Ziekte van Peyronie: symptomen, oorzaak en behandeling

De ziekte van Peyronie symptomen bestaan uit een abnormale afwijking in de vorm van de penis, waardoor die in een hoek afbuigt tijdens een erectie. De afbuiging wordt veroorzaakt door de vorming van littekenweefsel in de wand van de zwellichamen van de penis. De kromming kan dusdanig sterk zijn, dat geslachtsgemeenschap moeilijk en pijnlijk is en in sommige gevallen zelfs niet eens meer mogelijk is. Het is niet precies duidelijk wat de oorzaak is van deze aandoening. Onderzoekers vermoeden dat het zich kan ontwikkelen na een trauma, zoals slaan of buigen. Kleine beschadigingen kan de vorming van littekenweefsel tot gevolg hebben waardoor de penis krom komt te staan als hij stijf is. Het letsel kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden tijdens de geslachtsgemeenschap als de penis overstrekt raakt. De diagnose 'ziekte van Peyronie' wordt vaak op basis van een lichamelijk onderzoek gesteld. In ernstige gevallen kan een operatie uitkomst bieden.

• Wat is de ziekte van Peyronie?
• Kromstand van de penis
• Goedaardig
• Verschijnselen
• Oorzaak van de ziekte van Peyronie
• Niet volledig duidelijk
• Soms geleidelijk
• Risicofactoren
• Letsel
• Dupuytren
• Genetische aanleg
• Aderverkalking
• Ziekte van Peyronie symptomen
• Plotseling of geleidelijk
• Mild tot ernstig
• Verloop
• Complicaties
• Hoe vaak komt het voor?
• Onderzoek en diagnose
• Ziekte van Peyronie behandeling
• Afwachtend beleid
• Geneesmiddel
• Vitamine E
• Rekoefeningen
• ESWT-behandeling
• Chirurgische ingreep
• Prognose
• Preventie

Wat is de ziekte van Peyronie?

Kromstand van de penis

De aandoening is genoemd naar een Franse chirurg, François de la Peyronie, die de ziekte van Peyronie voor het eerst beschreef in 1743. De ziekte van Peyronie, ook wel induratio penis plastica genoemd, wordt gekenmerkt door een abnormale afwijking aan de vorm van de penis waardoor die wanneer hij stijf is, in een hoek afbuigt. Dit komt doordat littekenweefsel (plaque) zich vormt in de wand van de zwellichamen van de penis.

Goedaardig

De verdikking zelf is goedaardig. Er is geen sprake van een tumor of kanker. De aandoening is niet besmettelijk en het wordt niet veroorzaakt door een seksueel overdraagbare aandoening (SOA). De normale, lichte kromming van de penis valt hier niet onder.

Verschijnselen

De symptomen die optreden bij de ziekte van Peyronie zijn:

• kromming van de stijve penis in horizontale of verticale richting of een verkorting van de penis wanneer deze stijf is;
• pijn in de penis tijdens de erectie;
• een verdikking in de wand van de penis, dat aanvoelt als een harde knobbel of bobbel als de penis slap is;
• (mogelijk) erectiestoornissen.

Oorzaak van de ziekte van Peyronie

Niet volledig duidelijk

De oorzaak van de ziekte van Peyronie wordt anno 2024 niet volledig begrepen, maar een aantal factoren lijken van invloed te zijn op de ontwikkeling ervan. Er ontstaat vezelig littekenweefsel (plaque) in de diepe weefsels van de penis. Men vermoedt dat terugkerend letsel aan de penis hieraan bijdraagt. Zo zou de penis bijvoorbeeld beschadigd kunnen raken tijdens seks, een sportieve activiteit of als gevolg van een ongeval. De meeste mannen kunnen zich echter niet een specifiek trauma aan de penis voor de geest halen. Tijdens het genezingsproces ontstaat er littekenweefsel, wat kan leiden tot een knobbel die je kunt voelen in penis of een kromming van de penis. Bij de ziekte van Peyronie zal bij een erectie het gebied met het littekenweefsel niet meerekken en de penis raakt daardoor in een kromstand wat mogelijk zelfs pijnlijk is.

Soms geleidelijk

Bij sommige mannen komt de ziekte van Peyronie geleidelijk opzetten en lijkt het niet gerelateerd te zijn aan een verwonding of trauma. Onderzoek zal moeten uitwijzen of de ziekte van Peyronie kan worden geassocieerd aan een erfelijke eigenschap of bepaalde gezondheidsproblemen.

