Prostatitis: symptomen en behandeling prostaatontsteking

Prostatis symptomen bestaan uit moeite met plassen (en soms pijn bij het plassen), pijn in de blaas, teelballen en penis, pijn tussen de geslachtsorganen en de anus, en moeite en pijn bij ejaculatie. De prostaat is een klein en stevig orgaan. Het orgaan bevindt zich onder de blaas, grenst aan de endeldarm en ligt rond het begin van de plasbuis: de buis waardoor de urine het lichaam verlaat. Deze klier komt alleen in het manlijke lichaam voor. De prostaat produceert prostaatvocht en bij een zaadlozing worden de zaadcellen met dit vocht naar buiten vervoerd via de plasbuis. Het prostaatvocht houdt de zaadjes in leven tijdens hun tocht in de vagina. Acute prostatitis wordt vaak veroorzaakt door een bacteriële infectie. Acute prostatitis kan op een doeltreffende manier gedurende 4 tot 8 weken worden behandeld met antibiotica. Bij een abces in de prostaat, zal de pus operatief afgevoerd moeten worden.

• Prostatitis of prostaatontsteking
• Oorzaken van prostatitis
• Bacteriële infectie
• Soa
• Andere oorzaken
• Risicofactoren
• Prostatitis symptomen
• Acute prostatitis
• Complicaties prostaatontsteking
• Chronische prostaatontsteking
• Teelbal- en bijbalontsteking
• Onderzoek en diagnose
• Rectaal onderzoek
• Differentiële diagnose
• Prostaatontsteking en PSA-waarde
• Behandeling van prostaatontsteking
• Professionele medische zorg
• Zelfzorg
• Acute en chronische prostatitis en alcohol
• Prostaatontsteking en fietsen
• Preventie
• Prognose

Prostatitis of prostaatontsteking

Prostatitis is een ontsteking van de prostaatklier, die chronisch of acuut kan zijn. De acute vorm is vrij zeldzaam en uit zich vaak met plotselinge, ernstige symptomen. De chronische variant is veel milder van aard en geeft over een langere periode matige symptomen. De chronische is moeilijker te behandelen.

Oorzaken van prostatitis

Bacteriële infectie

Acute prostatitis wordt veelal veroorzaakt door een bacteriële infectie. Het gaat vaak om de bacteriën Escherichia coli, Staphylococcus aureus en Streptococcus faecalis. De bacteriële infectie verspreidt zich vanuit de urinewegen naar de prostaat. Naast een bacteriële infectie, kunnen ook virale en schimmelinfecties, die de prostaat via de urinewegen bereikt, de boosdoeners zijn.

Soa

Ook kan een prostaatontsteking samenhangen met een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Onveilige seks met wisselende partners vormt een risicofactor.

Andere oorzaken

Prostatitis kan ook veroorzaakt worden door een probleem met de bekkenbodemspieren, een zenuwprobleem van de lagere urinewegen of door fietsen.

Risicofactoren

Prostatitis is een aandoening die kan optreden bij mannen van alle leeftijden. Er zijn bepaalde factoren die het risico op het krijgen van prostatitis vergroten. Zo heb je in de volgende gevallen een grotere kans om bacteriële prostatitis te krijgen:

• Bij een katheter of een ander instrument dat onlangs is geplaatst in je urethra;
• Bij een afwijking in de urinewegen; en
• Na een recente blaasontsteking.

Prostatitis symptomen

Acute prostatitis

De symptomen van acute prostatitis komen plotseling opzetten en kunnen vrij ernstig zijn:

• hoge koorts hebben die gepaard gaat met koude rillingen;
• pijn rond de basis van je geslachtsdeel en soms een zwaar gevoel in de genitale zone;
• pijn tussen je anus en je geslachtsdeel;
• pijn tijdens de stoelgang, vervelend gevoel tijdens de ontlasting;
• in sommige gevallen: afscheiding uit de plasbuis;
  Normale en vergrote prostaat / Bron: Akcmdu9, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• pijn in de onderrug of algemene spierpijn;
• pijn in de lies of liezen;
• frequent en pijnlijk plassen;
• (aan)drang tot plassen.

Complicaties prostaatontsteking

De acute vorm zorgt vaak voor urineretentie: het niet volledig of helemaal niet kunnen ledigen van de blaas. In de prostaat kan zich namelijk pus vormen en ophopen: een (prostaat)abces. De vergrote prostaat blokkeert dan het weglopen van urine vanuit de blaas en werkt verstorend op de nierfunctie. Soms ontstaat er ook een pijnlijke zwelling achter de teelballen: een abces. In sommige gevallen kan de infectie uitzwermen naar andere organen, zoals de blaas, de nieren, of ze wordt chronisch.

