wanneer je schildklier in overdrive is, versnelt je hele lichaam. Als gevolg van een overactieve schildklier, ook wel hyperthyreoïdie genoemd, kun je moeite hebben met slapen, je hart kan sneller kloppen en je handen kunnen trillen.

Zenuwbeschadiging

Verwonding, ziekte of een probleem met je centrale zenuwstelsel kan ook tremoren veroorzaken. Je arts zal dit perifere neuropathie noemen. Het kan invloed hebben op je handen en voeten. Onder meer bij diabetes (suikerziekte) kunnen zenuwen worden aangetast.

Alcoholonttrekking

Tremor is een van de eerste tekenen van alcoholonttrekking, vooral van de handen, maar soms ook van het hoofd en de tong. De ernst kan variëren van licht beven tot zware tremor.

Andere oorzaken
Trillende handen kunnen ook worden veroorzaakt door:

• De ziekte van Huntington, een erfelijke aandoening die bepaalde delen van de hersenen aantast;
• Cafeïne-overdosis;
• Angst of paniek;
• Beroerte;
• Traumatische hersenschade;
• Kwikvergiftiging;
• Ziekte van Wilson (hepatolenticulaire degeneratie), een zeldzame, erfelijke ziekte waarbij koper ophoopt in het lichaam;
• Leverfalen of nierfalen.

Symptomen van tremor

Symptomen van tremor kunnen zijn:

• Een ritmisch schudden van de handen, armen, hoofd, benen of romp;
• Een bibberige stem;
• Moeite met schrijven of tekenen;
• Problemen met het vasthouden en hanteren van gebruiksvoorwerpen, zoals een lepel of een pen.

Sommige vormen van tremor kunnen worden veroorzaakt door of verergeren in tijden van stress of hevige emoties, wanneer je lichamelijk uitgeput bent, of wanneer je een bepaalde houding aanneemt of bepaalde bewegingen maakt.

Classificatie van tremoren

Tremoren kunnen worden ingedeeld naar moment van optreden:

Soorten tremoren

Tremor wordt meestal geclassificeerd door zijn verschijningsvorm en de oorzaak of oorsprong. Er wordt in de literatuur gewag gemaakt van meer dan 20 soorten tremoren. Enkele van de meest voorkomende vormen van tremor zijn onder meer:

Essentiële tremor (familiale tremor)

Essentiële tremor (voorheen ook goedaardige essentiële tremor of familiale tremor genoemd) is een van de meest voorkomende bewegingsstoornissen (5% van de mensen boven de veertig jaar). De exacte oorzaak van essentiële tremor is onbekend. Voor sommige mensen is deze tremor mild en blijft deze gedurende vele jaren stabiel. Het trillen verschijnt meestal aan beide zijden van het lichaam, maar wordt vaak meer opgemerkt in de dominante hand; als je rechts bent is dat de rechterhand en als je links bent is dat de linkerhand.

Het belangrijkste kenmerk van essentiële tremor is een tremor in beide handen en armen, die aanwezig is tijdens rust en inspanning. Bijkomende symptomen kunnen zijn:

• Hoofdtremor (bijvoorbeeld een 'ja' of 'nee' beweging) zonder abnormale houding van het hoofd; en
• Een trillend geluid van de stem als de tremor de stem beïnvloedt.

Trillingen in beide handen bij essentiële tremor kan leiden tot problemen met schrijven, tekenen, drinken uit een beker of het gebruik van gereedschap of een computer.

De frequentie van de beving kan afnemen naarmate je ouder wordt, maar de ernst kan evenwel toenemen, waardoor je vermogen om bepaalde taken of activiteiten in het dagelijks leven uit te voeren, wordt beïnvloed. Hevige emoties, stress, koorts, fysieke uitputting of lage bloedsuikerspiegel kunnen tremor veroorzaken en/of de ernst ervan vergroten. Hoewel het trillen op elke leeftijd kan beginnen, verschijnt deze meestal voor het eerst tijdens de adolescentie of op middelbare leeftijd (tussen 40 en 50 jaar). Kleine hoeveelheden alcohol kunnen helpen de essentiële tremor te verminderen, maar het mechanisme hierachter is onbekend.

Van ongeveer 50% van de gevallen van essentiële tremor wordt gedacht dat het wordt veroorzaakt door een genetische risicofactor (ook wel familiale tremor genoemd). Kinderen van een ouder die familiaire tremor heeft, hebben een groter risico op het krijgen van de aandoening. Familiale vormen van essentiële tremor verschijnen vaak vroeg in het leven.

Jarenlang werd essentiële tremor niet geassocieerd met enige bekende ziekte. Sommige wetenschappers denken echter dat essentiële tremor gepaard gaat met een milde degeneratie van bepaalde delen van de hersenen die de beweging controleren. Dit is anno 2021 nog steeds niet duidelijk.

Dystonische tremor

Dystonische tremor komt voor bij mensen die last hebben van dystonie, een bewegingsstoornis waarbij onjuiste boodschappen uit de hersenen ervoor zorgen dat de spieren overactief zijn, wat resulteert in abnormale houdingen of langdurige, ongewenste bewegingen. Dystonische tremor verschijnt meestal bij jongvolwassenen of op middelbare leeftijd, en kan van invloed zijn op elke spier in het lichaam. Symptomen kunnen soms worden verlicht door volledige ontspanning.

Dystonische tremor lijkt veel op de essentiële tremor, maar er zijn belangrijke verschillen. De dystonische tremor:
wordt geassocieerd met abnormale lichaamshoudingen als gevolg van krachtige spierspasmen of krampen;

• kan dezelfde delen van het lichaam aantasten als essentiële tremor, maar ook - en vaker dan essentiële tremor - het hoofd, zonder enige andere beweging in de handen of armen;
• kan ook tremor in rust nabootsen, zoals die wordt gezien bij de ziekte van Parkinson.

