Pijn in de handen of pijnlijke hand: oorzaken van handpijn

Pijn in handen of een pijnlijke hand kan zeer vervelend zijn en interfereren met je dagelijkse bezigheden. Je kunt last hebben van zeurende, stekende, brandende of doffe handpijn. De pijn kan gevoeld worden aan de bovenkant van je handen of meer in je handpalm. Wat zijn de mogelijke oorzaken van pijn in de handen en pijnlijke vingers of duim? Er zijn een aantal aandoeningen die een pijnlijke hand kunnen veroorzaken. Een aantal aandoeningen veroorzaken maar weinig hinder, toch interfereren ze vaak met de dagelijkse activiteiten en worden ze op den duur wel hinderlijk en pijnlijk. De aandoeningen die de revue passeren zijn: artrose (of eigenlijk: 'rhizartrose' of 'duimartrose'), Carpaal Tunnel Syndroom, ganglion cyste, trigger finger, reumatoïde artritis en dystrofie. Ook besteden we aandacht aan de klacht van sommige zwangere vrouwen over slapende handen en soms pijn en tinteling in hand of onderarm, wat samenhangt met het Carpaal Tunnel Syndroom.

• Pijn in de hand of handen
• Epidemiologie van handpijn
• Anatomie en fysiologie van de hand
• Symptomen van pijnlijke hand
• Symptomen door trauma
• Neuromusculaire problemen
• Andere symptomen
• Oorzaken van handpijn
• Overbelasting als oorzaak van handpijn
• Pijn in handen door artrose
• Duimartrose
• Pijn, stijfheid en functieverlies
• Carpaal Tunnel Syndroom (CTS)
• Tintelingen of gevoelloosheid
• Slapende handen, pijn of tintelingen tijdens zwangerschap
• Pijn in beide handen bij fibromyalgie
• Ganglion cyste
• Trigger finger: peesontstekingen hand/vingers
• Pijn in handen door reumatoïde artritis
• Dystrofie
• Thoracic Outlet Syndroom
• Pijn aan de hand door spieren
• Spierpijn en hoge spierspanning a.g.v. stress
• Spierkrampen
• Bloedvaten
• Het fenomeen van Raynaud
• Bloedsomloop
• Infecties
• Huidaandoeningen
• Overige aandoeningen van handpijn
• Risicofactoren en risicogroepen van pijnlijke handen
• Wanneer huisarts inschakelen en wanneer direct medische hulp nodig is bij handpijn
• Wanneer de huisarts inschakelen
• Wanneer direct medische hulp inschakelen (alarmsymptomen)
• Onderzoek en diagnose bij pijnlijke hand(en)
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Beeldvorming
• Elektromyografie (EMG)
• Bloedonderzoek
• Diagnostische injecties
• Zeldzamere diagnostische mogelijkheden
• Feiten en voorbeelden
• Casus: Diagnostisch proces bij handpijn
• Behandeling van pijnlijke handen
• Bescherming tegen de kou
• Handoefeningen
• Medische hulp
• Immobilisatie van de hand
• Corticosteroïde injectie
• Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's)
• Warmte en koude toepassen
• Fysiotherapie
• Chirurgie
• Alternatieve therapieën
• Aanpassingen in de leefstijl
• Prolotherapie
• Capsaïcine crème
• Lage-intensiteit lasertherapie (LILT)
• Biofeedback
• Zelfzorg bij handpijn
• Prognose van pijnlijke handen
• Complicaties van handpijn
• Preventie van handpijn

Pijn in de hand of handen

Handen zijn de stille werkpaarden van ons lichaam. Ze vangen de bal die je naar een vriend gooit, dragen de zware boodschappentassen naar binnen en wiegen een pasgeboren baby zachtjes in slaap. Maar wat gebeurt er wanneer die betrouwbare handen ineens pijn doen? Pijn in de hand of handen kan een onverwachte spelbreker zijn in het dagelijkse leven. Iets simpels als een kopje koffie optillen of een pen vasthouden kan plotseling een uitdaging worden, waardoor je je afvraagt hoe iets dat altijd vanzelfsprekend was, nu zo pijnlijk kan zijn.

Onze handen zijn complexe structuren vol botten, pezen, spieren en zenuwen, die allemaal naadloos samenwerken om ons door de dag te helpen. Wanneer een van deze onderdelen niet naar behoren functioneert, kan dat leiden tot ongemak of zelfs ernstige pijn. De oorzaken van handpijn kunnen net zo divers zijn als de functies die onze handen vervullen—van overbelasting en ontstekingen tot trauma of neurologische problemen.

Wat de oorzaak ook is, pijn in de hand kan een grote invloed hebben op de kwaliteit van leven. Het kan ons beperken in onze bewegingen en ons vermogen om dagelijkse taken uit te voeren belemmeren. Maar gelukkig zijn er manieren om de oorzaak van de pijn te achterhalen en behandelingen die kunnen helpen de klachten te verminderen.

In dit artikel verkennen we de mogelijke oorzaken van handpijn, de verschillende diagnostische methoden en wanneer medische hulp nodig is. Hopelijk biedt deze informatie je inzicht in wat er aan de hand kan zijn en hoe je weer grip kunt krijgen op een pijnvrije toekomst.

Epidemiologie van handpijn

Handpijn is een veelvoorkomend probleem dat wereldwijd miljoenen mensen treft, zowel jong als oud. De prevalentie van handpijn kan aanzienlijk variëren, afhankelijk van leeftijd, geslacht en locatie. Hieronder bespreken we enkele belangrijke aspecten van de epidemiologie van handpijn, waaronder het voorkomen bij mannen en vrouwen, kinderen en volwassenen, verschillen tussen Nederland, België en andere regio's, en de impact op het werk.

Vóórkomen van handpijn
Handpijn komt bij een groot deel van de bevolking voor. Onderzoek suggereert dat ongeveer 20-30% van de volwassenen op enig moment in hun leven last heeft van handpijn. Deze pijn kan variëren van lichte irritatie tot ernstige, invaliderende klachten. In Nederland heeft naar schatting 1 op de 5 volwassenen regelmatig last van hand- en polsklachten. Handpijn is vaak een gevolg van overbelasting, ontstekingen, letsel of chronische aandoeningen zoals artrose of reumatoïde artritis. Wereldwijd komt handpijn het meest voor bij mensen van middelbare en oudere leeftijd, waarbij de prevalentie stijgt naarmate mensen ouder worden.

Geslachtsverschillen
Er is een duidelijk verschil in de prevalentie van handpijn tussen mannen en vrouwen. Vrouwen hebben ongeveer twee tot drie keer zo vaak last van handpijn als mannen. Dit kan te maken hebben met hormonale factoren en verschillen in handbelasting. Bijvoorbeeld, aandoeningen zoals het carpaal tunnel syndroom komen significant vaker voor bij vrouwen, vooral tijdens de zwangerschap of menopauze, wanneer hormonale veranderingen optreden die de zwelling en compressie van zenuwen kunnen beïnvloeden. In Europa wordt geschat dat ongeveer 7-9% van de vrouwen last heeft van het carpaal tunnel syndroom, vergeleken met ongeveer 3-4% van de mannen.

Kinderen en volwassenen
Hoewel handpijn bij kinderen minder vaak voorkomt dan bij volwassenen, kan het toch voorkomen. Bij kinderen is handpijn vaak een gevolg van een acuut trauma, zoals een val of sportblessure. Bij volwassenen zijn er veel meer mogelijke oorzaken, waaronder chronische aandoeningen zoals artrose, overbelasting door repetitieve bewegingen en zenuwbeknellingen. Ongeveer 40% van de mensen boven de 65 jaar heeft regelmatig last van handpijn, meestal door degeneratieve veranderingen zoals artrose. Ouderen lopen bovendien een hoger risico op handpijn door degeneratieve veranderingen, zoals slijtage van de gewrichten.

Regionale verschillen: Nederland, België en wereldwijd
In Nederland en België komt handpijn relatief vaak voor, mede door de vergrijzing van de bevolking en de toename van aandoeningen zoals artrose en reumatoïde artritis. In Nederland heeft naar schatting ongeveer 25% van de mensen boven de 55 jaar last van handpijn. In België liggen de cijfers vergelijkbaar, waarbij vooral artrose en andere gewrichtsaandoeningen een belangrijke rol spelen. In België heeft ongeveer 10% van de volwassenen op enig moment last van hand- en polsklachten, en dit percentage is hoger bij vrouwen en ouderen.

Wereldwijd zijn er aanzienlijke verschillen in de prevalentie van handpijn. In ontwikkelde landen, waar mensen vaak werk doen dat repetitieve handbewegingen vereist, zoals typen of werken aan de lopende band, is de prevalentie van handaandoeningen hoger. In de Verenigde Staten heeft naar schatting 8-10% van de bevolking last van chronische handpijn. In ontwikkelingslanden zijn acute trauma's door werk en ongelukken vaker de oorzaak van handpijn, omdat hier vaker fysiek intensief werk wordt verricht zonder de juiste bescherming of ergonomie.

