Suprapubische katheter: Voordelen, gebruik en risico's

Patiënten die niet zelfstandig kunnen plassen, kunnen baat hebben bij het gebruik van een katheter. Er zijn verschillende soorten katheters, waarvan de blaaskatheter de meest gebruikte is. Deze katheter wordt direct in de urethra (plasbuis) geplaatst, de natuurlijke uitweg voor urine uit het lichaam. Een ander type katheter is de suprapubische katheter, die boven de schaamstreek (suprapubisch) wordt ingebracht. Deze katheter leidt de urine via een incisie in de buik af, in plaats van door de urethra. De urine stroomt in een zak die buiten het lichaam wordt bevestigd (vaak aan de buik of het been). Een suprapubische katheter kan een alternatief zijn voor patiënten die geen blaaskatheter kunnen of willen gebruiken. Dit type katheter biedt enkele voordelen ten opzichte van de blaaskatheter, maar vereist ook speciale zorg om infecties en andere problemen te voorkomen.

• Wat is een suprapubische katheter?
• Indicaties voor het gebruik van een suprapubische katheter
• Toepassingen van suprapubische katheters
• Werking van suprapubische katheters
• Voordelen van suprapubische katheters
• Activiteiten
• Comfort
• Seksleven
• Zekerheid
• Risico’s van kathetergebruik via de suprapubische regio
• Zorg voor een katheter
• Instructies ontvangen en vragen stellen
• Noodzakelijke benodigdheden verkrijgen
• Symptomen van infectie herkennen
• Prognose van kathetergebruik via de buik
• Alternatieven voor de suprapubische katheter

Wat is een suprapubische katheter?

Een suprapubische katheter is een medisch hulpmiddel dat wordt gebruikt om urine uit de blaas te verwijderen. Het wordt geplaatst via een kleine incisie in de buikwand, net boven het schaambeen, in plaats van via de plasbuis. Dit type katheter wordt meestal gebruikt bij patiënten die problemen hebben met het spontaan legen van de blaas, bijvoorbeeld bij neurologische aandoeningen, een obstructie van de urinewegen of na bepaalde operaties. Het is een alternatief voor een urethrale katheter, die via de plasbuis wordt ingebracht.

Plaatsing van een suprapubische katheter
De plaatsing van een suprapubische katheter gebeurt vaak onder plaatselijke verdoving of in sommige gevallen onder algehele anesthesie, afhankelijk van de toestand van de patiënt. De procedure wordt meestal uitgevoerd door een arts of een gespecialiseerd verpleegkundige in een ziekenhuis of kliniek. Er wordt een klein gaatje in de buikwand gemaakt, waarna de katheter door dit gaatje in de blaas wordt geplaatst. De katheter wordt vervolgens vastgemaakt en verbonden met een urinezak om de urine op te vangen.

Voordelen van een suprapubische katheter
Een suprapubische katheter heeft verschillende voordelen ten opzichte van een urethrale katheter. Allereerst vermindert het risico op infecties in de plasbuis, omdat de katheter via de buikwand wordt ingebracht en dus niet direct in contact komt met de urinebuis. Daarnaast biedt het een verhoogd comfort voor patiënten die de katheter langdurig moeten dragen, vooral bij vrouwen, omdat het minder ongemak veroorzaakt in de urethra. Het gebruik van een suprapubische katheter is ook voordelig voor patiënten met een verstoorde anatomie of andere complicaties die het gebruik van een urethrale katheter bemoeilijken.

Indicaties voor het gebruik van een suprapubische katheter

Er zijn verschillende medische aandoeningen en situaties waarbij het gebruik van een suprapubische katheter wordt aanbevolen. Dit kan variëren van acute situaties tot chronische aandoeningen die het moeilijk maken om de blaas op natuurlijke wijze te legen.

Chronische urine-incontinentie
Bij patiënten met chronische urine-incontinentie, waarbij de blaas niet goed kan worden geleegd door spierzwakte of neurologische aandoeningen, kan een suprapubische katheter een nuttige oplossing zijn. Dit is vooral het geval wanneer andere behandelingsopties, zoals medicatie of plastraining, niet effectief blijken te zijn. Het biedt de patiënt een langdurige oplossing voor het beheer van urineverlies en verbetert de levenskwaliteit.

Verstoring van de urinewegen
Bij aandoeningen zoals een vergrote prostaat, tumoren in de urinewegen of andere obstructies, kan een suprapubische katheter helpen bij het verwijderen van urine uit de blaas wanneer het niet mogelijk is om via de normale urineweg te urineren. Het is een alternatieve oplossing voor patiënten die niet in aanmerking komen voor andere ingrepen zoals chirurgie of die een tijdelijk oplossing nodig hebben na een operatie.

