Ziekte van Peyronie: symptomen, oorzaak en behandeling

De ziekte van Peyronie symptomen bestaan uit een abnormale afwijking in de vorm van de penis, waardoor die in een hoek afbuigt tijdens een erectie. De afbuiging wordt veroorzaakt door de vorming van littekenweefsel in de wand van de zwellichamen van de penis. De kromming kan dusdanig sterk zijn, dat geslachtsgemeenschap moeilijk en pijnlijk is en in sommige gevallen zelfs niet eens meer mogelijk is. Het is niet precies duidelijk wat de oorzaak is van deze aandoening. Onderzoekers vermoeden dat het zich kan ontwikkelen na een trauma, zoals slaan of buigen. Kleine beschadigingen kan de vorming van littekenweefsel tot gevolg hebben waardoor de penis krom komt te staan als hij stijf is. Het letsel kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden tijdens de geslachtsgemeenschap als de penis overstrekt raakt. De diagnose 'ziekte van Peyronie' wordt vaak op basis van een lichamelijk onderzoek gesteld. In ernstige gevallen kan een operatie uitkomst bieden.

• Wat is de ziekte van Peyronie?
• Kromstand van de penis
• Goedaardig
• Verschijnselen
• Naamgeving
• Hoe vaak komt de ziekte van Peyronie voor?
• Oorzaak van de ziekte van Peyronie
• Niet volledig duidelijk, maar wel verhelderend
• Soms uit het niets
• Risicofactoren
• Letsel
• Dupuytren
• Genetische aanleg
• Aderverkalking
• Symptomen van de ziekte van Peyronie
• Plotseling of geleidelijk
• Mild tot ernstig
• Verloop
• Onderzoek en diagnose
• Ziekte van Peyronie behandeling
• Afwachtend beleid
• Geneesmiddel
• Vitamine E
• Rekoefeningen
• ESWT-behandeling
• Chirurgische ingreep
• Zelfzorg en praktische tips
• Blijf in beweging, maar vermijd overbelasting
• Kies voor gezonde voeding
• Stop met roken en beperk alcohol
• Ondersteun met supplementen
• Leer je erecties te ondersteunen
• Innovatieve oplossingen: tractie- en vacuümapparaten
• Let op je houding tijdens seks
• Probeer stress te verminderen
• Gebruik warmte- en massagetherapie
• Zoek een lotgenotencommunity
• Houd contact met een arts
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Wat is de ziekte van Peyronie?

Oké, stel je voor: Martijn, een energieke veertiger die altijd in is voor een grap, merkt ineens dat er "iets" niet helemaal pluis is. Tijdens een intiem moment voelt hij een verdikking aan zijn penis, en wat hem nog meer stoort: bij een erectie buigt zijn penis opeens in een rare hoek. "Gaat dit vanzelf weg, of moet ik er iets mee?" vraagt hij zich af, terwijl hij zich steeds ongemakkelijker voelt. Na weken twijfelen – en wat gegoogle, uiteraard – besluit hij toch naar de huisarts te gaan. Daar krijgt hij te horen dat hij waarschijnlijk de ziekte van Peyronie heeft. Martijn voelt zich eerst ongemakkelijk, maar is ook opgelucht dat hij niet de enige is. "Dat wist ik niet," zegt hij tegen de arts, "maar wat nu?" En daar begint zijn zoektocht naar oplossingen.

Kromstand van de penis

De aandoening is genoemd naar een Franse chirurg, François de la Peyronie, die de ziekte van Peyronie voor het eerst beschreef in 1743. De ziekte van Peyronie, ook wel induratio penis plastica genoemd, wordt gekenmerkt door een abnormale afwijking aan de vorm van de penis waardoor die wanneer hij stijf is, in een hoek afbuigt. Dit komt doordat littekenweefsel (plaque) zich vormt in de wand van de zwellichamen van de penis.

Goedaardig

De verdikking zelf is goedaardig. Er is geen sprake van een tumor of kanker. De aandoening is niet besmettelijk en het wordt niet veroorzaakt door een seksueel overdraagbare aandoening (SOA). De normale, lichte kromming van de penis valt hier niet onder.