Invloed van werk op handpijn
Werkgerelateerde handpijn is een belangrijk probleem, vooral in beroepen waarbij de handen veel worden belast. Mensen die lange tijd typen, werken met trillend gereedschap, of fysiek werk doen zoals schoonmaken of werken in de bouw, lopen een verhoogd risico op handgerelateerde klachten. Het carpaal tunnel syndroom en tendinitis komen veel voor bij mensen met een kantoorbaan of in de bouwsector. Ongeveer 60% van de mensen die handpijn ervaren, geeft aan dat deze klachten verband houden met hun werk. Daarnaast kan langdurige handpijn leiden tot arbeidsverzuim, verlies van productiviteit en in sommige gevallen zelfs arbeidsongeschiktheid. In Nederland is handpijn een van de meest gemelde redenen voor ziekteverzuim in beroepen met een hoge handbelasting, zoals administratief werk en productiewerk.

Impact op kwaliteit van leven
Handpijn kan een aanzienlijke impact hebben op de kwaliteit van leven. Naast de fysieke pijn kan het ook leiden tot beperkingen in dagelijkse activiteiten, zoals het openen van een pot, schrijven of het verzorgen van jezelf. Dit kan resulteren in frustratie, een verminderd gevoel van zelfstandigheid en zelfs psychologische klachten zoals angst of depressie, vooral als de pijn chronisch wordt. Ongeveer 15-20% van de mensen met chronische handpijn geeft aan dat hun klachten een grote invloed hebben op hun dagelijks functioneren en hun mentale welzijn.

Regionale verschillen en culturele invloeden
De prevalentie van handpijn kan ook verschillen op basis van culturele gewoonten en arbeidspatronen. In sommige landen wordt zwaar lichamelijk werk vaker met de hand uitgevoerd, terwijl in andere landen meer gebruik wordt gemaakt van machines. Deze verschillen kunnen bijdragen aan de variatie in het aantal mensen dat handpijn ervaart. Daarnaast speelt toegang tot gezondheidszorg een rol; in landen met goede toegang tot zorg worden handproblemen eerder behandeld, wat kan bijdragen aan een lagere prevalentie van chronische handpijn. In ontwikkelingslanden wordt handpijn vaak genegeerd of niet goed behandeld vanwege beperkte toegang tot medische zorg en hulpmiddelen, waardoor klachten chronisch kunnen worden.

Anatomie en fysiologie van de hand

Onze handen zijn wonderen van anatomische verfijning en precisie, ontworpen om zowel krachtig als verfijnd te zijn. Of het nu gaat om het vasthouden van een zware boodschappentas of het voorzichtig optillen van een breekbaar glas, de hand is een buitengewoon hulpmiddel dat moeiteloos tussen verschillende taken schakelt. Maar zoals bij elk precisie-instrument, kan zelfs een kleine verstoring in het functioneren van de hand resulteren in pijn en ongemak. Om de oorzaken van handpijn beter te begrijpen, is een uitgebreide kennis van de anatomie en fysiologie van de hand cruciaal.

Botstructuur
De hand bestaat uit 27 botten die samen de complexe structuur van onze vingers, middenhand en pols vormen. Deze botten kunnen worden onderverdeeld in drie groepen:

• Carpalen: Dit zijn de acht kleine botjes die samen het polsgewricht vormen. Ze fungeren als een soort scharnier tussen de onderarm en de hand. Deze botjes vormen samen een gebogen structuur, die de carpale tunnel vormt, waar belangrijke pezen en zenuwen doorheen lopen.
• Metacarpalen: Dit zijn de vijf middenhandsbeentjes die de verbinding vormen tussen de pols en de vingers. Ze ondersteunen de handpalm en helpen bij het uitvoeren van krachtige bewegingen, zoals het stevig vasthouden van een voorwerp.
• Falanxen: De veertien botjes die samen de vingers vormen. Elke vinger heeft drie falanxen (proximaal, midden en distaal), terwijl de duim er twee heeft. Deze botjes zijn verantwoordelijk voor de fijne motoriek en de flexibele bewegingen van de vingers.

Pijn in de hand kan ontstaan door schade aan een van deze botten, bijvoorbeeld door een breuk of door slijtage van het kraakbeen in de gewrichten, zoals bij artrose. Het kraakbeen bedekt de uiteinden van de botten en zorgt ervoor dat de gewrichten soepel bewegen. Wanneer dit kraakbeen dunner wordt of beschadigd raakt, kunnen botten tegen elkaar wrijven, wat leidt tot pijn en stijfheid.

Gewrichten
De hand bevat meerdere gewrichten die een essentiële rol spelen in de beweeglijkheid en flexibiliteit van de hand. De belangrijkste gewrichten in de hand zijn:

• Polsgewricht (radiocarpale gewricht): Verbindt de onderarm met de hand en maakt buigen, strekken en zijwaartse bewegingen mogelijk.
• MCP-gewrichten (metacarpofalangeale gewrichten): Dit zijn de knokkels die de metacarpalen verbinden met de eerste falanxen van de vingers. Ze zorgen voor buigen, strekken en spreiden van de vingers.
• PIP- en DIP-gewrichten: Deze gewrichten bevinden zich in de vingers en zijn verantwoordelijk voor het buigen en strekken van de vingers. De PIP-gewrichten zijn de proximale gewrichten (dichtbij de handpalm) en de DIP-gewrichten zijn de distale gewrichten (dichtbij de vingertoppen).

Gewrichtspijn in de hand kan het gevolg zijn van ontstekingen, zoals bij reumatoïde artritis, of van slijtage, zoals bij artrose. Het CMC-gewricht aan de basis van de duim is bijzonder vatbaar voor artrose, wat vaak leidt tot pijn en verminderde gripkracht.

Spieren en pezen
De spieren van de hand kunnen worden onderverdeeld in intrinsieke en extrinsieke spieren:

• Intrinsieke spieren: Deze spieren bevinden zich volledig in de hand zelf en zijn verantwoordelijk voor de fijne motoriek, zoals het bewegen van de vingers en het precisiewerk. De duimmuis (thenar) en pinkmuis (hypothenar) zijn voorbeelden van spiergroepen die de bewegingen van respectievelijk de duim en pink ondersteunen.
• Extrinsieke spieren: Deze spieren liggen in de onderarm en sturen lange pezen naar de hand en vingers. Deze pezen zorgen voor krachtigere bewegingen, zoals grijpen en knijpen.

Peesontstekingen, zoals bij de Quervain's tenosynovitis of trigger finger, kunnen leiden tot pijn en belemmerde beweging van de hand. Pezen zijn bijzonder gevoelig voor overbelasting, vooral bij repetitieve bewegingen, zoals typen of veelvuldig knijpen.

Zenuwen
De hand wordt voorzien van gevoel en motorische functie door drie belangrijke zenuwen:

• Nervus medianus: Deze zenuw loopt door de carpale tunnel en verzorgt het gevoel in de duim, wijsvinger, middelvinger en een deel van de ringvinger. Bij een beknelling van deze zenuw ontstaat het carpaal tunnel syndroom, wat kan leiden tot pijn, tintelingen en gevoelloosheid in de hand.
• Nervus ulnaris: Deze zenuw loopt langs de elleboog (bekend als het "telefoonbotje") en verzorgt het gevoel in de pink en een deel van de ringvinger. Een beknelling van deze zenuw kan leiden tot het cubitaal tunnel syndroom, wat pijn en gevoelloosheid in de pinkzijde van de hand veroorzaakt.
• Nervus radialis: Deze zenuw voorziet de achterkant van de hand van gevoel en zorgt voor strekking van de pols en vingers. Schade aan deze zenuw kan leiden tot een zogenaamde “dropping hand”, waarbij het strekken van de pols moeilijk is.

Zenuwpijn kan zich uiten als tintelingen, gevoelloosheid of brandende pijn. Vooral bij aandoeningen zoals het carpaal tunnel syndroom is het essentieel om vroegtijdig in te grijpen om blijvende schade te voorkomen.

Bloedvaten
De hand heeft een uitgebreide bloedvoorziening via de arteria radialis en de arteria ulnaris, die beide vanuit de onderarm naar de hand lopen. Deze slagaders vormen in de hand een netwerk dat zorgt voor een constante bloedtoevoer naar de spieren, botten en huid. Een goede doorbloeding is essentieel voor de gezondheid van de hand. Problemen met de bloedtoevoer, zoals bij het fenomeen van Raynaud, kunnen leiden tot pijn, vooral bij blootstelling aan kou.

Bindweefsel en ligamenten
Naast botten, spieren, zenuwen en bloedvaten speelt ook het bindweefsel een belangrijke rol in de hand. Ligamenten zijn stevige bindweefselbanden die de botten met elkaar verbinden en zorgen voor stabiliteit in de gewrichten. Het flexor retinaculum is een belangrijk ligament in de pols dat de carpale tunnel overspant en de pezen en zenuwen op hun plaats houdt.

Beschadiging van ligamenten, bijvoorbeeld door een verstuiking, kan leiden tot instabiliteit en pijn in de hand. Dupuytren-contractuur is een aandoening van het bindweefsel in de hand, waarbij de vingers langzaam naar binnen worden getrokken door verdikking van de fascie in de handpalm, wat kan leiden tot pijn en functiebeperking.

