Urineweginfectie: symptomen, oorzaken en behandeling

Urineweginfectie: symptomen, oorzaken en behandeling Urineweginfectie symptomen zijn afhankelijk van de plaats van de ontsteking. Veelvoorkomende urineweginfectie symptomen zijn een stekende en hevige pijn in de (onder)buik en/of onderrug; vaak moeten plassen; loze aandrang; branderig gevoel tijdens of vlak na het plassen. Bij kinderen kunnen de symptomen over het hoofd worden gezien of worden toegeschreven aan een andere oorzaak. Een urineweginfectie is een infectie of ontsteking van het slijmvlies aan de binnenkant van de urinewegen, die bestaan uit het nierbekken, de urineleiders, de blaas en de plasbuis. Dit zijn de structuren waar de urine passeert voordat het uit het lichaam is verwijderd. Urineweginfecties zonder complicaties kunnen worden behandeld met een antibioticum. Vrouwen met een lichte blaasontsteking kunnen deze vaak verhelpen door veel te drinken teneinde de urinewegen te spoelen.
Urineweginfectie / Bron: Istock.com/Attila BarabasUrineweginfectie / Bron: Istock.com/Attila Barabas

Wat is een urineweginfectie?

Een urineweginfectie is een infectie of ontsteking van het slijmvlies aan de binnenkant van de urinewegen, die bestaan uit het nierbekken, de urineleiders, de blaas en de urethra (plasbuis of urinebuis). Dit zijn de structuren waar de urine passeert voordat het uit het lichaam is verwijderd.

Oorzaken van een urineweginfectie

Ziekteverwekkers

Urine bevat vloeistoffen, zouten, en afvalproducten en is normaal gesproken steriel. Het is meestal vrij van bacteriën, virussen en schimmels. Een infectie treedt op wanneer minuscule organismen, meestal bacteriën van het maag-darmkanaal, zich vasthechten aan de opening van de plasbuis, opstijgen in de plasbuis en zich beginnen te vermenigvuldigen. De meeste infecties worden veroorzaakt door bacteriën, in het bijzonder de Escherichia coli (E. coli), die normaal gesproken in de dikke darm voorkomt.

Een infectie die beperkt blijft tot de plasbuis wordt urethritis of plasbuisontsteking genoemd. Bacteriën die zich naar de blaas verplaatsen en zich daar vermenigvuldigen en een infectie veroorzaken, wordt een blaasontsteking of cystitis genoemd. Als de infectie niet tijdig wordt behandeld, kunnen bacteriën vervolgens via de urineleiders de nieren infecteren. Een nier-infectie wordt pyelonefritis genoemd.

Ook Chlamydia trachomatis en Neisseria gonorrhoeae kunnen urineweginfecties veroorzaken bij zowel mannen als vrouwen die zonder condoom vrijen met iemand die de bacterie draagt.

Besmette kip als oorzaak van een urineweginfectie / Bron: Condesign, PixabayBesmette kip als oorzaak van een urineweginfectie / Bron: Condesign, Pixabay

Besmette kip als oorzaak van een urineweginfectie

De belangrijkste veroorzaker van urineweginfecties is de E. coli-bacterie. Uit onderzoek (2012) van de Canadese McGill University blijkt dat ook bacteriën afkomstig uit besmet voedsel de oorzaak kunnen zijn van een urineweginfectie. Deze darmbacterie kan ontstaan in voedsel. De onderzoekers beweren dat de E. coli bacteriën waarschijnlijk afkomstig zijn van pluimvee. Dit zou blijken uit testten van 320 monsters van rundvlees, varkensvlees en kip.

Het aantal urineweginfecties kan teruggedrongen worden door een strikter anti-besmettingsbeleid op kippenfokkerijen. Voorts kan besmetting met de E.coli-bacterie voorkomen worden door de kip gekoeld te bewaren, goed te verhitten voor consumptie en contact tussen rauw (kippen)vlees en andere etenswaren te voorkomen.

De laatste tien jaar zijn er E.coli-bacteriën in opkomst die resistent zijn voor antibiotica. De behandeling van urineweginfecties is daardoor moeilijker geworden. Het risico dat een behandeling niet aanslaat, is hierdoor toegenomen, zo waarschuwen de onderzoekers.

Risicofactoren

Sommige mensen zijn meer vatbaar voor het krijgen van een urineweginfectie dan anderen.