Verschijnselen

De symptomen die optreden bij de ziekte van Peyronie zijn:

• kromming van de stijve penis in horizontale of verticale richting of een verkorting van de penis wanneer deze stijf is;
• pijn in de penis tijdens de erectie;
• een verdikking in de wand van de penis, dat aanvoelt als een harde knobbel of bobbel als de penis slap is;
• (mogelijk) erectiestoornissen.

Naamgeving

De ziekte van Peyronie is genoemd naar François Gigot de La Peyronie, een Franse chirurg die de aandoening in de 18e eeuw als eerste beschreef. Deze meneer De La Peyronie was de lijfchirurg van niemand minder dan koning Lodewijk XV. Hij schreef in 1743 over mannen met een "harde knobbel" in de penis die leidde tot kromstand en erectieproblemen.

Hoe vaak komt de ziekte van Peyronie voor?

Het is geen onderwerp waar je makkelijk over begint tijdens een verjaardag, maar de cijfers liegen er niet om: tussen de 3 en 9% van de volwassen mannen wereldwijd heeft te maken met de ziekte van Peyronie. Stel je een voetbalstadion voor, volgepakt met mannen. Nou, minstens een paar rijen daarvan kampen met dit probleem – vaak in stilte. In Nederland schatten experts dat dit percentage hetzelfde is. Toch is er opvallend weinig specifiek onderzoek naar gedaan. In de tropische sferen van de Nederlandse overzeese gebieden, zoals Aruba en Curaçao, blijft het ook een beetje gissen. Wellicht spelen daar levensstijl en andere risicofactoren een rol, maar harde cijfers ontbreken.

Mannen versus vrouwen: een uitgesproken mannenzaak
Laten we eerlijk zijn, Peyronie is een mannenkwaal. En dat komt simpelweg doordat de aandoening zich ontwikkelt in de penis. Vrouwen hebben geen vergelijkbare aandoening, punt. Het is dus echt een probleem dat mannen moeten tackelen.

Kinderen of volwassenen: wanneer slaat het toe?
Bij kinderen? No way. Peyronie laat zich pas zien bij volwassenen, meestal ergens tussen de 40 en 70 jaar. Maar het kan ook eerder toeslaan. Neem Lars, een fitte dertiger die na een enthousiast vrijpartijtje een kleine knik in de zaak ontdekte. "Ik dacht dat het vanzelf wel over zou gaan," vertelde hij. Maar dat deed het niet. Jonge mannen met risicofactoren, zoals letsel of een erfelijke aanleg, kunnen de aandoening ook krijgen. Dus als je jong bent, ben je niet per se uit de gevarenzone.

Heeft klimaat er iets mee te maken?
Niet direct, maar het blijft interessant om te zien hoe levensstijl – vaak bepaald door je omgeving – een rol kan spelen. In zonnige oorden waar mensen meer sporten of fysiek actief zijn, zou de kans op kleine, onopgemerkte letsels aan de penis groter kunnen zijn. Tegelijkertijd zie je in koudere klimaten dat aandoeningen zoals diabetes, een bekende risicofactor, vaker voorkomen. Klimaat zelf is dus geen boosdoener, maar het kan indirect toch een verschil maken.

Nederland, België en verder
In Nederland en België zit het percentage mannen met Peyronie netjes binnen de wereldwijde cijfers. Maar als je over de grens kijkt, zie je soms opvallende verschillen. In de VS ligt het percentage hoger – misschien omdat mannen daar sneller medische hulp zoeken. In Aziatische landen lijken de cijfers juist lager, maar dat kan ook te maken hebben met een cultuur waarin minder openlijk over seksuele problemen wordt gesproken.

Genetica: zit het in je bloed?
Ja, als je vader of broer Peyronie heeft, is de kans groter dat jij het ook krijgt. Genetica lijkt een stevige rol te spelen. Onderzoekers vermoeden dat sommige mannen simpelweg gevoeliger zijn voor littekenvorming. Of je nu een klein ongelukje hebt of niet, je lichaam reageert nét wat anders. Het is alsof het risico in je DNA geprogrammeerd staat.

