Pijn aan de penis: oorzaken van pijnlijke penis of penispijn

Pijn aan de penis of penispijn is een klacht die tot ongerustheid kan leiden. Pijn aan de penis is iets waar mannen normaal gesproken niet over nadenken, totdat ze last krijgen van een pijnlijke penis. Als je penis pijnlijk is, kan kan je gaan panikeren, afhankelijk van de ernst en de oorzaak van de pijn. Soms is het duidelijk waar de (hevige) pijn aan de penis vandaan komt, zoals bij een sportblessure. Maar het is niet altijd duidelijk waar penispijn door wordt veroorzaakt. Het is verstandig om bij pijn aan de penis altijd de huisarts te raadplegen, zodat vastgesteld kan worden wat de oorzaak is en welke behandeling nodig is. Blijf niet doorlopen met pijn aan je lid. Hierdoor kunnen de klachten verergeren en kan dit kan een behandeling bemoeilijken.

• Pijn aan de penis
• Anatomie en fysiologie van de penis in relatie tot penispijn
• Epidemiologie van pijn aan de penis
• Pathofysiologie en ontstaansmechanisme van penispijn
• Klachten en symptomen van penispijn
• Locatie van de pijn
• Pijn kan variëren
• Bijkomende symptomen
• Wanneer direct medische hulp inschakelen?
• Oorzaken van pijn aan de penis
• Trauma, blessure of ongeval
• Pijn aan penis door een sportblessure
• Penisbreuk (gebroken penis)
• Hevige pijnlijke penis door priaprisme
• Penispijn door ontstekingen en infecties
• Urineweginfectie
• Ontsteking van de plasbuis (urethritis)
• Prostaatontsteking
• Prostaatabces
• Ontsteking van de eikel (balanitis)
• Geïnfecteerde penisimplantaat
• Het rijden op een fiets, terreinwagen, paard, of motor
• Peniskanker
• Allergische reactie op wasmiddelen, zepen, of zaaddodende middelen
• Blaasstenen
• Insectenbeten of mensenbeten
• Pijn aan penis door een soa
• Chlamydia
• Genitale herpes
• Gonorroe
• Syfilis
• Kromming van de penis (ziekte van Peyronie)
• Pijn aan de penis door vernauwde voorhuid
• Artritis van de plasbuis (Reiter syndroom)
• Lichen sclerosus van de penis
• Genitale psoriasis
• Ziekte van Mondor van de penis
• Prostaatstenen
• Aanvullende oorzaken van penispijn
• Parafimosis: als de voorhuid niet terug wil
• Peniele ischemie of gangreen: de gevreesde ziekte van Fournier
• Peniele vasculitis: als de bloedvaten ontsteken
• Strangulatie of inklemming: vastzitten in een object
• Neurogene pijn: zenuwen die opspelen
• Post-ejaculatoire pijn
• Bekkenbodemspierproblematiek
• Risicogroepen en -factoren van penispijn
• Wanneer de huisarts inschakelen en wanneer direct medische hulp zoeken
• Wanneer de huisarts inschakelen
• Wanneer direct medische hulp zoeken (alarmsymptomen)
• Behandeling van pijn in de penis
• Prognose van penispijn
• Complicaties
• Preventie van penispijn

Pijn aan de penis

Het overkwam Tim op een doodgewone woensdagmiddag. Hij was net terug van een intensieve fietstocht, voldaan en met rode wangen van de frisse lucht. Maar toen hij onder de douche stond, voelde hij plots een scherpe pijn in zijn onderbuik en de basis van zijn penis. Hij schrok ervan. Wat was dit? Een verkeerde beweging? Een blessure? Iets ernstigers? Al snel besefte hij dat dit niet zomaar iets was dat met een goede nachtrust verdween.

Pijn aan de penis kan onverwacht en zonder waarschuwing komen opzetten. Soms ontstaat het na een sportieve inspanning, zoals fietsen of paardrijden, en soms is de oorzaak moeilijker te achterhalen. Het is een onderwerp waarover mannen vaak niet graag praten, misschien uit schaamte of omdat ze hopen dat het vanzelf overgaat. Maar penispijn is divers en kent vele mogelijke oorzaken – van onschuldige irritaties tot ernstigere medische aandoeningen.

In dit artikel gaan we dieper in op de mogelijke oorzaken van penispijn, zodat je beter begrijpt wat er aan de hand kan zijn wanneer pijn plots de kop opsteekt. Want als het om dit gevoelige deel van het lichaam gaat, is kennis zeker geen overbodige luxe.

Anatomie en fysiologie van de penis in relatie tot penispijn

De penis is een fascinerend en complex orgaan, bestaande uit verschillende anatomische structuren die samen zorgen voor zowel seksuele als urinaire functies. Om penispijn goed te begrijpen, is het belangrijk om inzicht te hebben in de anatomie en fysiologie van de penis. In deze uitgebreide bespreking zullen we de verschillende delen van de penis en hun werking bespreken, en kijken naar hoe disfuncties in deze structuren kunnen leiden tot pijn.

Anatomie van de penis
De penis bestaat grofweg uit drie hoofdstructuren: de corpora cavernosa, het corpus spongiosum, en de glans penis. Elk van deze structuren speelt een specifieke rol in de functie van de penis.

• Corpora Cavernosa: De corpora cavernosa zijn twee grote, sponsachtige cilinders die langs de bovenkant van de penis lopen. Ze spelen een cruciale rol in het ontstaan van een erectie. Wanneer de corpora cavernosa zich vullen met bloed, treedt er een stijfheid op die nodig is voor penetratie. Pijn in de corpora cavernosa kan bijvoorbeeld optreden bij een aandoening zoals de ziekte van Peyronie, waarbij littekenweefsel ontstaat en de penis krom trekt, wat vaak pijn veroorzaakt.
• Corpus Spongiosum: Het corpus spongiosum is de derde cilinder, die onder de corpora cavernosa ligt en de plasbuis (urethra) omsluit. Het corpus spongiosum zorgt ervoor dat de plasbuis open blijft tijdens een erectie, zodat sperma vrij kan stromen tijdens de ejaculatie. Een ontsteking van de plasbuis, urethritis, kan pijn in het corpus spongiosum veroorzaken, wat kan leiden tot een brandend gevoel bij het plassen of ejaculeren.
• Glans Penis: De glans is het uiteinde van de penis en is zeer gevoelig vanwege de vele zenuwuiteinden. Pijn aan de glans kan ontstaan door infecties zoals balanitis, een ontsteking van de eikel, vaak veroorzaakt door slechte hygiëne, irriterende stoffen, of een infectie.
• Voorhuid (preputium): De voorhuid bedekt de glans en kan bij sommige mannen voor problemen zorgen, zoals bij een vernauwde voorhuid (phimosis) die niet over de eikel kan worden teruggetrokken. Dit kan leiden tot pijn bij erectie of tijdens geslachtsgemeenschap. Wanneer de voorhuid vast blijft zitten achter de eikel, spreken we van parafimosis, wat vaak pijnlijk en in sommige gevallen een spoedgeval is.
• Fascia en ligamenten: De penis wordt ondersteund door verschillende fasciale lagen en ligamenten, zoals het suspensorium ligament, dat de penis aan het schaambeen bevestigt en ondersteuning biedt. Letsel aan deze structuren kan leiden tot pijn, vooral bij plotselinge bewegingen of trauma.
• Zenuwen en bloedvaten: De penis bevat talrijke zenuwen en bloedvaten die essentieel zijn voor zowel de erectiele functie als de gevoeligheid. De dorsale zenuw van de penis is verantwoordelijk voor de sensorische input en speelt een rol bij seksuele opwinding. Zenuwschade, bijvoorbeeld door trauma of een operatie, kan leiden tot neurogene pijn, die zich manifesteert als brandend of stekend.

Fysiologie van de erectie en pijn
Het fysiologische proces van een erectie is een samenspel van neurologische, vasculaire en hormonale factoren. Het begint met seksuele stimulatie, die zowel psychogeen (vanuit de hersenen) als reflexmatig (door directe aanraking) kan zijn. Hierdoor worden zenuwimpulsen naar de penis gestuurd, die ervoor zorgen dat de bloedvaten verwijden en de corpora cavernosa zich vullen met bloed. Dit proces kan echter op verschillende punten misgaan, wat kan leiden tot penispijn.