Urinewegen / Bron: La Gorda/Shutterstock.comUrinewegen / Bron: La Gorda/Shutterstock.com

Afwijking in de urinewegen

Elke afwijking in de urinewegen die de urinestroom blokkeert of belemmert, kan een infectie veroorzaken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een niersteen die losraakt en in de urineleider (de buis tussen de nieren en de blaas) terechtkomt. Deze fungeert als een dam, waardoor bacteriën zich gemakkelijker kunnen vermenigvuldigen. Personen die hun blaas niet goed kunnen leegplassen, als gevolg van een vergrote prostaat of een verzakte blaas, lopen meer risico. Er blijft bij hen steeds een klein beetje urine in de blaas achter, waardoor bacteriën zich kunnen vermenigvuldigen.

Katheter

Een veelvoorkomende oorzaak van een urineweginfectie zijn katheters die zijn geplaatst in de plasbuis en blaas.

Afwijkingen aan de urinewegen

Urineweginfecties kunnen voorkomen bij baby's, zowel jongens als meisjes, met aangeboren afwijkingen aan de urinewegen. Deze afwijkingen kunnen heel divers zijn en moeten soms worden gecorrigeerd door middel van een operatie.

Vooral vrouwen, minder bij mannen

Urineweginfecties zijn zeldzaam bij jongens en jonge mannen. Bij volwassen vrouwen neemt het percentage van urineweginfectie geleidelijk toe met de leeftijd. Een factor die daarbij een rol speelt is dat bij een vrouw de urinebuis kort is, waardoor bacteriën sneller toegang hebben tot de blaas. Ook is bij vrouwen de afstand tussen hun plasbuis en anus klein. Ook lijkt bij veel vrouwen seksuele gemeenschap te leiden tot een infectie. Tijdens de zwangerschap zijn vrouwen vatbaarder voor het ontwikkelen van een urineweginfectie.

Na de menopauze hebben vrouwen meer kans op een urineweginfectie. Dit heeft te maken met daling van het oestrogeengehalte. Oestrogeen is een hormoon dat de aanwezigheid van de goede lactobacillen bevordert. Wanneer het oestrogeengehalte daalt, komen er echter minder lactobacillen in de blaas terecht, waardoor ongezonde bacteriën bij postmenopauzale vrouwen sneller de kans kunnen grijpen een infectie te veroorzaken. Ook spelen veranderingen in de vaginawand een rol voor de verhoogde gevoeligheid voor urineweginfecties bij postmenopauzale vrouwen. Als gevolg van een lager oestrogeengehalte na de menopauze, wordt slijmvlies van de vagina dunner en daardoor vatbaarder voor ongezonde bacteriën om zich te vermenigvuldigen. Daarnaast is het vaginavocht minder zuur, terwijl een zure omgeving juist schadelijke bacteriën doodt en ongezonde bacteriën in een alkalische omgeving gedijen.

Antibioticagebruik

Antibiotica bestrijden bacteriën, maar deze medicijnen vernietigen vaak ook lactobacillen, beschermende bacteriën die blaasontsteking helpen voorkomen. Dit verhoogt de kans op een overgroei van de staafvormige bacterie Escherichia coli in de vagina van een vrouw, wat bijdraagt aan de ontwikkeling van een urineweginfectie.

Anticonceptie

Bepaalde soorten anticonceptiva vormen een risicofactor voor het ontwikkelen van een urineweginfectie. Vooral vrouwen die een spiraaltje gebruiken, zijn kwetsbaarder. De veerrand van het spiraaltje beschadigt soms een gebied vlakbij de blaas, waardoor bacteriën sneller in de blaas terecht kunnen komen. Voorts verhogen zaaddodend gel en gecoate condooms de gevoeligheid voor urineweginfecties.

Diabetes

Mensen met diabetes mellitus (suikerziekte) hebben een hoger risico op een urineweginfectie vanwege verminderde afweer tegen bacteriën.

Symptomen van een urineweginfectie

Niet iedereen met een urineweginfectie heeft symptomen, maar de meeste mensen vertonen op z'n minst enkele symptomen. De klachten zijn afhankelijk van de plaats van de ontsteking.