Andere risicofactoren: het draait niet alleen om genen
Naast genetica spelen er nog andere dingen mee. Denk aan aandoeningen zoals diabetes of de ziekte van Dupuytren, waarbij je vingers krom trekken door bindweefselproblemen. Ook roken, overmatig drinken en een hoge bloeddruk staan op de lijst van risicofactoren. Zelfs testosteronspiegels kunnen een rol spelen.

De ziekte van Peyronie wereldwijd: een verborgen realiteit
Als je de wereldkaart bekijkt, zie je een interessante variatie. In Westerse landen zoals Nederland en België is de aandoening relatief goed gedocumenteerd. Maar in andere delen van de wereld blijft het vaak onzichtbaar. Het taboe rond seksuele gezondheid is in sommige culturen nog steeds enorm. In Nederland hebben mannen gelukkig makkelijker toegang tot zorg en informatie, wat een groot verschil kan maken.

Dus, wat nu?
Als je dit leest en denkt: "Hé, dit klinkt herkenbaar," weet dan dat je niet alleen bent. De ziekte van Peyronie is verre van zeldzaam en treft mannen van alle leeftijden, culturen en achtergronden. En nee, je hoeft er niet stilletjes mee rond te blijven lopen. Er is hulp, advies, en – met een beetje moed – een oplossing binnen handbereik. Lars vond uiteindelijk de weg naar een specialist en zei het mooi: "Ik had nooit gedacht dat dit kon, maar ik ben blij dat ik hulp heb gezocht. Het maakte al het verschil." En dat geldt ook voor jou.

Oorzaak van de ziekte van Peyronie

Niet volledig duidelijk, maar wel verhelderend

De oorzaak van de ziekte van Peyronie blijft anno 2025 een mysterie dat nog steeds wordt ontrafeld. Wat we wél weten, is dat het ontstaat door de vorming van vezelig littekenweefsel (plaque) diep in de penis. Vaak wordt gedacht dat herhaald letsel aan de penis de boosdoener is. Denk bijvoorbeeld aan een ietwat fanatieke vrijpartij, een ongelukkige beweging tijdens sport, of zelfs een klein ongeval waar je je amper bewust van bent. Toch blijft het opvallend dat de meeste mannen met Peyronie zich geen duidelijk moment van "au!" herinneren. Het lichaam probeert de schade te herstellen, maar tijdens dat proces gaat het niet helemaal zoals de natuur het bedoeld heeft. Er ontstaat een stug stukje littekenweefsel dat, zodra de penis in actie komt, niet meerekt. Het resultaat? Een kromming, een knobbel die je kunt voelen, en in sommige gevallen zelfs pijnlijke erecties.

Soms uit het niets

Bij sommige mannen sluipt Peyronie er echter heel sneaky in. Geen ongelukje, geen trauma, gewoon ineens: bam, een kromstand. Onderzoekers zijn er nog niet helemaal uit, maar er zijn aanwijzingen dat genen misschien een rol spelen. Als je vader of broer Peyronie heeft, sta je zelf mogelijk ook een stapje dichter bij de risicozone. Daarnaast lijken bepaalde gezondheidsproblemen, zoals diabetes of een te hoog suikergehalte in het bloed, óók verband te houden met deze aandoening. Er is dus meer aan de hand dan alleen een fysieke tik of klap. De ziekte van Peyronie blijkt een samenspel te zijn van factoren die zowel in als buiten je controle liggen. En dat maakt het, ondanks alle kennis, toch nog een lastig beestje om te doorgronden.

Risicofactoren

Letsel

Letsel aan de penis wordt aangewezen als een risicofactor.

