Reumatoïde artritis (RA): symptomen, oorzaken en behandeling

Reuma symptomen aan handen (vingers), pols en voeten. Reumatoïde artritis (afgekort RA) is een vorm van reuma die wordt gekenmerkt door ontstekingen in de gewrichten. De gewrichten van de handen en voeten, de knieën, de polsen en de enkels zijn vooral aangedaan. Reumatoïde artritis ontwikkelt zich doorgaans langzaam. De oorzaak van reumatoïde artritis is niet bekend. De aandoening is niet te genezen. Reumatoïde artritis is een chronische en progressieve ziekte, maar rustige periodes (remissies) komen voor. Behandeling richt zich op vermindering van de ontstekingsreacties en het verlichten van de symptomen van reuma en kan bestaan uit medicatie, fysiotherapie en/of een operatie. Er is helaas geen enkele maatregel die je kunt nemen om RA te voorkomen. Een van de beste maatregelen die je kunt nemen om je risico te verkleinen, is stoppen met roken. Het is ook van cruciaal belang om je huisarts te raadplegen bij de eerste tekenen van gewrichtspijn, stijfheid of zwelling voor een diagnose.

• Wat is reumatoïde artritis?
• Auto-immuunziekte
• In vogelvlucht
• Reumatoïde artritis symptomen
• Verschijnselen
• Beschrijving van de klachten
• Ochtendstijfheid tekenend voor ziekteactiviteit bij reuma
• Oorzaken van reumatoïde artritis
• Het microbioom: je darmen als geheime bondgenoot
• Genetische aanleg: een familie-erfenis of een loterij?
• Omgevingsfactoren: roken, luchtvervuiling en… je werk?
• Hormonale invloeden: de grillen van je eigen chemie
• Infecties en virussen: verborgen aanjagers?
• De toekomst: persoonlijke aanpak op maat
• Risicofactoren
• Geslacht
• Leeftijd
• Genetische aanleg
• Roken
• Testosteron
• Mogelijk verband tussen suikerhoudende frisdranken en reuma
• Onderzoek en diagnose
• ACR-criteria
• Differentiële diagnose
• Comorbiditeit
• Behandeling van reumatoïde artritis (RA)
• Ontstekingen aanpakken: de rol van medicijnen
• Ondersteunende behandelingen: meer dan alleen pillen
• Chirurgie: als gewrichten het begeven
• Dagelijkse strategieën om met RA te leven
• De toekomst van RA-behandelingen
• Tot slot: grip op RA
• Handige en verrassende tips om met reumatoïde artritis om te gaan
• Slim omgaan met dagelijkse routines
• Blijf in beweging, maar overdrijf niet
• Warmte en koeling: je geheime wapens
• Houd je energie in balans
• Innovatieve hacks voor je gewrichten
• Voeding: geef je gewrichten wat ze nodig hebben
• Praktische tips voor in huis
• Tot slot: geef jezelf wat krediet
• Voeding en reuma
• Bleekselderij
• Plantaardig dieet
• Vasten
• Prognose
• Complicaties van reumatoïde artritis (RA): meer dan alleen gewrichtspijn
• Gewrichtsschade en misvormingen
• Hart- en vaatziekten: een verborgen gevaar
• Longproblemen door RA
• Oogproblemen: niet te onderschatten
• Bloedarmoede en andere bloedafwijkingen
• Huid en bloedvaten: verrassende complicaties
• Neurologische complicaties
• Botverlies en osteoporose
• Psychologische impact van RA
• Preventie

Wat is reumatoïde artritis?

Sandra, 42 jaar en moeder van twee tieners, dacht altijd dat haar ochtendstijfheid gewoon een teken van ouder worden was. Totdat ze op een ochtend haar koffie niet meer kon inschenken zonder haar handen te laten trillen van de pijn. "Het is vast de kou," hield ze zichzelf voor, maar toen de pijn ook in de zomer bleef en haar polsen opgezwollen raakten, wist ze dat er iets niet klopte. Na maanden van ontkenning ging ze eindelijk naar de huisarts, die meteen een doorverwijzing gaf naar een reumatoloog. De diagnose: reumatoïde artritis. Ze moest even slikken, maar nu zegt ze: "Het voelt ergens ook als een opluchting. Ik weet eindelijk wat er speelt, en ik kan er iets aan doen."

Auto-immuunziekte

Reumatoïde artritis (RA) is een vorm van reuma die wordt gekenmerkt door ontstekingen in de gewrichten, waarbij hoofdzakelijk de gewrichten van de handen en voeten, de knieën, de polsen en de enkels zijn aangedaan. Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte, hetgeen betekent dat het immuunsysteem lichaamseigen cellen en stoffen als lichaamsvreemd aanziet. Normaal reageert het afweersysteem op schadelijke en bedreigende indringers zoals bacteriën en virussen, met een ontstekingsreactie. De indringer wordt door het afweersysteem onschadelijk gemaakt, maar bij RA worden eigen lichaamscellen van het lichaam aangevallen. Bij RA worden de gewrichten aangevallen, gewoonlijk eerst de kleinere gewrichten. Andere weefsels zoals ogen, longen, hart en bloedvaten, kunnen ook getroffen worden.