• Vasculaire problemen: Een goede doorbloeding is essentieel voor een gezonde erectie. Bij aandoeningen zoals arteriële insufficiëntie komt er onvoldoende bloed naar de penis, wat kan leiden tot pijn tijdens erecties. Omgekeerd kan een probleem met de veneuze afvoer (veneuze lek) ervoor zorgen dat bloed niet goed in de penis blijft, wat naast erectiestoornissen ook pijn kan veroorzaken.
• Priapisme: Priapisme is een aandoening waarbij een erectie langer dan vier uur aanhoudt en vaak pijnlijk is. Het ontstaat doordat het bloed niet goed uit de corpora cavernosa weg kan stromen. Dit is een medisch noodgeval omdat het blijvende schade aan het erectiele weefsel kan veroorzaken.
• Ziekte van Peyronie: Bij de ziekte van Peyronie ontstaat er littekenweefsel in de tunica albuginea, de vezelige omhulling van de corpora cavernosa. Dit zorgt voor een kromming van de penis tijdens erecties, wat gepaard gaat met pijn. De precieze oorzaak van Peyronie is onbekend, maar trauma aan de penis wordt vaak genoemd als mogelijke trigger.
• Neurogene oorzaken: Neurologische problemen, zoals zenuwschade door diabetes of ruggenmergletsel, kunnen leiden tot penispijn. Deze pijn is vaak brandend van aard en moeilijk te behandelen. Ook bekkenbodemspierspasmen, die zenuwen kunnen irriteren, kunnen pijn uitstralen naar de penis.

Veelvoorkomende oorzaken van penispijn

• Trauma of letsel: Pijn door trauma kan ontstaan door een ongeluk, zoals tijdens sporten of door een val. Penisbreuken, hoewel zeldzaam, kunnen optreden wanneer de penis in erectie krachtig buigt, bijvoorbeeld tijdens de geslachtsgemeenschap. Dit is een ernstige blessure die onmiddellijk medisch ingrijpen vereist.
• Infecties en ontstekingen: Ontstekingen zoals urethritis (plasbuisontsteking) en prostatitis (prostaatontsteking) kunnen uitstralende pijn naar de penis veroorzaken. Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) zoals gonorroe, chlamydia en herpes genitalis kunnen ook pijnlijke symptomen geven.
• Bekkenbodemspierproblemen: Spanning in de bekkenbodemspieren kan resulteren in uitstralende pijn naar de penis. Dit type pijn is vaak moeilijk te lokaliseren en wordt soms verward met een infectie, terwijl het eigenlijk gaat om spierspanning.
• Allergieën en irritaties: De penis is gevoelig voor allergische reacties en irritaties door bijvoorbeeld wasmiddelen, condooms, zaaddodende middelen, of strakke kleding. Dit kan leiden tot roodheid, jeuk en pijn. Goede hygiëne en het vermijden van irriterende stoffen zijn belangrijk om deze vorm van pijn te voorkomen.
• Kanker: Hoewel zeldzaam, kan peniskanker ook pijn veroorzaken, vooral als de tumor zich uitbreidt of zweren op de huid van de penis ontstaan. Vroege detectie is cruciaal voor een goede prognose.

Weetjes en voorbeelden

• Wist je dat... een erectie eigenlijk een complexe samenwerking vereist tussen het zenuwstelsel, het cardiovasculaire systeem en het hormonale systeem? Als een van deze systemen niet goed functioneert of hapert, kan dat niet alleen leiden tot problemen met erecties, maar ook tot pijnklachten.
• Voorbeeld: Stel je voor dat iemand langdurig fietst op een oncomfortabel zadel. De druk op de perineumregio kan de bloedtoevoer naar de penis belemmeren, wat tijdelijke gevoelloosheid of zelfs pijn kan veroorzaken. Dit staat bekend als "fietserpenis" en komt vaker voor bij mannen die lange afstanden fietsen zonder goed zadel.
• Wist je dat... de ziekte van Peyronie soms vanzelf kan verdwijnen, maar in andere gevallen leidt tot blijvende kromming en pijn? De oorzaak is waarschijnlijk een combinatie van genetische aanleg en trauma, zoals een verkeerde beweging tijdens de seks.
• Voorbeeld: Een man merkt na een val op dat zijn penis pijnlijk is en er bloed in zijn urine zit. Dit kan wijzen op een urethraal letsel, waarbij de plasbuis is beschadigd. Medische hulp is in dit soort gevallen essentieel om ernstige complicaties te voorkomen.

Epidemiologie van pijn aan de penis

Pijn aan de penis is een medisch probleem dat veel verschillende vormen kan aannemen en wordt beïnvloed door tal van factoren. De epidemiologie ervan, oftewel de verspreiding en het vóórkomen van penispijn, verschilt afhankelijk van leeftijd, geslacht, klimaat, en locatie. We gaan hier uitgebreid in op de cijfers en trends, zowel binnen Nederland en België als wereldwijd, en bekijken ook de verschillende factoren die een rol kunnen spelen.

Verschillen tussen mannen en vrouwen
Uiteraard kunnen alleen (biologische) mannen penispijn ervaren. Voor vrouwen is er echter een soortgelijk probleem in de vorm van vulvaire of vaginale pijn, maar dit verschilt sterk van de fysiologische oorzaken van penispijn. De incidentie van pijn aan de penis varieert sterk op basis van leeftijd, maar ook door levensstijl en gezondheidstoestand.

Kinderen versus volwassenen
Pijn aan de penis kan zowel bij kinderen als volwassenen voorkomen, maar de oorzaken en prevalentie verschillen.

Kinderen: Bij jonge jongens wordt penispijn vaak veroorzaakt door een probleem zoals een fimosis (vernauwde voorhuid) of een infectie zoals balanitis, een ontsteking van de eikel. Ongeveer 1 op de 10 jongens onder de leeftijd van 10 jaar ervaart op enig moment penispijn, waarbij fimosis de meest voorkomende oorzaak is. In Nederland en België komt fimosis bij ongeveer 8% van de jongens onder de 10 jaar voor, en kan het leiden tot ongemak en pijn, vooral bij het plassen.

Volwassenen: Bij volwassen mannen zijn de oorzaken diverser en omvatten deze seksuele disfunctie, trauma, infecties, en aandoeningen zoals de ziekte van Peyronie. De prevalentie van pijn aan de penis neemt toe met de leeftijd, vooral door aandoeningen zoals prostatitis of erectiestoornissen. Uit een studie bleek dat ongeveer 12% van de mannen tussen 40 en 70 jaar in Nederland en België ten minste één keer per jaar pijn aan de penis ervaart.

Klimaat en andere omgevingsfactoren
Het klimaat kan indirect bijdragen aan de ontwikkeling van penispijn. Warme en vochtige klimaten kunnen bijvoorbeeld leiden tot een verhoogd risico op schimmelinfecties, zoals candidiasis, die pijn aan de penis kunnen veroorzaken. In tropische gebieden komt deze vorm van penispijn vaker voor. In Nederland en België is de prevalentie van penispijn als gevolg van schimmelinfecties relatief laag, maar neemt deze toe in de zomermaanden, wanneer warmte en zweet een ideale omgeving creëren voor schimmelgroei.

Koude klimaten kunnen daarentegen leiden tot verminderde doorbloeding, wat een rol kan spelen bij het ontstaan van pijn tijdens een erectie. Mannen die in koudere gebieden wonen of werken, melden soms penispijn door onvoldoende doorbloeding, vooral tijdens langdurige blootstelling aan koude temperaturen.

Nederland en België versus wereldwijd
De prevalentie van penispijn verschilt wereldwijd door verschillen in medische zorg, hygiëne, culturele praktijken en gezondheidsbewustzijn.

Nederland en België: In Nederland en België zijn de meeste gevallen van penispijn te wijten aan aandoeningen zoals prostatitis, soa's, en de ziekte van Peyronie. Het gezondheidsbewustzijn en de toegankelijkheid van zorg zijn in deze landen hoog, waardoor mannen vaak tijdig hulp zoeken. In België blijkt dat ongeveer 10% van de mannen tussen de 30 en 60 jaar jaarlijks te maken krijgt met penispijn, terwijl dit percentage in Nederland iets lager ligt, rond de 8%.

Wereldwijd: Wereldwijd zijn er aanzienlijke verschillen in het voorkomen van penispijn. In ontwikkelingslanden wordt penispijn vaak veroorzaakt door onbehandelde infecties, slechte hygiëne, of complicaties na besnijdenis. In sommige Afrikaanse landen ligt de prevalentie van penispijn door infecties zoals gonorroe en chlamydia veel hoger, soms wel tot 20% van de volwassen mannen. In westerse landen, zoals de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, is de prevalentie vergelijkbaar met die in Nederland en België, maar worden ook lifestyle-factoren zoals langdurig fietsen vaak genoemd als oorzaak van penispijn.

