Prostaat: functie en prostaataandoeningen symptomen

De prostaat is een klier met als belangrijkste functie de productie van prostaatvocht, een basische stof die tijdens de ejaculatie aan het sperma wordt toegevoegd. Prostaatvocht zorgt ervoor dat de zure omgeving in de vagina wordt geneutraliseerd en de zaadcellen langer in leven blijven. De drie belangrijkste prostaatklachten of prostaataandoeningen zijn prostaatontsteking, vergrote prostaat en prostaatkanker. Prostaatkanker is een langzaam groeiende kanker. Direct medisch ingrijpen middels bijvoorbeeld een operatie, is lang niet altijd nodig. Soms is 'waakzaam wachten' voldoende.

Prostaat: functie en klachten

• Wat is de functie van de prostaat?
• Prostaatvloeistof
• Prostaatspecifiek antigeen (PSA)
• Hoe groot is de prostaat?
• Ouder worden en prostaatklachten
• Prostaataandoeningen
• Prostaatontsteking
• Acute bacteriële prostatitis
• Chronische bacteriële prostatitis
• Chronische niet-bacteriële prostatitis / chronische bekkenpijn syndroom
• Vergrote prostaat
• Prostaatkanker
• Wat is het?
• Waakzaam wachten
• Welke voeding voor een gezonde prostaat?

Wat is de functie van de prostaat?

De prostaat is een voortplantingsorgaan met als belangrijkste functie het produceren van prostaatvloeistof, een basische stof en een van de componenten van sperma. Prostaatvocht wordt in de klierbuisjes van de prostaat gemaakt en vervolgens opgeslagen in de zaadblazen, gelegen aan de boven/achterzijde van de prostaat. Prostaatvocht wordt aan het sperma toegevoegd om de zure omgeving in de vagina te neutraliseren en zaadcellen langer in leven blijven. De spieren van de prostaat stuwen deze rudimentaire vloeistof in de urethra tijdens de ejaculatie.

Prostaatvloeistof

Zaadcellen worden aangemaakt in de teelballen of testikels en in de bijbal rijpen ze uit. Vanuit de bijbal ontspringt de zaadleider. Tijdens een zaadlozing of ejaculatie, worden miljoenen zaadcellen door de zaadleider geperst richting de prostaat. Op dit punt, maakt de prostaat contracties, de opening tussen de blaas en de urinebuis wordt afgesloten, prostaatvloeistof wordt in de urethra vrijgegeven en wordt het sperma verder doorgeduwd. De vloeistof die wordt afgescheiden door de prostaat maakt ongeveer eenderde van het totale volume van sperma uit.

Prostaatspecifiek antigeen (PSA)

Een onderdeel van prostaatvocht is het enzym prostaatspecifiek antigeen (PSA). PSA is nodig om het sperma dun vloeibaar te maken, zodat de zaadcellen zich gemakkelijk kunnen voortbewegen. De PSA-waarde kan worden getest. Het PSA-gehalte in het bloed kan een indicatie zijn dat er iets met de prostaat aan de hand is, bijvoorbeeld dat er sprake is van een goedaardige prostaatvergroting of prostaatkanker.

Hoe groot is de prostaat?

De prostaat is een klier spier die ongeveer 15 tot 20 gram weegt en zo groot is als een walnoot of kastanje. De prostaat ligt om de urethra (plasbuis), net onder de blaas.

Ouder worden en prostaatklachten

Terwijl de prostaat op een goede plek ligt voor het leveren van prostaatvloeistof als de tijd daarvoor rijp is, kleeft er ook een nadeel aan deze locatie. De prostaat groeit namelijk met het ouder worden en omdat de prostaat rond de plasbuis ligt, kan dat plasklachten geven, waaronder frequent urineren, plassen met een te slappe straal, nadruppelen of moeite met leegplassen, en 's nachts het bed uit moeten om te plassen. Veel oudere mannen hebben hier last van.

Prostaataandoeningen

De drie belangrijkste prostaataandoeningen zijn:

• prostaatontsteking;
• vergrote prostaat; en
• prostaatkanker.

Prostaatontsteking

Een prostaatontsteking of prostatitis is een ontsteking van de prostaat. Er worden verschillende vormen van prostatitis onderscheiden.

Acute bacteriële prostatitis

Een plotselinge bacteriële infectie wordt gekenmerkt door ontsteking van de prostaat. Dit is de minst voorkomende vorm van prostatitis, maar de symptomen zijn gewoonlijk ernstig. Patiënten met deze aandoening hebben een acute infectie van de urinewegen (urineweginfectie) waarbij je frequent moet plassen, vaak 's nachts uit ben moet om te plassen en waarbij je pijn in het bekken (bekkenpijn) en genitale gebied (genitale pijn) ervaart. Het kan gepaard gaan met koorts, koude rillingen, misselijkheid, braken en brandende pijn tijdens het urineren. Acute bacteriële prostatitis moet direct worden behandeld, de aandoening kan leiden tot blaasontsteking, abcessen in de prostaat of, in extreme gevallen, een volledig geblokkeerde urinestroom. De aandoening wordt meestal behandeld in het ziekenhuis met intraveneuze antibiotica, pijnstillers, en vloeistoffen.

