Koude rillingen: symptomen en oorzaken van koude rillingen

Koude rillingen zijn een symptoom. Koude rillingen verwijst naar het onwillekeurig en oncontroleerbaar snel afwisselend spannen en ontspannen van de spieren. Hierdoor wordt veel energie verbruikt en gaat de lichaamstemperatuur snel omhoog. Koude rillingen kunnen ontstaan met of zonder koorts. Zonder koorts ontstaan rillingen meestal na (langdurige) blootstelling aan een koude omgeving. Koude rillingen worden vaak veroorzaakt door infectieziekten, zoals de griep. Malaria is een van de meest voorkomende oorzaken van rillingen. In wezen kan elke aandoening die koorts kan veroorzaken (niet alleen infecties, maar ook kankers) resulteren in koude rillingen samen met koorts. Koude rillingen tijdens de zwangerschap zijn te wijten aan dezelfde oorzaken (onderkoeling, infectie) als koude rillingen in het algemeen. Koude rillingen moeten niet verward worden met kippenvel, het fenomeen waarbij de haren op de huid rechtop gaan staan.

• Wat zijn koude rillingen?
• Oorzaken van koude rillingen
• Lage bloedsuikerwaarden
• Oncontroleerbare rillingen
• Hypoglykemie voorkómen
• Infecties
• Longontsteking
• Malaria
• Buikgriep
• Verkoudheid of griep
• Voedselvergiftiging
• Urineweginfectie (blaasontsteking)
• Bloedvergiftiging of sepsis
• Abnormale schildklierfunctie
• Rillingen door koude
• Uitdroging
• Koude rillingen tijdens overgang
• Schommelende hormoonspiegels
• Triggers
• Bloedarmoede
• Rillingen door psychische factoren
• Angst en paniekaanval
• Stress
• Slaaptekort
• Vitamine B12-tekort
• Ontwenningsverschijnselen bij alcohol
• Soorten ontwenningsverschijnselen
• Lichamelijke symptomen
• Vegetatieve en neurologische ontwenningsverschijnselen
• Psychische ontwenningsverschijnselen
• Opioïde-ontwenningsverschijnselen
• Rillen na een operatie (postoperatief rillen)
• Wanneer arts inschakelen bij koude rillingen?

Wat zijn koude rillingen?

Iedereen is bekend met het fenomeen 'koude rillingen', maar wat is het nu precies? Koude rillingen verwijst naar een gevoel van kou dat gepaard gaat met bibberen. De term 'rillingen' verwijst naar het onwillekeurig en oncontroleerbaar snel afwisselend spannen en ontspannen van de spieren. Onwillekeurig betekent dat het vanzelf gaat en oncontroleerbaar betekent dat je er geen controle over hebt. Rillingen kunnen gepaard gaan met koorts met huiveringen of bevingen veroorzaken. Je koude rillingen kunnen constant zijn. Elke episode kan wel een uur duren. Je koude rillingen kunnen ook periodiek voorkomen en slechts enkele minuten duren.

Oorzaken van koude rillingen

Koude rillingen kunnen optreden als gevolg van blootstelling aan een koude omgeving. Het bibberen kan gezien worden als een natuurlijke reactie van het lichaam op kou. Door de spieren snel samen te trekken en te ontspannen wekt je lichaam warmte op. Bekend is hierbij het zogeheten 'klappertanden'. Koude rillingen kunnen evenwel ook optreden als een reactie op een bacteriële of virale infectie die koorts veroorzaakt. Ziekten waarbij koude rillingen kunnen voorkomen zijn onder meer:

• bacteriële of virale maag-darminfectie (gastro-enteritis of buikgriep)
• griep
• hersenvliesontsteking
• sinusitis of bijholteontsteking
• longontsteking
• keelontsteking
• urineweginfectie
• malaria
• nierbekkenontsteking
• prostatitis of prostaatontsteking
• wondroos
• blaasontsteking
• ontstoken keelamandelen
• chronische hyperventilatie
• paniekaanval (paniekstoornis)

Lage bloedsuikerwaarden

Oncontroleerbare rillingen

Oncontroleerbare koude rillingen kunnen worden veroorzaakt door lage bloedsuikerspiegels (lage bloedsuikerwaarden). Rillingen gaan in dit geval gepaard met hoofdpijn, duizeligheid, zweten en snelle hartslag. Wanneer mensen met diabetes hun insuline-injectie nemen en vergeten te eten of minder voedsel eten, kunnen ze uiteindelijk te veel insuline in hun bloed krijgen, wat kan leiden tot hypoglykemie of een lage bloedsuikerspiegel.

