Goedaardige prostaatvergroting bij mannen: Plasproblemen
Bij goedaardige prostaatvergroting is de prostaatklier vergroot. De prostaat omringt de urethra, de urinebuis. Deze aandoening ontstaat vaak als gevolg van het normale verouderingsproces. Wanneer de prostaat vergroot, kan deze gedeeltelijk of volledig de urineleider blokkeren, wat leidt tot plasproblemen. Hoewel goedaardige prostaatvergroting niet altijd behandeling vereist, zijn er veel opties beschikbaar, waaronder medicijnen, minimaal invasieve behandelingen en chirurgische technieken, om de vergrote prostaat te verkleinen en de plasproblemen te verhelpen. De vooruitzichten voor goedaardige prostaatvergroting zijn over het algemeen uitstekend. Onbehandeld kan een vergrote prostaat leiden tot ernstige problemen met de urinewegen of nieren.- Synoniemen goedaardige prostaatvergroting
- Epidemiologie benigne prostaathyperplasie
- Mechanisme
- Oorzaken aandoening: Veroudering
- Risicofactoren vergroting van prostaat
- Risicogroepen
- Symptomen: Plasproblemen
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling
- Prognose van vergrote prostaat bij mannen
- Complicaties door blokkeren van urineleider
- Preventie van goedaardige prostaatvergroting
- Praktische tips voor het omgaan met goedaardige prostaatvergroting bij mannen
- Pas je drinkgewoonten aan
- Maak een planningsschema voor toiletbezoeken
- Vermijd urinewegirriterende stoffen
- Blijf fysiek actief
- Zorg voor een vezelrijk voedingspatroon
- Overweeg aanpassingen in je dagelijkse routine
- Praat met je arts over medicatie of behandelingen
- Wees alert op urineweginfecties
- Zorg voor voldoende ontspanning en stressbeheer
- Onderhoud een goed contact met je zorgverlener
- Misvattingen rond goedaardige prostaatvergroting bij mannen
- Goedaardige prostaatvergroting is hetzelfde als prostaatkanker
- Alle mannen met een vergrote prostaat krijgen klachten
- BPH leidt altijd tot ernstige complicaties
- Het drinken van minder water helpt bij plasklachten
- Een operatie is de enige effectieve behandeling
- BPH kan worden voorkomen door een specifiek dieet of supplementen
Synoniemen goedaardige prostaatvergroting
Goedaardige prostaatvergroting is tevens bekend onder de volgende termen:- benigne / goedaardige prostaathyperplasie
- benigne / goedaardige prostaathypertrofie
- vergrote prostaat
Epidemiologie benigne prostaathyperplasie
Goedaardige prostaatvergroting, ook wel bekend als benigne prostaathyperplasie (BPH), is een veelvoorkomende aandoening bij mannen, vooral naarmate ze ouder worden. De prevalentie van BPH neemt toe met de leeftijd, waarbij een significante toename te zien is bij mannen boven de 50 jaar. De symptomen van BPH kunnen echter variëren, van milde tot ernstige plasproblemen, en de mate van impact kan afhangen van de ernst van de vergroting en de reactie van het lichaam op de aandoening.Prevalentie en incidentie
De prevalentie van BPH stijgt exponentieel met de leeftijd. Ongeveer 50% van de mannen boven de 50 jaar vertonen tekenen van prostaatvergroting, en bij mannen van 80 jaar en ouder kan dit oplopen tot 90%. Wereldwijd worden jaarlijks miljoenen mannen getroffen door deze aandoening, en hoewel het een goedaardige aandoening is, kunnen de symptomen aanzienlijk het dagelijks leven beïnvloeden.
Regionale verschillen
De incidentie van BPH varieert ook tussen verschillende regio’s, wat mogelijk te maken heeft met genetische factoren, voedingspatronen en toegang tot gezondheidszorg. In westerse landen, waar de vergrijzing van de bevolking een belangrijke factor is, komt BPH vaker voor, terwijl in sommige Aziatische landen een lagere incidentie wordt gerapporteerd, mogelijk door genetische factoren of leefstijl.