Reumatoïde artritis symptomen

Verschijnselen

Symptomen van reumatoïde artritis zijn onder meer:

• stijve, pijnlijke, warme en gezwollen gewrichten met ochtendstijfheid of stijfheid na langdurig zitten in een zelfde houding;
• minder soepel verschillende gewrichten kunnen bewegen;
• onder de huid ontstaan soms reumatoïde knobbeltjes - vlezige bulten die meestal op je handen, voeten en ellebogen, 'noduli' genoemd;
  Depressie als gevolg van reuma / Bron: Johan Larson/Shutterstock.com
• petechiën (rode of paarse puntvormige huidbloedingen) op de aangetaste delen;
• (soms) rode kleurverandering van de handpalm door vaatverwijding (erythema palmare), wat ook kan optreden aan de voeten (erythema plantare);
• slechte grijpkracht;
• vermoeidheid, waardoor de persoon prikkelbaar en depressief kan worden;
• griepachtige symptomen zoals lichte koorts;
• handkrampen of krampen elders in het lichaam;
• verminderde eetlust met vermagering;
• bloedarmoede;
• gezwollen lymfeklieren.

Beschrijving van de klachten

Reumatoïde artritis ontwikkelt zich doorgaans langzaam, al kan de ziekte zich plotseling manifesteren. De aandoening kent een grillig verloop, wat betekent dat periodes waarin de ziekte actief en rustig is, elkaar afwisselen. RA kan zich door het gehele lichaam verspreiden. De symptomen van (beginnende) reuma zijn niet bij iedereen hetzelfde. De klachten van reuma beginnen vaak in een paar gewrichten zoals de vingers, knokkels, polsen of de ballen van de voeten. Typisch RA is een 'symmetrische' artritis - dit betekent dat het invloed heeft op beide polsen of beide handen op dezelfde manier. Naarmate de ziekte voortschrijdt, vergroeit het aangedane gewricht en treedt er gedeeltelijke ontwrichtingen op als gevolg van verslapping van de omliggende structuren. Op ene gegeven ogenblik treedt er totale ankylose (verbening) van het gewricht op.

Ochtendstijfheid tekenend voor ziekteactiviteit bij reuma

De ernst van ochtendstijfheid is een redelijk goede indicatie voor de ziekteactiviteit bij patiënten met reumatoïde artritis (RA). Het zou opgenomen kunnen worden in de verschillende tests waarmee op dit moment de ernst van iemands RA wordt bepaald en waarmee ook het effect van een behandeling wordt gemeten. Dat schrijft een groot consortium wetenschappers in Arthritis Care & Research (2015; online 25 maart), waar ook het VUmc bij betrokken is. (Bron: Hidde Boersma. Ochtendstijfheid tekenend voor ziekteactiviteit bij reuma. Ned Tijdschr Geneeskd. 2015;159:C2565.)

Oorzaken van reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis (RA) blijft een van de meest intrigerende puzzels in de medische wereld. Ondanks decennia van onderzoek is de precieze oorzaak nog steeds niet ontrafeld, maar de wetenschap heeft in de afgelopen jaren indrukwekkende sprongen gemaakt. Deze aandoening lijkt het resultaat te zijn van een complexe cocktail van genetische, omgevings- en hormonale invloeden, met wellicht een verrassende rol voor je darmflora. Tijd om deze factoren eens uitvoerig onder de loep te nemen!

Het microbioom: je darmen als geheime bondgenoot

Stel je eens voor: een bruisend ecosysteem in je buik, met biljoenen bacteriën die onvermoeibaar samenwerken om je gezond te houden. Maar wat als dat ecosysteem uit balans raakt? Onderzoekers hebben ontdekt dat een verstoord darmmicrobioom mogelijk een sleutelrol speelt bij RA. Sommige bacteriën lijken ontstekingsreacties te triggeren, waardoor het immuunsysteem zichzelf kan gaan aanvallen.

Een voorbeeld? De bacterie Prevotella copri wordt opvallend vaak aangetroffen bij mensen met beginnende RA. Tegelijkertijd lijkt een gebrek aan heilzame bacteriën, zoals Bifidobacteria, de kans op ontstekingen te vergroten. Dit inzicht opent nieuwe deuren: denk aan probiotica, voedingssupplementen en zelfs gepersonaliseerde dieetplannen om je darmen weer in balans te brengen. Wie weet schuilt de toekomst van RA-behandeling wel in een schaaltje yoghurt of een op maat gemaakt menu!

Genetische aanleg: een familie-erfenis of een loterij?

Ondanks dat RA officieel niet als erfelijk wordt bestempeld, is de invloed van genetica onmiskenbaar. Meer dan 150 genvarianten zijn inmiddels gelinkt aan een verhoogd risico op RA. Onder hen is het HLA-DR4-gen een beruchte boosdoener, dat niet alleen de kans op RA vergroot maar ook de ernst ervan kan bepalen.

