Prostaatstenen (stenen in de prostaat): symptomen en oorzaak

Prostaatstenen duidt op de aanwezigheid van stenen in de prostaat. Prostaatstenen komen relatief vaak voor, maar toch zijn veel mannen zich niet bewust van de rol die ze bij prostatitis of prostaatontsteking kunnen spelen. Vaak merk je niets van deze verkalkingen, maar soms kunnen prostaatstenen voor hinderlijke klachten zorgen. Prostaatstenen zijn niet altijd voelbaar of zichtbaar tijdens een rectaal onderzoek of op röntgenfoto's. Prostaatstenen zijn meestal zeer klein, ongeveer zo groot als maanzaad, en veroorzaken normaal gesproken geen symptomen. Bij sommige mannen kunnen geïnfecteerde prostaatstenen terugkerende urineweginfecties veroorzaken en het moeilijk maken om te genezen van bacteriële prostatitis of prostaatontsteking. De stenen moeten mogelijk met een operatie worden verwijderd voordat de urineweginfectie of chronische prostatitis kan worden verholpen. Prostaatstenen zijn een normaal onderdeel van het verouderingsproces en komen vooral voor bij mannen boven de 50 jaar.

• Wat zijn prostaatstenen?
• Synoniemen
• Oorzaak van prostaatstenen
• Vóórkomen
• Prostaatstenen symptomen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling: verwijderen van prostaatstenen
• Antibiotica
• Transurethrale resectie van de prostaat (TURP)
• TURP plus echografie
• Suprapubische prostatectomie
• Zelfzorg
• Gezonde voeding
• Prostaatmassage
• Beweging
• Complicaties

Wat zijn prostaatstenen?

Prostaatstenen zijn stenen in de prostaat en komen vaak voor bij oudere mannen. Prostaatstenen veroorzaken meestal geen symptomen, maar kunnen groot genoeg worden om pijn en spierkrampen rond de onderbuik en de liesstreek te veroorzaken. De symptomen lijken vaak op de symptomen van een vergrote prostaat, en hebben vooral te maken met urinelozing, zoals problemen bij het legen van de blaas, vaak urineren en een branderig gevoel ervaren tijdens het plassen. Prostaatstenen worden op geen enkele manier geassocieerd met prostaatkanker.

Synoniemen

De medische term voor prostaatstenen is ‘prostaatcalculi (enkelvoud: prostaatcalculus). Calculus betekent 'steen'.

Oorzaak van prostaatstenen

Prostaatstenen kunnen zich op verschillende manieren vormen. Eén mogelijke manier is dat wanneer secreties van de prostaat niet door de klier kunnen ontsnappen vanwege prostaatontsteking of groei, bijvoorbeeld goedaardige prostaathypertrofie of BPH (prostaatvergroting), de secreties verdikken en zich binden met eiwitachtige stoffen. Deze verkalken op hun beurt. Een andere mogelijkheid is wanneer mannen een infectie hebben met pus en ander infectiemateriaal, dit uiteindelijk verandert in stenen. Prostatische stenen kunnen zich ook vormen door verkalking van afvalmateriaal in de ejaculatiekanalen.

Vóórkomen

Uit post mortem (na de dood) onderzoek blijkt dat prostaatstenen een prevalentie hebben van maar liefst 71%.[1] Het komt vooral voor bij mannen die ouder zijn dan 50 jaar. De jongste patiënt die werd gerapporteerd was 4 jaar oud en bij die patiënt werd verondersteld dat de stenen gerelateerd zijn aan een overdosis vitamine D.[2]

Prostaatstenen symptomen

Mannen kunnen één tot wel honderden prostaatstenen hebben en ze weten het misschien zelf niet eens. Zelfs als er tientallen kleine stenen (ongeveer 1-4 mm) in de prostaat van een man aanwezig zijn, hoeft dit niet gepaard te gaan met symptomen. Wanneer je echter wel last krijgt van symptomen, kunnen ze in verband worden gebracht met chronische prostatitis (chronische prostaatontsteking), BPH of vernauwing van de urethra (plasbuisvernauwing). De aanwezigheid van prostaatstenen kan bijdragen aan ontsteking van de prostaat doordat de stenen de centrale prostaatkanalen blokkeren. Dit blokkeert op zijn beurt de urinestroom, wat een voedingsbodem voor bacteriën vormt. Omdat de symptomen van prostaatstenen hetzelfde kunnen zijn als die gezien worden in gevallen van prostatitis (een abnormale plasdrang; vaak 's nachts moeten plassen; pijn bij plassen; irritatie of een branderig gevoel bij het plassen; pijn tussen de anus en de balzak; pijn laag in de rug), denken mannen en hun artsen mogelijk niet aan het zoeken naar de aanwezigheid van stenen.