Andere oorzaken voor hypoglykemie zijn:

• Alcoholmisbruik
• Lage inname van koolhydraten
• Maaltijden overslaan

Hypoglykemie voorkómen

Wanneer mensen met diabetes lage bloedsuikerspiegels hebben, kan dit ervoor zorgen dat hun lichaam ongecontroleerd rilt of schudt. Mensen zonder diabetes kunnen echter ook een lage bloedsuikerspiegel ervaren en oncontroleerbaar schudden als gevolg van overmatige alcoholinname, bepaalde kruidensupplementen en te veel lichaamsbeweging. Het wordt aanbevolen om gedurende de dag kleine, frequente maaltijden te eten om een ​​daling van de bloedsuikerspiegel te helpen voorkomen.

Infecties

Je kunt koude rillingen ervaren aan het begin van een infectie. In feite is een van de eerste tekenen van een infectie plotseling onbeheersbaar schudden of koude rillingen.

Longontsteking

Sommige mensen hebben last van trillingen als ze een longontsteking hebben, wat gepaard kan gaan met andere symptomen zoals aanhoudende hoestbuien, vermoeidheid en ademhalingsproblemen.

Malaria

Als een persoon ernstige rillingen ervaart, kan dit ook wijzen op een infectie met malariaparasieten. De parasiet komt in je bloed door een steek van een mug die besmet is met deze boosdoener. Malaria veroorzaakt vooral koorts, hoofdpijn, koude rillingen en spierpijn.

Buikgriep

Virale gastro-enteritis of buikgriep is een ontsteking van de maag en darmen en wordt veroorzaakt door een virus. Buikgriep kan gepaard gaan met de volgende klachten:

• diarree
• misselijkheid en braken
• hoofdpijn, spierpijn, gewrichtspijn
• koorts, koude rillingen
• zweten, klamme huid
• buikkrampen en buikpijn
• verlies van eetlust en gewichtsverlies

Verkoudheid of griep

Oncontroleerbare koude rillingen kunnen een teken zijn dat het lichaam vecht tegen infecties veroorzaakt door een verkoudheid of griep. Een van de eerste symptomen van griep is een periode van koude rillingen en zweten. Gedurende deze tijd komt en gaat de koorts. Andere symptomen die ermee gepaard gaan zijn spierpijn, vermoeidheid en hoesten. Koude rillingen kunnen al dan niet optreden, afhankelijk van de ernst van de griepsymptomen. Als je griepachtige symptomen hebt, samen met oncontroleerbare rillingen, is het belangrijk dat je voldoende rust krijgt om je lichaam sneller te laten genezen. De koude rillingen verdwijnen zodra je weer wat aan de beterende hand bent.

Voedselvergiftiging

Voedselvergiftiging wordt veroorzaakt door het eten van voedsel dat besmet is met bacteriën, virussen of parasieten. Het veroorzaakt infectie en ontsteking van het spijsverteringsstelsel. Voedselvergiftiging kan rillingen veroorzaken als het lichaam probeert de infectie te bestrijden. De tekenen van voedselvergiftiging kunnen binnen enkele uren tot dagen (maximaal 48 uur) na het eten van besmet voedsel verschijnen. De belangrijkste symptomen zijn koorts met rillingen, maagpijn, braken en diarree. Voedselvergiftiging duurt meestal een paar dagen.

Urineweginfectie (blaasontsteking)

Een urineweginfecties kan intermitterende koude rillingen veroorzaken. Andere symptomen van een urineweginfectie zijn pijn bij het plassen en een stinkende urinegeur. Als de infectie de nieren bereikt, kun je koorts en oncontroleerbare rillingen ervaren. Urineweginfecties komen vrij veel voor bij vrouwen. Het is belangrijk om de infectie te behandelen, omdat deze zich naar andere organen kan verspreiden. Een milde blaasontsteking kan worden behandeld door veel te drinken en je urinewegen door te spoelen.