Wat betekent dit voor jou als RA in de familie voorkomt? Het is geen zekerheid dat je de aandoening krijgt, maar de kans is groter, vooral als andere risicofactoren zoals roken meespelen. De hoopvolle kant? Genetisch onderzoek kan helpen om je risico’s vroegtijdig in kaart te brengen, zodat je preventieve stappen kunt ondernemen.

Omgevingsfactoren: roken, luchtvervuiling en… je werk?

Het cliché dat ‘roken slecht is voor alles’, gaat hier volledig op. Rokers hebben een aanzienlijk hoger risico op RA, zeker als ze genetisch kwetsbaar zijn. Maar wist je dat ook luchtvervuiling en bepaalde beroepen bijdragen aan het risico? Denk aan mijnwerkers en fabrieksarbeiders die blootstaan aan chemicaliën of silica.

En laten we voeding niet vergeten. Overgewicht en een vetrijk dieet kunnen ontstekingen in de hand werken, terwijl mediterrane voedingspatronen – met volop groenten, fruit en olijfolie – een beschermend effect lijken te hebben. Het idee dat je eetgewoonten invloed hebben op je gewrichten klinkt bijna als iets uit een gezondheidsmagazine, maar het wetenschappelijk bewijs stapelt zich op.

Hormonale invloeden: de grillen van je eigen chemie

Hormonen blijken een opmerkelijke rol te spelen bij RA, vooral bij vrouwen. Tijdens de zwangerschap melden veel vrouwen dat hun klachten verbeteren, alleen om na de bevalling met volle kracht terug te keren. Ook in de overgang, wanneer hormoonspiegels opnieuw schommelen, ontstaan vaak de eerste symptomen of verergeren bestaande klachten.

Onderzoekers hebben ontdekt dat oestrogenen een beschermende werking hebben tegen ontstekingen. Maar zodra deze spiegels dalen, bijvoorbeeld in de menopauze, lijkt het immuunsysteem vatbaarder voor ontregelingen. Dit inzicht biedt niet alleen meer begrip, maar ook hoop voor gerichte behandelingen.

Infecties en virussen: verborgen aanjagers?

Ofschoon er nog geen directe schuldige is aangewezen, blijven infecties en virussen in de schijnwerpers staan als mogelijke triggers. Het Epstein-Barr-virus (EBV), berucht van de ziekte van Pfeiffer, wordt al jaren verdacht van een rol in het ontstaan van auto-immuunziekten zoals RA. Dit virus lijkt het immuunsysteem dusdanig te ontregelen dat het zichzelf aanvalt.

Daarnaast zijn er aanwijzingen dat bepaalde infecties het immuunsysteem in een soort ‘alarmfase’ brengen, waardoor het lichaam overreageert. Dit gebeurt mogelijk doordat het immuunsysteem overdreven waakzaam wordt en zelfs gezonde weefsels aanvalt. Denk aan een brandalarm dat afgaat bij de geur van een kaars: het is bedoeld om te beschermen, maar veroorzaakt uiteindelijk schade. Hoewel dit nog niet volledig is bewezen, wijzen vroege onderzoeken naar een verband tussen specifieke infecties en de ontwikkeling van auto-immuunziekten. Het blijft een intrigerend en veelbelovend onderzoeksveld waar nieuwe inzichten aan de horizon lonken.

De toekomst: persoonlijke aanpak op maat

Met al deze inzichten in het achterhoofd is één ding duidelijk: de toekomst van RA-behandeling is hoopgevend. Van genetische testen en probiotica tot gepersonaliseerde voeding en innovatieve medicatie – de medische wereld beweegt zich richting een aanpak die niet alleen symptoombestrijding biedt, maar ook preventieve oplossingen. Het oplossen van de RA-puzzel is misschien nog niet compleet, maar de contouren worden steeds scherper.

Risicofactoren

Een risicofactor is iets wat de kans op het ontwikkelen van een aandoening of ziekte verhoogt. Bijvoorbeeld obesitas verhoogt het risico op diabetes type 2 aanzienlijk. Daarom is obesitas een risicofactor voor diabetes type 2. De volgende factoren kunnen het risico op het ontwikkelen van reumatoïde artritis vergroten:

Geslacht

Reumatoïde artritis komt twee tot drie keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Deskundigen geloven dat komt door de effecten van oestrogeen, een vrouwelijk hormoon, die een factor in de ontwikkeling van de ziekte kan zijn. Dit is echter nog steeds een theorie.

Leeftijd

Hoewel reumatoïde artritis zich op elke leeftijd kan ontwikkelen, begint het vooral bij mensen in de leeftijd tussen 40 en 60 jaar.

Genetische aanleg

Mensen met een naast familielid met reumatoïde artritis, hebben een hoger risico op het ontwikkelen van deze ziekte. Volgens deskundigen is de ziekte niet erfelijk, maar is er sprake van predispositie.