Chronische prostaatontsteking

De chronische variant kan symptoomvrij zijn, maar vaak manifesteren de symptomen zich geleidelijk:

• milde irritatie, gevoeligheid, pijn of prikkeling tijdens het plassen;
• in sommige gevallen pijn in je geslachtsdeel, de balzak of tussen de balzak en je anus en aan de lage rug (onderrug).

Teelbal- en bijbalontsteking

Soms verschijnt prostatitis in combinatie met een bijbalontsteking of een teelbalontsteking.

Onderzoek en diagnose

Rectaal onderzoek

De uroloog verricht rectaal onderzoek. Via de anus kan hij de prostaat voelen. Bij een acute prostaatontsteking zal de prostaat zacht aanvoelen. In het laboratorium wordt urine en soms ook sperma onderzocht middels een kweek. Er kan dan vastgesteld worden welke bacterie de prostatitis veroorzaakt, zodat een antibioticum kan worden voorgeschreven waar de bacterie gevoelig voor is.

Differentiële diagnose

De differentiële diagnose is:

• Blaasontsteking (cystitis);
• Goedaardige prostaatvergroting;
• Urinewegstenen;
• Vreemd lichaam in de urinewegen;
• Blaaskanker;
• Prostaatabces;
• Enterovesicale fistel.

Prostaatontsteking en PSA-waarde

Als je een verhoogd risico hebt op prostaatkanker, kan de arts bloedonderzoek laten doen om te checken op prostaat specifiek antigeen (PSA), een eiwit dat normaal in geringe mate in het bloed aanwezig is. Bij prostaatkanker is het PSA verhoogd. Bij een prostaatontsteking kan het PSA echter ook verhoogd zijn. Artsen zijn derhalve voorzichtig met het interpreteren van de uitkomsten van een PSA-test.

Behandeling van prostaatontsteking

Professionele medische zorg

Acute prostatitis kan op een doeltreffende manier gedurende 4 tot 8 weken worden behandeld met antibiotica. Daarnaast wordt geadviseerd veel te drinken. Bij chronische prostatitis ligt het wat gecompliceerder; de chronische variant is moeilijker te genezen. Er lijkt een samenhang te zijn tussen chronische prostatitis en verergering van klachten bij bepaald eten en drinken. Prostaatmassage, warmwaterbaden en zaadlozingen, kunnen de klachten verminderen. Vraag je uroloog om advies. De klachten kunnen jarenlang aanhouden, maar meestal verminderen ze 'vanzelf'.

Als er sprake is van een abces in de prostaat, dan moet de pus operatief worden afgevoerd. Infecties met de seksueel overdraagbare aandoeningen chlamydia en gonorroe worden tevens behandeld met antibiotica. Tegen de pijn kun je een pijnstiller gebruiken. Paracetamol is eerste keus en als dat niet helpt, kun je en andere pijnstiller proberen zoals ibuprofen, diclofenac of naproxen.

Zelfzorg

Neem de volgende zelfzorgmaatregelen in acht:

• Ga direct plassen zodra je aandrang voelt;
• Plas je blaas volledig leeg;
• Vermijd stoffen die de blaas irriteren zoals alcohol, cafeïnehoudende voedingsmiddelen en dranken, sap van citrusvruchten en pikant of kruidig voedsel;
• Veel drinken om bacteriën uit de blaas te spoelen doordat je vaker moet plassen;
• Prostaatmassage kan helpen;
• Warme (zit)baden verlichten de pijn.

Acute en chronische prostatitis en alcohol

Om meerdere redenen is het verstandig geen druppel alcohol te drinken als je last hebt van acute of chronische prostatitis. Ten eerste heeft alcohol een diuretisch of vochtafdrijvend effect. Alcohol ver mindert namelijk voorts de spierkracht en dus ook de kracht van de blaas, die immers ook een spier is. Bovendien prikkelt alcohol de prostaat en dat is iets wat je moet zien te vermijden bij een prostatitis.

Prostaatontsteking en fietsen

Laat bij zowel een acute als ene chronische prostatitis even de fiets staan, want zitten op een zadel irriteert de prostaat alleen maar verder en dit komt de genezing niet ten goede. Er zijn overigens ook speciale fietszadels waarbij je geen last meer hebt van druk op de prostaat of weke delen.

Preventie

De meeste gevallen van prostatitis kunnen niet worden voorkomen. Veilig vrijen is belangrijk en verkleint de kans op een prostatitis als gevolg van een soa.

Prognose

Bij acute bacteriële prostatitis is de prognose goed als de behandeling snel en adequaat is. Bij chronische prostatitis met exacerbaties is het belangrijk om onderliggende aandoeningen te identificeren en te behandelen. De hulp van een uroloog is vereist, om recidief te voorkomen.

Lees verder

• Prostaatpijn en prostaatklachten: (pijn)klachten prostaat
• Prostaatkanker (prostaatcarcinoom): symptomen en behandeling
• Prostaatkanker: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Prostaatontsteking: symptomen, klachten en behandeling
• Vergrote prostaat: symptomen, behandeling en medicijnen