Fysiologie van handbewegingen
De bewegingen van de hand zijn mogelijk dankzij een nauw samenspel van spieren, pezen en zenuwen. De hand kan buigen, strekken, grijpen en draaien door een gecoördineerde actie van de verschillende spiergroepen en gewrichten. De fysiologie van deze bewegingen maakt het mogelijk om zowel kracht te leveren (zoals bij het tillen van een zware tas) als precisiewerk uit te voeren (zoals het vastnaaien van een knoop).

Pijn kan optreden wanneer dit delicate samenspel wordt verstoord, bijvoorbeeld door overbelasting, ontsteking of letsel. Bij het buigen van de vingers glijden de pezen door peesscheden die gevuld zijn met synoviale vloeistof om wrijving te verminderen. Wanneer deze peesscheden ontstoken raken, zoals bij tendinitis, leidt dit tot pijn en beperkt bewegingsbereik.

Symptomen van pijnlijke hand

Pijn in de handen kan gepaard gaan met andere symptomen. Symptomen van palmpijn zullen vaak afhangen van de onderliggende conditie. De volgende zijn enkele van de meest voorkomende symptomen, afhankelijk van de oorzaak.

Symptomen door trauma

Traumatische symptomen die gepaard gaan met handpijn:

• bloeden of blauwe plekken
• blaren
• brandend gevoel
• moeilijk om de handen te bewegen
• roodheid, warmte of zwelling (gezwollen handen)

Neuromusculaire problemen

Pijnlijke handen kunnen gepaard gaan met de volgende neuromusculaire symptomen:

• atrofie van handspieren
• brandend of tintelend gevoel
• doof gevoel
• verlamming
• zwakte (verlies van kracht)

Andere symptomen

Andere mogelijke symptomen die gepaard gaan met pijn in de handen:

• pijn in arm
• pijn in vinger
• pijn in been
• nekpijn
• schouderpijn
• blauwachtige verkleuring van de lippen of vingernagels
• brandend of tintelend gevoel in andere delen van het lichaam
• ademhalingsproblemen
• stijfheid, stijve handen (ochtendstijfheid)

Oorzaken van handpijn

Het was een koude winterochtend toen Eva haar ogen opendeed en met tegenzin haar bed uitstapte. Ze reikte naar haar kopje koffie, maar haar vingers wilden niet meegeven zoals normaal. De scherpe pijn die ze voelde in de palm van haar hand deed haar ineenkrimpen. Het was alsof haar hand haar op die cruciale ochtend in de steek liet. Deze pijn bracht haar aan het twijfelen: hoe kon iets dat ze elke dag vanzelfsprekend gebruikte, ineens zoveel problemen veroorzaken?

Oorzaken van pijn in de handen kunnen variëren van acuut letsel tot chronische aandoeningen. Palmpijn, of pijn in de palm van de hand, kan het gevolg zijn van schade door acuut letsel aan de botten, gewrichten of zelfs zenuwen van de hand. Onze handen dienen als hulpmiddelen om contact te maken met de rest van de wereld, dus als we een symptoom hebben als palmpijn, kan dit van invloed zijn op alles wat we doen.

Er zijn tal van oorzaken voor pijn in de handen, variërend van eenvoudige overbelasting tot ernstigere medische aandoeningen. Hieronder passeren vele oorzaken de revue.

Overbelasting als oorzaak van handpijn

Overbelasting is een veelvoorkomende oorzaak van handpijn, en kan iedereen treffen die zijn handen herhaaldelijk of langdurig gebruikt zonder voldoende rust te nemen. Onze handen zijn ware meesterwerken van anatomische precisie, bestaande uit botten, spieren, pezen en gewrichten die perfect op elkaar afgestemd moeten werken. Maar wanneer deze structuren overbelast raken, kan dat leiden tot pijn en ongemak die zelfs de meest alledaagse activiteiten verstoren. Handen die ons normaal gesproken moeiteloos door het leven leiden, kunnen door overbelasting veranderen in een bron van constante pijn en frustratie.

Overbelasting ontstaat vaak door repetitieve bewegingen. Denk hierbij aan mensen die uren achtereen typen, werken met gereedschap, schilderen, muziek maken of andere handelingen uitvoeren die steeds dezelfde beweging vereisen. Deze herhaalde bewegingen zorgen voor een constante druk op de pezen en gewrichten in de handen, waardoor ze geïrriteerd of ontstoken raken. Een voorbeeld hiervan is het carpaal tunnel syndroom, waarbij de zenuw in de pols bekneld raakt door zwelling van omliggende structuren, wat leidt tot pijn, tintelingen en gevoelloosheid in de hand. Naar schatting krijgt 3-6% van de volwassenen te maken met het carpaal tunnel syndroom, en deze aandoening komt twee keer zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen.

Naast het carpaal tunnel syndroom zijn er andere aandoeningen die vaak voortkomen uit overbelasting, zoals tendinitis (peesontsteking) en de Quervain's tenosynovitis. Bij tendinitis raakt een pees ontstoken door herhaalde spanning of belasting, wat leidt tot pijn en een verminderd bewegingsbereik van de hand. De Quervain's tenosynovitis betreft een ontsteking van de pezen aan de duimzijde van de pols, en komt vaak voor bij mensen die vaak grijpen of knijpen, zoals moeders die hun baby veelvuldig optillen of mensen die vaak handmatige arbeid verrichten. Uit onderzoek blijkt dat tot wel 5% van de vrouwen in de postpartumperiode last heeft van de Quervain's tenosynovitis.

• Marleen, een 38-jarige grafisch ontwerpster, merkte dat haar handen steeds stijver en pijnlijker werden na weken van intensief werk aan een groot project. Wat begon als een lichte irritatie veranderde al snel in scherpe pijn bij elke poging om haar muis vast te houden of zelfs haar koffiekopje op te pakken. Uiteindelijk bleek dat ze leed aan tendinitis, veroorzaakt door de vele uren achter de computer zonder voldoende rustpauzes. Ze moest haar werkzaamheden verminderen en oefeningen doen om de pezen te laten herstellen.

De symptomen van overbelasting kunnen variëren van milde stijfheid en pijn tot ernstige pijn die het gebruik van de hand onmogelijk maakt. Vaak begint de pijn geleidelijk en wordt deze erger naarmate de activiteit wordt voortgezet. Rust nemen is essentieel om verdere schade te voorkomen, maar dat is niet altijd eenvoudig wanneer de oorzaak van de overbelasting werkgerelateerd is. Uit cijfers blijkt dat ongeveer 30% van de mensen met werkgerelateerde handklachten moeite heeft met het volledig uitvoeren van hun taken, wat kan leiden tot langdurig verzuim.

Preventie van overbelasting is belangrijk om handpijn te voorkomen. Dit kan door regelmatig rustpauzes in te lassen, de ergonomie van de werkplek te verbeteren en specifieke hand- en polsoefeningen te doen om de spieren te versterken en de doorbloeding te bevorderen. Het dragen van een polsspalk kan in sommige gevallen helpen om de belasting van de pezen en gewrichten te verminderen en de genezing te bevorderen. Daarnaast is het belangrijk om signalen van overbelasting serieus te nemen en tijdig aanpassingen te doen in de werkhouding of dagelijkse routine.

Overbelasting kan een aanzienlijke invloed hebben op de kwaliteit van leven, vooral wanneer de klachten chronisch worden. Door tijdig in te grijpen, de belasting te verminderen en een arts te raadplegen als de pijn aanhoudt, kunnen ernstige complicaties vaak worden voorkomen. Het is belangrijk om naar het lichaam te luisteren en te voorkomen dat pijnklachten erger worden door te lang door te gaan met belastende activiteiten. Overbelasting mag dan misschien geleidelijk ontstaan, maar de impact kan groot zijn – en de weg terug naar herstel begint bij het herkennen van de eerste signalen en actie ondernemen voordat het te laat is.

Pijn in handen door artrose

Duimartrose

Artrose -in de volksmond 'slijtage' genoemd- is een slijtage van de gewrichtsoppervlakken, welke zich vooral manifesteert aan de basis van de duim ter hoogte van het CMC gewricht, dit staat voor Carpo Meta Carpaal gewricht. Deze aandoening wordt ook wel 'rhizartrose' of 'duimartrose' genoemd. Het CMC gewricht is gelegen tussen het middenhandsbeen van de duim en de handwortel.

Pijn, stijfheid en functieverlies

Artrose komt meer frequent voor bij oudere mensen. Pijn (gewrichtspijn), stijfheid en functieverlies (bewegingsvermindering van de duim) zijn kenmerkend voor deze aandoening. Er is geen aanwijsbare oorzaak, artrose is te wijten aan een veelvuldig en jarenlang gebruik van de duim. Een ernstige verstuiking van de duim met een letsel van de gewrichtsbanden of een breuk in het gewricht kan de de artrose versnellen.

Carpaal Tunnel Syndroom (CTS)

Tintelingen of gevoelloosheid

Het carpaal tunnel syndroom wordt veroorzaakt door compressie van een belangrijke zenuw -de nervus medianus- ter hoogte van de pols, in de carpale tunnel. Dit geeft tintelingen of gevoelloosheid aan de binnenkant van de hand, die uitstraalt naar vooral de duim en wijsvinger, middelvinger of (een deel van de) ringvinger, maar niét de pink. Er treedt een krachtverlies op in de hand, vooral in de duimspieren en je kan last hebben van nachtelijke pijn. Bij ongeveer een kwart van de mensen met CTS verdwijnen de klachten zonder behandeling binnen één jaar.