Bloedvergiftiging of sepsis

Sepsis is een ernstige infectie van het bloed, oftewel bloedvergiftiging. Een van de symptomen van sepsis is onbeheersbare koude rillingen. Het kan leiden tot septische shock en orgaanfalen, wat een levensbedreigende toestand is. Andere symptomen van sepsis zijn een snelle hartslag, ademhalingsproblemen en een lage of hoge lichaamstemperatuur.

Abnormale schildklierfunctie

Bij een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) kan de schildklier niet genoeg schildklierhormonen aanmaken. Een van de tekenen van een schildklieraandoening is oncontroleerbare rillingen. Oudere mensen ervaren mogelijk spierstijfheid vanwege een te trage schildklier. Daarnaast kan een trage schildklier vele andere klachten heven.

Rillingen door koude

De meeste mensen krijgen koude rillingen en huiveren ongecontroleerd wanneer ze gedurende lange tijd worden blootgesteld aan extreme koude temperaturen. Wanneer de lichaamstemperatuur daalt, sturen de hersenen een signaal naar de spieren, waardoor ze gaan trillen. Door te beven wordt meer warmte gegenereerd. Oncontroleerbare rillingen kunnen ook duiden op onderkoeling. Rillen is een veel voorkomend symptoom van hypothermie (onderkoeling). De symptomen die gepaard gaan met hypothermie zijn een verhoogde hartslag en ademhaling, duizeligheid, verwardheid en misselijkheid.

Uitdroging

Ernstige uitdroging is een zeer ernstige aandoening die koude rillingen kan veroorzaken, vooral bij kleine kinderen. Om uitdroging tegen te gaan, is het noodzakelijk om voldoende (water) te drinken. Hoewel zeldzaam, kunnen volwassenen ook oncontroleerbaar gaan schudden als gevolg van uitdroging. Andere symptomen die daarmee gepaard gaan zijn spierkrampen, misselijkheid, donker gekleurde urine en hoofdpijn.

Koude rillingen tijdens overgang

Schommelende hormoonspiegels

Iedereen kent het fenomeen van opvliegers tijdens de overgang. Toch maken koude rillingen voor sommige vrouwen net zo goed deel uit van de overgang als opvliegers. Vaak gaan deze fenomenen vooraf aan of volgen ze elkaar op, verstoren ze de dag, verstoren ze de slaap en maken ze het veel vrouwen in de overgang lastig. Opvliegers in de overgang doen zich voor wanneer de hormoonspiegels schommelen, waardoor een belangrijk centrum voor de temperatuurregulatie van het lichaam, de hypothalamus, wordt beïnvloed. Wanneer de opvlieger optreedt, verwijden de bloedvaten in de huid zich om de warmte te laten ontsnappen. Het kan ook een transpiratiereactie starten om het lichaam af te laten koelen. Wanneer de opvlieger afneemt en de huid nog steeds nat en klam is, ervaren veel vrouwen koude rillingen, vaak net zo ernstig als de opvlieger.

Sommige vrouwen ervaren slechts een koude flits, met of zonder zweten. Het kan minuten, uren of dagen duren. Voor sommigen zijn zelfs warme dranken, warme baden of dekens niet genoeg om de kilte te verlichten. Vaak zullen de genomen maatregelen om de koude rillingen te verlichten, leiden tot een opvlieger en opnieuw tot koude rillingen. Nogmaals, het temperatuurregulerende centrum in de hersenen reageert op fluctuerende hormoonniveaus.

Triggers

Stress, cafeïne, nicotine, alcohol, voedseladditieven en je bevinden op warme plaatsen, kunnen allemaal opvliegers veroorzaken die tot rillingen kunnen leiden. Evenzo kunnen koude dranken, koud weer en emotionele beroering een koude flits veroorzaken, hoewel het ook mogelijk is dat je een koude flits ervaart wanneer de omgevingstemperatuur hoog is en omgekeerd. Soms is er helaas helemaal geen trigger behalve je veranderende lichaam tijdens de overgang.