Toepassingen van suprapubische katheters

Suprapubische katheters worden in de volgende situaties toegepast:

• Bij acute prostatitis (ontsteking van de prostaat)
• Bij acute urineretentie (onvermogen om de blaas volledig te ledigen)
• Bij beperkte heupmobiliteit of spasticiteit
• Bij een beschadigde of gewonde urethra
• Bij het monitoren van de nierfunctie tijdens ernstige ziekte
• Bij het omzeilen van een obstructie, zoals een vergrote prostaat, een urethrastrictuur (plasbuisvernauwing) of urinewegbeschadiging
• Bij verzwakte bekkenbodemspieren, waardoor een blaaskatheter geen optie is
• Bij langdurig gebruik, omdat een suprapubische katheter comfortabeler en gemakkelijker te vervangen is dan een blaaskatheter en ook geschikt is voor patiënten die seksueel actief willen zijn
• Na een operatie aan de blaas, de baarmoeder, de prostaat of omliggende organen
• Na een traumatisch letsel aan de lagere urinewegen of een bekkentrauma

Langdurig gebruik van een suprapubische katheter kan noodzakelijk zijn wanneer de patiënt:

• Lijdt aan een blaasverstopping die niet operatief te corrigeren is of met andere behandelingen
• Incontinentie heeft die leidt tot een huiduitslag en irritatie
• Incontinentie heeft die bestaande huidproblemen verergert
• In een terminale fase verkeert, waardoor het moeilijk of pijnlijk is om het bed te verschonen

Werking van suprapubische katheters

Het inbrengen van een suprapubische katheter vereist een kleine chirurgische ingreep. De patiënt krijgt een verdovingsmiddel toegediend om pijn te verlichten. Een chirurg maakt een kleine snede in de buik, meestal enkele centimeters onder de navel. De katheter komt niet in contact met de urethra of het geslachtsorgaan. Aan het uiteinde van de katheter bevindt zich een kleine ballon. Zodra de katheter op de juiste plaats in de blaas is geplaatst, blaast de arts de ballon op om te voorkomen dat de katheter uit de blaas valt.

Voordelen van suprapubische katheters

Activiteiten

Patiënten met een suprapubische katheter kunnen doorgaans zelf autorijden en sporten. Zelfs zwemmen in schoon water is mogelijk. De drainagezakken zijn vaak klein genoeg om discreet te blijven, zelfs onder zwemkleding.

Comfort

Suprapubische katheters worden vaak als comfortabeler ervaren dan blaaskatheters. Ze zijn eenvoudiger te vervangen en te reinigen, wat vooral voordelig is bij langdurig gebruik. Een snede in de buik wordt vaak als minder belastend ervaren dan een katheter in de urethra, vooral bij rolstoelgebruikers.

Seksleven

Een actief seksleven blijft mogelijk met een suprapubische katheter, omdat de katheter zich niet in de buurt van de vagina of penis bevindt.

Zekerheid

Patiënten voelen zich vaak zekerder met een suprapubische katheter, omdat deze niet in het genitale gebied is geplaatst, maar via een buikincisie.

Risico’s van kathetergebruik via de suprapubische regio

Zowel suprapubische als blaaskatheters brengen risico’s met zich mee. Bacteriën kunnen zich via de katheter naar de blaas verplaatsen en een infectie veroorzaken. Deze infecties kunnen de urinewegen en blaas aantasten en zich soms verspreiden naar de nieren. Dit staat bekend als een ‘katheter-geassocieerde urineweginfectie’. Deze infecties kunnen ernstig zijn, vooral bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem of andere gezondheidsproblemen. De risico's en complicaties zijn vergelijkbaar voor suprapubische en urethrale katheters. De kans op infectie neemt toe naarmate de katheter langer wordt gebruikt.

Patiënten met andere medische aandoeningen of die eerdere operaties hebben ondergaan, lopen een verhoogd risico op complicaties en infecties. Daarom is zorgvuldige screening van patiënten essentieel voor het inbrengen van een suprapubische katheter. Na de procedure is goede medische zorg noodzakelijk om infecties te voorkomen. Het toedienen van antibiotica via een ader (intraveneus) tijdens de procedure kan helpen om bacteriële infecties te voorkomen. Door deze voorzorgsmaatregelen kunnen complicaties en infecties worden verminderd.

Complicaties van langdurig kathetergebruik zijn onder andere:

• Chronische nierinfecties
• Een nierontsteking
• Nierstenen of blaasstenen
• Sepsis, een ernstige en potentieel levensbedreigende reactie op een infectie

Zorg voor een katheter

Het verzorgen van een suprapubische katheter vereist tijd en aandacht voor hygiëne om infecties en andere complicaties te voorkomen. Vaak kan deze zorg thuis worden uitgevoerd.