Risicofactoren

Letsel

Letsel aan de penis wordt aangewezen als een risicofactor.

Dupuytren

De ziekte van Peyronie wordt ook wel in verband gebracht met de contractuur van Dupuytren (contractura palmaris), een gelijkaardig probleem die een vervorming van de handpalm veroorzaakt en de ziekte van Lederhausen, waarbij er bindweefsel gevormd wordt in de voetzolen. Het blijkt dat ongeveer 10% van de patiënten die lijden aan de ziekte van Peyronie, ook de contractie van Dupuytren hebben.

Genetische aanleg

De ziekte van Peyronie komt in sommige families meer voor, hetgeen genetische kwetsbaarheid doet vermoeden.

Aderverkalking

Atherosclerose (aderverkalking) wordt in 30% van de gevallen aangetroffen. Aderverkalking kan leiden tot ontstekingen van de vaatwand en littekenvorming.

Ziekte van Peyronie symptomen

Plotseling of geleidelijk

De symptomen kunnen plotseling verschijnen of zich geleidelijk ontwikkelen. De meest voorkomende symptomen zijn:

• Vorming van littekenweefsel (plaques), dat voelbaar is onder de huid van de penis als platte knobbeltjes of een band van hard weefsel.
• Kromstand van de penis: de penis kan naar boven, naar onderen of naar links of naar rechts krommen. In sommige gevallen kan de stijve penis vernauwen of een zandloperverschijning hebben, met een strakke, smalle band rond de aangedane plek.
• Erectieproblemen: de ziekte van Peyronie kan leiden tot problemen met het krijgen of behouden van een erectie.
• Verkorting van de penis: de penis kan korter zijn als gevolg van de ziekte van Peyronie.
• Pijn en ongemak: je kan pijn ervaren in de penis (penispijn), met of zonder een erectie.

Mild tot ernstig

Gevallen van de ziekte van Peyronie variëren van mild tot ernstig. De symptomen kunnen zich langzaam ontwikkelen of plotseling ontstaan. De kromming bij de ziekte van Peyronie kan geleidelijk verergeren. Op een gegeven moment stabiliseert het bij de meeste mannen. In ernstige gevallen ontstaat er pijn bij de geslachtsgemeenschap en de kromstand bemoeilijkt de geslachtsgemeenschap of maakt het zelfs onmogelijk. Het emotionele welzijn van de patiënt kan door deze aandoening ernstig verstoord raken en zijn gevoel van eigenwaarde danig aantasten. De lichamelijke, seksuele en emotionele problemen hebben hun weerslag op de relatie.

Verloop

Bij de meeste mannen wordt de pijn tijdens een erectie binnen een tot twee jaar minder, maar het littekenweefsel en de kromming blijven vaak bestaan. Sporadisch komt het voor dat zowel de kromming als de pijn die worden geassocieerd met de ziekte van Peyronie, verbeteren zonder behandeling. Genezing komt echter relatief weinig voor.

Complicaties

In sommige gevallen treden er erectiestoornissen op (impotentie). Ook komt het voor dat een man met de ziekte van Peyronie niet in staat is om geslachtsgemeenschap te hebben. Angst of stress over de seksuele prestaties of schaamte over het uiterlijk van je penis, komen ook voor. De seksuele relatie met je partner kan eronder komen te lijden. Een andere mogelijke complicatie is moeite om een kind te verwekken, omdat de geslachtsgemeenschap moeilijk of onmogelijk is.

Hoe vaak komt het voor?

De ziekte van Peyronie komt voor bij ongeveer 1-3% van de mannen voor. Het komt het meest voor bij mannen tussen 45 en 60 jaar, maar het komt ook voor bij jongere en oudere mannen. Men vermoedt dat de prevalantie hoger is omdat veel mensen uit schaamte niet naar de huisarts gaan, zeker als het gaat om milde symptomen.

Onderzoek en diagnose

De diagnose wordt gesteld naar aanleiding van lichamelijk onderzoek. Een lichamelijk onderzoek is vaak voldoende om de aanwezigheid van littekenweefsel in de penis te identificeren. De ernst van de verkromming wordt vastgelegd op foto's. In zeldzame gevallen moeten andere aandoeningen die soortgelijke symptomen veroorzaken, worden uitgesloten. Soms is een echografie zinvol. Echografie is de meest gebruikte test voor penisafwijkingen. Het kan de aanwezigheid van littekenweefsel, de bloedstroom naar de penis en andere afwijkingen in beeld brengen.