Bloedarmoede

Bloedarmoede is een andere reden koude rillingen te krijgen. Wanneer mensen een ijzertekort hebben, beïnvloedt het hun lichaam op verschillende manieren. IJzertekort kan mensen ook constant moe maken en hoofdpijn veroorzaken. Een persoon met een ijzertekort is ook vatbaarder voor infecties. IJzergebrek is de meest voorkomende oorzaak van bloedarmoede, maar zeker niet de enige.

Rillingen door psychische factoren

Angst en paniekaanval

Een andere oorzaak van onbeheersbare rillingen zonder koorts is een paniekaanval of een angstaanval. Deze hevige angst lijkt je zomaar te overvallen. Bij een paniekaanval slaat je hart op hol, je krijgt een droge mond en droge keel, zweethanden en je voelt je misselijk en licht in het hoofd. De paniekaanval kan gepaard kan gaan met pijn op de borst en angst om de controle te verliezen. De persoon kan ook rillingen en bevingen ervaren.

Stress

Stress kan veel lichamelijke klachten veroorzaken, zoals spierpijn, hoofdpijn, buikpijn, maar ook koude rillingen. Het beeld kan veel weghebben van griep.

Slaaptekort

Slaaptekort of slaapgebrek kan ook aanleiding geven tot rillingen. Een nachtje slecht slapen heeft een slechte invloed op lichaam en geest. Vermoeidheid, koude rillingen en een gebrekkige concentratie zijn veelvoorkomende gevolgen van een te korte nacht.

Vitamine B12-tekort

Rillingen kunnen voorkomen bij mensen met een vitamine b12-tekort, vooral voor mensen die 60 jaar en ouder zijn, medicijnen nemen en een hoge bloeddruk hebben. Als je een vitamine B12-tekort hebt, kun je bloedarmoede krijgen. Een mild tekort hoeft geen symptomen te veroorzaken. Maar als het onbehandeld blijft, kan dit leiden tot symptomen zoals:

• zwakte, vermoeidheid of duizeligheid
• hartkloppingen en kortademigheid
• bleke huid
• een gladde tong
• obstipatie, diarree, verlies van eetlust of winderigheid
• zenuwproblemen zoals gevoelloosheid of tintelingen, spierzwakte en problemen met lopen
• verminderd gezichtsvermogen
• psychische problemen zoals depressie, geheugenverlies of gedragsveranderingen

Ontwenningsverschijnselen bij alcohol

Als je langdurig en veel gedronken hebt, dan kun je na minderen of stoppen met drinken ontwenningsverschijnselen ondervinden. De omvang en vorm van de symptomen kunnen sterk variëren.

Soorten ontwenningsverschijnselen

Je kunt bij alcohol last krijgen van de volgende soorten ontwenningsverschijnselen:

• Fysieke ontwenningsverschijnselen beschrijven de directe effecten op het lichaam. Ze verschijnen relatief kort na de laatste alcoholische consumptie.
• Vegetatieve en neurologische ontwenningsverschijnselen verwijzen naar het autonome zenuwstelsel en verstoren de (meestal autonome) lichaamsprocessen.
• Psychische ontwenningsverschijnselen kunnen sterk verschillen van persoon tot persoon. Meestal houden deze langer aan dan fysieke ontwenningsverschijnselen.

Lichamelijke symptomen

• cardiovasculaire aandoeningen
• spraak- of articulatie stoornis
• diarree, buikpijn
• misselijkheid en braken
• algehele malaise en zwakte
• hartkloppingen
• abnormale bloeddruk

Vegetatieve en neurologische ontwenningsverschijnselen

• zweten
• droge mond en droge keel
• tremor (beven), meestal trillende handen
• rillingen
• jeuk
• slaapstoornissen, nachtmerries
• coördinatie- en visuele stoornissen
• hoofdpijn en spierpijn

Psychische ontwenningsverschijnselen

• rusteloosheid
• nervositeit
• verminderd concentratievermogen
• geheugenstoornissen
• depressie en angst
• prikkelbaarheid of agitatie
• verwardheid
• perceptuele stoornissen, hallucinaties