Blaasontsteking

Bij een blaasontsteking kan een persoon last hebben van:

Andere klachten

Andere symptomen die kunnen worden geassocieerd met een urineweginfectie zijn:

Nierbekkenontsteking

Bij een niet opgemerkte of onvoldoende behandelde blaasontsteking kan een nierbekkenontsteking ontstaan. Nierbekkenontsteking is vele malen ernstiger dan blaasontsteking. Regelmatig terugkerende of chronische nierbekkenontsteking kan zelfs leiden tot nierschade. Een nierbekkenontsteking kan pijn in één of beide zijden van de rug veroorzaken, met uitstraling naar de geslachtsorganen. Verder kan de persoon plotseling ziek worden met hoge koorts, koude rillingen en misselijkheid en braken.

Urineweginfectie bij kinderen

Bij kinderen kunnen de symptomen van een urineweginfectie over het hoofd worden gezien of worden toegeschreven aan een andere oorzaak. Een urineweginfectie dient overwogen te worden wanneer een kind of zuigeling prikkelbaar en geagiteerd is en niet eet zoals hij gewoonlijk doet, een onverklaarbare koorts heeft die niet weggaat, last heeft van urine-incontinentie of dunne ontlasting produceert. In tegenstelling tot volwassenen hebben kinderen meer kans op koorts zonder andere symptomen.

Behandeling van een urineweginfectie

Zelfzorg

Vrouwen met een lichte blaasontsteking kunnen deze in veel gevallen verhelpen door veel te drinken teneinde de urinewegen te spoelen. Het blijkt dat een niet (met antibiotica) behandelde lichte blaasontsteking vaak na ongeveer drie weken vanzelf geneest. In het algemeen wordt geadviseerd bij het optreden van terugkerende blaasontstekingen veel te drinken, waardoor men vaker moet plassen en bacteriën uit het lichaam worden weggespoeld. Vrouwen met terugkerende blaasontsteking lijken er ook verstandig aan te doen consequent dagelijks twee glazen cranberrysap te drinken.

Groene thee

Groene thee bevat EGC (epicatechinegallaat) extracten die antimicrobiële effecten heeft op E. coli.[1] Bij een urineweginfectie is de E. coli bacterie vaak de boosdoener. Met 3-4 koppen per dag profiteer je optimaal van deze en andere gezonde eigenschappen van groene thee.

Vermijd koffie bij een urineweginfectie / Bron: Istock.com/PuwanaiSomwanVermijd koffie bij een urineweginfectie / Bron: Istock.com/PuwanaiSomwan

Antibiotica

Urineweginfecties kunnen worden behandeld met een antibioticumkuur. Bij ongecompliceerde infecties –dat wil zeggen indien er sprake is van een blaasontsteking of cystitis bij gezonde, niet-zwangere, volwassen vrouwen– is een vijfdaagse kuur met nitrofurantoïne met gereguleerde afgifte (100 mg tweemaal per dag) eerste keus. Het is daarbij van belang dat de gehele kuur afgemaakt wordt. Bij terugkerende klachten, zal verwijzing plaatsvinden naar een specialist (uroloog of gynaecoloog). Deze zal onderzoeken of er een afwijking van de urineweg is die de ontsteking in stand houdt of uitlokt.

Wat niet doen?

Vermijd koffie, alcohol en kruidig voedsel, aangezien deze de blaas irriteren. Stop met roken, want roken irriteert de blaas.

Prognose

Urineweginfecties reageren doorgaans erg goed op behandeling. Als je vaak last hebt van urineweginfecties of als je de symptomen niet kan verbeteren, is het zinvol dat de huisarts checkt of er mogelijk sprake is van een antibioticaresistente infectie is. Dit zijn meer gecompliceerde infecties die moeten worden behandeld en waarvoor mogelijk intraveneuze antibiotica (via een infuus) of andersoortige behandelingen nodig zijn.

Complicaties

Bij een snelle en juiste behandeling leiden lagere urineweginfecties slechts zelden tot complicaties. Onbehandeld kan een urineweginfectie echter ernstige gevolgen hebben. Mogelijke complicaties zijn onder meer:
  • Terugkerende infecties, vooral bij vrouwen die twee of meer urineweginfecties hebben binnen een periode van zes maanden of vier of meer binnen een jaar.
  • Blijvende nierschade door een acute of chronische nierinfectie (pyelonefritis) als gevolg van een onbehandelde urineweginfectie.
  • Verhoogd risico bij zwangere vrouwen om een laag geboortegewicht te krijgen of te vroeg geboren baby's.
  • Plasbuisvernauwing (urethrastrictuur) bij mannen door terugkerende urethritis, vooral bij gonokokken urethritis.
  • Sepsis of bloedvergiftiging, een mogelijk levensbedreigende complicatie van een infectie, vooral als de infectie zich via je urinewegen naar je nieren verspreidt.