Factoren die van invloed zijn op penispijn
Er zijn verschillende factoren die de kans op penispijn kunnen vergroten:

• Leeftijd: Naarmate mannen ouder worden, neemt de kans op aandoeningen zoals prostatitis, prostaatkanker, en de ziekte van Peyronie toe, wat kan leiden tot pijn aan de penis. Jongere mannen hebben vaker te maken met traumagerelateerde pijn, zoals sportletsels of pijn na intensieve seksuele activiteit.
• Seksuele activiteit: Frequent seksueel contact of masturbatie kan leiden tot irritatie van de eikel of de plasbuis, wat pijn kan veroorzaken. Ook soa's, zoals herpes genitalis of gonorroe, worden vaak gezien als oorzaak van penispijn bij seksueel actieve mannen. In Nederland en België blijkt dat ongeveer 5% van de mannen tussen de 18 en 30 jaar jaarlijks penispijn ervaart als gevolg van een soa.
• Beroepsgerelateerde factoren: Beroepen waarbij langdurig gezeten wordt, zoals fietskoeriers of wielrenners, kunnen bijdragen aan penispijn door constante druk op het perineum en de bloedvaten in de penis. Dit staat bekend als het 'fietserssyndroom' en komt in Nederland en België naar schatting voor bij 1 op de 20 mannen die regelmatig fietsen.
• Hygiëne: Een goede hygiëne is belangrijk om infecties zoals balanitis te voorkomen. In landen met beperkte toegang tot schoon water en sanitaire voorzieningen komt penispijn door infecties vaker voor. In Nederland en België is de prevalentie van penispijn door slechte hygiëne relatief laag, maar het blijft belangrijk om aandacht te besteden aan persoonlijke verzorging.
• Medische geschiedenis: Mannen met een voorgeschiedenis van prostaatproblemen, diabetes, of vaataandoeningen lopen een hoger risico op penispijn. Diabetes kan bijvoorbeeld leiden tot zenuwbeschadiging (neuropathie), wat pijn in de penis kan veroorzaken, vooral tijdens erecties.

Pathofysiologie en ontstaansmechanisme van penispijn

Penispijn ontstaat door een complex samenspel van zenuwen, bloedvaten, spieren en zachte weefsels, die allemaal nauw samenwerken om dit orgaan van sensaties en functie te voorzien. Wanneer een verstoring optreedt, wordt deze delicate balans verstoord en kan er pijn ontstaan. De oorsprong van penispijn kan variëren van zenuw- en spierproblemen tot problemen met doorbloeding, ontstekingen of zelfs psychische factoren, die elk hun eigen dynamiek en invloed hebben op de pijnervaring.

Zenuwprikkels en overgevoeligheid
Het netwerk van zenuwen in en rond de penis maakt het gebied extreem gevoelig voor prikkels. Zenuwen zoals de pudenduszenuw en dorsale zenuw zorgen ervoor dat elke aanraking, druk of temperatuurverandering wordt geregistreerd. Bij een verstoring in deze zenuwen, zoals beknelling of ontsteking, kunnen abnormale signalen naar de hersenen worden gestuurd, wat resulteert in pijn, gevoelloosheid of tintelingen. Deze pijn kan acuut zijn, zoals bij een directe blessure, of chronisch bij aandoeningen zoals prostatitis, waarbij pijn zelfs in rust optreedt.

Doorbloeding en vasculaire problemen
De bloedtoevoer naar de penis speelt een cruciale rol in zijn gezondheid en functionaliteit. Een verminderde doorbloeding kan leiden tot ischemie (verminderde bloedtoevoer) en een tekort aan zuurstofrijk bloed in de weefsels. Dit kan pijn veroorzaken die dof en zeurend aanvoelt, vaak gepaard gaande met een zwelling. Aandoeningen zoals de ziekte van Peyronie, waarbij er littekenvorming in het erectiele weefsel optreedt, kunnen eveneens de doorbloeding beïnvloeden en leiden tot pijnlijke erecties en vervormingen.

Ontstekingsreacties en infecties
Ontstekingen in de penis kunnen worden veroorzaakt door verschillende factoren, zoals een infectie of allergische reactie. Bij een infectie, zoals balanitis (ontsteking van de eikel), wordt het weefsel opgezwollen en rood, wat resulteert in een branderige, stekende pijn. Bacteriële infecties, zoals chlamydia of gonorroe, kunnen ook ontstekingen veroorzaken, waarbij de pijn vaak gepaard gaat met afscheiding en een branderig gevoel bij het plassen. Het immuunsysteem reageert door ontstekingsstoffen af te geven, wat de pijn en zwelling verergert.

Spier- en weefselspanning
Penispijn kan ook voortkomen uit spierspanning en spasmen in het bekkengebied. Spieren zoals de bekkenbodemspieren kunnen verkrampen door overmatige spanning, waardoor pijn kan uitstralen naar de penis. Deze pijn kan variëren van een licht ongemak tot intense, pulserende pijn, vooral bij beweging. Dit type pijn wordt vaak verergerd door stress of fysieke activiteit en kan aanvoelen alsof de spieren continu onder druk staan.

Psychische en emotionele factoren
De psychologische component mag niet worden onderschat bij penispijn. Angst, stress en negatieve emoties kunnen de perceptie van pijn verergeren. Bij sommige mannen veroorzaakt de angst voor pijn een gespannen en overgevoelige toestand van de bekkenbodemspieren, wat de pijn juist versterkt. Psychosomatische pijn kan ontstaan zonder duidelijke fysieke oorzaak, en stress kan zelfs leiden tot veranderingen in de bloedtoevoer en spierspanning in het bekkengebied.

Klachten en symptomen van penispijn

Locatie van de pijn

Symptomen van pijn aan de penis kunnen variëren, afhankelijk van waar de pijn optreedt in de penis:

• De basis van de penis, het inwendige gedeelte;
• De corpora cavernosa (aan beide zijden van de penis bovenin) of het corpus spongiosum (aan de onderzijde rond de plasbuis);
• In de glanspenis of eikel; of
• In de buis die door de penis loopt en ​​sperma en urine vervoert, de urethra of plasbuis.

Pijn kan variëren

Pijn aan de penis kan zich langzaam ontwikkelen of acuut optreden. De pijn kan scherp, dof, of kloppend zijn. Het kan uren tot dagen duren, of slechts gedurende een paar tellen. Penispijn kan de normale activiteiten van een man, zoals geslachtsgemeenschap of plassen, verstoren. Voor andere mensen kan het slechts enige ongemak veroorzaken, waar ze verder weinig last van hebben.

Bijkomende symptomen

Penispijn kan gepaard gaan met andere symptomen. Raadpleeg je huisarts als een van de volgende symptomen optreden samen met een pijnlijke penis:

• Erectiestoornissen;
• Bloed in het sperma;
• Bloed op de eikel of bloedende eikel;
• Verkleurde of gekneusde penis;
• Afscheiding uit de urethra;
• Ontsteking van de penis;
• Problemen met plassen, zoals nadruppelen, problemen bij het beginnen met plassen, pijn bij het plassen of een branderig gevoel bij het plassen;
• Pijn aan de blaas, prostaat of testikels, of buikpijn;
• Voortijdige ejaculatie;
• Rode plekken, vlekken, bultjes of zweertjes op de penis;
• Knobbeltjes of harde plekken in de liesstreek;
• Jeuk aan de penis;
• Zwelling van de penis of omgeving;
• Een knallend, ploppend of krakend geluid horen tijdens een erectie of de geslachtsgemeenschap;
• Ophoping van dikke afscheiding onder de voorhuid.

Wanneer direct medische hulp inschakelen?

Als je naast pijn aan de penis één van de volgende situaties of symptomen ervaart, schakel dan direct medische hulp in:

• Een erectie die vier uur of langer duurt. Dit is een aandoening die bekend staat als priapisme en beschouwd wordt als een medische noodsituatie.
• Als je een knallend of krakend geluid hoort tijdens een erectie of geslachtsgemeenschap.
• Als je niet kunt plassen.
• Een ongeval of sportblessure waarbij je penis, testikels en/of liesstreek is verwond.

Oorzaken van pijn aan de penis

Pijn aan de penis kan nogal schrikken zijn, en vaak komen de meest voor de hand liggende oorzaken naar boven, zoals een sportblessure of priapisme – een aanhoudende, pijnlijke erectie. Toch zijn er veel andere redenen waarom een penis pijnlijk kan aanvoelen, en ze zijn soms verrassender dan je zou denken. Pijn aan de penis kan afkomstig zijn van een scala aan oorzaken, variërend van eenvoudige irritaties en ontstekingen tot complexere medische problemen.

Denk bijvoorbeeld aan allergische reacties op bepaalde zeep of wasmiddel, een trauma door een ongeluk, of de complicaties van een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Maar ook aandoeningen zoals peniskanker, de ziekte van Peyronie waarbij de penis krom trekt, of zelfs bekkenbodemspierproblemen kunnen pijn veroorzaken. Er is zelfs sprake van penispijn door lang fietsen of paardrijden – dingen die velen van ons als onschuldig zouden beschouwen.