Onderzoek en diagnose

De arts kan een diagnose stellen van prostaatstenen met behulp van digitaal rectaal onderzoek, gewone röntgenfoto's of een echografie. Prostaatstenen kunnen ook worden gevonden tijdens transurethrale resectie van de prostaat (TURP), een ingreep waarbij prostaatweefsel dat de plasbuis dichtdrukt via de plasbuis (urethra) verwijderd wordt. Deze ingreep kan worden uitgevoerd bij een vergrote prostaat.

Behandeling: verwijderen van prostaatstenen

Antibiotica

Antibiotica worden voorgeschreven om bacteriële infecties te behandelen en zijn meestal nodig gedurende 8 tot 10 weken. Echter, zelfs als de infectie is genezen, zijn de stenen er nog steeds en dus blijft vaak de ontsteking voortduren.

Transurethrale resectie van de prostaat (TURP)

Deze behandelmethode bestaat uit gedeeltelijke verwijdering van de prostaat. Een nadeel van deze aanpak is het ontbreken van een garantie dat alle stenen worden gevonden en verwijderd.

TURP plus echografie

TURP in combinatie met echografie stelt de chirurg in staat om de prostaatstenen te visualiseren. Dit vergroot de kans dat alle stenen worden verwijderd.

Suprapubische prostatectomie

Bij deze medische ingreep wordt de prostaat chirurgisch verwijderd via een snede in de blaas. Deze chirurgische procedure is meestal voorbehouden aan mannen met grote stenen of een aanzienlijke vergroting van de prostaat.

Zelfzorg

Gezonde voeding

Naast bovengenoemde behandelopties dienen mannen een aantal aanpassingen in de levensstijl aan te brengen om het genezingsproces te vergemakkelijken, vooral vermindering van ontsteking. Het is belangrijk om suikerhoudend voedsel, verzadigde vetten, natrium en bewerkte voedingsmiddelen te vermijden en de nadruk te leggen op gezonde voedingsmiddelen voor de prostaat, zoals groenten, fruit, noten, zaden, bonen en peulvruchten, vette vis, en producten met lycopeen (de stof die tomaten hun rode kleur geeft) wat gunstig is voor de prostaat. Neem zo nodig ook supplementen die geassocieerd worden met het bestrijden van ontsteking van prostatitis, zoals groene thee, kurkuma (geelwortel) en brandnetel.

Prostaatmassage

Sommige mannen vinden dat een prostaatmassage, die de bloeddoorstroming en de zuurstof naar de prostaat verhoogt, de verkalking van de prostaat wegspoelt en helpt bij het bereiken van een prostaatorgasme, waarbij geblokkeerde prostaatkanalen worden vrijgemaakt van toxische bacteriën en opgehoopt prostaatvocht.

Beweging

Regelmatig bewegen is goed voor de prostaat en gaat de vorming van prostaatstenen tegen.

Complicaties

Een enkele keer raken prostaatstenen geïnfecteerd en ze vormen dan een prostaatabces.

Noten:

1. Thomas BA, Robert JT (1927) Prostatic calculi. J Urol.18: 470–493.
2. Izzidien AU (1980) Prostatic calcification in a four year old boy. Arch Dis Child. 55: 963–968.

Lees verder

• Prostaat: functie en prostaataandoeningen symptomen
• Prostaatabces: symptomen en behandeling abces in de prostaat
• Vergrote prostaat: symptomen, behandeling en medicijnen
• Prostaatpijn en prostaatklachten: (pijn)klachten prostaat
• Prostaatvergroting tegengaan: tips voor een gezonde prostaat