Prostaatpijn en prostaatklachten: (pijn)klachten prostaat

Prostaatpijn (prostatodynie) is pijn tussen de balzak en endeldarm. Prostaatklachten symptomen zijn prostaatpijn, moeite met het starten of stoppen met plassen; vaak moeten plassen; vaak 's-nachts plassen; pijn bij het plassen; zwakke urinestraal; urineverlies (incontinentie); gevoel dat de blaas niet helemaal leeg is na het plassen; een onaangenaam gevoel of pijn tussen scrotum en anus; pus of bloed in de urine; troebele urine; pijnlijke ejaculatie (zaadlozing - het moment wanneer je 'klaarkomt'); problemen met het krijgen van een erectie (een ander woord voor een stijve penis); pijn in de onderrug, heupen of dijen. Waar duiden deze prostaatklachten op en wat kun je eraan doen?

• De prostaat
• Prostaatklachten en symptomen
• Prostaatpijn
• Prostaatontsteking (prostatitis)
• Acute en chronische bacteriële prostaatontsteking
• Chronische abacteriële prostatitis
• Asymptomatische inflammatoire prostatitis
• Symptomen prostaatontsteking
• Vergrote prostaat - Benigne Prostaat Hyperplasie (BHP)
• Vergrote prostaat komt vaak voor
• Klachten vergrote prostaat
• Prostaatkanker (prostaatcarcinoom)
• Vaak langzaam groeiend
• Oorzaken prostaatkanker
• Symptomen prostaatkanker

De prostaat

De prostaat is een klier ter grootte van een walnoot of kastanje, die zaadvocht maakt. Het stevige, ronde orgaan is gelegen rond het bovenste gedeelte van de urinebuis, onder de blaas, voor het rectum (de endeldarm). De belangrijkste functie van de prostaat is het produceren van een deel van de vloeistof waarin de zaadcellen reizen. Dwars door de prostaat heen lopen een tweetal zaadleiders, die afkomstig zijn van de bijballen en waar tijdens een zaadlozing sperma loopt. In twee zaadblaasjes, die links en rechts tussen de prostaat en de blaas liggen, wordt een voorraad sperma bewaard. Deze zaadblaasjes worden uitgeknepen tijdens een zaadlozing.

Prostaatklachten en symptomen

Er zijn veel verschillende prostaatproblemen en prostaatklachten, die vooral voorkomen bij mannen van 50 jaar of ouder. De drie meest voorkomende aandoeningen aan de prostaat zijn: ontsteking, vergroting en kanker.

Algemene symptomen die kunnen duiden op prostaatklachten zijn:

• moeite met het starten of stoppen met plassen;
• vaak moeten plassen;
• vaak 's-nachts plassen;
• pijn bij het plassen;
• zwakke urinestraal;
• urineverlies (incontinentie);
• gevoel dat de blaas niet helemaal leeg is na het plassen;
• een onaangenaam gevoel of pijn tussen scrotum en anus;
• pus of bloed in de urine;
• troebele urine;
• pijnlijke ejaculatie (pijn bij het klaarkomen);
• problemen met het krijgen van een erectie;
• pijn in de onderrug, heupen of dijen.

Raadpleeg uw huisarts als u één of meerdere van de bovenstaande symptomen hebt.

Prostaatpijn

Prostaatpijn laat zich het beste omschrijven als regelmatig terugkerende, vage pijnklachten in onderbuik, liezen of kruis. Soms treedt het op na een zaadlozing of juist ervoor. Prostaatpijn is een uiting bij spanning en stress en staat meestal los van een aandoening van de prostaat. Zoals spanningshoofdpijn door een overspannen nek of schouders kan ontstaan, kan prostaatpijn ontstaan als gevolg van overmatige spanning in de spieren van de bekkenbodem door overmatige stress. Vaak is er met de prostaat zelf niets aan de hand. Wel kan het een gevoelige of zwakke plek zijn bij mannen die eerder een prostaatontsteking hebben gehad.

Prostaatontsteking (prostatitis)

Prostatitis is een ontsteking van de prostaat. Prostatitis kan pijn veroorzaken en problemen geven bij het urineren. Symptomen en behandeling zijn afhankelijk van welk type prostatitis de persoon heeft. Sommige mannen ondervinden nauwelijks tot geen klachten, terwijl bij andere mannen de klachten hevig en plots opsteken.