Opioïde-ontwenningsverschijnselen

Als je lichaam en geest gedurende een langere periode gewend zijn geraakt aan de consumptie van een bepaalde verslavende stof, zijn er soms drastische bijwerkingen als je er (plots) mee stopt. Dit geldt in het bijzonder voor opiaatontwenning: als het ingrediënt morfine of een van de halfsynthetische of volledig synthetische derivaten ervan er tot dusver voor heeft gezorgd dat zowel mentale als fysieke pijn effectief onder controle wordt gehouden, moet je door de terugtrekking zonder deze 'ondersteuning' en dat kan leiden tot onttrekkingsverschijnselen. Ontwenningsverschijnselen zijn symptomen die kunnen optreden na het staken of het niet tijdig of onvoldoende innemen van een middel waar men psychisch en/of lichamelijk aan verslaafd is. Afhankelijk van de ernst van de afhankelijkheid, het soort medicatie dat je gebruikt en van je individuele constitutie, kunnen deze verschijnselen van persoon tot persoon verschillen. Ze worden samengevat met de term opioïde-ontwenningsverschijnselen. Dit omvat lichtere en sterkere symptomen, die ook levensbedreigend kunnen zijn als ze niet worden behandeld:

• Lichte symptomen zoals hoofdpijn, vermoeidheid, rusteloosheid, loopneus, tranenvloed, verwijde pupillen.
• Ernstigere symptomen zoals slaapstoornissen, diarree, misselijkheid, braken, spierpijn en spierkrampen, hoge bloeddruk, snelle hartslag, koorts en koude rillingen, angst, depressie.

Typerend voor elk type ontwenning van verslavende stoffen en dus ook voor opioïden, oftewel morfine-achtigen zoals oxycodon, fentanyl, methadon en buprenorfine, is de zucht, craving of hunkering dat gedurende het ontwenningsproces de kop opsteekt. Dit betekent de sterke wens om de verslavende stof opnieuw te consumeren. Een ander en veel voorkomend symptoom van het stoppen van opioïden is de verhoogde pijnperceptie (hyperalgesie). Aangezien het opioïd er eerder voor heeft gezorgd dat deze pijnen aanzienlijk zijn verminderd of niet langer worden waargenomen, gebeurt nu precies het tegenovergestelde wanneer je ermee stopt. Zolang het lichaam niet gewend is aan een 'normaal' pijngevoel dat niet kunstmatig wordt onderdrukt, neem je pijn bij het begin van de ontwenning bijzonder duidelijk waar. Er is sprake van een verhoogde gevoeligheid.

Rillen na een operatie (postoperatief rillen)

Postoperatief rillen kan veroorzaakt worden door verschillende factoren, zoals onderkoeling, medicatie, hormonale veranderingen en stress. Het kan ook een reactie zijn op de anesthesie die tijdens de operatie is gebruikt. In sommige gevallen kan het echter ook een teken zijn van een onderliggend medisch probleem, zoals een infectie of een reactie op de operatie zelf. Het is aangeraden om bij de verpleging op de verkoeverkamer aan te geven dat je last hebt van postoperatief rillen, zodat ze opnieuw verwarmde dekens op je leggen. Hierdoor zal het rillen verminderen. Zo nodig krijg je geneesmiddelen toegediend om het rillen te stoppen. Ook kun je extra zuurstof krijgen. Door het rillen verbruik je namelijk meer zuurstof.

Wanneer arts inschakelen bij koude rillingen?

Neem contact op met je huisarts als de koorts en koude rillingen niet verbeteren na 48 uur of als je een van de volgende symptomen hebt:

• stijve nek
• piepende ademhaling
  Huisarts inschakelen bij koude rillingen en bijkomende klachten / Bron: Michaeljung/Shutterstock.com
• ernstige hoest
• kortademigheid
• verwardheid
• traagheid
• prikkelbaarheid
• buikpijn
• pijn bij het plassen
• vaak plassen of juist helemaal niet meer plassen
• krachtig braken
• ongebruikelijke gevoeligheid voor (fel) licht

Lees verder

• Koorts en verhoging: symptomen, oorzaak en behandeling
• Rillingen zonder koorts: symptomen, oorzaken en behandeling
• Klappertanden: oorzaken tanden die tegen elkaar klapperen