Suprapubische katheter: Voordelen, gebruik en risico's

Patiënten die niet zelf kunnen plassen, hebben baat bij een katheter. Er zijn verschillende soorten katheters. De meest gebruikte is een blaaskatheter. Deze plaatst de arts direct in de urethra, de plaats waar de urine van nature uit het lichaam komt. Een suprapubische katheter is een ander type urinekatheter dat de arts plaatst boven de schaamstreek (suprapubisch). De katheter ledigt de blaas via een incisie bijgevolg in de buik in plaats van een buis in de urethra. De plas stroomt in een zak die buiten het lichaam ligt (vaak vastgeplakt aan de buik of een been). Een suprapubische katheter kan een optie zijn voor patiënten die geen blaaskatheter kunnen of willen hebben. Dit type katheter heeft enkele voordelen ten opzichte van een blaaskatheter, maar het heeft ook speciale zorg nodig om infecties en andere problemen te voorkomen.

• Toepassingen van suprapubische katheters
• Werking van suprapubische katheter
• Voordelen
• Activiteiten
• Comfort
• Seksleven
• Zekerheid
• Risico’s van kathetergebruik via suprapubische regio
• Zorg dragen voor een katheter
• Instructies ontvangen en vragen stellen
• Noodzakelijke benodigdheden krijgen
• Symptomen van infectie herkennen
• Prognose van kathetergebruik via buik

Toepassingen van suprapubische katheters

Suprapubische katheters zijn in volgende situaties bruikbaar

• bij acute prostatitis (ontsteking van de prostaatklier)
• bij acute urineretentie (niet volledig kunnen ledigen van de blaas)
• bij een beperkte heupmobiliteit of spasticiteit
• bij een beschadigde of gewonde urethra
• bij het controleren van de nierfunctie tijdens een kritieke ziekte
• bij het omzeilen van een obstructie (verstopping) zoals een vergrote prostaat, een urethrastrictuur (plasbuisvernauwing) of urinewegbeschadiging
• bij verzwakte bekkenbodemspieren, waardoor een blaaskatheter geen optie is
• langdurig gebruik, omdat het comfortabeler en gemakkelijker te veranderen is dan een blaaskatheter en de katheter ook bruikbaar is voor patiënten die seksueel actief willen zijn
• na een operatie aan de blaas, de baarmoeder, de prostaat of de nabijgelegen organen
• na een traumatisch letsel aan de lagere urinewegen of een bekkentrauma

Het langdurig gebruik van suprapubische katheters is soms nodig wanneer de patiënt:

• een blaasverstopping heeft die niet te corrigeren is met een operatie of andere behandelingen
• incontinentie heeft die leidt tot een huiduitslag en irritatie
• incontinentie heeft die een huiduitslag doet verergeren
• terminaal ziek is, waardoor het veranderen van bed moeilijk of pijnlijk is

Werking van suprapubische katheter

Voor het inbrengen van een suprapubische katheter is een kleine chirurgische ingreep vereist. Patiënten krijgen een verdovend medicijn of verdovingsmiddel toegediend om eventuele pijn te beheersen. Een chirurg maakt een kleine snede in de buik, meestal een paar centimeter onder de navel. Een suprapubische katheter komt niet in contact met de urethra of het geslachtsdeel. De katheter heeft aan het einde een kleine ballon, en zodra de katheter op zijn plaats is geplaatst in de blaas, blaast de arts de ballon op. Deze ballon voorkomt dat de buis eruit valt.

Voordelen

Activiteiten

Patiënten met een suprapubische katheter kunnen zelf autorijden en sporten. Zelfs zwemmen in schoon water is mogelijk. De drainagezakken zijn dermate klein dat andere mensen ze niet onder het badpak kunnen zien.

Comfort

Suprapubische katheters zijn voor de patiënt vaak comfortabeler dan blaaskatheters. Suprapubische katheters zijn immers gemakkelijker te veranderen en te reinigen voor langdurig gebruik. Een snede in de buik is verder comfortabeler dan wanneer een katheter in de urethra is geplaatst, vooral als de patiënt in een rolstoel zit.

Seksleven

Ook is nog een actief seksleven mogelijk met een suprapubische katheter. De katheter bevindt zich immers niet in de buurt van de vagina of penis.

Zekerheid

Een patiënt voelt zich bovendien zekerder met een buikincisie in plaats van met een apparaat dat de arts in het genitale gebied plaatst.

Risico’s van kathetergebruik via suprapubische regio

Zowel het dragen van een suprapubische als een blaaskatheter brengt enkele risico’s met zich mee. Als bacteriën in de katheter komen en naar de blaas reizen, veroorzaken ze mogelijk een infectie. De infectie tast de urinewegen en blaas aan en verspreidt zich soms naar de nieren. Dit type infectie staat bekend als ‘katheter-geassocieerde urineweginfectie’. Deze infecties zijn potentieel ernstig, vooral bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem en andere gezondheidsproblemen. De infecties en complicaties zijn ongeveer hetzelfde voor suprapubische en urinewegkatheters. De kans op het ontwikkelen van een infectie neemt toe naarmate de katheter langer op zijn plaats is.