Mechanisme
Het mechanisme van goedaardige prostaatvergroting is grotendeels hormonaal van aard, en hangt samen met veranderingen in de hormonale balans naarmate mannen ouder worden. De prostaatklier, die zich rondom de plasbuis bevindt, kan vergroot raken door een toename van cellulaire proliferatie, wat leidt tot obstructie van de urinewegen en plasproblemen.Hormonale invloeden
Testosteron, het mannelijke geslachtshormoon, speelt een sleutelrol in de ontwikkeling van BPH. Het wordt in de prostaat omgezet in dihydrotestosteron (DHT), een krachtiger hormoon dat de groei van prostaatweefsel stimuleert. Naarmate mannen ouder worden, neemt de concentratie van DHT toe, wat bijdraagt aan de vergroting van de prostaat.
Vasculaire en inflammatoire factoren
Naast hormonale veranderingen spelen ook vasculaire en inflammatoire factoren een rol. Slechte doorbloeding in de prostaat en chronische ontsteking kunnen de ontwikkeling van BPH verder bevorderen. Dit leidt tot verstoorde weefselgroei en verhoogde druk op de urinewegen, wat resulteert in plasproblemen.
Oorzaken aandoening: Veroudering
De oorzaak van goedaardige prostaatvergroting is onbekend. Goedaardige prostaathyperplasie is een normaal onderdeel van het verouderingsproces bij mannen, veroorzaakt door veranderingen in hormoonbalans en celgroei. Door de vergroting van de prostaat kunnen er veranderingen optreden in het klierweefsel en het bindweefsel van de prostaat. Dit kan leiden tot problemen met de urinebuis, waardoor de urinestroom wordt belemmerd.
Obesitas leidt sneller tot een vergrote prostaat / Risicofactoren vergroting van prostaat
Enkele risicofactoren zijn bekend voor een vergrote prostaat:- etnische achtergrond: Mannen met een zwarte of blanke huidskleur zijn vaker getroffen dan mannen van Aziatische afkomst
- familiegeschiedenis: Bloedverwanten met prostaatproblemen verhogen het risico op goedaardige prostaatvergroting
- levensstijl: Obesitas, alcohol en cafeïne zijn risicofactoren
- medicijnen: Het gebruik van bètablokkers (medicijnen voor het verlagen van de bloeddruk), bepaalde antihistaminica en decongestiva verhoogt de kans op de ontwikkeling van een vergrote prostaat
- veroudering: Oudere mannen krijgen vaak te maken met prostaatvergroting
- ziekten: Diabetes mellitus (suikerziekte) en hart- en vaatziekten verhogen de kans op benigne prostaathyperplasie
Risicogroepen
Bepaalde groepen mannen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van goedaardige prostaatvergroting, zowel door genetische als omgevingsfactoren.Mannen boven de 50 jaar
De kans op het ontwikkelen van BPH neemt exponentieel toe naarmate mannen ouder worden. Oudere mannen hebben een veel hogere prevalentie van de aandoening en ervaren vaak meer uitgesproken symptomen zoals frequente plasklachten en verminderde urinestraal.
Mannen met een familiegeschiedenis
Mannen die een directe familiegeschiedenis van prostaatproblemen hebben, zoals een vader of broer met BPH, hebben een verhoogd risico. Erfelijke factoren spelen een rol bij de aanleg voor prostaatvergroting, en genetische studies wijzen op bepaalde risicogenen die geassocieerd worden met een grotere gevoeligheid voor BPH.