Slapende handen, pijn of tintelingen tijdens zwangerschap

Het Carpaal Tunnel Syndroom komt vaak voor als je zwanger bent. Sommige zwangere vrouwen krijgen last van slapende handen, pijn of tintelingen in handen of onderarmen en dan meestal 's nachts. Er zijn echter ook zwangeren die er bij de uitvoering van de dagelijkse werkzaamheden last van krijgen. De klachten hangen samen met vochtophoping in een tunneltje in de onderarm -de zogeheten carpale tunnel- waar de pezen en een zenuw van de hand en vingers doorlopen. De zwangerschapshormonen zorgen ervoor dat er veel meer vocht vastgehouden wordt dan normaal. Door deze vochtophoping in dit tunneltje raken zenuwen bekneld, wat de klachten als tintelingen, slapende handen en soms zelfs (nachtelijke) pijn veroorzaakt. Ook kun je te maken krijgen met verminderde kracht in de handen. Een speciaal aangemeten brace kan uitkomst bieden.

Pijn in beide handen bij fibromyalgie

Fibromyalgie is een chronisch pijnsyndroom. De pijn is onder meer gelokaliseerd in spieren, gewrichtsaanhechtingen en pezen in het hele lichaam. Het is een chronische aandoening, die de gewrichten niet aantast zoals artritis. De twee belangrijkste verschijnselen zijn pijn in allerlei delen van het lichaam, gecombineerd met flinke vermoeidheid. Andere klachten zijn ook mogelijk, onder meer een tintelend gevoel in vingers en tenen en sommige mensen klagen erover dat hun handen en voeten aanvoelen alsof ze opgezwollen zijn, terwijl dat niet het geval is.

Ganglion cyste

Aan de bovenkant of aan de onderkant van hand en polsregio kan zich spontaan een goedaardige uitstulping of zwelling (cyste) ontwikkelen, die ontstaat vanuit het gewrichtskapsel of vanuit een peesschede. Dit wordt een 'ganglion cyste' genoemd. Ze kunnen in het begin pijn doen. Als gevolg van druk van de zwelling op aangrenzende pezen of zenuwen kan krachtsverlies of een bewegingsbeperking optreden. Veel ganglia verdwijnen spontaan, dus zonder enige behandeling.

Trigger finger: peesontstekingen hand/vingers

Een trigger finger is zeker bij volwassenen één van de meest voorkomende aandoeningen aan de hand. De trigger finger wordt ook wel 'snapping finger', 'tendovaginitis stenosans' (TVS), of 'hokkende vinger' genoemd. Een trigger finger is een aandoening van de pezen in de hand, die de vingers buigen, waarbij je vaak last hebt van een pijnlijke zwelling aan de basis van de vinger of duim. Je kunt je vinger moeilijk buigen en strekken en je voelt daarbij vaak een schokje.

Pijn in handen door reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis (RA) is een vorm van reuma die wordt gekenmerkt door ontstekingen in de gewrichten. Het zijn vooral de gewrichten van de handen en voeten, de knieën, de polsen en de enkels die zijn aangedaan.

Dystrofie

Dystrofie wordt ook wel 'posttraumatische dystrofie' of 'complex regionaal pijnsyndroom' genoemd. Dystrofie is een aandoening die kan optreden na een letsel of een operatie. Deze aandoening kan worden gezien als een abnormaal sterke reactie van het lichaam op een letsel of operatie. Een klein letsel zoals een kneuzing van de hand, kan al een ernstige vorm van dystrofie geven. De volgende verschijnselen treden hierbij op:

• pijn, welke toeneemt bij inspanning;
• gezwollen lichaamsdeel;
• verschil in huidtemperatuur (warm bij een warme dystrofie en koud bij de koude dystrofie) en huidverkleuring van het aangedane gebied (rood of blauw);
• verminderde beweeglijkheid en pijn bij het aanraken van de huid.

Thoracic Outlet Syndroom

Het Thoracic Outlet Syndroom (TOS), ook wel aangeduid als costo claviculair syndroom, schoudergordelsyndroom en neurovasculair compressie syndroom, is een verzamelnaam voor aandoeningen waarbij de vaat-zenuwbundel, gelegen in het schoudergebied, bekneld raakt. Bij een TOS zitten er zenuwen, spieren en soms ook bloedvaten in je schouder in de knel, als gevolg waarvan er klachten in de arm ontstaan. Typische klachten zijn pijn in je schouders, nek, arm en hand. Vaak ervaar je een tintelend, prikkend of slapend gevoel in je arm of hand aan de zijde waar de beknelling zich bevindt. Je arm kan blauw of wit verkleurd zijn. Vooral als je met je armen boven je hoofd werkt (bijvoorbeeld bij het ophangen van de was of het kammen van je haar), heb je last van klachten. De aandoening wordt vooral gezien bij jongvolwassen in de leeftijd van 20 tot 40 jaar, veel vaker bij vrouwen dan bij mannen.

Pijn aan de hand door spieren

Spierpijn en hoge spierspanning a.g.v. stress

Als gevolg van stress spannen spieren zich aan. Dit gebeurt zodat het lichaam zich kan verweren bij een stresssituatie. Het is alleen wel belangrijk om daarna de spieren te ontspannen. Bij chronische stress gebeurt het vaak dat de spieren niet meer ontspannen, maar dat de spieren gespannen blijven. Na verloop van tijd kunnen de spieren pijnlijk aanvoelen, vooral de nek- en schouderspieren. Pijnlijke kuitspieren, trillende handen, pijn onder in de rug, knikkende knie of het slap voelen in de benen zijn evenwel ook mogelijk. Hoge spierspanning en spierpijn zijn vaak terug te leiden naar stress.

Spierkrampen

Je handen zijn samengesteld uit veel verschillende spieren die doorlopend worden gebruikt. Pezen die verbonden zijn met botten, helpen om je vingers te bewegen en de greep te verbeteren. Overmatig gebruik van deze handstructuren kan leiden tot spierkrampen die kunnen leiden tot pijn in de handpalm.

Bloedvaten

Het fenomeen van Raynaud

Fenomeen van Raynaud ontstaat door vernauwing van de bloedvaten die de perifere gebieden van het lichaam voeden, zoals de neus en vingers. Het kan leiden tot verkleuring, verdoving en pijn in het getroffen gebied. Door koude temperaturen verergeren de klachten.

Bloedsomloop

Net als andere organen en weefsels in het menselijk lichaam, hebben handen een constante bloedtoevoer nodig om te overleven en normaal te kunnen functioneren. Aandoeningen zoals perifere arteriële ziekte (PAD) beperken vaak de bloedtoevoer naar distale ledematen zoals de handen en benen die kunnen leiden tot pijnontwikkeling. Vasculitis wordt gekenmerkt door ontsteking van de bloedvaten en leidt tot palmpijn als gevolg van een infectie, verwonding of auto-immuuntoestand.

Infecties

Lokale en systemische bacteriële infecties kunnen in het algemeen leiden tot pijn in de handen. Schimmelinfecties en virale infecties veroorzaken over het algemeen geen pijn.

Huidaandoeningen

De huid van je handen komt elke dag in contact met veel verschillende ziekteverwekkers. Hoewel de huid een goede eerste verdedigingslinie is, is het vatbaar voor inflammatoire huidaandoeningen die het onderliggende weefsel kunnen beschadigen, waardoor het wordt blootgesteld aan infecties. Allergenen kunnen ook een reactie op de huid veroorzaken, waardoor deze ontstoken raakt, zoals te zien is bij contacteczeem.

Overige aandoeningen van handpijn

Mogelijke andere oorzaken van pijn in de hand(en) zijn:

• Dupuytren contractuur: Een aandoening waarbij er een verdikking optreedt van het bindweefsel in de handpalm, wat leidt tot het kromtrekken van de vingers. Dit kan pijn en bewegingsbeperking veroorzaken.
• Psoriasis artritis: Dit is een vorm van ontstekingsreuma die bij mensen met psoriasis kan optreden en pijn in de gewrichten van de handen kan veroorzaken.
• Quervain's tenosynovitis: Ontsteking van de pezen in de duimzijde van de pols, wat leidt tot pijn in de pols en de basis van de duim. Dit wordt vaak gezien bij overbelasting van de duim, zoals bij activiteiten die repetitieve bewegingen vereisen.
• Cubitaal tunnel syndroom: Een zenuwbeknelling van de nervus ulnaris ter hoogte van de elleboog, die kan leiden tot pijn en tintelingen in de pink- en ringvingerzijde van de hand.
• Koude- of warmte-intolerantie: Een verhoogde gevoeligheid van de handen voor temperatuurveranderingen kan ook handpijn veroorzaken, vooral bij mensen met een slechte doorbloeding.
• Cervicale radiculopathie: Een probleem in de nekwervelkolom, waarbij zenuwen die naar de handen lopen bekneld raken. Dit kan uitstralende pijn naar de handen veroorzaken.
• Diabetische neuropathie: Mensen met diabetes kunnen last krijgen van neuropathie, waarbij de zenuwen beschadigd raken. Dit kan pijn in de handen en andere ledematen veroorzaken.
• Hypermobiliteitssyndroom: Mensen met hypermobiliteitssyndroom hebben gewrichten die meer bewegingsvrijheid hebben dan normaal, wat kan leiden tot pijn en instabiliteit in de handen en vingers.

