Sepsis (bloedvergiftiging): Levensbedreigende aandoening
Sepsis ontstaat wanneer chemische stoffen vrijkomen in de bloedbaan om een infectie te bestrijden, wat leidt tot ontstekingsreacties in het lichaam. Deze levensbedreigende toestand wordt veroorzaakt door ziektekiemen die zich in het bloed vermenigvuldigen, wat resulteert in ernstige symptomen zoals hoge koorts en orgaanfalen. Behandelingsopties omvatten medicatie, zuurstoftherapie en vochttoediening. De vooruitzichten variëren, maar snelle medische hulp kan de overlevingskansen aanzienlijk verbeteren.- Synoniemen sepsis
- Epidemiologie
- Mechanisme
- Oorzaken: Overdreven reactie van het immuunsysteem op ziektekiemen
- Risicofactoren
- Risicogroepen
- Symptomen
- Alarmsymptomen van sepsis
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling van een levensbedreigende aandoening
- Nazorg
- Prognose
- Complicaties van bloedvergiftiging
- Preventie
- Praktische tips voor het omgaan met sepsis
- Herkenning van de symptomen van sepsis
- Zoek onmiddellijk medische hulp bij verdenking op sepsis
- Zorg voor een goede hygiëne om infecties te voorkomen
- Gezonde levensstijl voor het versterken van je immuunsysteem
- Vroegtijdige behandeling van infecties
- Versterken van de zorg na ziekenhuisopname
- Controle op complicaties tijdens herstel
- Psychologische steun tijdens en na sepsis
- Aanpassen van het dagelijkse leven tijdens herstel
- Misvattingen rond sepsis
- Sepsis is altijd te herkennen aan koorts
- Sepsis is alleen het gevolg van een infectie in het bloed
- Sepsis kan altijd snel worden behandeld met antibiotica
- Sepsis is een aandoening die alleen ouderen treft
- Sepsis kan altijd worden voorkomen door goede hygiëne
- Sepsis is altijd dodelijk
- Sepsis is alleen gevaarlijk bij ernstige infecties
- Sepsis is te behandelen met natuurlijke middelen
Synoniemen sepsis
Sepsis staat ook bekend onder de volgende synoniemen:- Bloedvergiftiging
- Septikemie
Epidemiologie
Sepsis is een levensbedreigende aandoening die wereldwijd een grote impact heeft op de volksgezondheid. De epidemiologie van sepsis biedt inzicht in de prevalentie, de risicogroepen en de trends in incidentie, evenals in de uitkomsten van patiënten die aan deze aandoening lijden.Prevalentie en incidentie wereldwijd
De prevalentie van sepsis varieert sterk tussen verschillende regio’s en landen. Volgens recente schattingen is sepsis verantwoordelijk voor miljoenen ziekenhuisopnames en sterfgevallen per jaar wereldwijd. De incidentie neemt toe in ontwikkelde landen door vergrijzing en de verhoogde prevalentie van chronische ziekten, terwijl het in ontwikkelingslanden vaak leidt tot een hogere sterfte door de beperkte toegang tot medische zorg en middelen.
Geografische variaties
Er zijn aanzienlijke geografische verschillen in de incidentie van sepsis. In lage-inkomenslanden komen sepsisgerelateerde sterfgevallen vaker voor door infecties die moeilijker te behandelen zijn, zoals bacteriële infecties door onbehandelde verwondingen of onvoldoende hygiëne.
Sterftecijfers
De sterftecijfers van sepsis zijn nog steeds hoog, ondanks vooruitgang in medische zorg. Wereldwijd wordt geschat dat sepsis verantwoordelijk is voor 10% van alle sterfgevallen. De sterfte is aanzienlijk lager in goed ontwikkelde landen waar er snelle toegang is tot intensieve zorg, maar blijft hoog in lage-inkomenslanden.
Mechanisme
Sepsis ontstaat als reactie van het lichaam op een ernstige infectie, die resulteert in een systemische ontstekingsreactie. Het mechanisme van sepsis omvat complexe fysiologische processen die het functioneren van verschillende orgaansystemen beïnvloeden en leiden tot orgaanfalen als het onbehandeld blijft.Ontstekingscascade
Sepsis begint meestal met een infectie die het lichaam triggert om ontstekingsmediatoren zoals cytokines vrij te geven. Deze stoffen veroorzaken een systemische ontstekingsreactie die een cascade van fysiologische veranderingen op gang brengt, zoals vasodilatatie en verhoogde permeabiliteit van bloedvaten, wat leidt tot bloeddrukdaling en weefselbeschadiging.