Roken

Mensen die regelmatig roken hebben een significant hoger risico op het ontwikkelen van reumatoïde artritis. Roken maakt de vooruitzichten voor de ziekte erger.

Testosteron

Lage testosteronniveaus bij mannen kan een voorspeller zijn van reumatoïde artritis op latere leeftijd. Testosteron is het mannelijk geslachtshormoon.

Mogelijk verband tussen suikerhoudende frisdranken en reuma

Het drinken van suikerhoudende frisdranken lijkt de kans op reuma te vergroten. Dit blijkt uit een Amerikaans onderzoek waarin een verband werd aangetoond tussen het regelmatig drinken van frisdrank en het krijgen van reumatoïde artritis (RA). Het verband bleek het sterkst bij vrouwen boven de 55 jaar. Voor het onderzoek werden alleen vrouwen onderzocht. Dat meldt het Reumafonds. Een regelmatige consumptie van frisdrank met suiker werd al eerder in verband gebracht met aandoeningen zoals diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Er is anno 2025 uitvoeriger onderzoek nodig is om het verband met RA vast te kunnen stellen. De onderzoekers stellen dat dit onderzoek geen aanwijzingen geeft over een mogelijke oorzaak van het verhoogde risico op reumatoïde artritis. (Bron: Nationale Zorggids, 04-08-2014.)

Onderzoek en diagnose

ACR-criteria

Het stellen van een diagnose is niet altijd eenvoudig. Doordat de ziekte vaak sluipend begint, is het niet altijd duidelijk dat er RA in het spel is. De diagnose RA wordt aan de hand van een aantal criteria gesteld. Het gaat om de ACR-criteria, dat staat voor American College of Rheumatology. Wanneer er bij een persoon meer dan 4 van de 7 criteria aanwezig zijn, is de kans zeer groot dat hij Reumatoïde Artritis heeft. De criteria zijn:

1. ontsteking van drie of meer gewrichtsgroepen;
2. ontsteking van hand- of polsgewrichten;
3. symmetrische ontsteking (zowel links als rechts);
4. ochtendstijfheid van langer dan een uur;
5. afwijkingen op foto's van gewrichten;
   Bloedtest / Bron: Istock.com/anna1311
6. reumafactor in het bloed (middels een bloedtest wordt onderzocht of het lichaam antistoffen tegen zichzelf aanmaakt);
7. onderhuidse bulten.

Differentiële diagnose

De volgende aandoeningen kunnen qua symptomen veel gelijkenis vertonen met reumatoïde artritis:

• artrose (bij artrose verandert het kraakbeen met klachten als stijfheid en gewrichtspijn);
• fibromyalgie;
• myelodysplastisch syndroom;
• paraneoplastische syndromen;
• psoriatische artritis;
• relapsing polychondritis;
• sarcoïdose;
• Sjögren-syndroom;
• spierreuma;
• systemische lupus erythematosus (SLE); en
• ziekte van Lyme, welke wordt veroorzaakt door de Borrelia bacterie die wordt overgedragen door de teek en gepaard gaat met moeheid, rillingen, koorts, hoofdpijn, gezwollen klieren, spierpijn en pijnlijke gewrichten.

Comorbiditeit

Comorbiditeit is het tegelijkertijd voorkomen van twee of meer aandoeningen, ziekten of stoornissen bij één persoon. Patiënten met reumatoïde artritis hebben meer kans op hart- en vaatziekten en hebben ook vaker een additionele auto-immuunziekte, waarbij je afweer ook de eigen gezonde cellen van je lichaam aanvalt. Dat concluderen Maaike Heslinga van het Amsterdam Rheumatology & Immunology Center en collega’s in een publicatie in Rheumatology (2020;0:1-7).

Behandeling van reumatoïde artritis (RA)

Ontstekingen aanpakken: de rol van medicijnen

Bij reumatoïde artritis draait het om het remmen van de ontstekingen die je gewrichten aantasten. Het arsenaal aan medicijnen is breed, en elke soort heeft een specifieke rol.

NSAID’s (niet-steroïde ontstekingsremmers)
Deze medicijnen, zoals ibuprofen en diclofenac, worden vaak als eerste ingezet om pijn en stijfheid te verminderen. Ze werken snel, maar bieden geen oplossing voor de onderliggende oorzaak. Zie ze als pleisters; ze bieden tijdelijke verlichting, maar genezen niet de wond.

DMARD’s (Disease-Modifying Anti-Rheumatic Drugs)
DMARD’s zijn cruciaal bij de behandeling. Methotrexaat is een van de bekendste. Het remt het immuunsysteem en voorkomt verdere schade aan de gewrichten. Het duurt soms enkele weken voordat je effect merkt, maar dit zijn de werkpaarden die de ziekte echt kunnen vertragen. Andere DMARD’s zijn sulfasalazine en leflunomide, elk met hun eigen eigenschappen en bijwerkingen.