Risicofactoren en risicogroepen van pijnlijke handen

Niet iedereen heeft evenveel kans op pijnlijke handen; er zijn bepaalde factoren en groepen die een hoger risico lopen. Laten we eens dieper ingaan op de risicofactoren en risicogroepen die kwetsbaar zijn voor handpijn en waarom juist zij extra aandacht verdienen.

Overbelasting en repetitieve bewegingen
Een van de grootste boosdoeners als het gaat om handpijn is overbelasting, vooral door repetitieve bewegingen. Mensen die dagelijks langdurig dezelfde beweging maken, zoals typen op een toetsenbord, werken met gereedschap, of zwaar huishoudelijk werk doen, lopen een verhoogd risico op pijn in de handen. De pezen, spieren en gewrichten krijgen weinig rust, waardoor ontstekingen en slijtage kunnen ontstaan. Denk aan de administratief medewerker die urenlang typt zonder voldoende pauze, of de bouwvakker die dagelijks met trillend gereedschap werkt. Beide zijn risicogroepen die vatbaar zijn voor aandoeningen zoals carpaal tunnel syndroom of tendinitis. Studies tonen aan dat 60-70% van de mensen met handpijn te maken heeft met overbelasting door repetitieve bewegingen.

Leeftijd
Hoe ouder we worden, hoe groter de kans dat onze handen pijn gaan doen. Het natuurlijke verouderingsproces brengt slijtage van de gewrichten met zich mee, zoals bij artrose. Naarmate het kraakbeen tussen de gewrichten dunner wordt, ontstaat er meer wrijving, wat kan leiden tot pijn en stijfheid. Mensen boven de 50 jaar hebben daarom vaker te maken met pijnlijke handen. In Nederland heeft naar schatting 40% van de mensen boven de 55 jaar last van handpijn, voornamelijk door artrose. Het gaat hier vooral om pijn door degeneratieve aandoeningen zoals artrose, die handbewegingen kunnen beperken en het dagelijkse leven bemoeilijken.

Geslacht
Vrouwen lopen een hoger risico op pijnlijke handen dan mannen, en dat heeft verschillende oorzaken. Hormonale schommelingen, zoals tijdens de zwangerschap of de menopauze, kunnen bijdragen aan zwelling en druk op de zenuwen in de handen. Hierdoor komt bijvoorbeeld het carpaal tunnel syndroom vaker voor bij vrouwen. Daarnaast is er bij vrouwen sprake van een hogere kans op aandoeningen zoals reumatoïde artritis, een auto-immuunziekte die de gewrichten aantast en vaak in de handen begint. Vrouwen hebben twee keer zoveel kans als mannen om reumatoïde artritis te ontwikkelen, en ongeveer 70% van de patiënten met carpaal tunnel syndroom is vrouw.

Beroepen met hoge handbelasting
Beroepen waarbij de handen intensief worden gebruikt, brengen een verhoogd risico op handklachten met zich mee. Denk aan bouwvakkers, kappers, musici, schoonmakers en zelfs tandartsen. Deze beroepen vereisen langdurige of herhaalde handbewegingen, vaak zonder voldoende rust. Het risico op peesontstekingen, zenuwbeknellingen en andere aandoeningen is bij deze groepen aanzienlijk hoger. Bij musici, bijvoorbeeld violisten of pianisten, zien we vaak dat repetitieve handbewegingen tot chronische pijn leiden door overbelasting van specifieke pezen en gewrichten. Volgens cijfers van beroepsverenigingen heeft ongeveer 30% van de musici in hun loopbaan last van handgerelateerde klachten.

Chronische ziekten en auto-immuunziekten
Bepaalde chronische ziekten vergroten het risico op handpijn aanzienlijk. Mensen met reumatoïde artritis zijn een duidelijke risicogroep; bij deze auto-immuunziekte valt het immuunsysteem de eigen gewrichten aan, wat leidt tot ontsteking, pijn en uiteindelijk misvormingen. Ook mensen met diabetes lopen een hoger risico, vooral vanwege de kans op zenuwbeschadiging (perifere neuropathie) en een verhoogd risico op infecties. Ongeveer 20-30% van de mensen met diabetes ervaart handpijn door zenuwbeschadiging. Lupus, een andere auto-immuunziekte, kan eveneens ontstekingen in de gewrichten van de handen veroorzaken.

Genetische aanleg
Erfelijkheid speelt een rol bij het risico op bepaalde handaandoeningen. Als handpijn door bijvoorbeeld artrose of reumatoïde artritis in de familie voorkomt, is de kans groter dat je hier zelf ook mee te maken krijgt. Erfelijke factoren kunnen invloed hebben op de structuur van het kraakbeen, de botten of de immuunrespons, waardoor sommige mensen simpelweg gevoeliger zijn voor handproblemen. Studies tonen aan dat mensen met een familiegeschiedenis van artrose een twee keer zo grote kans hebben om de aandoening te ontwikkelen in vergelijking met mensen zonder familiegeschiedenis.

Leefstijl en gewoonten
Leefstijl speelt ook een belangrijke rol in het risico op handpijn. Mensen die roken hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van reumatoïde artritis, omdat roken de ontstekingsprocessen in het lichaam versterkt. Bovendien belemmert roken de doorbloeding, waardoor het herstel van weefsels, zoals pezen en spieren, minder goed verloopt. Daarnaast kan overgewicht bijdragen aan het risico op handpijn, omdat het de gewrichten extra belast en ontstekingen kan bevorderen. Ongeveer 20% van de mensen met overgewicht ervaart handpijn als gevolg van verhoogde druk op de gewrichten en ontstekingsreacties.

Vrouwen tijdens zwangerschap
Tijdens de zwangerschap kunnen vrouwen last krijgen van handpijn door vochtophoping in de handen en polsen. Dit komt door hormonale veranderingen en kan leiden tot het carpaal tunnel syndroom. Ongeveer 30-60% van de zwangere vrouwen ervaart in enige mate symptomen van het carpaal tunnel syndroom, vooral in het derde trimester. Deze klachten verdwijnen vaak weer na de zwangerschap, maar kunnen gedurende de zwangerschap behoorlijk beperkend zijn in het dagelijks leven.

Wanneer huisarts inschakelen en wanneer direct medische hulp nodig is bij handpijn

Handpijn kan vervelend zijn en varieert van milde irritatie tot ernstige problemen die medische aandacht vereisen. Het is belangrijk om te weten wanneer je contact moet opnemen met je huisarts en wanneer directe medische hulp noodzakelijk is. Hieronder geven we enkele alarmsymptomen en voorbeelden om je te helpen beslissen wat de beste aanpak is.

Wanneer de huisarts inschakelen

Het is verstandig om je huisarts te raadplegen als je handpijn ervaart die niet overgaat of als je merkt dat de klachten erger worden. In de volgende situaties is het aanbevolen contact op te nemen met de huisarts:

• Langdurige of toenemende pijn: Als de pijn in je hand na enkele weken niet vermindert of zelfs erger wordt, ondanks rust en zelfzorgmaatregelen zoals pijnstillers.
• Bewegingsbeperking: Wanneer je moeite hebt om je hand of vingers te bewegen en dit je dagelijkse activiteiten belemmert.
• Zwelling en stijfheid: Als je merkt dat je hand of vingers opgezwollen zijn, stijf aanvoelen en de zwelling niet afneemt.
• Pijn na overbelasting: Als de pijn is ontstaan na herhaalde bewegingen of overbelasting (bijvoorbeeld na langdurig typen) en niet weggaat met rust of oefeningen.
• Tintelingen of gevoelloosheid: Als je langdurig last hebt van tintelingen of gevoelloosheid in je vingers, vooral als dit de dagelijkse activiteiten bemoeilijkt.
• Verdachte bulten of knobbels: Als je een bult of knobbel opmerkt die niet vanzelf weggaat, of als de bult pijnlijk wordt.

Een voorbeeld: Een persoon die na het werken in de tuin last kreeg van pijnlijke vingers die stijf aanvoelen en waarbij de zwelling niet afneemt, doet er goed aan de huisarts te raadplegen voor verder onderzoek.

Wanneer direct medische hulp inschakelen (alarmsymptomen)

Soms kan handpijn wijzen op een ernstiger probleem waarbij directe medische hulp nodig is. Neem contact op met spoedeisende hulp of bel 112 in de volgende gevallen:

• Plotselinge, intense pijn: Als je plotselinge, ernstige pijn in je hand ervaart zonder duidelijke oorzaak, kan dit duiden op een ernstige onderliggende aandoening, zoals een zenuwbeschadiging of doorbloedingsprobleem.
• Verlies van gevoel of kracht: Als je plotseling het gevoel in je hand of vingers verliest of geen kracht meer hebt, kan dit wijzen op een zenuwbeknelling of -beschadiging die snel behandeld moet worden.
• Open wonden of botbreuken: Als je een open wond, bloeding of een mogelijke botbreuk hebt, zoals een afwijkende stand van de hand of vingers na een val.
• Beet van een dier: Als je door een dier bent gebeten en er sprake is van een diepe wond. Dierenbeten kunnen geïnfecteerd raken en vereisen vaak directe medische behandeling, inclusief een tetanusprik of antibiotica.
• Tekenen van infectie: Als je hand rood, warm en gezwollen is, en je koorts hebt. Dit kan wijzen op een infectie, zoals cellulitis, die snel behandeld moet worden.