Symptomen: Plasproblemen
Diverse plasproblemen kunnen optreden bij de patiënt. De patiënt moet vaker urineren, vooral 's nachts (nycturie). Andere symptomen zijn moeilijkheden of vertraging bij het opstarten van de urinestroom, een variabele en verminderde urinestraal, en nadruppelen. Veel mannen ervaren acute urineretentie (het niet volledig kunnen ledigen van de blaas) of retentie met overloopincontinentie (plotseling urineren zonder aandrang). Mannen hebben vaak het gevoel dat ze de blaas niet volledig kunnen legen, waardoor ze soms harder moeten persen tijdens het urineren. Grote hoeveelheden plassen (polyurie) of frequent urineren (pollakisurie) zijn andere mogelijke plasproblemen. Soms komt er ernstige hematurie (bloed in de urine) voor, wat kan voortkomen uit een breuk van de prostaataderen, bacteriurie (bacteriën in de urine) of een steenziekte. In sommige gevallen kan er ernstig nierfalen optreden. Tot slot kan er uitstralingspijn naar de rug aanwezig zijn.Alarmsymptomen
Het herkennen van alarmsymptomen van goedaardige prostaatvergroting is cruciaal voor het stellen van een tijdige diagnose en het bepalen van de beste behandelingsopties. Plasproblemen kunnen variëren van mild tot ernstig, maar bepaalde symptomen wijzen vaak op een meer gevorderde ziekte.Frequent urineren, vooral 's nachts
Een van de meest voorkomende alarmsymptomen van BPH is frequent urineren, vooral 's nachts (nycturie). Dit komt voor omdat de vergrote prostaat de urinewegen gedeeltelijk blokkeert, wat leidt tot een verhoogde noodzaak om vaak te urineren.
Zwakke urinestraal en moeite met plassen
Een zwakke urinestraal of moeite met het volledig legen van de blaas is een ander veelvoorkomend symptoom. Dit kan een teken zijn van obstructie door de vergrote prostaat, waardoor de urine niet efficiënt kan worden uitgescheiden.
Diagnose en onderzoeken
Diagnostisch onderzoekEen onderzoek van de buik is essentieel voor het opsporen van een blaasvergroting. Daarnaast is een digitaal rectaal onderzoek nodig om de endeldarm (rectum) te inspecteren. Een goedaardige prostaat voelt glad aan. Een goed beeld van de prostaatgrootte kan echter niet altijd verkregen worden via een digitaal rectaal onderzoek. De arts voert daarom een transrectale echografie (echografie langs het rectum) en soms een intraveneuze pyelografie (onderzoekt afwijkingen in de urinewegen) uit. Bovendien is een urodynamische flowmeting nuttig, aangezien dit onderzoek de urinelozing in de tijd registreert, wat de arts helpt bij het beoordelen van mogelijke verstopping door de vergrote prostaat. De arts maakt ook een echografische scan om te bepalen hoeveel urine nog in de blaas aanwezig is (residubepaling).
Differentiële diagnose
Vaak wordt ook een bloedonderzoek uitgevoerd om het PSA (prostaat specifiek antigeen) in het bloed te bepalen en prostaatkanker uit te sluiten. Prostaatkanker en goedaardige prostaatvergroting zijn niet gerelateerd, maar de symptomen kunnen wel vergelijkbaar zijn. Bovendien is een urineonderzoek nodig om te beoordelen op de aanwezigheid van bloed, leukocyten (witte bloedcellen), bacteriën, eiwitten of glucose, en om infectieuze oorzaken uit te sluiten.