Biologicals: precisiewapens tegen ontstekingen
Biologicals, zoals adalimumab en infliximab, zijn moderne medicijnen die gericht werken op specifieke ontstekingsprocessen in het lichaam. Ze worden vaak via injecties of infusen toegediend en zijn bijzonder effectief bij mensen die niet genoeg baat hebben bij DMARD’s. Ze zijn duur, maar voor veel mensen een gamechanger.

JAK-remmers: de nieuwste speler in het veld
JAK-remmers, zoals tofacitinib, zijn relatief nieuw en werken door bepaalde enzymen in het immuunsysteem te blokkeren. Ze worden vaak ingezet als andere medicijnen niet voldoende helpen.

Ondersteunende behandelingen: meer dan alleen pillen

Medicijnen zijn belangrijk, maar ze zijn slechts een deel van het plaatje. Een integrale aanpak is essentieel om de impact van RA te verminderen.

Fysiotherapie
Een goede fysiotherapeut is je beste vriend als je RA hebt. Ze helpen je gewrichten soepel te houden en versterken de spieren eromheen. Dit vermindert pijn en voorkomt verdere slijtage. Oefeningen kunnen variëren van simpele stretchoefeningen tot specifieke bewegingsprogramma’s.

Ergotherapie
Soms heb je aanpassingen nodig in je dagelijkse routine of werk. Een ergotherapeut kan helpen met ergonomische hulpmiddelen of tips om taken anders aan te pakken. Denk aan aangepast bestek, speciale toetsenborden of technieken om belasting te verminderen.

Voeding en levensstijl
Een gezond dieet kan ontstekingen verminderen. Veel mensen met RA hebben baat bij een mediterraan dieet, rijk aan vis, olijfolie, groenten en fruit. Omega-3-vetzuren uit vis kunnen ontstekingen remmen, terwijl suiker en bewerkte voeding juist een negatieve invloed kunnen hebben.

Stoppen met roken
Roken verergert ontstekingen en vermindert de effectiviteit van medicijnen. Stoppen is dus van kardinaal belang als je RA hebt. Voor sommigen is dit makkelijker gezegd dan gedaan, maar met hulp van een arts of coach is het zeker haalbaar.

Stoppen met roken hangt bij patiënten met reumatoïde artritis samen met een vermindering van ziekteactiviteit en cardiovasculaire problemen, beter bekend als hart- en vaatziekten. Dat concludeert een internationaal onderzoeksconsortium in een publicatie in Rheumatology (Rheumatology. 2020;59:1997–2004). Roken is niet alleen een risicofactor voor hart- en vaatziekten, maar draagt ook wezenlijk bij aan de ontwikkeling en verergering van reuma en vermindert de effectiviteit van DMARD’s (Disease Modyfying Anti-Rheumatic Drugs). Rokende RA-patiënten hebben dan ook vaker hart- en vaatziekten.

Chirurgie: als gewrichten het begeven

Als gewrichten onherstelbaar beschadigd zijn, kan chirurgie uitkomst bieden. Dit is vaak een laatste redmiddel, maar het kan levens veranderen.

Gewrichtsvervanging
Bij ernstige schade kan een gewricht vervangen worden, zoals een knie- of heupprothese. Moderne technieken zorgen ervoor dat deze operaties steeds succesvoller zijn, met vaak een flinke verbetering in levenskwaliteit.

Correctie van misvormingen
In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om misvormingen te corrigeren, bijvoorbeeld bij vingers of polsen. Dit helpt om beter te functioneren en pijn te verminderen.

Dagelijkse strategieën om met RA te leven

RA vraagt om aanpassingen in je dagelijkse leven, maar dat betekent niet dat je geen controle hebt. Hier zijn tips die je kunnen helpen:

Warmte en koude therapie
Warme kompressen of een warme douche kunnen de stijfheid verminderen, terwijl koude pakkingen ontstekingen helpen verminderen.

Slim plannen
Plan taken op momenten dat je je het best voelt. Veel mensen met RA hebben in de ochtend meer last, dus activiteiten later op de dag plannen kan helpen.

Rust nemen zonder schuldgevoel
Leer luisteren naar je lichaam. Overbelasting kan leiden tot meer pijn en ontstekingen. Het is prima om een dagje gas terug te nemen als dat nodig is.

Emotionele steun zoeken
RA heeft niet alleen een fysieke, maar ook een emotionele impact. Praat met vrienden, familie of een lotgenotengroep. Weten dat je niet alleen bent, kan een wereld van verschil maken.

De toekomst van RA-behandelingen

De medische wetenschap staat niet stil. Onderzoeken naar nieuwe medicijnen en behandelmethoden gaan in een rap tempo door. Denk aan gentherapie en stamcelbehandelingen, die mogelijk in de toekomst reumatoïde artritis nog beter beheersbaar maken.