Voorbeeld: Iemand die van een ladder valt en op zijn hand landt, waarbij de hand misvormd lijkt en er sprake is van hevige pijn en zwelling, moet direct medische hulp inschakelen omdat er een kans is op een botbreuk.

Onderzoek en diagnose bij pijnlijke hand(en)

Een goede diagnose is essentieel om de juiste behandeling te bepalen voor pijnlijke handen. Hier volgen verschillende diagnostische methoden die vaak worden gebruikt bij handklachten.

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De eerste stap in de diagnose is een uitgebreid gesprek met de arts, ook wel anamnese genoemd. Hierbij worden de aard van de klachten, de duur van de pijn en de omstandigheden waaronder de klachten zijn ontstaan, besproken. Vervolgens wordt er een lichamelijk onderzoek uitgevoerd waarbij de arts kijkt naar zwelling, verkleuring, en de beweeglijkheid van de gewrichten. De arts kan ook specifieke tests uitvoeren, zoals het testen van de spierkracht en de gevoeligheid in de handen.

Beeldvorming

Verschillende beeldvormende technieken kunnen worden gebruikt om een beter beeld te krijgen van de oorzaak van de handpijn. De meest voorkomende vormen van beeldvorming zijn:

• Röntgenfoto's: Deze worden vaak gebruikt om botbreuken, artrose of gewrichtsaandoeningen op te sporen. Röntgenfoto's zijn vooral nuttig om schade aan botten en gewrichten te visualiseren.
• Echografie: Echografie kan helpen bij het opsporen van peesontstekingen, zoals bij trigger finger, of andere weke delen problemen. Het is een niet-invasieve methode die vooral nuttig is voor het onderzoeken van pezen en spieren.
• MRI: Een MRI-scan wordt gebruikt wanneer er een vermoeden is van schade aan de zachte weefsels, zoals spieren, ligamenten of zenuwen. Het is een geavanceerdere techniek die een gedetailleerder beeld geeft dan een röntgenfoto.

Elektromyografie (EMG)

Bij vermoeden van zenuwbeklemming, zoals bij het carpaal tunnel syndroom, kan elektromyografie (EMG) worden ingezet. Met een EMG wordt de elektrische activiteit van de spieren gemeten om te kijken of er sprake is van zenuwbeschadiging of -beknelling. Dit onderzoek kan helpen om de exacte locatie van een beknelling vast te stellen.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek kan helpen bij het opsporen van onderliggende aandoeningen die mogelijk handpijn veroorzaken. Bijvoorbeeld, verhoogde ontstekingswaarden in het bloed kunnen wijzen op een aandoening zoals reumatoïde artritis of andere auto-immuunziekten. Ook kan bloedonderzoek helpen bij het diagnosticeren van infecties die pijn in de hand kunnen veroorzaken.

Diagnostische injecties

In sommige gevallen kan de arts ervoor kiezen om een diagnostische injectie te geven. Hierbij wordt een verdovingsmiddel direct in het pijnlijke gebied geïnjecteerd. Als de pijn hierdoor tijdelijk verdwijnt, kan dit de arts helpen om vast te stellen welke structuur in de hand de oorzaak van de pijn is. Dit kan bijvoorbeeld worden toegepast bij pijn door peesontstekingen of gewrichtsproblemen.

Zeldzamere diagnostische mogelijkheden

Naast de gangbare diagnostische technieken zijn er ook enkele zeldzamere methoden die kunnen worden ingezet om de oorzaak van handpijn vast te stellen:

• Botdensitometrie (DEXA-scan): Dit wordt voornamelijk gebruikt om de botdichtheid te meten en om osteoporose op te sporen, maar kan ook nuttig zijn bij het beoordelen van botverlies in de handen, vooral bij oudere patiënten.
• Nucleaire scintigrafie: Bij dit onderzoek wordt een kleine hoeveelheid radioactieve stof in de bloedbaan geïnjecteerd, waarna er beelden worden gemaakt om de doorbloeding van de botten te beoordelen. Dit kan nuttig zijn bij het opsporen van botinfecties, tumoren of complexe regionale pijnsyndromen (CRPS).
• Zenuwgeleidingsonderzoek: Dit onderzoek wordt vaak samen met een EMG uitgevoerd en meet de snelheid waarmee de zenuwen signalen doorgeven. Dit kan helpen bij het opsporen van zenuwschade of beknellingen, zoals bij het cubitaal tunnel syndroom.
• Thermografie: Thermografie maakt gebruik van infraroodbeelden om veranderingen in de oppervlaktetemperatuur van de huid in kaart te brengen. Dit kan helpen bij het opsporen van ontstekingen of andere onderliggende problemen die tot handpijn kunnen leiden.
• Artroscopie: Bij artroscopie wordt een kleine camera via een incisie in het gewricht ingebracht, zodat de arts direct in het gewricht kan kijken. Dit wordt meestal gedaan als andere diagnostische methoden geen duidelijk beeld geven en kan vooral nuttig zijn bij complexe gewrichtsproblemen.

Feiten en voorbeelden

• Voorbeeld: Een patiënt met aanhoudende tintelingen en gevoelloosheid in de duim, wijsvinger en middelvinger kan na een lichamelijk onderzoek en EMG de diagnose carpaal tunnel syndroom krijgen. In dit geval kan een spalk of een corticosteroïde-injectie worden voorgeschreven.
• Feit: Ongeveer 10% van de mensen ontwikkelt op enig moment in hun leven symptomen van carpaal tunnel syndroom, waarbij vrouwen twee tot drie keer vaker worden getroffen dan mannen.
• Voorbeeld: Bij een patiënt met pijn en zwelling aan de basis van de duim wordt een röntgenfoto gemaakt. Hieruit blijkt dat er sprake is van duimartrose. In dit geval kan immobilisatie met een spalk en het toepassen van NSAID's verlichting bieden.
• Feit: Echografie is een veilige en effectieve manier om peesontstekingen in de hand te diagnosticeren, zonder gebruik te maken van straling. Het wordt vaak toegepast bij sporters met overbelastingsklachten.

Behandeling van pijnlijke handen

Er zijn meerdere mogelijke behandelingen bij handpijn.

Bescherming tegen de kou

Tijdens koude perioden van het jaar, vooral in de herfst en winter, kunnen aan kou blootgestelde handen leiden tot pijn en stijfheid in de gewrichten (stijve gewrichten). De aanschaf van wollen handschoenen van goede kwaliteit kan helpen om dit te voorkomen. Als het dragen van handschoenen in de buitenlucht niet mogelijk is, wrijf dan eenvoudigweg met je handen om ze op te warmen.

Handoefeningen

Langdurig gebruik van een toetsenbord en muis kan pijn in de handen en polsen tot gevolg hebben. Door je handen en handspieren regelmatig uit te rekken en te strekken, kun je handpijn verlichten. Een simpele oefening is bijvoorbeeld het maken van een vuist en deze vervolgens langzaam weer openen, waarbij je de vingers zo ver mogelijk spreidt. Dit helpt bij het versterken van de spieren en het verbeteren van de beweeglijkheid.

Medische hulp

Als je een ernstige handblessure hebt opgelopen, met name als de huid openligt of als je wat gebroken hebt, is het ten zeerste aan te bevelen om zo spoedig mogelijk professionele medische hulp in te schakelen. Afhankelijk van de verwonding is spoedeisende zorg nodig, omdat er veel delicate zenuwen en bloedvaten in de hand aanwezig zijn. Als je bent gebeten door een hond of ander dier, is het belangrijk om de wond te reinigen teneinde schadelijke bacteriën uit de wond te verwijderen, evenals het gebruik van antibiotica als voorzorgsmaatregel. Na een verwonding waarbij je bloedt, heb je soms ook een tetanusprik nodig. De tetanusbacterie zit in straatvuil. Raadpleeg je huisarts voor advies.

Immobilisatie van de hand

Immobilisatie van de hand door een spalk helpt bij het stabiliseren van de positie van je vinger, duim of pols. Een spalk kan wekenlang worden gedragen om beweging te beperken en het genezingsproces te ondersteunen. Dit wordt vaak voorgeschreven bij peesontstekingen, zoals bij een trigger finger, om de ontstoken pees rust te geven.

Corticosteroïde injectie

Een injectie met corticosteroïden in het gewricht, in de peesschede of rond de zenuw remt de ontsteking. Het vermindert ook de zwelling en de pijn, waardoor je weer beter kunt bewegen. Deze behandeling kan bijvoorbeeld effectief zijn bij aandoeningen als carpaal tunnel syndroom of reumatoïde artritis. De werking van een injectie kan enkele weken tot maanden aanhouden, afhankelijk van de ernst van de ontsteking.

Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's)

NSAID's verminderen pijn, ontsteking en zwelling. Langdurig gebruik van deze geneesmiddelen kan echter leiden tot leverschade en maagklachten. Voorbeelden van veelgebruikte NSAID's zijn ibuprofen en naproxen. Deze worden vaak ingezet bij aandoeningen zoals artrose of spierpijn.

Warmte en koude toepassen

Warmte is een goede therapie voor de verlichting van stijfheid, terwijl koude effectief is voor het verminderen van pijn. Er kunnen speciale warme / koude kompressen worden gekocht. Een warm kompres kan bijvoorbeeld helpen bij spier- en gewrichtsstijfheid in de ochtend, terwijl een koud kompres nuttig kan zijn bij acute blessures, zoals een gekneusde hand, om de zwelling te verminderen.

Fysiotherapie

Een fysiotherapeut kan je helpen met specifieke oefeningen om de handspieren te versterken en de beweeglijkheid te verbeteren. Dit is vooral nuttig bij herstel na een blessure of bij chronische aandoeningen zoals fibromyalgie. Fysiotherapie kan ook helpen bij het verminderen van pijn en het verbeteren van de handfunctie door gebruik te maken van technieken zoals manuele therapie en ultrageluidtherapie.

Chirurgie

In ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn, bijvoorbeeld bij ernstige duimartrose of bij een ernstige beknelling van de zenuw zoals bij het carpaal tunnel syndroom. Chirurgie kan helpen om de pijn te verlichten en de functionaliteit van de hand te herstellen. Een voorbeeld hiervan is de decompressie van de carpale tunnel om de druk op de zenuw te verminderen.

Alternatieve therapieën

Massage kan soms helpen bij het verlichten van pijn in de handen. Hoewel er nog beperkt wetenschappelijk bewijs is voor de effectiviteit hiervan, geven sommige mensen aan dat ze baat hebben bij deze behandeling. Massage kan helpen bij het ontspannen van de spieren en het verbeteren van de doorbloeding, wat verlichting van pijnklachten kan geven.

Aanpassingen in de leefstijl

Het aanpassen van je leefstijl kan ook een groot verschil maken bij handpijn. Bijvoorbeeld, het verminderen van repetitieve bewegingen die de pijn verergeren, zoals langdurig typen zonder pauze. Daarnaast kan een gezond dieet met voldoende ontstekingsremmende voedingsmiddelen, zoals omega-3 vetzuren, helpen om ontstekingen in het lichaam te verminderen.

Prolotherapie

Prolotherapie is een injectietherapie waarbij een irriterende stof, meestal een suikeroplossing, in het pijnlijke gebied wordt geïnjecteerd. Dit stimuleert de groei van nieuwe ligamenten en pezen en kan helpen bij het verminderen van chronische handpijn, vooral wanneer de pijn het gevolg is van ligamentaire instabiliteit.

Capsaïcine crème

Capsaïcine is een stof die voorkomt in chilipepers en kan worden gebruikt in een crème voor de verlichting van handpijn. Door capsaïcine op de huid aan te brengen, kan het de pijnsignalen blokkeren door de hoeveelheid van de neurotransmitter 'substantie P' te verminderen, die verantwoordelijk is voor het doorgeven van pijnsignalen aan de hersenen. Dit kan effectief zijn bij pijn door aandoeningen zoals artrose.

Lage-intensiteit lasertherapie (LILT)

Lage-intensiteit lasertherapie (ook wel koudlasertherapie genoemd) wordt soms gebruikt voor de behandeling van pijnlijke handen. Het kan helpen bij het verminderen van ontstekingen en het bevorderen van de genezing van weefsels door het stimuleren van celregeneratie. Deze behandeling wordt vaak ingezet bij pijn door peesontstekingen en artritis.

Biofeedback

Biofeedback is een techniek die je leert om bewuste controle over fysiologische functies te krijgen, zoals spierspanning. Door sensoren te gebruiken die verbonden zijn met een monitor, kun je leren de spierspanning te verminderen die handpijn kan veroorzaken. Deze therapie kan nuttig zijn bij stressgerelateerde pijn of pijn door overbelasting.

Zelfzorg bij handpijn

Zelfzorg is een belangrijke eerste stap bij het beheersen van handpijn, vooral bij lichte tot matige klachten. Door middel van enkele eenvoudige maatregelen kun je vaak verlichting vinden en verdere complicaties voorkomen. Hieronder volgen enkele zelfzorgstrategieën die effectief kunnen zijn bij handpijn.

Rust nemen
Een van de belangrijkste manieren om handpijn te verminderen is door rust te nemen. Vermijd activiteiten die de pijn verergeren, zoals repetitieve bewegingen of zwaar tillen. Rust geeft de ontstoken pezen en gewrichten de kans om te herstellen.

IJs en warmte toepassen
Het gebruik van ijs kan helpen om ontstekingen en zwelling te verminderen, vooral in de eerste dagen na het ontstaan van de pijn. Leg een koud kompres (zoals een zak met ijsblokjes gewikkeld in een doek) gedurende 15-20 minuten op de pijnlijke plek. Zodra de acute pijn is afgenomen, kan warmte helpen om stijve spieren en gewrichten te ontspannen. Gebruik een warm kompres of een verwarmingskussen voor 15-20 minuten.

Pijnstillers
Vrij verkrijgbare pijnstillers, zoals paracetamol of niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) zoals ibuprofen, kunnen helpen om de pijn te verminderen. Volg altijd de doseringsaanwijzingen op de verpakking en raadpleeg bij twijfel je huisarts.

Rekoefeningen
Voorzichtig rekken kan helpen om de beweeglijkheid van de hand te behouden en stijfheid te voorkomen. Probeer oefeningen zoals het buigen en strekken van de vingers, polsrotaties en het maken van een vuist om de handen soepel te houden. Doe deze oefeningen regelmatig, maar stop als de pijn verergert.

Spalken of braces
Het dragen van een spalk of brace kan helpen om de hand te stabiliseren en rust te geven aan ontstoken gewrichten of pezen. Dit is vooral nuttig bij aandoeningen zoals het carpaal tunnel syndroom of tendinitis. Een spalk voorkomt bewegingen die de pijn kunnen verergeren en bevordert zo het herstel.

Vermijd overbelasting
Het is belangrijk om activiteiten die veel druk op de handen uitoefenen, zoals zwaar tillen of langdurig typen, zoveel mogelijk te vermijden. Probeer je dagelijkse routine aan te passen om overbelasting te voorkomen. Gebruik bijvoorbeeld ergonomisch gereedschap of hulpmiddelen die de druk op de handen verminderen.

Hand- en polsmassage
Een zachte hand- of polsmassage kan helpen om de doorbloeding te verbeteren en spanning in de spieren te verminderen. Gebruik lichte druk en maak cirkelvormige bewegingen op de pijnlijke plekken. Massage kan ook helpen om de spieren te ontspannen en de pijn te verlichten.

Houd je handen warm
Koude temperaturen kunnen handpijn verergeren, vooral bij mensen met artritis of het fenomeen van Raynaud. Draag handschoenen tijdens koude dagen om je handen warm te houden en pijn te voorkomen.

Gezonde leefstijl
Een gezonde leefstijl draagt bij aan het voorkomen en verminderen van handpijn. Stop met roken, eet een gebalanceerd dieet en zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Roken kan de doorbloeding verminderen, waardoor het herstel trager verloopt. Een gezond dieet kan ontstekingen verminderen en je algemene gezondheid bevorderen.

Wanneer medische hulp inschakelen
Als de pijn aanhoudt of erger wordt ondanks zelfzorgmaatregelen, is het belangrijk om contact op te nemen met je huisarts. Dit geldt ook als je handpijn gepaard gaat met andere symptomen, zoals gevoelloosheid, tintelingen of verlies van kracht.

Prognose van pijnlijke handen

De prognose van pijnlijke handen is sterk afhankelijk van de oorzaak van de pijn, de ernst van de klachten en hoe snel de behandeling wordt gestart. Over het algemeen geldt dat acute handklachten, zoals door overbelasting of lichte verwondingen, een goede prognose hebben als ze tijdig worden behandeld met rust, fysiotherapie en eventuele medicatie. Bij veel mensen verdwijnen de klachten binnen enkele weken tot maanden wanneer de juiste maatregelen worden genomen.

Voor chronische aandoeningen zoals artrose, reumatoïde artritis of het carpaal tunnel syndroom kan de prognose variëren. Hoewel deze aandoeningen vaak niet volledig te genezen zijn, kan de pijn beheersbaar worden gemaakt met een combinatie van medicatie, fysiotherapie en aanpassingen in de leefstijl. De symptomen kunnen bij tijdige en passende behandeling aanzienlijk verminderen, waardoor mensen in staat zijn om hun dagelijkse activiteiten te hervatten met minder ongemak. Het gebruik van spalken, ontstekingsremmende medicijnen en aanpassingen in de ergonomie kan een grote bijdrage leveren aan het verbeteren van de levenskwaliteit.