Het is duidelijk dat een pijnlijke penis niet altijd een simpele oorzaak heeft. Hieronder bespreken we de verschillende mogelijke oorzaken, zodat je een beter begrip krijgt van de complexiteit en diversiteit van penispijn. Want laten we eerlijk zijn: als het om pijn in dit gebied gaat, wil je graag weten wat er aan de hand is.

Trauma, blessure of ongeval

Pijn aan penis door een sportblessure

Trauma aan de penis is een zeldzame maar potentieel ernstige sportblessure. Hoewel een dergelijk trauma kan ontstaan door vele verschillende mechanismen, met inbegrip van valpartijen, botsingen, vechtpartijen, is de klinische presentatie bijna altijd hetzelfde, Het wordt gekenmerkt door pijn en zwelling. Bijna alle sportgerelateerde letsels aan de penis komen van stomp trauma, waarbij het scrotum veel vaker is geblesseerd dan de penis. De meeste verwondingen kunnen conservatief worden behandeld.

Penisbreuk (gebroken penis)

Een penisbreuk kun je oplopen tijdens een ongeval of tijdens de coïtus. Het betreft een scheur in de wand van een van de zwellichamen in de penis. Op het moment dat het gebeurt, hoor je een krakend geluid. Na het incident verschijnt een blauw-paarse zwelling, de erectie verdwijnt en de penis geeft een kromstand. Schakel bij een penisbreuk direct medische hulp in.

Hevige pijnlijke penis door priaprisme

Priapisme is een langdurige erectie van de penis. De aanhoudende erectie blijft uren aanhouden, is vaak pijnlijk en wordt niet veroorzaakt door seksuele stimulatie. Hoewel priapisme een zeldzame aandoening is, komt het vaak voor bij bepaalde groepen, zoals mensen met sikkelcelanemie. Snelle behandeling van priapisme is meestal nodig om weefselschade die zou kunnen leiden tot erectiestoornissen te voorkomen. Priapisme komt het meest voor bij mannen die in de 30 zijn.

Penispijn door ontstekingen en infecties

Urineweginfectie

Een urineweginfectie is een infectie in een deel van je urinewegen, bestaande uit de nieren, urineleiders, blaas en plasbuis. De meeste infecties hebben betrekking op de lagere urinewegen, de blaas en de plasbuis. Een urineweginfectie kan een waaier aan klachten veroorzaken. Eén van de (minder vaak voorkomende) klachten is pijn aan de penis.

Ontsteking van de plasbuis (urethritis)

Een plasbuisontsteking of urethritis duidt op een ontsteking van het slijmvlies aan de binnenkant van de urinebuis. Dit geeft niet altijd klachten. Mannen kunnen last krijgen van een branderig gevoel tijdens het urineren; pus of witachtige, slijmerige afscheiding uit de penis; brandend gevoel of jeuk rond de opening van de penis; bloed in de urine of sperma.

Prostaatontsteking

Een prostaatontsteking of prostatitis is een zwelling en ontsteking van de prostaat, een klier ter grootte van een walnoot direct onder de blaas bij mannen. Prostatitis veroorzaakt vaak pijn bij het plassen. Ook heb je moeite met plassen. Andere symptomen zijn pijn in de lies, bekkengebied of genitaliën en soms ook griepachtige symptomen. Prostatitis treft mannen van elke leeftijd, maar wordt vaker gezien bij mannen van 50 of jonger. Als prostatitis wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie, dan volgt vaak behandeling met antibiotica.

Prostaatabces

Een niet tijdig of adequaat behandelde prostaatontsteking kan een abces in de prostaat veroorzaken, een zogeheten prostaatabces. Dit kan ook onder andere penispijn veroorzaken.

Ontsteking van de eikel (balanitis)

Balanitis is een goedaardige penisaandoening, waarbij de eikel en/of de binnenzijde van de voorhuid ontstoken is. Balanitis kan leiden tot roodheid en zwelling, afscheiding en pijn bij het plassen. Een eenvoudige lichamelijk onderzoek kan voldoende zijn voor het stellen van de diagnose. Slechte hygiëne, irriterende stoffen, infecties en andere huidaandoeningen zijn vaak voorkomende oorzaken. Behandeling is afhankelijk van de oorzaak en kan bestaan uit een combinatiecrème waarin zowel een corticosteroid als een antibioticum in aanwezig is.

Geïnfecteerde penisimplantaat

Penisimplantaten wordt ook wel penisprothese of erectieprothese genoemd. Een penisprothese kan een alternatief zijn voor mannen met erectieproblemen waarbij medicijnen niet werken. Normaal gesproken worden ze goed ontvangen door patiënten, maar soms kan er een infectie optreden, In dat geval moet het implantaat weer verwijderd worden.

Het rijden op een fiets, terreinwagen, paard, of motor

Bij bijvoorbeeld wielrenners die met enige regelmaat meer dan drie uur fietsen, komt vrij vaak een erectiestoornis voor. Dit is meestal tijdelijk en gaat gepaard met een gevoel van doofheid in de penis en scrotum.

Peniskanker

Peniskanker is kanker aan de penis. Infectie met het humaan papillomavirus (HPV) is ene belangrijke risicofactor. Symptomen van peniskanker is de vorming van een zweertje dat maar niet geneest, afscheiding en bloeden. Roodheid, irritatie, of een bultje op de penis, kunnen ook voorkomen.

Allergische reactie op wasmiddelen, zepen, of zaaddodende middelen

Een allergische reactie op wasmiddelen, zepen, of zaaddodende middelen (in bijvoorbeeld condooms) kan irritatie, pijn en ongemak veroorzaken aan de penis.

Blaasstenen

Blaasstenen zijn harde, kleine samenklonteringen van chemische afvalstoffen in de blaas. Blaasstenen ontwikkelen wanneer de mineralen in geconcentreerde urine kristalliseren. Dit gebeurt vaak wanneer je niet volledig je blaas kan legen. Tekenen en symptomen kunnen variëren van ernstige buikpijn tot bloed in de urine. Soms veroorzaken blaasstenen geen symptomen. Kleine blaasstenen plas je vaak uit, maar bij grotere stenen kan een medische interventie nodig zijn. Onbehandeld kunnen blaasstenen leiden tot infecties en andere complicaties.

Insectenbeten of mensenbeten

Een insectenbeet op de penis of een beet van een mens in de penis, kan leiden tot pijn en andere klachten, zoals zwelling, roodheid en jeuk.

Pijn aan penis door een soa

Een soa zoals chlamydia, herpes genitalis, gonorroe en syfilis kan pijn aan de penis veroorzaken, naast een scala aan andere klachten.

Chlamydia

Chlamydia is een van de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoeningen in Nederland. Deze infectie wordt gemakkelijk verspreid omdat het vaak geen symptomen veroorzaakt en zodoende zonder dat het weet kan worden doorgegeven aan seksuele partners. In feite verlopen ongeveer 75% van de infecties bij vrouwen en 50% bij mannen zonder symptomen. Symptomen bij mannen kunnen bestaan uit:

• Kleine hoeveelheden heldere of troebele afscheiding vanaf de punt van de penis
• Pijnlijk urineren
• Branderigheid en jeuk rond de opening van de penis
• Pijn en zwelling rond de testikels

Genitale herpes

Herpes genitalis of genitale herpes is een van de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoeningen in Nederland. Het wordt veroorzaakt door het herpes simplex-virus (HSV). De meeste gevallen van genitale herpes worden veroorzaakt door infectie met het herpes simplex-virus type 2 (HSV-2). Herpes simplex-virus type 1 (HSV-1) is vaker de oorzaak van koortslippen of koortsblaren, maar het kan ook een oorzaak zijn van genitale herpes. De meeste mensen met genitale herpes weten niet dat ze het hebben. Dat komt omdat het bij de meeste mensen geen of zeer milde symptomen veroorzaakt.

Gonorroe

Gonorroe is een soa die wat minder vaak voorkomt. Mannen kunnen gedurende enkele weken nergens last van hebben en sommige mannen ontwikkelen nooit symptomen. Doorgaans krijg je ongeveer een week na besmetting last van de eerste symptomen. Het eerste merkbare symptoom bij mannen is vaak een brandend of pijnlijk gevoel tijdens het plassen. Naarmate het vordert, kunnen andere symptomen optreden:

• Vaak plassen of meer aandrang;
• Een pusachtige afscheiding (of druppel) uit de penis (wit, geel, beige of groenig);
• Zwelling of roodheid bij de opening van de penis;
• Zwelling of pijn in de testikels.

Syfilis

Er zijn vier stadia van syfilis. Welke symptomen je hebt, hangt af van het stadium van de ziekte waarin je je bevindt. Maar de stadia kunnen elkaar overlappen en de symptomen ontwikkelen zich niet altijd in dezelfde volgorde.