Tot slot: grip op RA

Het is waar dat RA een complexe en vaak slopende ziekte is, maar met de juiste behandeling en aanpassingen kun je veel bereiken. Zoals de Duitsers zeggen: “Die Hoffnung stirbt zuletzt.” Het is belangrijk om hoop te houden en samen met je arts een behandelplan te vinden dat bij jou past. Uiteindelijk gaat het erom dat je leven weer voelt als van jou – niet als dat van je ziekte.

Handige en verrassende tips om met reumatoïde artritis om te gaan

Slim omgaan met dagelijkse routines

Reumatoïde artritis vraagt om aanpassingen, maar dat hoeft helemaal niet ingewikkeld te zijn. Kleine veranderingen in je dagelijkse gewoontes kunnen een groot verschil maken.

💡 Gebruik hulpmiddelen voor minder belasting
Je handen en gewrichten verdienen rust. Hulpmiddelen zoals een elektrische blikopener, anti-slipmatjes of aangepast bestek maken je leven nét wat makkelijker. Kijk ook eens naar lichte pannen of een trolley om zware boodschappen te vervoeren.

👉 Werk op tafelhoogte
Taken zoals snijden of strijken? Doe ze zittend aan een tafel. Dit vermindert de belasting op je knieën en rug én geeft je meer controle.

💡 Kies voor slimme sluitingen
Knopen en ritsen kunnen een marteling zijn. Kies voor kleding met klittenband of elastiek, en gebruik een knopenhaak als je toch een overhemd wilt dragen.

Blijf in beweging, maar overdrijf niet

Actief blijven is belangrijk, maar weet wanneer je moet stoppen. Je gewrichten overbelasten kan meer kwaad dan goed doen.

👉 Doe micro-workouts
Het klinkt hip, en dat is het ook. In plaats van een half uur sporten, verdeel je oefeningen over de dag. Een paar keer opstaan en zitten van een stoel, je enkels draaien tijdens het tv-kijken of lichte gewichten tillen terwijl je aan de telefoon bent. Kleine stapjes maken samen een grote sprong.

💡 Wissel zitten en staan af
Lang in dezelfde houding blijven zitten kan stijfheid veroorzaken. Zet een timer om je eraan te herinneren elke 30 minuten even op te staan en rond te lopen.

Warmte en koeling: je geheime wapens

Warmte en koude therapieën kunnen wonderen doen voor pijnlijke gewrichten en stijve spieren.

💡 Gebruik een warmwaterkruik of gel-pack
Bij stijfheid in de ochtend is een warme kruik een redder in nood. Leg hem op je gewrichten voor 10-15 minuten en voel de ontspanning.

👉 Koelelementen voor zwelling
Als je gewrichten gezwollen aanvoelen, helpt een koelpack om de ontsteking te verminderen. Wikkel het altijd in een doek om je huid te beschermen.

Houd je energie in balans

RA kan je batterij sneller leegtrekken dan je lief is. Het geheim? Slim omgaan met je energie.

💡 Leer ‘nee’ zeggen
Dit klinkt simpel, maar het is vaak moeilijker dan je denkt. Wees niet bang om taken af te wijzen of hulp te vragen. Jouw energie is kostbaar – gebruik die verstandig.

👉 Plan je dag strategisch
Begin met de belangrijkste taken als je energie op z’n hoogst is. Houd wat tijd vrij voor rustmomenten, zelfs al lijkt het alsof je daar ‘geen tijd voor hebt’.

Innovatieve hacks voor je gewrichten

Soms zit het geluk in de kleine, onverwachte dingen. Deze slimme trucjes maken je dagelijks leven een stuk aangenamer.

💡 Slapen met handschoenen
Dit klinkt gek, maar speciale compressiehandschoenen kunnen ’s nachts helpen tegen stijfheid en zwelling in je handen. Je wordt wakker met minder pijn en meer beweeglijkheid.

👉 Schoenkeuze is key
Gooi die smalle, stijve schoenen de deur uit. Kies voor schoenen met zachte zolen en voldoende steun. Merken die orthopedische opties bieden, zoals Birkenstock of Ecco, kunnen een lifesaver zijn.

💡 Maak gebruik van siliconen hulpmiddelen
Van potopeners tot anti-slip strips: siliconen zijn je nieuwe beste vriend. Ze maken het grijpen en vasthouden van voorwerpen veel makkelijker.

Voeding: geef je gewrichten wat ze nodig hebben

Wat je eet, kan invloed hebben op ontstekingen en hoe je je voelt. Geen streng dieet, maar slimme keuzes kunnen al veel doen.

💡 Voeg kurkuma toe aan je maaltijden
Deze knalgele specerij bevat curcumine, een stof die ontstekingen kan remmen. Strooi kurkuma door je soep, rijst of zelfs je thee.

👉 Eet meer vette vis
Zalm, makreel en haring zitten boordevol omega-3-vetzuren, die bekendstaan om hun ontstekingsremmende werking. Geen fan van vis? Kies voor een supplement.

💡 Snack met noten en zaden
Walnoten, lijnzaad en chiazaad bevatten gezonde vetten en antioxidanten die je lichaam een handje helpen. Plus, ze zijn lekker en makkelijk mee te nemen.