Water drinken is gezond / Bron: Mimagephotography/Shutterstock.comWater drinken is gezond / Bron: Mimagephotography/Shutterstock.com

Preventie en voorkomen

Door het nemen van de volgende preventieve maatregelen kun je voorkomen dat je een urineweginfectie krijgt:
  • Leeg je blaas zodra je de behoefte voelt om te plassen. Haast je niet, en wees er zeker van dat je je blaas helemaal leeg hebt geplast.
  • Veeg je billen van voor naar achter.
  • Veel water drinken.
  • Prefereer een douche boven een bad.
  • Gebruik geen vaginale hygiënesprays en geurige badproducten; deze zullen alleen de irritatie vergroten.
  • Reinig je genitale gebied voordat je seksuele gemeenschap hebt.
  • Urineer na de seksuele gemeenschap om eventuele bacteriën die in je urethra zijn binnengebracht weg te spoelen.
  • Houd je genitale zone droog door katoenen of linnen ondergoed en losse kleding te dragen. Vermijd strakke spijkerbroek en nylon ondergoed. Synthetische stoffen kunnen vocht vasthouden en de perfecte omgeving creëren voor bacteriegroei.

Noten:
  1. Reygaert, W., & Jusufi, I. (2013). Green tea as an effective antimicrobial for urinary tract infections caused by Escherichia coli. Frontiers in microbiology, 4, 162. https://doi.org/10.3389/fmicb.2013.00162

Lees verder

© 2010 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Blaasontsteking bij de vrouw, symptomen en behandelingCystitis of blaasontsteking is een vaak voorkomende aandoening bij vrouwen, vooral tijdens de menopauze. Vele vrouwen be…
Urineweginfectie door gebruik van verblijfskatheterUrineweginfectie door gebruik van verblijfskatheterEen patiënt met een katheter heeft een buisje in de blaas. Dit zorgt ervoor dat de urine uit het lichaam verwijderd word…
Kinderziekte - UrineweginfectieKinderziekte - UrineweginfectieEen lage urineweginfectie – beter bekend als blaasontsteking – komt regelmatig voor bij kinderen. Het is een ziekte waar…
Epididymo-orchitis: Ontsteking van bijbal en testikelsEpididymo-orchitis: Ontsteking van bijbal en testikelsEpididymo-orchitis is een ontsteking van de bijbal; de buis die sperma en/of de zaadbal opslaat en draagt. Het wordt nor…

De vleesetende bacterie en fasciitis necroticansDe vleesetende bacterie en fasciitis necroticansNa een verwonding kan een ernstige infectie ontstaan met wat in de volksmond de vleesetende bacterie wordt genoemd: fasc…
IJzertekort bij vrouwenIJzertekort bij vrouwenIJzergebrek bij vrouwen komt relatief veel voor bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd, grote boosdoener: De maandelijkse…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/takasuu
  • Cleveland Clinic. Urinary Tract Infections: Outlook / Prognosis. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9135-urinary-tract-infections/outlook--prognosis (ingezien op 17-12-2020)
  • http://www.emedicinehealth.com
  • http://www.medicinfo.nl/d_ls0610
  • http://www.gezondheidsplein.nl/aandoeningen/895/Urineweginfectie.html
  • http://kidney.niddk.nih.gov/Kudiseases/pubs/utiadult/
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Blaasontsteking
  • Mayo Clinic. Urinary tract infection (UTI). https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/urinary-tract-infection/symptoms-causes/syc-2035344 (ingezien op 17-12-2020)
  • Reygaert, W., & Jusufi, I. (2013). Green tea as an effective antimicrobial for urinary tract infections caused by Escherichia coli. Frontiers in microbiology, 4, 162. https://doi.org/10.3389/fmicb.2013.00162
  • WebMD. Your Guide to Urinary Tract Infections (UTIs). http://www.webmd.com/women/guide/your-guide-urinary-tract-infections#1 (ingezien op 17-9-2017)
  • Afbeelding bron 1: Istock.com/Attila Barabas
  • Afbeelding bron 2: Condesign, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: La Gorda/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 4: Istock.com/PuwanaiSomwan
  • Afbeelding bron 5: Mimagephotography/Shutterstock.com
Reacties