Ziekte van Peyronie behandeling

Bij 7-29% van de mannen met de ziekte van Peyronie treedt spontane verbetering van de kromstand op. De pijn tijdens een erectie verdwijnt bij vrijwel alle mannen, alhoewel dit 12 tot 18 maanden kan duren.

Afwachtend beleid

De arts kan een wait-and-see aanpak voorstaan wanneer de kromming van de penis niet ernstig is en naar verwachting niet verder zal verslechteren, of wanneer je nog steeds seks kunt hebben zonder pijn (of in milde mate). Een afwachtend beleid kan ook worden ingezet bij een goede erectiele functie. Als de symptomen ernstig zijn of verslechteren na verloop van tijd, kan de arts medicijnen of een operatie aanbevelen.

Geneesmiddel

Er bestaan geen medicijnen die de ziekte van Peyronie genezen. Wel zijn er medicijnen die vermindering van plaquevorming en pijn geven, alsmede de kromming van de penis in enige mate verminderen, zoals corticosteroïdinjecties. De meeste van deze behandelingen leiden echter niet tot overtuigend succes.

Het ontstekingsproces kan bijvoorbeeld stilgelegd worden door middel van iontoforese oftewel EMDA (Electro Motive Drug Administration). Door middel van elektrische stroom wordt er medicatie toegediend op de zieke plek (plaque) door een plastieken koepeltje (cup) te vullen met de actieve bestanddelen. Er wordt vaak gebruikgemaakt van Dexamethasone (een corticoïd) en Verapamil (calciumblocker).

Vitamine E

Het slikken van vitamine E kan volgens Radboud UMC soms een tijdje helpen, maar het werkt nooit lang.

Rekoefeningen

Er zijn voorzichtige positieve resultaten van rekoefeningen. Zo is er een medisch strekapparaat wat rek-en-strekoefeningen doet met de penis. Dit is vaak onprettig en dient gedurende een lange periode dagelijks gedaan te worden.

ESWT-behandeling

De arts kan ook een behandeling met schokgolven voorstellen. Middels de Extra Corporele Shockwave Therapie (ESWT) wordt behulp van schokgolven het verhardingsproces getracht stil te leggen. Er zijn meestal meerdere sessies nodig. Wanneer het ziekteproces stil ligt, zullen de pijnklachten in principe verdwijnen.

Chirurgische ingreep

Indien de kromstand van de penis van dien aard is dat geslachtsgemeenschap pijnlijk of zelfs onmogelijk is geworden, kan een chirurgische correctie van de penis uitkomst bieden. De meeste vormen van chirurgie leiden tot positieve resultaten. Toch zijn er nadelen en risico's verbonden aan een operatie. Je kunt een kleinere penis hebben na de operatie. Ook is het mogelijk dat er voelbare of pijnlijke 'knoopjes' van littekenweefsel ontstaan. Daarnaast is verslechtering van erecties mogelijk, evenals een verminderd gevoel van orgasme.

Prognose

De ziekte van Peyronie gaat zelden vanzelf over. Vaak blijft de aandoening ongewijzigd of verergert deze. Vroegtijdige behandeling kort na het ontwikkelen van de klachten kan voorkomen dat deze erger wordt en het kan zelfs tot verbetering leiden.

Preventie

Aangezien anno 2024 niet precies duidelijk is waardoor het littekenweefsel wordt veroorzaakt wat ten grondslag ligt aan de ziekte van Peyronie, kunnen er geen duidelijk adviezen gegeven worden om deze ziekte te voorkomen. Het lijkt in ieder geval belangrijk om letsel aan de penis te voorkomen. Ook is het zinvol om atherosclerose te voorkomen:

• rook niet of stop met roken
• eet gezond, gevarieerd en niet te vet en te zout
• houd je cholesterolgehalte op een gezond niveau
• beweeg regelmatig, dagelijks minstens een half uur
• zorg voor voldoende ontspanning en voorkom overmatige of aanhoudende stress
• val af bij overgewicht en blijf op een gezond gewicht