Prostatitis: Ontsteking prostaat met pijn en plasproblemen

Prostatitis is een aandoening waarbij de prostaatklier ontstoken is. Meestal is dit het gevolg van een bacteriële infectie, maar ook andere oorzaken zijn bekend voor deze vervelende aandoening. Plasproblemen, pijn in de lies, het bekkengebied en de genitaliën, en algemene ziektesymptomen verschijnen bij de ontsteking van de prostaat. De arts behandelt de prostaatontsteking meestal met antibiotica en daarnaast zijn enkele leefstijladviezen nuttig om de symptomen te verlichten. De prognose is variabel, omdat de symptomen bij de acute vorm meestal verdwijnen, maar bij de chronische vorm houden de symptomen langer aan, en soms komen de klachten ook terug.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen: Plasproblemen en pijn
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met prostatitis
• Medicamenteuze behandeling en pijnbestrijding
• Levensstijlveranderingen en voeding
• Warmte- en koudebehandelingen
• Bekkenbodemoefeningen
• Stressmanagement en ontspanningstechnieken
• Regelmatige opvolging en controle
• Wanneer medische hulp zoeken?
• Misvattingen rond prostatitis
• Prostatitis is altijd een infectieziekte
• Prostatitis komt alleen voor bij oudere mannen
• Prostatitis is altijd te behandelen met antibiotica
• Prostatitis kan leiden tot impotentie
• Prostatitis vereist altijd ziekenhuisopname
• Prostatitis is altijd gemakkelijk te diagnosticeren

Epidemiologie

Prostatitis komt wereldwijd voor en kan op elke leeftijd optreden, hoewel de meeste gevallen zich voordoen bij mannen tussen de 30 en 50 jaar. Het komt vaker voor bij mannen die een infectie van de urinewegen hebben gehad of die lijden aan een vergrote prostaat. De prevalentie van prostatitis varieert afhankelijk van de gebruikte definitie en diagnostische criteria, maar studies suggereren dat tot 10% van de mannen op enig moment in hun leven prostatitis zal ervaren.

Oorzaken

Veelal resulteert prostatitis uit een bacteriële infectie, al zijn ook andere oorzaken bekend. Soms is de arts echter niet in staat om de precieze oorzaak van prostatitis te achterhalen.

Bacteriën
Bacteriën zijn meestal de oorzaak van prostatitis. In principe geldt dat alle bacteriën die leiden tot een urineweginfectie, ook in staat zijn om bacteriële prostatitis te veroorzaken. Enkele seksueel overdraagbare aandoeningen zoals chlamydia en gonorroe veroorzaken mogelijk ook prostatitis. Deze komen vaker voor bij het niet dragen van een condoom bij anale seks of bij het hebben van meerdere sekspartners. Bij mannen ouder dan 35 jaar veroorzaken Escherichia coli en andere veel voorkomende bacteriën meestal prostatitis. Dit type prostatitis begint in de bijbal of de urethra (urinebuis).

Mogelijk is acute prostatitis ook het gevolg van problemen in de urethra en prostaat, zoals:

• de voorhuid van de penis kan niet worden teruggetrokken (fimose)
• een blaaskatheter, cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de blaas) of prostaatbiopsie (verwijderen van een stukje weefsel om prostaatkanker op te sporen)
• een letsel aan het gebied tussen het scrotum en de anus (perineum)
• een verstopping waardoor de urinestroom beperkt is

Vijftigplussers met een vergrote prostaat (prostaathypertrofie) of prostaatcysten hebben een hoger risico op prostatitis. Wanneer de prostaat namelijk verstopt raakt, krijgen bacteriën de kans om te groeien.

Andere oorzaken
Niet enkel bacteriën veroorzaken een ontsteking van de prostaat. Andere oorzaken van een prostaatontsteking zijn:

• een probleem met de bekkenbodemspieren
• een zenuwprobleem van de lagere urinewegen
• fietsen
• irritatie door chemicaliën
• parasieten
• seksueel misbruik
• virussen

Risicofactoren

Bij prostatitis spelen verschillende risicofactoren een rol:

• leeftijd: prostatitis komt vaker voor bij mannen tussen de 30 en 50 jaar
• een voorgeschiedenis van urineweginfecties
• een vergrote prostaat (prostaathypertrofie)
• onvoldoende hygiëne
• seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's)
• frequent fietsen of langdurig zitten
• stress en psychologische factoren

Symptomen: Plasproblemen en pijn

De symptomen van prostatitis verschijnen vaak snel en zijn dan acuut, maar soms ontstaat ook een chronische vorm die drie maanden of langer aanhoudt en waarvan de symptomen veelal geleidelijk optreden en ook minder ernstig zijn dan de acute vorm. Sommige patiënten ervaren opflakkeringen van prostatitis en hebben ook perioden zonder klachten.