Andere differentiële diagnoses omvatten:
- blaaskanker
- blaasontsteking veroorzaakt door straling
- blaasstenen
- een blaastrauma
- neurogene blaas (zenuwschade door ziekte of letsel met plasproblemen)
- interstitiële cystitis (ontsteking van de blaaswand met pijn)
- prostatitis (ontsteking van de prostaat met pijn en plasproblemen)
- urethrastricturen bij mannen
- urineweginfectie bij mannen
Alcohol vermijden is nuttig bij goedaardige prostaatvergroting / Bron: Jarmoluk, PixabayBehandeling
ZelfzorgBij patiënten met lichte tot matige symptomen volgt de arts vaak een waakzaam beleid, omdat de symptomen na de behandeling soms ernstiger kunnen worden. Mogelijke zelfzorgmaatregelen voor het verminderen van de prostaatgrootte zijn het vermijden van alcohol en cafeïne, en het zorgen voor voldoende lichaamsbeweging. Bepaalde vrij verkrijgbare antihistaminica (medicatie tegen allergieën), decongestiva (waaronder neussprays), allergiepillen en bètablokkers dienen vermeden te worden, al kan hierover met de arts overlegd worden. Ook het dubbel plassen kan nuttig zijn. Dit houdt in dat de patiënt even plast, stopt, en vervolgens weer verder plast. Verder is het aan te raden om koude temperaturen zoveel mogelijk te vermijden, omdat kou de urgentie om te urineren kan verhogen. Het is tot slot verstandig om de badkamer te bezoeken zodra er plasaandrang is en dit niet uit te stellen.
Diverse medicijnen zijn beschikbaar voor benigne prostaathyperplasie / Bron: Stevepb, PixabayMedicatie
Patiënten met matige prostaatsymptomen, blaasontsteking of blaasstenen kunnen medisch behandeld worden. Enkele geneesmiddelen die ingezet kunnen worden zijn alfablokkers. Deze medicijnen remmen de alfareceptoren van de blaashals, waardoor de weerstand van de blaashals verlaagt en de urinestroom verbetert. Daarnaast kan een 5-alfareductase-inhibitor worden voorgeschreven. Dit medicijn remt de omzetting van testosteron naar het krachtigere dihydrotestosteron onder invloed van het 5-alfareductase-enzym in de prostaat, wat leidt tot een verminderd prostaatvolume.
Minimaal invasieve behandeling
Enkele minimaal invasieve behandelingstechnieken zijn inzetbaar voor het verkleinen van de prostaat en het verminderen van het urinevolume:
- hoge-intensiteit echografische energietherapie
- implantaten die de prostaatobstructie verminderen (bijvoorbeeld urolift)
- laparoscopische prostatectomie (verwijderen van de prostaat via de buikholte)
- laserbehandeling: gebruikt om prostaatweefsel weg te snijden of te vernietigen; verschillende lasers zijn beschikbaar, waaronder groen licht, holmium en thulium, elk met hun voor- en nadelen
- prostaatslagaderembolisatie: De arts blokkeert de bloedtoevoer naar de prostaat.
- prostaatstents: flexibele apparaten die de urinestroom langs de prostaat verbeteren
- transurethrale incisie van de prostaat (TUIP): De arts plaatst een verlichte scoop in de urinebuis en maakt twee kleine insnijdingen in de prostaatklier, waardoor de urine gemakkelijker via de urinebuis kan passeren.
- transurethrale microgolftherapie (TUMT): genereert warmte die celdood in de prostaat veroorzaakt, wat leidt tot een verkleining van de prostaat en een vermindering van het urinevolume
- transurethrale naaldablatie van de prostaat (TUNA)
Katheter en chirurgie
Wanneer de nierfunctie verslechtert en de uitbreiding zich doorzet in de bovenste urinewegen, is een operatieve ingreep vereist. Bij acute retentie of overloopretentie is het belangrijk om de pijn te verlichten en een urinebuiskatheter (urethrakatheter) te plaatsen. Als katheterisatie niet mogelijk is, kan een suprapubische katheterdrainage (via een katheter afvoeren van urine via de streek boven het schaambeen) nodig zijn. Daarna zijn verschillende behandelingsopties beschikbaar. De patiënt kan kiezen voor:
- een onmiddellijke transurethrale resectie van de prostaat (TURP) of
- een periode van katheterdrainage, gevolgd door een TURP of
- het aanvaarden van een permanente suprapubische katheter of urinebuiskatheter
Een open prostatectomie (chirurgische verwijdering van de prostaat) is gereserveerd voor patiënten met een zeer grote prostaat (> 75 g), patiënten met bijkomende blaasstenen of blaasdivertikels, en patiënten voor wie andere redenen de TURP ongeschikt maken.