Chronische bacteriële prostatitis

Chronische bacteriële prostatitis is het gevolg van terugkerende urineweginfecties waarbij de prostaat ook betrokken is geraakt. De symptomen zijn vergelijkbaar met acute bacteriële prostatitis, maar minder ernstig en de klachten kunnen schommelen in ernst en intensiteit. De diagnose van deze aandoening is vaak geen sinecure. Het is vaak moeilijk om bacteriën in de urine te vinden. Antibioticabehandeling duurt vaak 4 tot 12 weken.

Chronische niet-bacteriële prostatitis / chronische bekkenpijn syndroom

Dit is de meest voorkomende vorm van prostatitis, goed voor grofweg 90% van de gevallen. De aandoening wordt gekenmerkt door pijn bij het plassen en genitale pijn gedurende ten minste drie van de afgelopen zes maanden. Patiënten hebben geen bacteriën in de urine, maar kunnen andere tekenen van ontsteking vertonen. De aandoening kan worden verward met Interstitiële cystitis (IC), ook wel het blaaspijnsyndroom genoemd.

Vergrote prostaat

Vergrote prostaat of goedaardige prostaathypertrofie (BPH), is van invloed op vrijwel alle mannen boven de 50 jaar. De kans op klachten zoals moeilijkheden bij het plassen, wordt groter met het ouder worden. Medicijnen of een operatie kan uitkomst bieden.

Prostaatkanker

Wat is het?

Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen (naast huidkanker), toch sterft slechts één op de 35 mannen aan prostaatkanker. Chirurgie, bestraling, hormoontherapie en chemotherapie kunnen worden ingezet bij de behandeling van prostaatkanker.

Waakzaam wachten

Prostaatkanker is een langzaam groeiende kanker en bij eenderde deel van de mannen met prostaatkanker blijkt de tumor zelfs helemaal niet of nauwelijks te groeien. Bij deze groep veroorzaakt het vaak ook geen klachten. Daarom is het niet altijd zinvol om alle mannen met prostaatkanker direct actief te behandelen. Wel wordt dan het verloop van de ziekte nauwkeurig gevolgd met controle-onderzoeken. Deze behandelvorm wordt 'waakzaam wachten' genoemd.

Welke voeding voor een gezonde prostaat?

De volgende 10 voedingsmiddelen zijn gezond voor de prostaat:

• Tomaten: Bevatten lycopeen, een krachtige antioxidant die de prostaat beschermt tegen schade en ontstekingen.
• Broccoli: Rijk aan sulforafaan, een stof die de groei van prostaatkankercellen kan remmen.
  Tomaten bevatten lypoceen en dat is goed voor de prostaat. Volgens diverse studies heeft lycopeen een aantoonbaar gunstig effect op (het voorkomen van) prostaatkanker. / Bron: Lernestorod, Pixabay
• Granaatappels Bevatten antioxidanten die ontstekingen verminderen en de prostaat gezond houden.
• Vette vis (zalm, tonijn, sardines): Bron van omega-3-vetzuren, die ontstekingen verminderen en de prostaat gezond houden.
• Groene thee: Bevat polyfenolen die kunnen helpen bij het voorkomen van prostaatkanker en ontstekingen.
• Noten (amandelen, walnoten): Rijk aan gezonde vetten, antioxidanten en fytosterolen die de prostaat beschermen.
• pompoenpitten: Bevatten zink, dat belangrijk is voor een gezonde prostaatfunctie.
• Sojabonen: Bevatten isoflavonen die kunnen helpen bij het verminderen van prostaatkanker.
• Bosbessen: Rijk aan antioxidanten die ontstekingen verminderen en de prostaat gezond houden.
• Magere zuivelproducten: Bevatten calcium en Vitamine D, die nodig zijn voor een gezonde prostaat.

Er is nog veel meer te zeggen over gezonde voeding voor de prostaat, maar dit waren de tien belangrijkste voedingsmiddelen door een goede prostaatgezondheid. Uiteraard is voeding slechts een deel is van een gezonde levensstijl. Rregelmatige lichaamsbeweging, voldoende (water) drinken en het vermijden van risicofactoren zoals roken zijn ook cruciaal zijn voor de algehele gezondheid van de prostaat.

Lees verder

• Prostaatpijn en prostaatklachten: (pijn)klachten prostaat
• Prostaatkanker (prostaatcarcinoom): symptomen en behandeling
• Prostaatkanker met uitzaaiingen: behandeling en overleving
• Prostaatonderzoek: onderzoek van de prostaat bij een man
• Prostaatvergroting: symptomen, onderzoeken en behandeling