Prostaat
Volgende meestal milde symptomen gaan gepaard met prostatitis:

• bloed in het sperma
• een afscheiding uit de urethra
• een gezwollen scrotum (balzak)
• een rode huid
• een zwakke urinestraal
• penispijn
• pijn bij de ejaculatie
• pijn bij het maken van ontlasting
• pijn in de buik boven het schaambeen, in de onderrug (lage rugpijn) (uitstralingspijn naar de rug), in het gebied tussen de genitaliën en de anus of in de testikels (de pijn is zeurend)
• plasproblemen: pyurie (pus in de urine), nachtelijk plassen (nycturie), problemen bij het begin van het plassen, vaker moeten plassen (pollakisurie), de plas niet op kunnen houden, een branderig gevoel of pijn bij het plassen (dysurie) of problemen met het volledig legen van de blaas (urineretentie)
• testikelpijn
• urineafwijkingen: stinkende urine, troebele urine, oranje urine en bloed de urine (hematurie)
• vergrote of gevoelige lymfeklieren in de lies

Algemene symptomen

Ook algemene symptomen treden op, en dan vooral bij een acute bacteriële infectie. Voorbeelden van deze symptomen zijn misselijkheid, braken, koorts en rillingen, een algemeen ziek gevoel, spierpijn en/of gewrichtspijn.

Andere symptomen

Soms verschijnt prostatitis in combinatie met een bijbalontsteking (epididymitis) of een teelbalontsteking (orchitis), en dan heeft de patiënt ook symptomen van deze aandoening.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die kunnen wijzen op een ernstige vorm van prostatitis of complicaties zijn:

• intense pijn die niet verlicht wordt door zelfzorgmaatregelen
• zeer hoge koorts
• moeilijk ademhalen of symptomen van ademhalingsproblemen
• snelle verergering van symptomen
• sterke tekenen van sepsis, zoals verwardheid of ernstige zwakte
• bloeding uit de urinewegen of ernstige bloedingen bij de ontlasting

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts bemerkt de zichtbare symptomen en voert een digitaal rectaal onderzoek uit om de prostaat te onderzoeken. Dit onderzoek voert de arts voorzichtig uit om het risico op verspreiding van bacteriën in de bloedstroom te verminderen. De prostaat is vergroot en voelt zacht aan (bij een chronische prostaatontsteking), of ook warm aan bij een acute prostaatontsteking. De arts kan ook symptomen van prostatitis ontdekken door de urine te onderzoeken en bloedtesten aan te vragen. De arts vraagt ook naar de medische geschiedenis en mogelijke blootstellingen aan risicofactoren.

Urineonderzoek

Urineonderzoek speelt een belangrijke rol in de diagnose van prostatitis, met tests zoals:

• urineonderzoek (urinekweek, urinetests op bacteriën en witte bloedcellen)
• prostaatsecretieanalyse (het analyseren van prostaatvloeistof verkregen via een prostaatmassage)
• echografie van de prostaat of transrectale echografie
• bloedtesten om ontstekingsmarkers te identificeren, zoals C-reactief eiwit (CRP) en het aantal witte bloedcellen (leukocyten)
• soms een cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de blaas) of een prostaatbiopsie

Behandeling

De behandeling van prostatitis is afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de aandoening. Er zijn verschillende behandelingsopties beschikbaar, waaronder:

• antibiotica voor bacteriële prostatitis
• pijnstillers en ontstekingsremmers voor pijn en ontsteking
• alfa-blokkers voor het verlichten van urinewegklachten
• fysiotherapie voor het versterken van de bekkenbodemspieren
• leefstijlaanpassingen, zoals het vermijden van irriterende stoffen en het verminderen van stress
• bij chronische prostatitis kan langdurige behandeling nodig zijn, en soms kan een combinatie van medicatie en andere therapieën noodzakelijk zijn

Prognose

De prognose van prostatitis varieert afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de aandoening:

• acute prostatitis: met de juiste behandeling verdwijnen de symptomen meestal binnen enkele weken
• chronische prostatitis: symptomen kunnen langer aanhouden en soms terugkeren; een langdurige behandeling kan noodzakelijk zijn
• veel patiënten ervaren verbetering van hun symptomen met een passende behandeling en leefstijladvies, hoewel sommige patiënten mogelijk blijvende symptomen hebben

Complicaties

Mogelijke complicaties van prostatitis zijn onder andere:

• abcesvorming in de prostaat
• chronische pijn in het bekkengebied
• verhoogd risico op urineweginfecties
• veranderingen in het seksuele functioneren
• complicaties zoals sepsis bij ernstige infecties