De prognose is minder gunstig bij onbehandelde of laat herkende handproblemen. Zonder behandeling kunnen pijnlijke handen leiden tot blijvende schade, zoals verlies van spierkracht, gewrichtsvervormingen of zenuwschade. Het is daarom essentieel om vroegtijdig medische hulp in te schakelen bij aanhoudende of verergerende klachten, zodat de juiste diagnose kan worden gesteld en de behandeling kan worden gestart.

Voor sommige mensen, zoals degenen met ernstige reumatoïde artritis, kan chirurgische ingreep noodzakelijk zijn om de symptomen te verminderen en de functie van de hand te herstellen. Hoewel operaties zoals gewrichtsvervangingen of decompressies operatief herstel bieden, kan de revalidatieperiode lang zijn en is het succes afhankelijk van de algehele gezondheidstoestand van de patiënt en de ernst van de schade.

In het geval van werkgerelateerde handklachten is de prognose vaak afhankelijk van aanpassingen op de werkplek. Ergonomische verbeteringen en het nemen van voldoende rustpauzes zijn cruciaal om verdere schade te voorkomen en de klachten te laten afnemen. Studies tonen aan dat vroegtijdige interventie bij werkgerelateerde handpijn leidt tot een betere prognose en een sneller herstel.

Kortom, de vooruitzichten voor pijnlijke handen zijn doorgaans goed wanneer tijdig wordt ingegrepen en een passende behandeling wordt gestart. Voor chronische aandoeningen is het doel vaak niet genezing, maar het beheersbaar maken van de klachten en het behouden van een zo goed mogelijke handfunctie. Een actieve rol van de patiënt in het behandelingsproces, door aanpassingen in leefstijl en werkhouding, kan een belangrijke bijdrage leveren aan het herstel en de kwaliteit van leven.

Complicaties van handpijn

Handpijn kan meer dan alleen ongemak veroorzaken; als de onderliggende oorzaak niet adequaat wordt behandeld, kunnen er serieuze complicaties optreden. Deze complicaties kunnen de functionaliteit van de hand ernstig beperken en een aanzienlijke invloed hebben op de kwaliteit van leven. Hieronder bespreken we enkele mogelijke complicaties van handpijn, aangevuld met cijfers, feiten en voorbeelden.

Chronische pijn
Een van de meest voorkomende complicaties van handpijn is dat de pijn chronisch wordt. Dit betekent dat de pijn langer dan drie maanden aanhoudt, zelfs na behandeling. Chronische handpijn kan resulteren in voortdurende pijnklachten die het dagelijkse functioneren beperken. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 20% van de mensen met handpijn uiteindelijk chronische klachten ontwikkelt. Deze chronische pijn kan leiden tot problemen met slapen, concentratie en uiteindelijk zelfs depressieve gevoelens.

• Jeroen, een timmerman van 45 jaar, ontwikkelde chronische handpijn na een onbehandelde peesontsteking. Door de constante pijn kon hij zijn werkzaamheden niet meer uitvoeren en moest hij uiteindelijk overstappen op minder fysiek belastend werk.

Verminderde mobiliteit en stijfheid
Onbehandelde handpijn kan leiden tot verminderde mobiliteit en stijfheid in de gewrichten van de hand. Dit gebeurt vaak als gevolg van ontstekingen in de gewrichten, zoals bij reumatoïde artritis of artrose. Verminderde mobiliteit kan dagelijkse activiteiten zoals schrijven, het vastpakken van voorwerpen en persoonlijke verzorging aanzienlijk bemoeilijken. Ongeveer 30-40% van de mensen met artrose in de hand ervaart een significante afname van de beweeglijkheid.

Spierzwakte en verlies van spiermassa
Langdurige handpijn kan ertoe leiden dat de spieren in de hand en pols verzwakken door verminderd gebruik. Dit staat bekend als spieratrofie. Spierzwakte kan het moeilijk maken om eenvoudige handelingen uit te voeren, zoals het openen van een pot of het dragen van boodschappen. Bij mensen met het carpaal tunnel syndroom wordt in ongeveer 10-15% van de gevallen verlies van kracht in de duimspieren gerapporteerd, vooral als de aandoening niet tijdig wordt behandeld.

• Sophie, een secretaresse, merkte dat ze steeds minder kracht in haar duim had door het carpaal tunnel syndroom. Ze had moeite met typen en het optillen van zelfs lichte voorwerpen, waardoor ze uiteindelijk medische hulp moest zoeken.

Gewrichtsvervormingen
Bij chronische ontstekingsaandoeningen zoals reumatoïde artritis kan langdurige ontsteking leiden tot gewrichtsvervormingen. Dit komt doordat de ontsteking het kraakbeen en de botten aantast, waardoor de gewrichten hun normale vorm verliezen. Ongeveer 50% van de mensen met onbehandelde reumatoïde artritis ontwikkelt na verloop van tijd gewrichtsvervormingen, die permanent kunnen zijn en ernstige functionele beperkingen kunnen veroorzaken.

Zenuwbeschadiging
Bij aandoeningen zoals het carpaal tunnel syndroom kan de zenuw die door de pols loopt (de nervus medianus) langdurig onder druk staan. Als deze druk niet tijdig wordt verlicht, kan er blijvende zenuwbeschadiging ontstaan. Dit kan leiden tot blijvende gevoelloosheid, tintelingen of zelfs verlies van motorische functie in de hand. Ongeveer 10% van de patiënten met onbehandeld carpaal tunnel syndroom loopt het risico op blijvende zenuwbeschadiging.

Functionele beperkingen en arbeidsongeschiktheid
Handpijn kan, vooral als deze chronisch wordt, leiden tot ernstige functionele beperkingen. Mensen kunnen moeite krijgen met het uitvoeren van hun dagelijkse taken, zoals koken, schrijven of aankleden. In ernstige gevallen kan dit zelfs leiden tot arbeidsongeschiktheid, vooral in beroepen waarbij de handen intensief worden gebruikt. Uit statistieken blijkt dat ongeveer 15% van de mensen met chronische handpijn zich genoodzaakt ziet om hun werk aan te passen of te stoppen vanwege hun klachten.

• Pieter, een 52-jarige violist, moest zijn muzikale carrière opgeven nadat hij door chronische handpijn en stijfheid niet meer in staat was om goed viool te spelen. De impact van de pijn op zijn werk leidde uiteindelijk tot vroegtijdige pensionering.

Psychosociale impact
Chronische handpijn kan ook een aanzienlijke psychosociale impact hebben. Mensen die voortdurend pijn ervaren, kunnen gevoelens van frustratie, angst en depressie ontwikkelen. Deze emotionele belasting kan de pijnervaring verergeren, wat leidt tot een vicieuze cirkel van pijn en psychisch ongemak. Studies tonen aan dat ongeveer 25% van de mensen met chronische handpijn ook psychische klachten ontwikkelt, zoals depressie of angststoornissen.

Preventie van handpijn

Het voorkomen van handpijn is vaak gemakkelijker dan het behandelen ervan, vooral als we ons bewust zijn van risicofactoren en onze gewoontes aanpassen om onze handen gezond te houden. Hieronder volgen enkele belangrijke strategieën voor preventie, ondersteund door praktische voorbeelden, tips, en cijfers.

Vermijd overbelasting
Overbelasting is een van de meest voorkomende oorzaken van handpijn. Door onze handen voldoende rust te geven en repetitieve bewegingen te verminderen, kan het risico op overbelasting worden beperkt.

Tip: Stel een timer in om jezelf eraan te herinneren elke 30 minuten een korte pauze te nemen tijdens werkzaamheden zoals typen of gebruik van gereedschap. Studies tonen aan dat regelmatig pauzeren het risico op overbelasting met ongeveer 50% kan verminderen.

• Anna werkt als data-analist en typt lange dagen achter elkaar. Door bewust korte pauzes te nemen en rekoefeningen te doen, heeft ze haar handklachten aanzienlijk verminderd.

Zorg voor een ergonomische werkplek
Een goede werkhouding kan helpen om handpijn te voorkomen. Ergonomische aanpassingen van de werkplek kunnen de belasting op handen, polsen en armen verminderen.

Tips voor een ergonomische werkplek:

• Zorg ervoor dat je polsen neutraal zijn tijdens het typen, niet gebogen omhoog of omlaag.
• Gebruik een polssteun of ergonomisch toetsenbord om de druk op de polsen te verminderen.
• Zet je beeldscherm op ooghoogte, zodat je handen ontspannen kunnen blijven.

Cijfer: Uit onderzoek blijkt dat ergonomische aanpassingen op de werkplek het risico op werkgerelateerde handklachten met 30-40% kunnen verminderen.

Doe regelmatig hand- en polsoefeningen Regelmatige hand- en polsoefeningen kunnen helpen om de spieren te versterken en de flexibiliteit van de gewrichten te behouden. Dit kan het risico op blessures en pijn aanzienlijk verlagelaat

Lees verder

• Pijn in handpalm: oorzaken en symptomen pijnlijke handpalmen
• Pijn in de pols: oorzaken en symptomen van pijnlijke pols
• Pijn in vinger of pijnlijke vingers: oorzaken van vingerpijn
• Stramme, pijnlijke handen: oorzaken van stijve, stramme hand
• Geen kracht in handen: oorzaken van krachtverlies in handen