Praktische tips voor in huis

Je huis moet jouw veilige haven zijn, niet een bron van ongemak. Deze tips helpen je om dagelijkse klussen eenvoudiger te maken.

💡 Installeer extra handgrepen
Plaats handgrepen bij trappen en in de badkamer. Ze bieden net dat beetje extra steun op dagen dat je je minder fit voelt.

👉 Gebruik een lichte stofzuiger
Een zware stofzuiger slepen is geen pretje. Kies voor een lichtgewicht of een draadloze variant die makkelijk te manoeuvreren is.

💡 Hef vanuit je heupen, niet je rug
Als je iets moet optillen, buig dan door je knieën en gebruik je benen in plaats van je rug. Dit voorkomt onnodige belasting op je gewrichten.

Tot slot: geef jezelf wat krediet

Het leven met RA vraagt om geduld en aanpassing, maar je hoeft het niet alleen te doen. Laat je steunen door vrienden, familie en professionals. Kleine aanpassingen in je gewoontes kunnen een wereld van verschil maken. Zoals de Engelsen zeggen: "Every little helps." Zorg goed voor jezelf – je verdient het!

Voeding en reuma

Bleekselderij

De bestanddelen in bleekselderij werken zeer goed tegen ontstekingen. De in selderij aanwezige stoffen polyacetyleen en luteoline zijn krachtige ontstekingsremmers. Als je last hebt van reuma, kan het eten van selderij of het drinken van selderijsap verlichting van de klachten bieden.

Plantaardig dieet

Voorts wordt een 'whole foods plant based' (WFPB) dieet (oftewel een plantaardig dieet) aanbevolen bij reumatoïde artritis. Het blijkt namelijk dat dierlijke eiwitten en vetten ontstekingen versterken als gevolg van het arachidonzuur, dat vooral in zuivel en vlees zit. Als je dat niet langer eet, nemen de ontstekingen af. Bovendien zijn er veel groenten, kruiden, noten en vruchten die ontstekingen tegengaan.

Vasten

Pijnlijke en gezwollen gewrichten kunnen worden tegengegaan met 7 tot 10 dagen vasten volgens de Buchingermethode, waarbij je dan alleen een klein beetje sap tot je mag nemen. Daarnaast wordt er iedere dag twee tot drie liter mineraalwater gedronken. Het drinken van grote hoeveelheden water is uitermate belangrijk om de vrijgekomen afvalstoffen door het vasten goed te kunnen afvoeren.

Prognose

Het verloop van reumatoïde artritis is moeilijk te voorspellen en de prognose varieert sterk. De ziekte kan de levensverwachting van een persoon met maar liefst 10 tot 15 jaar verminderen, ofschoon veel mensen met RA ouder worden dan 80 of zelfs 90 jaar. Factoren die de prognose van RA beïnvloeden, zijn onder meer je leeftijd, ziekteprogressie en leefstijlfactoren, zoals roken en overgewicht. Door de vooruitgang in medicijnen en andere behandelingen is de prognose voor RA anno 2025 beter dan ooit tevoren.

Complicaties van reumatoïde artritis (RA): meer dan alleen gewrichtspijn

Reumatoïde artritis (RA) staat bekend om de pijn en stijfheid in gewrichten, maar deze chronische aandoening kan veel verder gaan dan dat. Het kan invloed hebben op je hele lichaam en leiden tot complicaties waar je misschien niet meteen aan denkt. Hieronder lees je wat er allemaal op je pad kan komen en hoe je ermee om kunt gaan.

Gewrichtsschade en misvormingen

Laten we beginnen met de gewrichten, want daar ligt de kern van RA. De voortdurende ontstekingen kunnen uiteindelijk blijvende schade aanrichten.

👉 Misvormingen en verminderde mobiliteit
Als RA niet goed wordt behandeld, kunnen gewrichten vervormen. Denk aan vingers die naar buiten buigen of knieën die hun normale vorm verliezen. Dit kan eenvoudige taken, zoals schrijven of lopen, tot een uitdaging maken.

💡 Erosieve gewrichtsschade
Bij langdurige ontsteking kunnen de botten rondom het gewricht aangetast worden. Dit proces is onomkeerbaar, en daarom is het zo belangrijk om vroeg in te grijpen met de juiste behandeling.

Hart- en vaatziekten: een verborgen gevaar

Wat veel mensen niet weten, is dat RA ook een risico vormt voor je hart en bloedvaten. Chronische ontstekingen spelen hierbij een sleutelrol.

👉 Versnelde aderverkalking (atherosclerose)
RA verhoogt het risico op aderverkalking (atherosclerose), wat kan leiden tot hartaanvallen en beroertes. Dit komt deels door de ontstekingsprocessen, maar ook doordat mensen met RA minder actief zijn en vaker last hebben van hoge bloeddruk of hoog cholesterol.