Kromming van de penis (ziekte van Peyronie)

Bij de ziekte van Peyronie ontstaat er een verharding in de penis, als gevolg waarvan de penis bij een erectie een abnormale kromstand vertoont. Dit komt bij ongeveer 0,4% tot 9% van de mannen voor. Het wordt veroorzaakt door littekenweefsel, de zogenaamde plaque, dat zich vormt in de penis. Het zorgt ervoor dat de penis naar boven of opzij buigt als deze stijf is. De meeste mannen met de ziekte van Peyronie kunnen nog steeds seks hebben. Maar voor sommigen is het moeilijk of pijnlijk. Er zijn behandelingen, maar dit is niet altijd nodig, omdat de aandoening spontaan kan verdwijnen.

Pijn aan de penis door vernauwde voorhuid

Een te nauwe voorhuid of fimosis betekent dat de voorhuid niet over de eikel geschoven kan worden. Dit kan een pijnlijke erectie veroorzaken. Behandeling kan bestaan uit circumcisie (besnijdenis) of conservatieve behandeling met een corticosteroïd crème.

Artritis van de plasbuis (Reiter syndroom)

Reactieve artritis of het syndroom van Reiter is een gewrichtsontsteking die ontstaat als reactie op een infectie aan de urinewegen, darmen of geslachtsorganen. Je kunt hierbij onder meer last krijgen van een ontsteking van de plasbuis en de eikel, wat pijn bij het plassen en afscheiding uit de penis veroorzaakt.

Lichen sclerosus van de penis

Lichen sclerosus is een huidaandoening waarbij de huid dunner (atrophicus) of dikker (sclerosus) en daarnaast wit (lichen) en glanzend word. Het kan zich ook voordoen op de genitaliën. Deze chronische huidaandoening komt tien keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Bij lichen sclerosus van de penis zijn er witte vlekken op de penis aanwezig die meestal niet zweren en bloeden. Deze plekken kunnen jeuk (meest voorkomende symptoom) en soms pijn veroorzaken.

Genitale psoriasis

Psoriasis is een chronische huidaandoening. Psoriasis in de schaamstreek staat bekend als genitale psoriasis. Het kan op alle leeftijden voorkomen en zowel mannen, vrouwen als kinderen treffen. Uit de literatuur blijkt dat ongeveer de helft van de mensen met psoriasis ooit last heeft gehad van psoriasis in de schaamstreek. Vaak gaat het gepaard met lichte jeuk, matige jeuk of hevige jeuk, maar het kan ook pijn doen, in het bijzonder bij kloofjes en barstjes, of een branderig gevoel geven.

Ziekte van Mondor van de penis

De ziekte van Mondor is een zeldzame en zelfbeperkende aandoening waarbij je acuut te maken krijgt met een bloedklonter in de penis. De trombose doet zich voor in de dorsale ader van de penis. De eerste tekenen van de ziekte van Mondor zijn meestal fysiek. en bestaan uit:

• Er is vaak een hard, touwachtig gevoel aan de oppervlakkige dorsale ader van de penis.
• Er is vaak pijn rond de hardheid. Deze pijn kan episodisch zijn of een ononderbroken kloppende sensatie.
• Pijn is vaak ernstiger tijdens een erectie.
• De pijn kan zo ernstig zijn dat geslachtsgemeenschap niet mogelijk is.
• Erytheem (roodheid) en oedeem kunnen op de penishuid worden waargenomen.
• Sommige mensen voelen een uitzetting waar de trombose is.

Prostaatstenen

Prostaatstenen zijn stenen in de prostaat en komen vaak voor bij oudere mannen. Pijn is een relatief veel voorkomend probleem waar mannen over klagen als ze prostaatstenen hebben. De pijn kan gevoeld worden in de penis of perineum (perineale pijn). Dit is het gebied tussen het scrotum en de anus. Je kunt ook last krijgen van lage rugpijn bij prostaatstenen.

Aanvullende oorzaken van penispijn

Parafimosis: als de voorhuid niet terug wil

Parafimosis of Spaanse kraag is een pijnlijke aandoening waarbij de voorhuid achter de eikel vast blijft zitten en niet meer naar voren kan worden gebracht. Dit kan leiden tot zwelling en hevige pijn, en vereist meestal medische hulp om verdere complicaties te voorkomen. Het is alsof de voorhuid gevangen zit en probeert los te komen, maar het lukt gewoon niet. Deze toestand kan ernstige pijn en ongemak veroorzaken, en ingrijpen is vaak noodzakelijk om de bloedsomloop te herstellen en zwelling te verminderen.

Peniele ischemie of gangreen: de gevreesde ziekte van Fournier

De ziekte van Fournier is een zeldzame maar gevaarlijke vorm van gangreen die de genitaliën kan aantasten. Het ontstaat door een plotselinge vermindering van de bloedtoevoer naar het peniele weefsel, wat hevige pijn en weefselafbraak veroorzaakt. De aandoening is vaak het gevolg van een infectie en komt meestal bij oudere mannen voor. Tijdige behandeling is cruciaal, omdat deze situatie levensbedreigend kan zijn. Het is de ultieme nachtmerrie voor het lichaam: de bloedtoevoer stopt, en zonder ingrijpen kan weefsel afsterven.

Peniele vasculitis: als de bloedvaten ontsteken

Bij peniele vasculitis zijn de bloedvaten in de penis ontstoken, wat voor aanzienlijke pijn kan zorgen. Deze ontsteking kan het gevolg zijn van een onderliggende aandoening, zoals een auto-immuunziekte. De pijn kan variëren van mild tot intens, afhankelijk van de mate van ontsteking en de betrokken bloedvaten. Het is alsof de bloedvaten in opstand komen en de natuurlijke doorstroming verhinderen, wat pijn en zwelling veroorzaakt.

Strangulatie of inklemming: vastzitten in een object

Wanneer de penis bekneld raakt, bijvoorbeeld door een strakke ring of een ander object, kan dit een pijnlijk en gevaarlijk probleem vormen. Strangulatie leidt tot zwelling, een verminderde bloedcirculatie, en uiteindelijk ernstige schade aan het weefsel als er niet op tijd wordt ingegrepen. De pijn is intens en verergert naarmate de zwelling toeneemt, waardoor snelle hulp noodzakelijk is. Het is een geval waarin iets kleins, zoals een ring, onverwacht kan leiden tot een groot probleem.

Neurogene pijn: zenuwen die opspelen

Neurogene penispijn ontstaat door beschadiging of irritatie van de zenuwen die de penis aansturen. Dit kan veroorzaakt worden door een operatie, een ongeluk, of zelfs bekkenproblemen. De pijn kan brandend of stekend zijn en kan aanhouden, zelfs zonder duidelijke lichamelijke oorzaak. Het zenuwstelsel stuurt voortdurend pijnsignalen naar de hersenen, wat vaak tot frustratie leidt omdat de oorzaak niet altijd zichtbaar of tastbaar is. Het is alsof de zenuwen de controle overnemen en een vals alarm blijven geven.

Post-ejaculatoire pijn

Sommige mannen ervaren pijn na de ejaculatie, wat varieert van een milde zeurende pijn tot een intens, scherp gevoel. Dit kan te maken hebben met ontstekingen in de prostaat (prostatitis) of spanning in de bekkenbodemspieren. In plaats van de gebruikelijke ontspanning en voldoening na het vrijen, zorgt deze pijn voor een heel ander gevoel. Het bekkengebied werkt als het ware tegen, waardoor ontspannen bijna onmogelijk wordt.

Bekkenbodemspierproblematiek

De bekkenbodemspieren spelen een grote rol in de controle over de bekkenorganen en kunnen bij verkramping pijn veroorzaken die uitstraalt naar de penis. Deze bekkenbodemspierspasmen kunnen ontstaan door stress, overbelasting, of verkeerde lichaamshouding. Ze resulteren in uitstralende pijn die kan variëren in intensiteit, maar vrijwel altijd aanwezig blijft. Het voelt alsof de bekkenbodem op slot zit, en de spieren geen moment rust geven, wat de pijn in de penis versterkt.

Risicogroepen en -factoren van penispijn

Penispijn kan vele vormen aannemen en verschillende groepen mannen worden geconfronteerd met een hoger risico op het ervaren van pijn. De oorzaken en risicofactoren zijn afhankelijk van leeftijd, medische geschiedenis, levensstijl en omgevingsfactoren. In deze uitgebreide bespreking kijken we naar welke groepen mannen een verhoogd risico lopen, en welke factoren penispijn kunnen veroorzaken of verergeren. We gebruiken cijfers en voorbeelden om een beter begrip te krijgen van deze risicogroepen.