Preventie

Preventie van prostatitis kan door het volgende:

• het handhaven van goede persoonlijke hygiëne
• het vermijden van risicofactoren zoals ongeveilige seks en langdurig zitten
• het drinken van voldoende water om urineweginfecties te voorkomen
• het vermijden van irriterende stoffen en het verminderen van stress
• regelmatige medische controles en opvolging bij symptomen van prostaatproblemen

Praktische tips voor het omgaan met prostatitis

Prostatitis is een aandoening waarbij de prostaat ontstoken is, wat kan leiden tot pijn, ongemak en andere symptomen zoals frequent urineren, pijn bij het urineren of seksuele problemen. Het kan acuut of chronisch zijn, en de oorzaak varieert van bacteriële infecties tot niet-bacteriële ontstekingen. Behandeling is afhankelijk van het type prostatitis en kan variëren van medicatie tot levensstijlveranderingen. Hier volgen enkele praktische tips voor het omgaan met prostatitis.

Medicamenteuze behandeling en pijnbestrijding

Een van de eerste stappen in het behandelen van prostatitis is het gebruik van voorgeschreven medicatie. Bij bacteriële prostatitis worden antibiotica voorgeschreven om de infectie te bestrijden. Het is belangrijk om de volledige kuur af te maken, ook als je je beter voelt, om ervoor te zorgen dat de infectie volledig wordt uitgeroeid. Bij chronische prostatitis kunnen andere medicijnen nodig zijn, zoals alfa-blokkers, die de spieren rond de prostaat helpen ontspannen en de pijn verminderen.

Naast medicatie kunnen pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen helpen om de pijn te verlichten die gepaard gaat met prostatitis. Raadpleeg altijd je arts voordat je medicatie gebruikt, vooral als je al andere medicijnen gebruikt of als je medische aandoeningen hebt.

Levensstijlveranderingen en voeding

Je voedingspatroon kan een rol spelen in het verminderen van symptomen van prostatitis. Het is belangrijk om veel water te drinken om je urinewegen goed door te spoelen en irritatie van de prostaat te verminderen. Vermijd cafeïne, alcohol, pittig voedsel en kunstmatige zoetstoffen, omdat deze stoffen de symptomen kunnen verergeren.

Daarnaast kan het nuttig zijn om je voedingspatroon aan te passen. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan antioxidanten, zoals groenten, fruit en volle granen, kunnen ontstekingen helpen verminderen en de prostaatgezondheid ondersteunen. Omega-3-vetzuren, die je kunt vinden in vette vis zoals zalm en makreel, kunnen ook helpen bij het verminderen van ontstekingen.

Warmte- en koudebehandelingen

Bij prostatitis kan het gebruik van warmte of kou helpen bij het verlichten van pijn en ongemak. Een verwarmingskussen of een warm bad kan de bloedcirculatie bevorderen en de spanning in het gebied van de prostaat verlichten. Dit kan vooral nuttig zijn als je last hebt van pijn in de onderbuik of het bekken.

Koudebehandelingen, zoals een koud kompres of ijspakking, kunnen helpen bij het verminderen van zwelling en ontsteking. Het is belangrijk om de temperatuur matig te houden om verbranding van de huid of overkoeling te voorkomen. Wissel af tussen warmte en kou om de beste resultaten te behalen.

Bekkenbodemoefeningen

Het versterken van de bekkenbodemspieren kan helpen om de symptomen van prostatitis te verlichten, vooral als je last hebt van pijn bij het urineren of seksuele problemen. Bekkenbodemoefeningen, zoals Kegel-oefeningen, kunnen de spieren rondom de prostaat versterken en de bloedsomloop verbeteren. Deze oefeningen zijn eenvoudig uit te voeren en kunnen helpen om de prostaatfunctie te ondersteunen.

Het is raadzaam om met een fysiotherapeut te overleggen die gespecialiseerd is in bekkenbodemtherapie voor mannen, zodat je de juiste technieken leert en je spieren op de juiste manier traint. Deze therapie kan een belangrijke rol spelen in het herstel van prostatitis en het verbeteren van de algehele gezondheid van het bekken.

Stressmanagement en ontspanningstechnieken

Chronische prostatitis kan gepaard gaan met verhoogde stress, die de symptomen kan verergeren. Het is belangrijk om manieren te vinden om stress te verminderen om je algehele gezondheid te bevorderen. Technieken zoals diepe ademhaling, meditatie, yoga en mindfulness kunnen helpen om spanning te verminderen en het herstelproces te ondersteunen.

Het regelmatig beoefenen van ontspanningstechnieken kan ook helpen om de pijn te verlichten en de algehele levenskwaliteit te verbeteren. Als stress een aanzienlijke invloed heeft op je gezondheid, kan het nuttig zijn om met een therapeut te werken om effectieve strategieën voor stressbeheer te ontwikkelen.