Dupuytren

De ziekte van Peyronie wordt ook wel in verband gebracht met de contractuur van Dupuytren (contractura palmaris), een gelijkaardig probleem die een vervorming van de handpalm veroorzaakt en de ziekte van Lederhausen, waarbij er bindweefsel gevormd wordt in de voetzolen. Het blijkt dat ongeveer 10% van de patiënten die lijden aan de ziekte van Peyronie, ook de contractie van Dupuytren hebben.

Genetische aanleg

De ziekte van Peyronie komt in sommige families meer voor, hetgeen genetische kwetsbaarheid doet vermoeden.

Aderverkalking

Atherosclerose (aderverkalking) wordt in 30% van de gevallen aangetroffen. Aderverkalking kan leiden tot ontstekingen van de vaatwand en littekenvorming.

Symptomen van de ziekte van Peyronie

Plotseling of geleidelijk

De symptomen kunnen plotseling verschijnen of zich geleidelijk ontwikkelen. De meest voorkomende symptomen zijn:

• Vorming van littekenweefsel (plaques), dat voelbaar is onder de huid van de penis als platte knobbeltjes of een band van hard weefsel.
• Kromstand van de penis: de penis kan naar boven, naar onderen of naar links of naar rechts krommen. In sommige gevallen kan de stijve penis vernauwen of een zandloperverschijning hebben, met een strakke, smalle band rond de aangedane plek.
• Erectieproblemen: de ziekte van Peyronie kan leiden tot problemen met het krijgen of behouden van een erectie.
• Verkorting van de penis: de penis kan korter zijn als gevolg van de ziekte van Peyronie.
• Pijn en ongemak: je kan pijn ervaren in de penis (penispijn), met of zonder een erectie.

Mild tot ernstig

Gevallen van de ziekte van Peyronie variëren van mild tot ernstig. De symptomen kunnen zich langzaam ontwikkelen of plotseling ontstaan. De kromming bij de ziekte van Peyronie kan geleidelijk verergeren. Op een gegeven moment stabiliseert het bij de meeste mannen. In ernstige gevallen ontstaat er pijn bij de geslachtsgemeenschap en de kromstand bemoeilijkt de geslachtsgemeenschap of maakt het zelfs onmogelijk. Het emotionele welzijn van de patiënt kan door deze aandoening ernstig verstoord raken en zijn gevoel van eigenwaarde danig aantasten. De lichamelijke, seksuele en emotionele problemen hebben hun weerslag op de relatie.

Verloop

Bij de meeste mannen wordt de pijn tijdens een erectie binnen een tot twee jaar minder, maar het littekenweefsel en de kromming blijven vaak bestaan. Sporadisch komt het voor dat zowel de kromming als de pijn die worden geassocieerd met de ziekte van Peyronie, verbeteren zonder behandeling. Genezing komt echter relatief weinig voor.

Onderzoek en diagnose

De diagnose wordt gesteld naar aanleiding van lichamelijk onderzoek. Een lichamelijk onderzoek is vaak voldoende om de aanwezigheid van littekenweefsel in de penis te identificeren. De ernst van de verkromming wordt vastgelegd op foto's. In zeldzame gevallen moeten andere aandoeningen die soortgelijke symptomen veroorzaken, worden uitgesloten. Soms is een echografie zinvol. Echografie is de meest gebruikte test voor penisafwijkingen. Het kan de aanwezigheid van littekenweefsel, de bloedstroom naar de penis en andere afwijkingen in beeld brengen.

Ziekte van Peyronie behandeling

Bij 7-29% van de mannen met de ziekte van Peyronie treedt spontane verbetering van de kromstand op. De pijn tijdens een erectie verdwijnt bij vrijwel alle mannen, alhoewel dit 12 tot 18 maanden kan duren.

Afwachtend beleid

De arts kan een wait-and-see aanpak voorstaan wanneer de kromming van de penis niet ernstig is en naar verwachting niet verder zal verslechteren, of wanneer je nog steeds seks kunt hebben zonder pijn (of in milde mate). Een afwachtend beleid kan ook worden ingezet bij een goede erectiele functie. Als de symptomen ernstig zijn of verslechteren na verloop van tijd, kan de arts medicijnen of een operatie aanbevelen.