Patiënten die een andere medische aandoening hebben of die eerdere operaties ondergaan hebben, lopen een verhoogd risico op complicaties en infecties. Daarom is een zorgvuldige screening van patiënten nodig voor het inbrengen van een suprapubische katheter. Verder is ook een goede medische zorg na de procedure nodig voor iedereen. Het geven van antibiotica via een ader (intraveneus) tijdens de procedure is verder belangrijk om een bacteriële infectie te voorkomen. Door deze stappen te ondernemen, komen complicaties en infecties minder snel tot uiting.

Complicaties van langdurig kathetergebruik zijn onder andere:

• chronische nierinfecties
• een nierontsteking
• nierstenen of blaasstenen
• sepsis, een extreme en levensbedreigende reactie op een infectie

Zorg dragen voor een katheter

Het verzorgen van een suprapubische katheter kost tijd en vereist een zorgvuldige aandacht voor reinheid om infecties en andere complicaties te voorkomen. Vaak is de verzorging wel thuis mogelijk.

Instructies ontvangen en vragen stellen

De patiënt, een familielid of een andere zorgverstrekker moet de zorg voor de suprapubische katheter begrijpen bij het verlaten van het ziekenhuis. Zo moet de patiënt weten:

• hoe hij de katheter moet reinigen: Het grondig wassen met de handen voor en na het aanraken van de katheter (goede handhygiëne) is van vitaal belang.
• hoe vaak hij de katheter moet vervangen: Dit is afhankelijk van de medische toestand van de patiënt en hoe lang hij de katheter nodig heeft. Meestal moet de arts deze om die vier à zes weken vervangen.
• hoeveel vloeistof hij moet drinken: De gebruiker moet soms extra water drinken om de blaas en de nieren te spoelen, wat het risico op een urineweginfectie vermindert.
• wanneer hij mag douchen of baden: Voorzichtig baden met milde zeep is aanbevolen, maar bubbelbaden en het schrobben van de suprapubische regio is niet aangeraden. Het gebruik van crèmes, poeders of sprays in de buurt van de katheter is ook uit den boze.
• wat de benodigde stappen zijn om de katheter te vervangen: Het gebruik van glijmiddel op de buis, het ledigen of leegmaken van het apparaat en het bevestigen van een nieuwe zak zijn zaken die de arts samen met de patiënt moet bekijken.
• welke zorg er nodig is voor de inbrenglocatie: Patiënten gaan vaak naar huis met een wondverband dat misschien op zijn plaats moet worden gehouden totdat de wonde is genezen.

Noodzakelijke benodigdheden krijgen

Als een patiënt langdurig een suprapubische katheter nodig heeft, heeft hij bepaalde benodigdheden nodig. Dit bespreekt de verpleegkundige of arts samen met de patiënt wanneer de patiënt vlak voordat de patiënt naar huis mag. De patiënt krijgt normaalgesproken een voorschrift voor een deel van de extra katheterbenodigdheden en kan deze dan bij een apotheek voor medische artikelen aankopen.

Benodigdheden voor het kathetergebruik zijn:

• een steriel glijmiddel dat helpt bij het inbrengen van de katheter
• een steriele reinigingsoplossing
• extra katheterbuizen en -zakken
• voorgeschreven medicijnen
• wegwerphandschoenen

Symptomen van infectie herkennen

Bij tekenen van een infectie is het belangrijk om meteen een arts te raadplegen.

Volgende symptomen treden mogelijk op bij een infectie:

• een dringende behoefte voelen om te plassen
• hoge koorts
• koude rillingen
• pijn tijdens het urineren
• roodheid of gevoeligheid rond de snede in de buik
• troebele urine of verkleurde urine

Het risico op een infectie valt te verminderen door de handen te wassen met water en zeep gedurende dertig seconden vóór en na het vervangen, legen of hanteren van de katheter.

Prognose van kathetergebruik via buik

Over het algemeen geven veel patiënten de voorkeur aan suprapubische katheters boven blaaskatheters. Suprapubische katheters vereisen echter nog altijd een zorgvuldig gebruik en aandacht voor een goede hygiëne. Het gebruik van een katheter, vooral op de lange termijn, moet met een arts worden besproken om de voordelen en risico's te bepalen. Suprapubische katheters bieden mogelijk een comfortabeler alternatief voor de standaard blaaskatheter en zijn nuttig voor patiënten met incontinentie en andere problemen.

Lees verder

• Katheters: Types - Intraveneuze katheter en urinekatheter