💡 Pericarditis en myocarditis
De ontstekingen bij RA kunnen zich uitbreiden naar het hartzakje (pericarditis) of de hartspier (myocarditis). Dit kan pijn op de borst, hartritmestoornissen of zelfs hartfalen veroorzaken.

Longproblemen door RA

Je longen blijven niet altijd buiten schot. Bij een deel van de mensen met RA ontstaan complicaties die ademhalingsproblemen veroorzaken.

👉 Interstitiële longziekte (ILD)
Dit is een ontsteking van het longweefsel die littekenvorming kan veroorzaken. Het kan leiden tot kortademigheid en een droge hoest. In ernstige gevallen kan ILD levensbedreigend zijn.

💡 Pleuritis en longknobbeltjes
Ontstekingen kunnen het longvlies (pleura) aantasten, wat pijnlijke ademhaling kan veroorzaken. Daarnaast kunnen kleine knobbeltjes in de longen ontstaan. Deze zijn meestal onschuldig, maar ze kunnen verwarring veroorzaken bij longfoto’s.

Oogproblemen: niet te onderschatten

RA kan ook je ogen raken, wat ongemak en zelfs schade kan veroorzaken.

👉 Droge ogen (keratoconjunctivitis sicca)
Veel mensen met RA hebben last van droge ogen. Dit komt vaak voor bij het syndroom van Sjögren, een aandoening die vaak samen met RA voorkomt. Droge ogen kunnen branderig aanvoelen en gevoelig zijn voor licht.

💡 Uveïtis en scleritis
Dit zijn ontstekingen in het oog die pijn, roodheid en wazig zicht veroorzaken. Zonder behandeling kunnen ze leiden tot blijvend verlies van het gezichtsvermogen.

Bloedarmoede en andere bloedafwijkingen

Chronische ontstekingen hebben ook hun weerslag op je bloed.

👉 Anemie van chronische ziekte
Veel mensen met RA krijgen last van bloedarmoede, wat zich uit in vermoeidheid, bleekheid en een gevoel van zwakte. Dit komt doordat de ontstekingen de aanmaak van rode bloedcellen verminderen.

💡 Trombocytose of trombocytopenie
Bij RA kunnen je bloedplaatjes uit balans raken. Dit kan leiden tot een verhoogde kans op bloedingen of juist trombose (bloedstolsels).

Huid en bloedvaten: verrassende complicaties

RA kan ook huidproblemen en schade aan bloedvaten veroorzaken.

👉 Reumatoïde noduli
Deze harde knobbeltjes ontstaan onder de huid, meestal bij drukpunten zoals ellebogen of knieën. Ze zijn meestal pijnloos, maar kunnen hinderlijk zijn als ze op ongebruikelijke plekken zitten.

💡 Vasculitis
Ontsteking van de bloedvaten (vasculitis) is een zeldzame, maar ernstige complicatie van RA. Het kan leiden tot huiduitslag, zweren of zelfs schade aan organen.

Neurologische complicaties

Ook het zenuwstelsel kan geraakt worden door RA.

👉 Carpaletunnelsyndroom
Door ontstekingen in de pols kunnen zenuwen bekneld raken, wat tintelingen, pijn en gevoelloosheid in de vingers veroorzaakt.

💡 Zenuwbeschadiging
Ontstekingen kunnen zenuwen aantasten (zenuwschade), wat leidt tot zwakte of gevoelloosheid in armen en benen.

Botverlies en osteoporose

RA en de behandeling ervan kunnen je botten kwetsbaar maken.

👉 Osteoporose door medicatie
Corticosteroïden, vaak gebruikt bij RA, kunnen botverlies versnellen. Dit verhoogt het risico op breuken, zelfs bij kleine ongelukken.

💡 Verhoogde botfragiliteit
De combinatie van ontstekingen en inactiviteit kan botten brozer maken. Regelmatige botdichtheidsmetingen en voldoende inname van calcium en vitamine D zijn belangrijk om dit te voorkomen.

Psychologische impact van RA

RA raakt niet alleen je lichaam, maar ook je geest.

👉 Depressie en angst
Chronische pijn en verminderde mobiliteit kunnen leiden tot gevoelens van somberheid of angst. Het kan lastig zijn om met de beperkingen van RA om te gaan.

💡 Slaapproblemen
Pijn en stijfheid, vooral ’s nachts, maken het lastig om goed te slapen. Dit kan vermoeidheid en stemmingsproblemen verergeren.

Preventie

Roken is een risicofactor voor het krijgen van reumatoïde artritis. Omdat stoppen met roken de symptomen van reumatoïde artritis kan verbeteren, is het verstandig om volledig te stoppen met roken, ook als je reeds RA hebt.

Lees verder

• Stijve handen, polsen en voeten: door reumatoïde artritis
• Pijn in de handen of pijnlijke hand: oorzaken van handpijn
• Pijn aan de heup: oorzaken van heuppijn of pijnlijke heupen
• Pijn in onderrug: pijnlijke onderrug links, rechts en midden
• Ziekte van Bechterew: symptomen, oorzaak en behandeling