Ziekte van Dupuytren: symptomen en (nieuwe) behandeling

Ziekte van Dupuytren, ook vaak aangeduid als 'koetsiersziekte', wordt gekenmerkt door goedaardige bindweefselvermeerdering en bindweefselverhardingen (of -verdikkingen) in handpalm en vingers, wat uiteindelijk leidt tot verkromming van de vingers (zie foto). De verharding treedt meestal op in de ringvinger en pink, maar ook de andere vingers en de duim kunnen getroffen worden. De aandoening kan in beide handen voorkomen. Er zijn diverse behandelingsopties beschikbaar voor deze handaandoening. Middels een operatieve ingreep kan deze buigstand van de vingers worden gecorrigeerd. De arts kan ook collagenase (een enzym) in het verdikte weefsel injecteren, zodat dit afbreekt.

• Wat is de ziekte van Dupuytren?
• Bindweefselverhardingen
• Klauwhanden
• Naar wie is de ziekte vernoemd?
• Wat is de oorzaak?
• Onbekende oorzaak
• Andere aandoeningen
• Hoe vaak komt het voor?
• Symptomen van de ziekte van Dupuytren
• Knobbeltjes en strengen in handpalm
• Functieverlies
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van de ziekte van Dupuytren
• Percutane naaldfasciotomie (PNF)
• Selectieve fasciëctomie
• Injectie met collagenase
• Complicaties
• Prognose
• Preventie

Wat is de ziekte van Dupuytren?

Bindweefselverhardingen

De medische benaming van de ziekte van Dupuytren is 'fibromatosis facialis palmaris'. De ziekte van Dupuytren is een aandoening waarbij door vermeerdering van bindweefsel onder de huid strengen en knobbels ontstaan, die in de hele handpalm en in alle vingers kunnen voorkomen. Deze bindweefselverhardingen leiden tot kromstand van de vinger. Dit komt doordat deze strengen samentrekken.

Klauwhanden

Op de plekken waar het verdikte bindweefsel zich bevindt, zijn een soort knobbels of strengen in of onder de huid te voelen. Deze strengen moeten niet aangezien worden voor pezen. Het overtollige bindweefsel verschrompelt op den duur, wat aanleiding kan geven tot vingers die je niet langer kunt strekken. Dit beeld wordt 'klauwhanden' genoemd. Het is een zeer vervelende aandoeningen die in verregaande mate kan interfereren met het dagelijkse leven.

Naar wie is de ziekte vernoemd?

De aandoening werd vernoemd naar de Franse chirurg Guillaume Dupuytren in 1831.

Wat is de oorzaak?

Onbekende oorzaak

De oorzaak van de ziekte van Dupuytren is anno 2024 nog steeds niet bekend. Wel is bekende dat de aandoening een genetische component heeft en in bepaalde families vaker voorkomt. Voorts wordt het geassocieerd met omgevingsfactoren, zoals roken en overmatig alcoholgebruik, maar ook andere ziektes (diabetes en epilepsie) en een eerder handtrauma kunnen de ziekte triggeren.

Andere aandoeningen

De ziekte van Dupuytren wordt ook wel in verband gebracht met de ziekte van Peyronie, een abnormale afwijking in de vorm van het mannelijke lid, waardoor die in een hoek afbuigt tijdens een erectiele toestand. Het blijkt dat ongeveer 10% van de patiënten die lijden aan de ziekte van Peyronie, ook de contractie van Dupuytren hebben. Er kan tevens een relatie zijn met andere fibromateuze aanndoeningen, zoals knuckle pads en keratoderma palmoplantaris.

Hoe vaak komt het voor?

In Nederland komt de ziekte van Dupuytren bij ongeveer 40 van de 1.000 inwoners voor. Het wordt maar liefst acht keer vaker gezien bij mannen dan bij vrouwen.

Symptomen van de ziekte van Dupuytren

Knobbeltjes en strengen in handpalm

De ziekte van Dupuytren manifesteert zich vaak vrij onschuldig met een knobbeltje, lichte verharding of juist een intrekking van de huid in de handpalm, waarbij er geen sprake is van pijn en ontstekingsverschijnselen. Deze knobbeltjes breiden zich daarna uit, waarbij ze onderhuidse, niet-elastische strengen vormen. Soms kan een streng zich al binnen een aantal maanden vormen, maar het kan ook jaren duren vooraleer er strengen ontstaan. Als je je vingers strekt, voel je de onderhuidse streng trekken.

Functieverlies

Veelal zijn de pink en ringvinger het eerst aangedaan, maar de andere vingers en de duim kunnen (op den duur) ook meedoen. Uiteindelijk trekken de onelastische strengen je vingers krom, wat functieverlies met zich meebrengt en waarbij er belemmeringen gaan optreden bij alledaagse activiteiten, zoals bij het aan- en uitkleden, het handen wassen, het handschoenen dragen en het in de zakken steken van je handen. Naarmate de ziekte voortschrijdt, wordt het steeds moeilijker om kleine voorwerpen te pakken. Ook slaag je er niet meer in om je hand plat op de tafel te leggen. In rust heb je normaal gesproken geen pijn aan de strengen. Bij gebruik van de aangedane hand kunnen de strengen en knobbeltjes evenwel pijnklachten geven.