Acute en chronische bacteriële prostaatontsteking

Acute bacteriële prostaatontstekingen lijken samen te hangen met recente blaasinfecties en komen vooral voor bij jonge mannen. Ook lijkt een vergrote prostaat een risicofactor te zijn. Het is niet duidelijk hoe de bacteriën in de prostaat terechtkomen. Mannen met frequent terugkerende ontstekingen van de blaas en de urinewegen, blijken zeer vaak een prostaat te hebben die chronisch ontstoken is door bacteriën. Beide soorten prostatitis - de acute en de chronische prostaatontsteking - komen vooral voor bij seksueel actieve mannen tussen 30 en 50 jaar.

Chronische abacteriële prostatitis

Acht op de tien prostaatontstekingen worden niet veroorzaakt door bacteriën: de zogeheten bacterieloze ontsteking of chronische abacteriële prostatitis. De oorzaak ervan is onbekend. De klachten lijken sterk op die van een bacteriële prostaatontsteking. Het vermoeden bestaat dat deze vormen van prostatitis veroorzaakt worden door organismen die moeilijk opgespoord kunnen worden in het laboratorium of dat er andere, niet-bacteriële oorzaken aan ten grondslag liggen. Hierbij kan gedacht worden aan moeilijk plassen als gevolg van een vernauwing in de plasbuis of een goedaardige prostaatvergroting. Een vernauwing zorgt voor een hoge druk in de plasbuis, waardoor de urine in de ontelbare prostaatgangetjes wordt geperst die dientengevolge geïrriteerd raken door de urine waardoor een ontstekingsreactie kan ontstaan.

Asymptomatische inflammatoire prostatitis

Ten slotte is er ook asymptomatische inflammatoire prostatitis (AIP), waarbij - zoals de naam al aangeeft - geen klachten zijn. Het gaat hier om de toevallige ontdekking van inflammatoire tekenen bij een persoon die om andere redenen de (huis)arts consulteert: BPH, PSA-stijging, prostaatkanker, enz.

Symptomen prostaatontsteking

Algemene tekenen en symptomen van prostatitis zijn onder andere:

• pijn of een branderig gevoel bij het plassen;
• problemen met urineren;
• vaak urineren, vooral 's nachts;
• dringend moeten urineren;
• pijn in de lies, onderrug, buik, penis of testikels (teelballen/zaadballen);
• pijn bij het ejaculeren / pijn tijdens de zaadlozing.

Daarnaast kunnen specifieke soorten prostatitis onderstaande symptomen veroorzaken.

Acute bacteriële prostatitis:

• hoge koorts en koude rillingen;
• misselijkheid.

Chronische bacteriële prostatitis:

• bloed in de urine of sperma;
• frequente blaasontsteking.

Bacterieloze prostaatontsteking:

• net als bij chronische bacteriële prostatitis, maar dan zonder koorts.

Asymptomatische inflammatoire prostatitis:

• geen symptomen; wordt meestal ontdekt wanneer men onderzocht wordt voor andere prostaatgerelateerde problemen.

Vergrote prostaat - Benigne Prostaat Hyperplasie (BHP)

Een vergrote prostaat of Benigne Prostaat Hyperplasie (BHP) is een goedaardige vergroting van de prostaat, waarvan de oorzaak onbekend is. Het is niet duidelijk waarom bij sommige mannen de prostaat in de loop der jaren gaat groeien. Het mannelijk geslachtshormoon testosteron is weliswaar nodig voor een normale ontwikkeling en groei van de prostaat, desalniettemin is er geen relatie tussen een hoog testosterongehalte in het bloed en een vergrote prostaat. Een prostaatvergroting leidt niet altijd tot klachten. Enerzijds zijn er mannen met een zeer grote prostaat, die goed kunnen plassen. Anderzijds zijn er mannen met een licht vergrote prostaat die zeer veel moeite hebben om te plassen.

Vergrote prostaat komt vaak voor

Een geringe vergroting wordt als een normaal aspect van het ouder worden beschouwd. Prostaatvergroting komt namelijk zeer vaak voor als mannen ouder worden. Eventuele symptomen ontwikkelen zich gewoonlijk rond de leeftijd van 50 tot 60 jaar. De meeste oudere mannen hebben een zekere mate van BPH. Op de leeftijd van 85 hebben mannen 90% kans op problemen bij het plassen als gevolg van een prostaatvergroting. BPH is geen kanker; het is een goedaardige vergroting van de prostaatklier. Ook geeft een vergrote prostaat geen verhoogd risico voor het ontwikkelen van prostaatkanker.