Leeftijd als risicofactor

• Jongens en adolescenten: Penispijn bij kinderen en jongeren wordt vaak veroorzaakt door fimosis (vernauwde voorhuid) of infecties zoals balanitis. Ongeveer 8-10% van de jongens onder de leeftijd van 10 jaar heeft last van een vernauwde voorhuid die pijn veroorzaakt, vooral bij het plassen. Adolescenten kunnen ook pijn ervaren door trauma, zoals tijdens sporten, of door seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) bij het begin van seksuele activiteit.
• Volwassen mannen: Naarmate mannen ouder worden, verandert de aard van de risicofactoren. Voor volwassen mannen van 20 tot 40 jaar zijn de meest voorkomende oorzaken van penispijn trauma, infecties, of soa's zoals gonorroe of herpes. In deze leeftijdsgroep loopt ongeveer 12% van de mannen jaarlijks risico op penispijn door een infectie of seksueel letsel.
• Oudere mannen: Mannen boven de 50 jaar hebben een verhoogd risico op penispijn door aandoeningen zoals prostatitis of de ziekte van Peyronie. Ongeveer 15-20% van de mannen boven de 50 ervaart op enig moment penispijn gerelateerd aan deze aandoeningen. Ook prostaatkanker en problemen met de bloedtoevoer naar de penis zijn factoren die bij oudere mannen tot penispijn kunnen leiden.

Seksuele activiteit en risicogroepen

• Seksueel actieve mannen: Mannen die regelmatig seksueel actief zijn, lopen een verhoogd risico op penispijn, vooral wanneer ze onbeschermde seks hebben. Soa's zoals chlamydia, gonorroe en herpes kunnen leiden tot pijnlijke symptomen. In Nederland en België wordt geschat dat ongeveer 5-8% van de seksueel actieve mannen jaarlijks penispijn ervaart als gevolg van een soa.
• Mannen met meerdere partners: Mannen die meerdere seksuele partners hebben, lopen een verhoogd risico op soa's en daarmee op penispijn. Het risico neemt toe naarmate er minder consistent gebruik wordt gemaakt van condooms. Ongeveer 10% van de mannen met wisselende partners ervaart op enig moment penispijn als gevolg van een infectie.

Levensstijl en beroepsgerelateerde risicofactoren

• Fietsers en wielrenners: Langdurig fietsen, vooral op oncomfortabele zadels, kan leiden tot penispijn. Dit komt doordat de constante druk op het perineum de bloedtoevoer naar de penis belemmert, wat kan resulteren in gevoelloosheid of pijn. Dit wordt ook wel het 'fietserssyndroom' genoemd. In Nederland en België, waar fietsen een populaire vorm van transport is, ervaart naar schatting 1 op de 20 mannen die regelmatig fietsen penispijn of gevoelloosheid door druk op de zenuwen.
• Mannen met een zittend beroep: Een zittende levensstijl kan leiden tot een verminderde bloedcirculatie in het bekkengebied, wat kan resulteren in penispijn. Dit geldt vooral voor mannen die lange uren achter een bureau werken zonder regelmatig op te staan. Ongeveer 5-10% van de mannen met een zittend beroep rapporteert af en toe penispijn als gevolg van verminderde doorbloeding.

Medische geschiedenis en gezondheidsproblemen

• Diabetici: Mannen met diabetes mellitus lopen een verhoogd risico op penispijn door zenuwbeschadiging (neuropathie) en problemen met de bloedcirculatie. Ongeveer 20% van de mannen met diabetes ervaart penispijn of seksuele disfunctie als gevolg van zenuwschade.
• Mannen met een voorgeschiedenis van prostaatproblemen: Mannen die eerder zijn behandeld voor prostaatkanker of prostaatontsteking (prostatitis) hebben vaak last van penispijn. Prostatitis komt voor bij ongeveer 10-15% van de mannen boven de 50 jaar en kan uitstralende pijn naar de penis veroorzaken.
• Mannen met de ziekte van Peyronie: De ziekte van Peyronie wordt gekenmerkt door de vorming van littekenweefsel in de penis, wat leidt tot kromming en pijn tijdens een erectie. Dit komt voor bij ongeveer 1 op de 10 mannen boven de 40 jaar en kan aanzienlijke pijn en erectieproblemen veroorzaken.

Hygiëne en omgevingsfactoren

• Gebrek aan goede hygiëne: Slechte hygiëne kan leiden tot infecties zoals balanitis, een ontsteking van de eikel die pijn veroorzaakt. Vooral bij niet-besneden mannen is goede hygiëne belangrijk om ophoping van smegma en daarmee gepaard gaande infecties te voorkomen. Ongeveer 3-5% van de mannen die geen goede hygiëne hanteren, ontwikkelt op enig moment balanitis.
• Klimaatomstandigheden: In warme en vochtige klimaten is er een verhoogd risico op schimmelinfecties die penispijn kunnen veroorzaken. Dit komt doordat warmte en vocht ideale omstandigheden creëren voor de groei van schimmels zoals Candida. In tropische gebieden heeft tot 15% van de mannen last van schimmelinfecties, terwijl dit percentage in gematigde klimaten zoals Nederland en België lager ligt, rond de 5%.

Wanneer de huisarts inschakelen en wanneer direct medische hulp zoeken

Penispijn kan erg vervelend zijn en vaak schrik aanjagen, maar niet altijd is het nodig om meteen naar de spoedeisende hulp te rennen. Soms is een bezoek aan de huisarts voldoende om uit te vinden wat er aan de hand is en om de juiste behandeling te krijgen. Er zijn echter situaties waarin penispijn wijst op een ernstig probleem dat direct medische aandacht vereist. Laten we kijken wanneer het tijd is voor de huisarts en wanneer je beter meteen naar de spoedeisende hulp kunt gaan.

Wanneer de huisarts inschakelen

• Langdurige of terugkerende pijn: Als je al een tijdje last hebt van penispijn die niet vanzelf overgaat, is het verstandig om een afspraak te maken met de huisarts. Dit kan wijzen op een onderliggend probleem, zoals een infectie, de ziekte van Peyronie, of een vernauwde voorhuid.
• Milde tot matige pijn bij plassen of ejaculatie: Wanneer de pijn vooral optreedt bij het plassen of tijdens de ejaculatie, kan er sprake zijn van een infectie, zoals een blaasontsteking, urethritis (ontsteking van de plasbuis), of een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Een huisarts kan een diagnose stellen en de juiste behandeling starten.
• Jeuk, roodheid of zwelling: Als je last hebt van jeuk, roodheid of een lichte zwelling aan de penis, kan dit wijzen op een allergische reactie, schimmelinfectie, of een andere huidirritatie. De huisarts kan je advies geven over zalven of medicijnen om dit te verhelpen.
• Problemen met de voorhuid: Als de voorhuid niet goed over de eikel terug te trekken is (fimosis) of vast blijft zitten (parafimosis), is het belangrijk om de huisarts te raadplegen. Dit soort problemen kunnen vaak verergeren zonder behandeling.
• Pijn na seksueel contact: Pijn die ontstaat na geslachtsgemeenschap kan wijzen op een blessure, irritatie, of een soa. Een bezoek aan de huisarts kan helpen om dit verder te onderzoeken.

Wanneer direct medische hulp zoeken (alarmsymptomen)

• Aanhoudende erectie langer dan vier uur (priapisme): Als je een erectie hebt die langer dan vier uur aanhoudt zonder dat er sprake is van seksuele opwinding, is dit een medisch noodgeval. Priapisme kan blijvende schade aan de penis veroorzaken en vereist onmiddellijke medische hulp.
• Plotselinge, hevige pijn met zwelling of knakgeluid: Een plotselinge, zeer hevige pijn die gepaard gaat met zwelling of een knakgeluid kan wijzen op een penisbreuk. Dit gebeurt wanneer de erectiele weefsels van de penis scheuren. Snel handelen is essentieel om complicaties te voorkomen.
• Pijn gepaard met hoge koorts, rillingen of algehele malaise: Als penispijn samengaat met koorts, rillingen of een ziek gevoel, kan er sprake zijn van een ernstige infectie zoals een abces of een bacteriële infectie. Direct medische hulp zoeken is noodzakelijk.
• Ernstige pijn na trauma of een ongeluk: Als de penispijn optreedt na een trauma, zoals een ongeluk, een val, of een verkeerde beweging tijdens geslachtsgemeenschap, is het belangrijk om meteen hulp te zoeken. Dit kan wijzen op schade aan de bloedvaten of weefsels.
• Snel toenemende zwelling, verkleuring of gevoelloosheid: Als de penis plotseling opzwelt, van kleur verandert (blauw of zwart), of gevoelloos wordt, kan er sprake zijn van een beknelling of blokkade van de bloedtoevoer. Dit is een serieus alarmsignaal dat onmiddellijke zorg vereist.