Onderzoek en diagnose

In de meeste gevallen kan een arts de ziekte van Dupuytren diagnosticeren door goed je handen te onderzoeken (kijken, vergelijken en voelen). Andere onderzoeken zijn zelden nodig. De arts zal je handen met elkaar vergelijken en controleren op onderhuidse knobbeltjes en niet-elastische strengen en bekijken of er sprake is van functieverlies. De arts kan ook controleren oof je je hand plat op een tafel of ander plat oppervlak kan leggen. Als je niet in staat bent om je vingers volledig plat te leggen, wijst dat op de ziekte van Dupuytren.

Behandeling van de ziekte van Dupuytren

Een streng moet behandeld worden zodra je de hand niet meer plat op tafel kunt leggen en je last hebt van functieverlies. Bij de behandeling wordt getracht de hand zo lang mogelijk functioneel te houden en een irreversibele kromstand van de vingergewrichten te voorkomen. Wel blijft er altijd een aanzienlijk risico dat de ziekte zal terugkomen, waarbij dan opnieuw een ingreep nodig is. Afhankelijk van de kromstand zijn er drie soorten behandelmogelijkheden:

Percutane naaldfasciotomie (PNF)

Met behulp van een naaldje wordt de streng op meerdere plekken in de handpalm doorgesneden, waarna je de vinger kan weer geheel of gedeeltelijk kunt strekken. Bij deze ingreep wordt geen weefsel verwijderd en het is een tijdelijke oplossing om een operatie uit te stellen. Deze behandelmethode is alleen een optie wanneer er een streng in de handpalm loopt die je vinger kromtrekt. Bij knobbels of bij strengen op de vinger zelf, zal niet gekozen worden voor deze behandeling vanwege het risico op zenuw- en bloedvatletsel.

Selectieve fasciëctomie

Bij deze klassieke operatie wordt de huid ingesneden en opgelicht, waarna de chirurg het onderliggende aangetaste weefsel zo veel mogelijk wegnemen. Het gevolg is dat de vinger kan worden gestrekt. Daarna wordt de huid (met hechtingen) gesloten.

Injectie met collagenase

Deze (nieuwe en nog experimentele) behandeling geschiedt met injecties met collagenase, dat is een enzym dat collageen oplost.

Complicaties

Iedere operatie kent mogelijke complicaties, waaronder een kans op een nabloeding, infecties en wondgenezingsstoornissen. Ook kan er schade optreden aan zenuwtakjes in de vinger. Dit kan zorgen voor gevoelsverlies van de vingertop. Deze complicaties treden echter zelden op.

Prognose

Bij deze aandoening is er een sterk genetische component aanwezig, wat betekent dat de aandoening kan terugkomen na de ingreep, of in dezelfde hand en/of aan de andere hand. Uit de literatuur blijkt dat ongeveer 80 procent van de patiënten weer klachten van de dupuytren krijgt.

Preventie

De Ziekte van Dupuytren kan een flinke impact hebben op je dagelijkse leven. Gelukkig zijn er manieren om het risico te verkleinen of de progressie te vertragen. Hier zijn de beste preventietips:

• Blijf je handen bewegen: Regelmatig strekken en bewegen van je handen en vingers helpt het bindweefsel soepel te houden. Doe dagelijks simpele handoefeningen zoals het maken van een vuist en het strekken van je vingers.
• Vermijd overmatige handbelasting: Werk je veel met je handen (zoals knijpen, tillen of zwaar gereedschap gebruiken)? Neem dan regelmatig pauzes om overbelasting van de pezen en het bindweefsel te voorkomen.
• Ken je genetische achtergrond: Als Dupuytren in de familie voorkomt, is het verstandig extra alert te zijn. Houd je handen goed in de gaten en begin vroeg met preventieve oefeningen.
• Matig alcoholgebruik: Overmatig alcoholgebruik kan bijdragen aan het ontstaan van Dupuytren. Beperk je alcoholinname om je handen gezond te houden.
• Stoppen met roken: Roken vermindert de doorbloeding, wat de gezondheid van het bindweefsel in gevaar brengt. Stoppen met roken geeft je handen meer kans om soepel en gezond te blijven.
• Houd je gewrichten warm: Koude temperaturen kunnen stijfheid in de hand verergeren. Draag handschoenen bij koud weer en houd je handen warm om de soepelheid te bevorderen.
• Eet gezond voor sterk bindweefsel: Voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamines en antioxidanten, zoals groenten en fruit, kunnen helpen om het bindweefsel gezond te houden. Vitamine C speelt een belangrijke rol in de collageenproductie!
• Handmassages: Een regelmatige handmassage stimuleert de doorbloeding en helpt het bindweefsel soepel te blijven. Trakteer jezelf op een ontspannende massage.
• Hydrateer: Voldoende water drinken helpt om het bindweefsel elastisch te houden en vermindert de kans op verharding.
• Raadpleeg een specialist: Ervaar je symptomen zoals knobbels of stijfheid in je hand? Wacht niet te lang en overleg met een specialist. Vroegtijdige actie kan veel problemen voorkomen.

Lees verder

• Pijn in de handen of pijnlijke hand: oorzaken van handpijn
• Tintelende duim, wijsvinger of middelvinger: zenuwbeknelling
• Pijn in de pols: oorzaken en symptomen van pijnlijke pols
• Ziekte van Peyronie: symptomen, oorzaak en behandeling
• Knuckle pads: zwellingen van de vingers - behandeling