Klachten vergrote prostaat

Indien BHP voor klachten zorgt, dan begint dit meestal met een verminderde straalkracht bij het plassen. Het duurt langer tot de blaas geleegd is doordat de vergrote prostaat de plasbuis (gedeeltelijk) kan dichtdrukken. De doorgang voor de urine wordt kleiner en de straal minder sterk. Naast een zwakkere plasstraal, kunnen andere symptomen wijzen op een vergrote prostaat:

• vaak plassen;
• plassen gaat moeilijker;
• vaak 's nachts plassen (nycturie)
• bloed in de urine;
• terugkerende infecties van de urinewegen.

Prostaatkanker (prostaatcarcinoom)

Prostaatkanker is de meest voorkomende maligniteit bij mannen en de op één na meest voorkomende doodsoorzaak door kanker bij mannen. Longkanker staat op nummer één. Het blijkt dat 1 van elke 9 mannen prostaatkanker zal ontwikkelen tijdens hun leven. Gelukkig is prostaatkanker ook één van de best behandelbare kankersoorten als het wordt ontdekt in een vroegtijdig stadium. Als prostaatkanker in een vroeg stadium wordt gediagnosticeerd, dat wil zeggen voordat het zich buiten de prostaat heeft verspreidt (dit proces wordt 'metastering' genoemd), kan in een grote meerderheid van de gevallen genezing worden bereikt. Hierbij moet de kanttekening worden geplaatst dat na een geslaagde curatieve (= een op genezing gerichte) behandeling, altijd het risico blijft bestaan dat de ziekte terugkomt. Daarom spreekt men eigenlijk niet van genezing, maar van overleving.

Vaak langzaam groeiend

Prostaatkanker is in veel gevallen een langzaam groeiende kankersoort, waardoor mannen er vaak niets van merken en er in het geheel geen last van hebben. Het blijkt dat veel mannen overlijden aan iets anders terwijl ze, zonder het te weten, prostaatkanker hadden.

Oorzaken prostaatkanker

Het is niet duidelijk hoe prostaatkanker ontstaat. Wel zijn er een aantal risicofactoren bekend:

• Leeftijd: het risico om prostaatkanker te krijgen neemt toe met het voortschrijden der jaren. Meer dan 70% van de prostaatkankers komt voor bij mannen ouder dan 65 jaar.
• Etnische afkomst: de ziekte komt vaker voor bij zwarte mensen en slechts zelden bij mensen uit Aziatische landen.
• Erfelijkheid: als er prostaatkanker in de familie voorkomt, dan is er een groter risico dat een man de ziekte krijgt.
• Voeding: een hoog vetgehalte in de voeding vormt een risicofactor.

Symptomen prostaatkanker

Niet iedereen ervaart symptomen van prostaatkanker. Vooral bij oudere mannen kan prostaatkanker zonder symptomen verlopen. Sommige mannen ervaren echter veranderingen in het urineren of in hun seksuele functioneren, hetgeen op de aanwezigheid van prostaatkanker zou kunnen wijzen. De symptomen prostaatkanker omvatten:

• vaak moeten plassen, vooral 's nachts;
• moeite met plassen;
• zwakke of onderbroken urinestaal (een verminderde straalkracht bij het plassen);
• pijnlijk plassen of een branderig gevoel;
• moeite met het krijgen van een erectie;
• pijnlijke ejaculatie of zaadlozing;
• bloed in de urine of sperma;
• frequente pijn of stijfheid in de onderrug, heupen of dijen.

De bovenbeschreven pijn ontstaat vaak pas nadat de kanker is uitgezaaid. Metastering verloopt meestal via de lymfeklieren of via de bloedvaten en van daaruit zaait het uit naar de botten; meestal naar het bekken en de ruggenwervels.

Omdat deze symptomen ook kunnen wijzen op de aanwezigheid van andere ziekten of aandoeningen, zoals BPH of prostatitis, zal de persoon onderworpen worden aan een grondig onderzoek om de onderliggende oorzaak vast te kunnen stellen.

Lees verder

• Prostatitis: symptomen en behandeling prostaatontsteking
• Pijn aan de prostaat: oorzaken van een pijnlijke prostaat
• Prostaatkanker met uitzaaiingen: behandeling en overleving
• Prostaatkanker: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Vergrote prostaat: symptomen, behandeling en medicijnen