Stollingsstoornissen
Naast ontstekingsreacties kan sepsis ook een verstoring van het stollingssysteem veroorzaken. Dit leidt tot verhoogde bloedstolling en het risico van bloedstolsels, die de bloedcirculatie naar vitale organen kunnen blokkeren. Dit wordt vaak geassocieerd met het disseminated intravascular coagulation (DIC) syndroom.
Organsystemen die beïnvloed worden
Sepsis heeft invloed op meerdere orgaansystemen, waaronder het cardiovasculaire systeem, de nieren, de longen en het zenuwstelsel. De verminderde bloedtoevoer naar deze organen kan leiden tot falen van vitale functies, zoals nierfalen, ademhalingsproblemen en hart- en vaatproblemen.
Oorzaken: Overdreven reactie van het immuunsysteem op ziektekiemen
Sepsis is een ernstige aandoening waarbij het lichaam een overdreven reactie vertoont op bacteriën en andere ziektekiemen. Deze reactie van het immuunsysteem is vaak extremer dan nodig en veroorzaakt symptomen die niet door de bacteriën zelf, maar door de chemische stoffen in het lichaam worden opgewekt. Een bacteriële infectie kan leiden tot sepsis. De meest voorkomende infectiehaarden zijn:- De bekleding van de hersenen (meningitis)
- De bloedstroom
- De botten (voornamelijk bij kinderen)
- De darmen (meestal bij peritonitis, een ontsteking van het buikvlies door een infectie in de buikholte)
- De huid (cellulitis: huidinfectie met pijnlijke, rode en gezwollen huid)
- De lever of galblaas
- De longen (bacteriële longontsteking)
- De nieren (bovenste urineweginfectie of pyelonefritis)
Bij ziekenhuispatiënten begint een ziekenhuisinfectie vaak bij intraveneuze infusen, chirurgische wonden en doorligwonden (decubitus).
Risicofactoren
Sepsis komt vaker voor bij zeer jonge baby’s en ouderen, vooral als ze al andere gezondheidsproblemen hebben. Risicofactoren zijn onder andere:- Recente ziekenhuisopname en/of invasieve behandelingen, zoals bij brandwonden
- Diabetes mellitus
- Een verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld door hiv / aids of kanker, of door het gebruik van immunosuppressiva
- Gebruik van medicijnen om afstoting van een orgaantransplantatie te voorkomen
- Antibioticaresistentie, vaak veroorzaakt door overmatig of foutief gebruik van antibiotica
Risicogroepen
Er zijn verschillende risicogroepen die bijzonder kwetsbaar zijn voor sepsis. Deze groepen vereisen speciale zorg en aandacht om de kans op het ontwikkelen van sepsis te minimaliseren.Ouderen
Ouderen zijn een risicogroep voor sepsis vanwege de afname van hun immuunrespons en de hogere kans op onderliggende aandoeningen zoals hartziekten, diabetes en nierziekten. Het risico op sepsis neemt toe met de leeftijd, vooral bij ouderen met meerdere gezondheidsproblemen.
Zwangere vrouwen en pasgeborenen
Zwangere vrouwen, vooral als ze complicaties ervaren, zoals infecties, kunnen een verhoogd risico op sepsis hebben. Ook pasgeborenen, met name vroeggeborenen, zijn kwetsbaar voor infecties die snel kunnen evolueren naar sepsis.
Patiënten met chronische aandoeningen
Mensen met een verzwakt immuunsysteem door chronische aandoeningen zoals kanker, diabetes of nierziekte, evenals degenen die chemotherapie ondergaan, hebben een verhoogd risico op sepsis. Deze patiënten kunnen moeilijker reageren op infecties, wat de kans op sepsis vergroot.
Patiënten met invasieve medische apparatuur
Patiënten die in ziekenhuizen zijn opgenomen en invasieve medische apparatuur gebruiken, zoals katheters of beademingsapparatuur, lopen een verhoogd risico. Deze apparatuur kan een toegangspoort vormen voor bacteriën die sepsis veroorzaken.