Behandeling van pijn in de penis

De behandeling van penispijn varieert afhankelijk van de onderliggende aandoening of ziekte. Het is belangrijk om te begrijpen dat penispijn niet één enkele oorzaak heeft en dat de behandeling daarom per geval kan verschillen. Hieronder bespreken we de verschillende behandelmethoden voor een aantal veelvoorkomende oorzaken van penispijn, van medicijnen tot operatieve ingrepen en andere therapieën.

De ziekte van Peyronie
Bij de ziekte van Peyronie ontstaat er littekenweefsel in de penis, wat kromming en pijn tijdens een erectie kan veroorzaken. Er bestaan momenteel geen medicijnen die de ziekte van Peyronie volledig genezen, maar er zijn wel behandelingen die kunnen helpen om de symptomen te verlichten. Injecties met collageenafbrekende enzymen kunnen bijvoorbeeld helpen om de opbouw van littekenweefsel af te breken, waardoor de kromming vermindert. Als de kromming zo ernstig is dat geslachtsgemeenschap onmogelijk wordt, kan een operatieve ingreep overwogen worden. Deze operatie kan bestaan uit het verwijderen van het littekenweefsel of het aanbrengen van een implantaat om de penis te ondersteunen en recht te maken.

Behandeling van seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's)
Veel gevallen van penispijn zijn het gevolg van een seksueel overdraagbare aandoening. Sommige soa's, zoals chlamydia, gonorroe en syfilis, kunnen effectief worden behandeld met antibiotica. Het is belangrijk om de behandeling zo snel mogelijk te starten om verdere complicaties te voorkomen. Herpes genitalis, een andere veelvoorkomende soa, kan niet worden genezen, maar antivirale medicijnen kunnen helpen om de symptomen te verlichten en de duur van een uitbraak te verkorten. Regelmatige controle en goede seksuele hygiëne zijn belangrijk om herhaling te voorkomen.

Balanitis en ontstekingen
Balanitis is een ontsteking van de eikel, die vaak gepaard gaat met roodheid, zwelling, en pijn. Antibiotica of antischimmelmiddelen kunnen worden voorgeschreven, afhankelijk van de oorzaak van de infectie. Goede hygiëne en het vermijden van irriterende stoffen, zoals bepaalde zepen of lotions, kunnen helpen om balanitis te voorkomen en terugkerende infecties te verminderen. Bij chronische balanitis kan een besnijdenis soms een oplossing bieden.

Urineweginfectie en prostaatontsteking (prostatitis) zijn andere veelvoorkomende oorzaken van penispijn. Beide aandoeningen worden vaak behandeld met antibiotica. Bij een prostaatontsteking kan de behandeling enkele weken duren, afhankelijk van de ernst van de ontsteking. Naast antibiotica kunnen pijnstillers en ontstekingsremmers worden voorgeschreven om de symptomen te verlichten.

Problemen met de voorhuid
Een te nauwe voorhuid (fimosis) kan pijn en ongemak veroorzaken, vooral tijdens erecties of geslachtsgemeenschap. De huisarts kan een corticosteroïdencrème voorschrijven die kan helpen om de voorhuid soepeler te maken en de vernauwing te verminderen. In gevallen waarin de crème niet effectief is, kan een besnijdenis (circumcisie) nodig zijn om het probleem definitief op te lossen.

Parafimosis is een andere aandoening waarbij de voorhuid vast blijft zitten achter de eikel en niet meer naar voren kan worden gebracht, wat pijn en zwelling veroorzaakt. Dit is een medisch noodgeval en vereist vaak een snelle behandeling door een arts om de voorhuid los te maken. In sommige gevallen kan een kleine chirurgische ingreep nodig zijn.

Behandeling van peniskanker
Peniskanker is een zeldzame maar ernstige oorzaak van penispijn. De behandeling hangt af van het stadium van de kanker en kan bestaan uit een combinatie van chirurgie, bestraling en chemotherapie. Chirurgische ingrepen kunnen variëren van het verwijderen van kleine, kankerachtige plekken op de penis tot meer uitgebreide operaties, zoals gedeeltelijke of volledige penectomie (het verwijderen van de penis). Bestraling en chemotherapie worden vaak gebruikt als aanvullende behandelingen om de verspreiding van de kanker te voorkomen of om resterende kankercellen te vernietigen.

Priapisme
Priapisme is een aandoening waarbij de penis langdurig in erectie blijft zonder seksuele opwinding, wat kan leiden tot hevige pijn en schade aan het erectiele weefsel. Dit is een medisch noodgeval dat onmiddellijk behandeld moet worden. De behandeling kan bestaan uit het leegzuigen van bloed uit de zwellichamen met een naald, of het toedienen van medicatie om de bloedtoevoer naar de penis te verminderen. Snelle behandeling is essentieel om blijvende schade aan de penis te voorkomen.

Bekkenbodemtherapie en fysiotherapie
In sommige gevallen kan penispijn het gevolg zijn van spanning in de bekkenbodemspieren. Deze spanning kan uitstralende pijn naar de penis veroorzaken, vooral tijdens erecties of bij het plassen. Bekkenbodemfysiotherapie kan helpen om de spieren te ontspannen en de pijn te verminderen. Een fysiotherapeut kan gerichte oefeningen voorschrijven om de spanning in het bekkengebied te verminderen en de controle over de bekkenbodemspieren te verbeteren.

Pijnbestrijding en ondersteunende maatregelen
Bij veel oorzaken van penispijn kunnen pijnstillers en ontstekingsremmers worden voorgeschreven om de symptomen te verlichten. Daarnaast kan het vermijden van activiteiten die de pijn verergeren, zoals fietsen of geslachtsgemeenschap, tijdelijk nodig zijn om het herstel te bevorderen. Het dragen van loszittende kleding en het toepassen van koude kompressen kunnen ook helpen om de pijn te verminderen.

Prognose van penispijn

De prognose van penispijn hangt sterk af van de onderliggende oorzaak en de snelheid waarmee de behandeling wordt gestart. Gelukkig is penispijn in veel gevallen goed behandelbaar, zeker als er tijdig medische hulp wordt ingeschakeld. De vooruitzichten variëren echter per aandoening. Sommige oorzaken, zoals een urineweginfectie of balanitis, kunnen vaak met relatief eenvoudige middelen worden verholpen en laten doorgaans geen blijvende schade achter. Met de juiste medicatie kunnen klachten snel verminderen en volledig verdwijnen.

Bij aandoeningen zoals de ziekte van Peyronie is de prognose wat minder voorspelbaar. De ernst van de kromming en de mate van pijn spelen hierbij een belangrijke rol. In sommige gevallen kan de ziekte vanzelf stabiliseren of zelfs verbeteren, maar in andere situaties is een operatieve ingreep nodig om de functie van de penis te herstellen. Het is belangrijk om goed in gesprek te blijven met de arts over de mogelijkheden en verwachtingen.

Bij chronische aandoeningen, zoals prostatitis of de ziekte van Peyronie, kan het zijn dat de pijn fluctueert en dat periodes van klachtenvrij zijn worden afgewisseld met periodes van verergering. Hier kan een langdurige behandelrelatie met een specialist van belang zijn om de symptomen onder controle te houden en de kwaliteit van leven te waarborgen.

In zeldzame gevallen, zoals bij peniskanker, hangt de prognose sterk af van het stadium waarin de kanker wordt ontdekt en de snelheid van ingrijpen. Vroege detectie vergroot de kans op genezing aanzienlijk, terwijl in gevorderde stadia de behandeling complexer en de prognose onzekerder kan zijn.

Wat altijd geldt: des te eerder je hulp zoekt bij aanhoudende of ernstige penispijn, des te groter de kans op een succesvolle behandeling en herstel. Wacht niet te lang met het inschakelen van medische hulp, want in veel gevallen kan snelle actie grote problemen voorkomen en zorgen voor een positief resultaat.

Complicaties

Penispijn kan soms meer zijn dan slechts een tijdelijk ongemak; in sommige gevallen kunnen er complicaties optreden die invloed hebben op zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid. Hier duiken we dieper in op de mogelijke complicaties, ondersteund met voorbeelden, cijfers en feiten om een duidelijk beeld te schetsen van de risico's die gepaard kunnen gaan met onbehandelde penispijn.

Infecties die zich verspreiden
Een van de meest voorkomende complicaties van penispijn door een infectie, zoals balanitis of een urineweginfectie, is dat de infectie zich verder kan verspreiden als deze niet op tijd wordt behandeld. Bijvoorbeeld, een onbehandelde urineweginfectie kan opstijgen naar de nieren, wat kan leiden tot een nierbekkenontsteking (pyelonefritis). Dit komt voor bij ongeveer 2-3% van de mannen met een onbehandelde urineweginfectie en kan ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals koorts, pijn in de zij, en zelfs nierbeschadiging.