Instructies ontvangen en vragen stellen

De patiënt, een familielid of een zorgverlener moet de instructies voor het onderhoud van de suprapubische katheter begrijpen voordat de patiënt naar huis gaat. De patiënt moet onder andere weten:

• Hoe de katheter te reinigen: Het is cruciaal om de handen grondig te wassen voor en na het aanraken van de katheter (goede handhygiëne).
• Hoe vaak de katheter moet worden vervangen: Dit hangt af van de medische toestand van de patiënt en de duur van gebruik. Gewoonlijk dient de arts de katheter om de vier tot zes weken te vervangen.
• Hoeveel vloeistof moet worden gedronken: Soms is extra water nodig om de blaas en nieren te spoelen, wat het risico op een urineweginfectie vermindert.
• Wanneer douchen of baden mogelijk is: Voorzichtig baden met milde zeep is aan te raden, maar bubbelbaden en het schrobben van de suprapubische regio moeten worden vermeden. Het gebruik van crèmes, poeders of sprays in de buurt van de katheter is ook niet toegestaan.
• Hoe de katheter te vervangen: Dit omvat het gebruik van glijmiddel op de buis, het legen van het apparaat en het bevestigen van een nieuwe zak, wat de arts samen met de patiënt moet doornemen.
• Wat de zorg is voor de inbrenglocatie: Patiënten kunnen naar huis gaan met een wondverband dat mogelijk moet worden vastgehouden totdat de wond is genezen.

Noodzakelijke benodigdheden verkrijgen

Als een patiënt langdurig een suprapubische katheter nodig heeft, zijn bepaalde benodigdheden vereist. De verpleegkundige of arts bespreekt deze benodigdheden met de patiënt voordat deze naar huis gaat. De patiënt ontvangt doorgaans een voorschrift voor een deel van de extra katheterbenodigdheden, die bij een apotheek voor medische artikelen kunnen worden aangeschaft.

Benodigdheden voor het kathetergebruik zijn:

• Een steriel glijmiddel voor het inbrengen van de katheter
• Een steriele reinigingsoplossing
• Extra katheterbuizen en -zakken
• Voorgeschreven medicijnen
• Wegwerphandschoenen

Symptomen van infectie herkennen

Bij tekenen van een infectie is het belangrijk om onmiddellijk een arts te raadplegen.

Symptomen van een infectie kunnen zijn:

• Dringende behoefte om te plassen
• Hoge koorts
• Koude rillingen
• Pijn bij het urineren
• Roodheid of gevoeligheid rond de incisie in de buik
• Troebele of verkleurde urine

Het risico op infectie kan worden verminderd door de handen dertig seconden met water en zeep te wassen voor en na het vervangen, legen of hanteren van de katheter.

Prognose van kathetergebruik via de buik

Over het algemeen geven veel patiënten de voorkeur aan suprapubische katheters boven blaaskatheters. Suprapubische katheters vereisen echter nog steeds zorgvuldig gebruik en aandacht voor hygiëne. Het gebruik van een katheter, vooral op lange termijn, moet met een arts worden besproken om de voordelen en risico's te evalueren. Suprapubische katheters kunnen een comfortabeler alternatief zijn voor blaaskatheters en zijn nuttig voor patiënten met incontinentie en andere problemen.

Alternatieven voor de suprapubische katheter

Hoewel de suprapubische katheter vaak een effectieve oplossing biedt voor het probleem van urine-incontinentie of blaasverstoppingen, zijn er ook andere behandelingsopties beschikbaar die in sommige gevallen als alternatief kunnen dienen.

Urethrale katheter
Een urethrale katheter is een alternatief dat via de plasbuis wordt ingebracht. Dit is vaak de eerste keuze bij tijdelijke urine-incontinentie, hoewel het voor langdurig gebruik minder comfortabel is en een hoger risico op infecties met zich meebrengt. Het gebruik van een urethrale katheter wordt meestal beperkt tot kortere perioden.

Operaties of medische ingrepen
Voor patiënten die een structureel probleem met de blaas of urinewegen hebben, zoals een vergrote prostaat of tumoren, kunnen medische ingrepen of operaties noodzakelijk zijn. In sommige gevallen kunnen deze ingrepen het gebruik van een katheter overbodig maken of kan een andere ingreep de katheter vervangen.

De suprapubische katheter is een waardevol hulpmiddel voor patiënten die problemen ondervinden bij het legen van hun blaas, maar vereist zorgvuldige aandacht en opvolging om complicaties te voorkomen. Het is belangrijk dat patiënten goed geïnformeerd worden over de juiste verzorging en controle van de katheter om een optimale gezondheid en comfort te garanderen.

Lees verder

• Katheters: Types - Intraveneuze katheter en urinekatheter