Ook kan de ernst van dystonische tremor worden verminderd door het aangetaste lichaamsdeel of de spier aan te raken en zijn de tremorbewegingen 'schokkerig' of onregelmatig in plaats van ritmisch.

Intentietremor (cerebellaire tremor)

Intentietremor (cerebellaire tremor) is een langzame, grove (gemakkelijk zichtbare) tremor van de extremiteiten (bijvoorbeeld arm of been) die optreedt aan het einde van een doelbewuste beweging, zoals proberen op een knop te drukken. Het wordt veroorzaakt door schade aan het cerebellum en de verbindingen naar andere hersengebieden als gevolg van een beroerte of tumor. Schade kan ook worden veroorzaakt door ziekten zoals multiple sclerose of een aangeboren degeneratieve aandoening zoals ataxie (waarbij mensen spiercontrole in de armen en benen verliezen) en het Fragile X-syndroom (een aandoening gekenmerkt door een reeks ontwikkelingsproblemen). Het kan ook het gevolg zijn van chronische schade aan het cerebellum als gevolg van alcoholisme.

Psychogene tremor

Psychogene tremor (ook bekend als functionele tremor) kan optreden als elke vorm van tremor. De symptomen kunnen variëren, maar beginnen vaak abrupt en kunnen van invloed zijn op alle lichaamsdelen. De beving neemt toe in tijden van stress en neemt af of verdwijnt wanneer je wordt afgeleid. Bij veel mensen met psychogene tremor is er sprake van een onderliggende psychiatrische stoornis zoals depressie of posttraumatische stressstoornis (PTSS).

Fysiologische tremor

Fysiologische tremor komt voor bij alle gezonde personen. Het is zelden zichtbaar voor het oog en kenmerkend is lichte vorm van trillen in beide handen en ook van de vingers. Het wordt niet als een ziekte beschouwd, maar het is een normaal menselijk fenomeen dat het gevolg is van fysieke eigenschappen in het lichaam (bijvoorbeeld ritmische activiteiten zoals hartslag en spieractivatie). Ieder mens beeft in meer of mindere mate.

Versterkte fysiologische tremor

Versterkte fysiologische tremor is een meer manifeste vorm van fysiologische tremor die gemakkelijk kan worden waargenomen. Het wordt meestal niet veroorzaakt door een neurologische aandoening, maar door de reactie op bepaalde medicijnen, alcoholontwenning of medische aandoeningen, waaronder een overactieve schildklier en hypoglykemie. Het is meestal reversibel of omkeerbaar zodra de oorzaak is verholpen.

Parkinson tremor

Parkinson tremor is een veel voorkomend symptoom van de ziekte van Parkinson, hoewel niet alle mensen met de ziekte van Parkinson tremor hebben. Over het algemeen bestaan de symptomen uit het schudden in één of beide handen in rust. Het kan ook de kin, de lippen, het gezicht en de benen aantasten. De beving kan aanvankelijk verschijnen in slechts één ledemaat of aan slechts één kant van het lichaam. Naarmate de ziekte voortschrijdt, kan deze zich naar beide kanten van het lichaam verspreiden. De tremor wordt vaak verergerd door stress of sterke emoties. Meer dan 25 procent van de mensen met de ziekte van Parkinson hebben ook een bijbehorende tremor.

Orthostatische tremor

Orthostatische tremor is een zeldzame aandoening die wordt gekenmerkt door snelle spiersamentrekkingen in de benen die optreden bij het staan. Mensen ervaren meestal gevoelens van onvastheid of onbalans, waardoor ze onmiddellijk proberen te zitten of te lopen. Omdat de tremor zo'n hoge frequentie heeft (zeer snel schudden), is deze mogelijk niet zichtbaar voor het blote oog, maar kan deze worden gevoeld door de dijen of kuiten aan te raken of kan deze worden opgespoord door een arts die hij of zij de spieren onderzoekt met een stethoscoop. In sommige gevallen kan de beving na verloop van tijd ernstiger worden. De oorzaak van orthostatische tremor is onbekend.

Onderzoek en diagnose

Op basis van je medische voorgeschiedenis, een vraaggesprek met de arts, een lichamelijk en neurologisch onderzoek, kan vaak de soort tremor benoemd worden. Soms zijn er scans nodig, zoals een MRI-scan, en soms wordt een tremorregistratie waarmee de onwillekeurige bewegingen van de spieren worden gemeten.

Behandeling trillende hand links en rechts

Hoewel er geen remedie is voor de meeste vormen van tremor, zijn er behandelingsopties beschikbaar om de symptomen te helpen beheersen en onder controle te brengen. In sommige gevallen zijn de symptomen dusdanig mild, dat behandeling niet nodig is. Het vinden van een geschikte behandeling van trillende handen hangt af van een juiste diagnose van de oorzaak. Tremor die wordt veroorzaakt door onderliggende gezondheidsproblemen kan soms volledig worden verbeterd of geëlimineerd met de juiste behandeling. Tremor als gevolg van schildklierhyperactiviteit zal bijvoorbeeld verbeteren of zelfs verdwijnen (terugkeren naar de normale toestand) door behandeling de schildklieraandoening. Als tremor wordt veroorzaakt door medicatie, kan het stoppen met het tremor-veroorzakende medicijn deze tremor verminderen of elimineren.

Lees verder

• Spiertrekkingen: oorzaken en behandeling trillende spieren
• Pijn in de handen of pijnlijke hand: oorzaken van handpijn
• Tremor: typen tremoren, symptomen, oorzaken en behandeling
• Essentiële tremor: symptomen, oorzaak en behandeling