Erectiele disfunctie
Chronische penispijn, bijvoorbeeld door de ziekte van Peyronie of langdurige prostatitis, kan leiden tot erectieproblemen. Wanneer pijn geassocieerd wordt met seksuele activiteit, kan dit leiden tot angst en vermijding, wat de kans op erectiele disfunctie vergroot. Ongeveer 30% van de mannen met de ziekte van Peyronie ontwikkelt in de loop van de tijd problemen met het krijgen of behouden van een erectie. Dit heeft niet alleen lichamelijke, maar ook emotionele gevolgen en kan een negatieve invloed hebben op relaties en zelfvertrouwen.

Psychologische complicaties
Penispijn kan een aanzienlijke psychologische impact hebben. Angst, schaamte, en depressie zijn veelvoorkomende complicaties bij mannen die langdurig met penispijn te maken hebben. Het idee dat er iets mis is met een van de meest intieme delen van het lichaam kan grote stress veroorzaken. Studies tonen aan dat ongeveer 20-25% van de mannen met chronische penispijn symptomen van angst of depressie ontwikkelt. Het zoeken van psychologische hulp is dan ook belangrijk om deze emotionele belasting te verminderen.

Littekens en misvorming
In het geval van de ziekte van Peyronie kan er littekenweefsel ontstaan dat de penis krom trekt. Deze kromming kan in sommige gevallen zo ernstig zijn dat geslachtsgemeenschap pijnlijk of zelfs onmogelijk wordt. Littekens kunnen bovendien leiden tot een verkorting van de penis. Ongeveer 5-10% van de mannen met de ziekte van Peyronie ervaart een verkorting van de penis, wat voor extra psychologische stress kan zorgen naast de fysieke klachten.

Problemen met urineren
Complicaties zoals fimosis (een vernauwde voorhuid) kunnen ervoor zorgen dat plassen pijnlijk en moeilijk wordt. In ernstige gevallen kan dit leiden tot urineretentie, waarbij de urine niet goed uit de blaas kan worden afgevoerd. Dit is een medisch noodgeval dat onmiddellijke behandeling vereist. Parafimosis, waarbij de voorhuid achter de eikel blijft steken, kan ook tot ernstige zwelling en belemmering van de bloedtoevoer leiden, wat snel medisch ingrijpen noodzakelijk maakt om blijvende schade te voorkomen.

Vervorming of amputatie bij peniskanker
Peniskanker is een zeldzame maar ernstige complicatie die penispijn kan veroorzaken. Wanneer de diagnose laat wordt gesteld, kan de kanker zich verspreiden en kan amputatie van (een deel van) de penis noodzakelijk zijn om verdere verspreiding te voorkomen. In Europa wordt jaarlijks bij ongeveer 1 op de 100.000 mannen peniskanker vastgesteld. Hoewel dit zeldzaam is, heeft het een grote impact op de kwaliteit van leven en kan het leiden tot blijvende vervorming of verlies van de penis.

Preventie van penispijn

Penispijn kan vaak worden voorkomen door een aantal eenvoudige, maar doeltreffende maatregelen. Hoewel sommige oorzaken van penispijn niet volledig te voorkomen zijn, kunnen veel problemen worden vermeden door aandacht te besteden aan persoonlijke hygiëne, levensstijl, en seksuele gezondheid. Hieronder vind je niet alleen de gebruikelijke tips, maar ook enkele minder bekende preventieve maatregelen die een groot verschil kunnen maken.

Persoonlijke hygiëne

• Regelmatig wassen met lauwwarm water: Een goede hygiëne is cruciaal om infecties zoals balanitis te voorkomen. Was de penis dagelijks met lauwwarm water, zonder agressieve zepen die de huid kunnen irriteren. Vooral bij niet-besneden mannen is het belangrijk om de voorhuid voorzichtig terug te trekken en de eikel goed schoon te maken.
• Vermijd geparfumeerde producten: Parfum in zepen, douchegels en zelfs wasmiddelen kan de huid van de penis irriteren en leiden tot ontstekingen of allergische reacties. Gebruik bij voorkeur milde, ongeparfumeerde producten.

Seksuele gezondheid

• Gebruik van condooms: Een van de belangrijkste manieren om penispijn door soa's te voorkomen, is door consistent condooms te gebruiken. Condooms bieden bescherming tegen veelvoorkomende soa's zoals chlamydia, gonorroe en herpes, die penispijn kunnen veroorzaken.
• Communicatie met je partner: Bespreek seksuele gezondheid openlijk met je partner. Door te weten of je partner recent is getest op soa's, kun je het risico op infecties aanzienlijk verkleinen.

Bekkenbodemgezondheid

• Bekkenbodemoefeningen: Hoewel bekkenbodemoefeningen vaak worden aanbevolen aan vrouwen, kunnen ze ook bij mannen helpen om pijn in de penis te voorkomen. Sterke en goed functionerende bekkenbodemspieren kunnen bijdragen aan een betere controle over de bloedtoevoer naar de penis en helpen om spanning in het bekkengebied te verminderen. Dit kan bijvoorbeeld penispijn door bekkenbodemspanning of overbelasting voorkomen.

Fietscomfort

• Zadelkeuze en fietshouding: Langdurig fietsen kan leiden tot penispijn door druk op het perineum. Kies een ergonomisch zadel dat de druk op de gevoelige delen van het bekken vermindert, en zorg voor een correcte fietshouding. Neem regelmatig pauzes tijdens lange ritten om de bloedcirculatie in het bekkengebied te bevorderen.

Vermijd risicovol gedrag

• Voorzichtigheid met alcohol en drugs: Overmatig alcohol- of drugsgebruik kan leiden tot risicovol seksueel gedrag en een verminderde doorbloeding, wat kan resulteren in penispijn of zelfs letsel. Zorg ervoor dat je bewust omgaat met middelen die je beoordelingsvermogen kunnen beïnvloeden.
• Geen piercings of vreemde voorwerpen: Het plaatsen van piercings of het inbrengen van vreemde voorwerpen in de penis kan leiden tot ernstige complicaties zoals infecties, littekenvorming of zelfs permanente schade. Laat dit soort ingrepen altijd uitvoeren door een gekwalificeerde professional, en vermijd experimenteren met risicovolle voorwerpen.

Houd de voorhuid soepel

• Gebruik van vochtinbrengende crèmes: Bij een vernauwde voorhuid kan regelmatig gebruik van een vochtinbrengende crème helpen om de huid soepel te houden. Dit kan voorkomen dat de voorhuid gaat scheuren of pijn veroorzaakt bij het terugtrekken. Kies voor een crème zonder parfum of irriterende stoffen, zoals een medische vochtinbrengende zalf.

Vermijd overbelasting en letsel

• Bescherming tijdens sporten: Bij sporten waarbij het risico bestaat op trauma aan de geslachtsdelen, zoals voetbal of vechtsporten, is het dragen van een kruisbeschermer een eenvoudige manier om letsel te voorkomen. Trauma aan de penis kan leiden tot langdurige pijn en complicaties zoals littekenvorming.
• Juiste seksuele techniek: Hoewel het misschien niet vaak wordt besproken, kan onvoorzichtigheid tijdens seksuele activiteiten, zoals ruwe seks of een verkeerde positie, leiden tot een penisbreuk of andere verwondingen. Het is belangrijk om goed naar je lichaam te luisteren en geen bewegingen te forceren die ongemak of pijn veroorzaken.

Minder bekende maatregelen

• Vermijd langdurig zitten op harde oppervlakken: Langdurig zitten op een harde ondergrond kan druk uitoefenen op de perineale regio, wat kan leiden tot pijn of gevoelloosheid in de penis. Gebruik een kussen of neem regelmatig pauzes om de druk te verlichten.
• Hydratatie: Voldoende water drinken helpt bij het gezond houden van de urinewegen en kan infecties zoals blaasontsteking helpen voorkomen, wat indirect kan bijdragen aan het voorkomen van penispijn.
• Controleer op hormonale onbalans: Hormonale problemen, zoals een laag testosterongehalte, kunnen bijdragen aan erectieproblemen en penispijn. Bespreek klachten zoals verminderde libido of energie met een arts om te bepalen of een hormonale onbalans mogelijk de oorzaak is.

Lees verder

• Penis: aandoeningen, (pijn + jeuk) klachten en afwijkingen
• Jeuk aan de penis: oorzaken en symptomen van jeukende penis
• Afscheiding uit de penis of plasbuis bij de man: oorzaken
• Verwonding van de penis: penisbreuk, penisamputatie, letsel
• Peniskanker: symptomen en behandeling kanker aan de penis