Prognose van vergrote prostaat bij mannen
De prognose voor mannen met goedaardige prostaatvergroting is over het algemeen gunstig, vooral wanneer de aandoening tijdig wordt gediagnosticeerd en behandeld. BPH is een langzaam progressieve aandoening, en hoewel de symptomen vaak ongemakkelijk zijn, leidt het zelden tot ernstige complicaties zoals nierfalen.Behandeling en symptomatische verbetering
De meeste mannen kunnen hun symptomen beheersen met medicatie, zoals alfablokkers of 5-alfa-reductaseremmers. In ernstige gevallen kunnen chirurgische ingrepen, zoals transurethrale resectie van de prostaat (TURP), noodzakelijk zijn. Met de juiste behandeling kunnen de meeste mannen een significante verbetering van hun symptomen ervaren.
Langdurige effecten
Zonder behandeling kunnen de symptomen van BPH verergeren, wat leidt tot meer ernstige urinewegobstructie, urineweginfecties of zelfs acute urineretentie. Desondanks zijn de langetermijnvooruitzichten meestal goed, met de meeste mannen die uiteindelijk op een gecontroleerde manier hun symptomen kunnen beheren.
Complicaties door blokkeren van urineleider
Een chronische obstructie van de blaas door een goedaardige prostaatvergroting kan leiden tot urineretentie, nierinsufficiëntie en nierfalen, uremie (verhoogd ureumgehalte in het bloed), recidiverende urineweginfecties, hematurie en blaasstenen.Preventie van goedaardige prostaatvergroting
Preventie van goedaardige prostaatvergroting richt zich op het verminderen van risicofactoren en het bevorderen van een gezonde levensstijl:- Gezonde levensstijl: Regelmatige lichaamsbeweging en een evenwichtig voedingspatroon kunnen helpen het risico te verminderen. Voorkom overgewicht, wat geassocieerd wordt met een verhoogd risico op prostaatproblemen.
- Beperk alcohol en cafeïne: Vermijd overmatige consumptie van alcohol en cafeïne, omdat deze stoffen de symptomen van een vergrote prostaat kunnen verergeren.
- Medicatiecontrole: Bespreek met uw arts het gebruik van medicijnen zoals bètablokkers en antihistaminica die het risico op prostaatvergroting kunnen verhogen. Probeer alternatieven te vinden indien nodig.
- Regelmatige controles: Voor mannen met een familiegeschiedenis van prostaatproblemen of andere risicofactoren, kan het nuttig zijn om regelmatig medische controles te ondergaan om vroegtijdig eventuele veranderingen te detecteren.