Geneesmiddel

Er bestaan geen medicijnen die de ziekte van Peyronie genezen. Wel zijn er medicijnen die vermindering van plaquevorming en pijn geven, alsmede de kromming van de penis in enige mate verminderen, zoals corticosteroïdinjecties. De meeste van deze behandelingen leiden echter niet tot overtuigend succes.

Het ontstekingsproces kan bijvoorbeeld stilgelegd worden door middel van iontoforese oftewel EMDA (Electro Motive Drug Administration). Door middel van elektrische stroom wordt er medicatie toegediend op de zieke plek (plaque) door een plastieken koepeltje (cup) te vullen met de actieve bestanddelen. Er wordt vaak gebruikgemaakt van Dexamethasone (een corticoïd) en Verapamil (calciumblocker).

Vitamine E

Het slikken van vitamine E kan volgens Radboud UMC soms een tijdje helpen, maar het werkt nooit lang.

Rekoefeningen

Er zijn voorzichtige positieve resultaten van rekoefeningen. Zo is er een medisch strekapparaat wat rek-en-strekoefeningen doet met de penis. Dit is vaak onprettig en dient gedurende een lange periode dagelijks gedaan te worden.

ESWT-behandeling

De arts kan ook een behandeling met schokgolven voorstellen. Middels de Extra Corporele Shockwave Therapie (ESWT) wordt behulp van schokgolven het verhardingsproces getracht stil te leggen. Er zijn meestal meerdere sessies nodig. Wanneer het ziekteproces stil ligt, zullen de pijnklachten in principe verdwijnen.

Chirurgische ingreep

Indien de kromstand van de penis van dien aard is dat geslachtsgemeenschap pijnlijk of zelfs onmogelijk is geworden, kan een chirurgische correctie van de penis uitkomst bieden. De meeste vormen van chirurgie leiden tot positieve resultaten. Toch zijn er nadelen en risico's verbonden aan een operatie. Je kunt een kleinere penis hebben na de operatie. Ook is het mogelijk dat er voelbare of pijnlijke 'knoopjes' van littekenweefsel ontstaan. Daarnaast is verslechtering van erecties mogelijk, evenals een verminderd gevoel van orgasme.

Zelfzorg en praktische tips

Blijf in beweging, maar vermijd overbelasting

Hoewel Peyronie niet direct voorkomt door overmatige activiteit, kan kleine, onopgemerkte schade aan de penis wel bijdragen. Houd je dus actief, maar wees voorzichtig tijdens sport en andere fysieke activiteiten. Gebruik bijvoorbeeld beschermende kleding tijdens contactsporten om ongelukken te voorkomen.

Kies voor gezonde voeding

Een gezond dieet doet wonderen voor je algehele gezondheid én je bloedcirculatie. En die bloedcirculatie is essentieel voor de gezondheid van de penis. Zet vaker omega-3-rijke producten zoals vette vis, walnoten en lijnzaad op het menu. Antioxidanten uit kleurrijke groenten en fruit helpen je lichaam ontstekingen te bestrijden, wat mogelijk kan bijdragen aan een beter herstelproces.

Stop met roken en beperk alcohol

Roken en overmatig alcoholgebruik zijn absolute no-go’s als je Peyronie hebt of wilt voorkomen dat het erger wordt. Roken vernauwt je bloedvaten en dat wil je juist niet. Alcohol, zeker in grote hoeveelheden, kan je lichaam belemmeren om op een gezonde manier te herstellen. Een glas rode wijn op z’n tijd kan overigens wel, want het bevat antioxidanten die je bloedvaten juist ondersteunen.

Ondersteun met supplementen

Sommige mannen zweren bij supplementen zoals vitamine E, L-arginine of co-enzym Q10. Hoewel het effect niet altijd wetenschappelijk bewezen is, kan het geen kwaad om dit in overleg met een arts uit te proberen. Deze supplementen zouden de bloedcirculatie bevorderen en ontstekingen verminderen.