Cherelle, 16-10-2015
Bij mij is gisteren een urineweginfectie ontdekt. Ik heb een vraag. ik heb sex gehad met mijn vriend met condoom, maar daarna ging ik naar het toilet en toen kwam er bloed bij mee. hóe kan dat? Reactie infoteur, 20-10-2015
Bij een urineweginfectie kan de plas troebel zijn of er kan bloed in zitten.

Nel van Kooij, 31-03-2013
4 jaar geleden heb ik nierbekonsteking gehad, ik ben toen opgenomen geweest in het ziekenhuis met hoge koortst en veel pijn in buik en rug.
Na antibiotica via het infuus mocht ik na een aantal dagen weer naar huis met antibiotica en reflux tabl.
De reflux tabl slik ik al jaren, 4 keer daags 2 tabl, als ik 2 dagen achter elkaar 1 keer een dosis oversla komt de buikpijn in alle hevigheid terug, wat kan ik er verder aan doen?
Als ik bij de arts voor controle komt ligt het nieuwe recept al klaar, en is er verder weinig aandacht. Reactie infoteur, 01-04-2013
U kunt dit het beste bespreekbaar maken bij de betreffende arts. Het kan soms helpen iemand mee te nemen om u hierin te steunen. U kunt het ook eerst met uw huisarts bespreken. Blijft u ontevreden over (het resultaat van) de behandeling, dan kunt u overwegen een tweede arts te bezoeken (een second opinion). Second opinion betekent ‘tweede mening’. Een andere deskundige dan uw eigen arts geeft haar of zijn mening over uw diagnose of behandeling. Lees hier meer over het aanvragen van een second opinion: http://alturl.com/t22rp

Eli, 28-07-2011
Bij mijn dochter van 8 jaar is een urineweginfectie geconstateerd. Wat is het verschil tussen een urineweginfectie en een blaasontsteking en het verschil tussen een urineweginfectie en een nierbekkenontsteking? Ze krijgt nu amoxicilline. Kan een urineweginfectie gevaarlijk zijn? Reactie infoteur, 28-07-2011
Het urinewegstelsel bestaat uit een geheel van organen dat urine aanmaakt en afvoert uit het lichaam. Het bestaat uit twee aparte delen:
- de hogere urinewegen, gelegen in de buik, met de nieren en de urineleiders, en
- de lagere urinewegen met de blaas en de urinebuis.

Een urineweginfectie is de verzamelnaam voor alle infecties die betrekking hebben op de urinewegen: nier, nierkelk, ureter, blaas (blaasontsteking) en urethra (urethritis).

Als de infectie vanuit de blaas opstijgt naar de nieren, ontstaat een nierbekkenontsteking (pyelitis of pyelonefritis). Wanneer de infectie opstijgt naar de nieren, kan dat heel vervelend en zelfs gevaarlijk voor de patiënt worden.

Blaasontsteking of cystitis is het meest voorkomende probleem van de urinewegen. Urineweginfecties zijn meestal betrekkelijk onschuldig. Als een urineweginfectie niet behandeld wordt, kan die echter leiden tot een nierinfectie. Herhaaldelijk optredende nierinfecties zijn weliswaar zeldzaam, maar kunnen leiden tot nierinsufficiëntie.

Aty Holthuijsen, 14-01-2011
Bij mij is verontreinigde urine geconstateerd de urine is al 5x gecontroleerd tussen door een antibiotica gehad nu wil mijn huisarts voor de 6x mijn urine opsturen hier ben ik nu tegen ik wil nu doorgestuurd worden naar een specialist kan ik dat eisen gr aty Reactie infoteur, 15-01-2011
Als u bij herhaling geen goede uitleg krijgt van uw eigen arts, of als u zijn of haar oordeel niet vertrouwt, kunt u een second opinion (tweede mening van een andere arts) aanvragen. Hier leest u hoe dat werkt:
http://www.ouders.nl/mgez2007-2nd_opinion.htm

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 26-03-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 15
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.