Praktische tips voor het omgaan met goedaardige prostaatvergroting bij mannen
Goedaardige prostaatvergroting, ook bekend als benigne prostaathyperplasie (BPH), is een veelvoorkomende aandoening bij mannen, vooral naarmate ze ouder worden. Deze aandoening kan leiden tot plasproblemen zoals een zwakke urinestraal, een verhoogde drang om te plassen, of een onvolledig gevoel na het plassen. Hoewel het niet levensbedreigend is, kan het aanzienlijk ongemak veroorzaken. Hier zijn praktische tips om met deze aandoening om te gaan en je kwaliteit van leven te verbeteren.Pas je drinkgewoonten aan
Het aanpassen van je drinkpatroon kan helpen om de symptomen van BPH te beheersen. Drink voldoende water om gehydrateerd te blijven, maar vermijd grote hoeveelheden vloeistoffen in korte tijd, vooral vlak voor het slapengaan. Dit kan helpen om nachtelijk plassen te verminderen. Beperk ook het gebruik van cafeïne en alcohol, omdat deze stoffen de blaas kunnen irriteren en vaker plassen kunnen veroorzaken.Maak een planningsschema voor toiletbezoeken
Als je moeite hebt om de blaas volledig te legen, kan het helpen om een planningsschema voor toiletbezoeken op te stellen. Probeer elke twee tot drie uur te plassen, zelfs als je geen sterke aandrang voelt. Dit kan helpen om de blaas niet te overbelasten en ongemak te voorkomen. Neem de tijd tijdens het plassen en probeer een ontspannen houding aan te nemen om de blaas volledig te legen.Vermijd urinewegirriterende stoffen
Sommige voedingsmiddelen en dranken kunnen de blaas irriteren en de symptomen van BPH verergeren. Probeer pittig voedsel, citrusvruchten, koolzuurhoudende dranken en kunstmatige zoetstoffen te vermijden als je merkt dat deze je klachten verergeren. Houd een voedingsdagboek bij om te identificeren welke producten bij jou een effect hebben.Blijf fysiek actief
Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om de symptomen van een goedaardige prostaatvergroting te verminderen. Probeer dagelijks minstens 30 minuten te bewegen, bijvoorbeeld door te wandelen, te zwemmen of te fietsen. Specifieke bekkenbodemoefeningen, zoals Kegel-oefeningen, kunnen helpen om de spieren rond de blaas en prostaat te versterken, wat het plassen kan vergemakkelijken.Zorg voor een vezelrijk voedingspatroon
Een gezond voedingspatroon met veel vezels kan helpen om obstipatie te voorkomen. Obstipatie kan extra druk op de blaas en prostaat veroorzaken, wat de symptomen van BPH kan verergeren. Voeg meer volkoren granen, groenten, fruit en peulvruchten toe aan je maaltijden om een regelmatige stoelgang te bevorderen.Overweeg aanpassingen in je dagelijkse routine
Pas je dagelijkse activiteiten aan om rekening te houden met mogelijke plasproblemen. Plan bijvoorbeeld uitstapjes of reizen met toegang tot toiletten in gedachten. Als je weet dat je vaak 's nachts moet plassen, probeer dan activiteiten die je slaap beïnvloeden te minimaliseren, zoals het drinken van veel water in de avond.Praat met je arts over medicatie of behandelingen
Als de symptomen aanhouden of verergeren, is het belangrijk om medisch advies in te winnen. Er zijn medicijnen beschikbaar die de prostaatklachten kunnen verlichten door de spieren rond de prostaat te ontspannen of de prostaat zelf te verkleinen. In sommige gevallen kan een medische ingreep nodig zijn om de klachten te behandelen. Bespreek met je arts welke optie het beste bij jou past.Wees alert op urineweginfecties
Mannen met een vergrote prostaat lopen een groter risico op urineweginfecties door een onvolledige lediging van de blaas. Let op symptomen zoals een branderig gevoel bij het plassen, troebele of sterk ruikende urine, of koorts. Als je deze symptomen ervaart, neem dan direct contact op met je arts voor behandeling.Zorg voor voldoende ontspanning en stressbeheer
Stress en spanning kunnen de symptomen van BPH verergeren door de spieren rond de blaas en prostaat strakker te maken. Probeer ontspanningstechnieken zoals diepe ademhaling, yoga of meditatie om stress te verminderen. Regelmatige ontspanning kan je helpen om beter met de aandoening om te gaan.Onderhoud een goed contact met je zorgverlener
Goedaardige prostaatvergroting is een chronische aandoening die vaak geleidelijk verergert. Zorg ervoor dat je regelmatig contact houdt met je arts om je symptomen te bespreken en je behandeling indien nodig aan te passen. Dit helpt om complicaties te voorkomen en je kwaliteit van leven te verbeteren.Met deze tips kun je beter omgaan met de uitdagingen van een goedaardige prostaatvergroting en tegelijkertijd je dagelijks comfort vergroten.