Leer je erecties te ondersteunen

Gebruik een penisring of speciale ondersteunende hulpmiddelen om te voorkomen dat een kromstand erger wordt tijdens een erectie. Het is belangrijk om voorzichtig te zijn, want te strakke hulpmiddelen kunnen schade veroorzaken. Zorg ervoor dat je een medisch goedgekeurd product kiest.

Innovatieve oplossingen: tractie- en vacuümapparaten

Steeds meer mannen ontdekken de voordelen van tractieapparaten. Deze apparaten rekken de penis zachtjes en kunnen op termijn de kromstand verminderen. Het vereist wel discipline, want je moet ze vaak en langdurig gebruiken. Vacuümapparaten kunnen ook helpen om de erectie te ondersteunen en littekenweefsel soepeler te maken. Vraag je arts om advies voordat je hiermee aan de slag gaat.

Let op je houding tijdens seks

Seks hoeft niet van tafel als je Peyronie hebt, maar je zult misschien wat creatiever moeten worden. Vermijd standjes waarbij de penis te veel buigt of gestrest wordt. Communiceer open met je partner en probeer samen nieuwe standjes uit die comfortabeler zijn.

Probeer stress te verminderen

Stress heeft een negatieve invloed op je hele lichaam en kan herstel vertragen. Probeer stressverlagende technieken zoals mindfulness of ademhalingsoefeningen. Het klinkt misschien zweverig, maar zelfs een dagelijkse wandeling in de natuur kan je hoofd leegmaken en je lichaam laten ontspannen.

Gebruik warmte- en massagetherapie

Warme kompressen of een warm bad kunnen helpen om spanning in het weefsel te verminderen. Sommige mannen vinden ook baat bij een zachte massage met een geschikte olie, zoals vitamine E- of castorolie. Let op: wees heel voorzichtig en forceer niets.

Zoek een lotgenotencommunity

Het kan enorm opluchten om ervaringen te delen met anderen die in hetzelfde schuitje zitten. Online vind je communities waar mannen openlijk praten over hun ervaringen, behandelingen en wat voor hen werkt. Je bent echt niet de enige, en het kan inspireren om te zien hoe anderen omgaan met de ziekte.

Houd contact met een arts

Zelfzorg is belangrijk, maar je staat er niet alleen voor. Regelmatige controle bij een uroloog is essentieel om de progressie van de ziekte in de gaten te houden. Bespreek nieuwe symptomen, vragen over behandelingen of twijfels. Samen kun je een plan maken dat het beste bij jou past.

Prognose

De ziekte van Peyronie gaat zelden vanzelf over. Vaak blijft de aandoening ongewijzigd of verergert deze. Vroegtijdige behandeling kort na het ontwikkelen van de klachten kan voorkomen dat deze erger wordt en het kan zelfs tot verbetering leiden.

Complicaties

In sommige gevallen treden er erectiestoornissen op (impotentie). Ook komt het voor dat een man met de ziekte van Peyronie niet in staat is om geslachtsgemeenschap te hebben. Angst of stress over de seksuele prestaties of schaamte over het uiterlijk van je penis, komen ook voor. De seksuele relatie met je partner kan eronder komen te lijden. Een andere mogelijke complicatie is moeite om een kind te verwekken, omdat de geslachtsgemeenschap moeilijk of onmogelijk is.

Preventie

Aangezien anno 2025 niet precies duidelijk is waardoor het littekenweefsel wordt veroorzaakt wat ten grondslag ligt aan de ziekte van Peyronie, kunnen er geen duidelijk adviezen gegeven worden om deze ziekte te voorkomen. Het lijkt in ieder geval belangrijk om letsel aan de penis te voorkomen. Ook is het zinvol om atherosclerose te voorkomen:

• rook niet of stop met roken
• eet gezond, gevarieerd en niet te vet en te zout
• houd je cholesterolgehalte op een gezond niveau
• beweeg regelmatig, dagelijks minstens een half uur
• zorg voor voldoende ontspanning en voorkom overmatige of aanhoudende stress
• val af bij overgewicht en blijf op een gezond gewicht