Regelmatige opvolging en controle

Omdat prostatitis een chronische aandoening kan zijn, is het belangrijk om regelmatig medische opvolging te hebben. Je arts zal je symptomen volgen en ervoor zorgen dat de behandeling effectief is. In sommige gevallen kunnen aanvullende tests of behandelingen nodig zijn, zoals lichamelijke onderzoeken, urineonderzoek of beeldvorming om andere onderliggende oorzaken uit te sluiten.

Het is essentieel om je arts op de hoogte te houden van je symptomen en je reactie op de behandeling, zodat het behandelplan indien nodig kan worden aangepast.

Wanneer medische hulp zoeken?

Als je hevige pijn hebt die niet reageert op pijnstillers of als je symptomen plotseling verergeren, is het belangrijk om snel medische hulp te zoeken. Ook als je last hebt van koorts, bloed in de urine of een verhoogde frequentie van urineren, is het raadzaam om onmiddellijk een arts te raadplegen. Dit kan wijzen op een complicatie van prostatitis, zoals een abces of infectie die verdere behandeling vereist.

Misvattingen rond prostatitis

Prostatitis is een ontsteking van de prostaat die vaak gepaard gaat met pijn, ongemak en moeilijkheden bij het urineren. Er bestaan veel misvattingen over deze aandoening, waardoor het belangrijk is om de feiten te begrijpen om effectieve behandeling te kunnen krijgen.

Prostatitis is altijd een infectieziekte

Een van de meest voorkomende misvattingen is dat prostatitis altijd veroorzaakt wordt door een infectie. Hoewel bacteriële prostatitis een infectie is, kan de aandoening ook niet-infectieuze oorzaken hebben, zoals stress of een ontstekingsreactie zonder een infectie. In sommige gevallen wordt de oorzaak zelfs niet gevonden. Het is dus niet altijd een infectie die prostatitis veroorzaakt.

Prostatitis komt alleen voor bij oudere mannen

Veel mensen denken dat prostatitis een aandoening is die alleen voorkomt bij oudere mannen. Dit is niet waar. Hoewel prostatitis vaker voorkomt bij mannen van middelbare leeftijd en ouder, kan het ook jongere mannen treffen. De symptomen van prostatitis kunnen zich op elke leeftijd voordoen, afhankelijk van de oorzaak van de ontsteking.

Prostatitis is altijd te behandelen met antibiotica

Omdat een bacteriële infectie de oorzaak kan zijn van prostatitis, denken sommige mensen dat antibiotica altijd de juiste behandeling zijn. Dit is echter niet altijd het geval. Niet-bacteriële prostatitis reageert bijvoorbeeld niet op antibiotica. Bij deze vorm van prostatitis kunnen andere behandelingen nodig zijn, zoals ontstekingsremmers of fysiotherapie.

Prostatitis kan leiden tot impotentie

Een andere misvatting is dat prostatitis altijd leidt tot impotentie of beharingproblemen. Hoewel prostatitis ongemak kan veroorzaken, zoals pijn bij het urineren of ejaculeren, leidt het in de meeste gevallen niet tot blijvende seksuele disfunctie. Bij adequate behandeling verdwijnen de symptomen meestal, en seksuele functie herstelt vaak volledig.

Prostatitis vereist altijd ziekenhuisopname

Sommige mensen geloven dat prostatitis altijd een ziekenhuisopname vereist, maar dit is niet het geval. De meeste gevallen van prostatitis kunnen poliklinisch worden behandeld met medicatie en pijnbestrijding. Alleen ernstige gevallen of acute bacteriële prostatitis kunnen ziekenhuiszorg vereisen, vooral als er complicaties optreden, zoals medicatieresistentie of sepsis.

Prostatitis is altijd gemakkelijk te diagnosticeren

Er wordt vaak gedacht dat prostatitis makkelijk te diagnosticeren is, maar dit is niet altijd het geval. De symptomen van prostatitis, zoals pijn bij het urineren, kunnen overlappen met andere aandoeningen, zoals een urineweginfectie of een vergrote prostaat. Daarom is een grondig onderzoek door een arts, inclusief urine- en bloedonderzoeken, vaak nodig om de juiste diagnose te stellen.

Lees verder

• Prostaatechografie: Onderzoek prostaat met geluidsgolven
• Prostaatkanker: Vaak geen symptomen, soms plasproblemen
• Prostaatknobbeltjes: Oorzaken van knobbeltjes in prostaat
• Testikelpijn: Pijn in één of beide zaadballen (teelballen)
• Goedaardige prostaatvergroting bij mannen: Plasproblemen