Blauwe plekken zijn kenmerkend / Symptomen
Het klinische beeld van ernstige sepsis wordt ook wel het “systemic inflammatory response syndrome” (systemische inflammatoire respons syndroom, SIRS) genoemd. De symptomen ontwikkelen zich doorgaans snel. De bloeddruk daalt, wat leidt tot een shock. Hierdoor functioneren vitale organen en systemen niet goed door een verminderde doorbloeding. Dit geldt voor de nieren, de lever, de longen en het centraal zenuwstelsel.Het eerste zichtbare symptoom van sepsis is vaak een verandering in de geestelijke toestand en een zeer snelle ademhaling (tachypneu). Andere symptomen zijn:
- Ademhalingsproblemen
- Anorexie
- Bevingen
- Bewusteloosheid
- Blauwe plekken of bloedingen (bloedstollingsproblemen)
- Degeneratieve orgaanverschijnselen: verminderde bloedtoevoer naar de ledematen en organen
- Diarree
- Duizeligheid of flauwvallen
- Dysartrie (onduidelijke spraak)
- Ernstige spierpijn (myalgie)
- Extreme zwakte
- Hoge hartslag (tachycardie)
- Hoge koorts of lage lichaamstemperatuur (hypothermie)
- Huid: een huiduitslag, koude huid, klamme huid of bleke huid, verkleurde stukken huid
- Licht in het hoofd door lage bloeddruk (hypotensie)
- Misselijkheid en braken
- Pyurie (pus in de urine)
- Rillingen
- Sterke vermoeidheid
- Verminderde urineproductie (oligurie)
- Verwardheid, desoriëntatie of delirium (acute verwardheid met wijzigingen in hersenfunctie)
Alarmsymptomen van sepsis
Sepsis is een medische noodsituatie die snel moet worden herkend. Alarmsymptomen kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van sepsis en het voorkomen van ernstige complicaties.Koorts of koude rillingen
Een plotselinge stijging van de lichaamstemperatuur, vaak gepaard gaand met koude rillingen, is een van de eerste tekenen van sepsis. Koorts is een reactie van het lichaam op de infectie die sepsis veroorzaakt.
Verhoogde hartslag en ademhalingsfrequentie
Een verhoogde hartslag (tachycardie) en een snelle ademhaling (tachypneu) zijn veel voorkomende alarmsymptomen bij sepsis, die wijzen op een poging van het lichaam om de verminderde zuurstofvoorziening naar organen te compenseren.
Lage bloeddruk
Een drastische daling van de bloeddruk, die kan leiden tot shock, is een kritiek alarmsymptoom. Dit kan gevaarlijk zijn en vereist onmiddellijk medische aandacht om orgaanfalen te voorkomen.
Verwardheid en mentale veranderingen
Sepsis kan leiden tot verwardheid, desoriëntatie en andere mentale veranderingen, vooral bij ouderen. Dit kan het gevolg zijn van onvoldoende zuurstofvoorziening naar de hersenen.
Vroegtijdige symptomen
In de vroege stadia van sepsis kunnen patiënten symptomen ervaren die lijken op een gewone infectie, zoals koorts, rillingen, en algehele malaise. Dit zijn belangrijke signalen dat er iets niet in orde is en dat er snel medische hulp nodig is. Daarnaast kan er sprake zijn van een versnelde hartslag en een verhoogde ademhalingsfrequentie.
Veranderingen in mentale toestand
Een opvallend alarmsymptoom van sepsis is de verandering in de mentale toestand van de patiënt. Dit kan zich uiten in verwarring, desoriëntatie, of zelfs een verminderd bewustzijn. Deze symptomen duiden op een mogelijke verstoring van de bloedstroom naar de hersenen, wat kan gebeuren als sepsis vordert. Het is essentieel dat deze veranderingen serieus worden genomen en dat de patiënt onmiddellijk wordt onderzocht.
Huidveranderingen
Huidveranderingen kunnen ook wijzen op sepsis. Dit kan zich manifesteren als een bleek of klam huid, of als een ongewone uitslag die kan wijzen op een infectie of een schimmelinfectie. Bij sommige patiënten kunnen ook rode vlekken of bultjes op de huid verschijnen, die zich verder kunnen ontwikkelen tot blauwe plekken of blaren. Deze veranderingen zijn een teken dat er iets ernstigs aan de hand kan zijn.
Verminderde urineproductie
Een ander alarmsymptoom van sepsis is een aanzienlijke afname van de urineproductie. Dit kan duiden op een verminderde bloedstroom naar de nieren en kan wijzen op orgaanfalen. Patiënten met sepsis kunnen ook last hebben van andere symptomen zoals dorst of een droge mond, wat wijst op uitdroging. Het is belangrijk om deze signalen tijdig te herkennen en medische hulp te zoeken.
Ernstige ademhalingsproblemen
Sepsis kan ook leiden tot ademhalingsproblemen, zoals kortademigheid of een snelle ademhaling. Patiënten kunnen moeite hebben met ademen of een gevoel van benauwdheid ervaren. Dit kan wijzen op een ernstige infectie in de longen of andere delen van het lichaam, wat onmiddellijke medische aandacht vereist.
Koorts of hypothermie
Koorts is een veelvoorkomend symptoom bij sepsis, maar bij sommige patiënten kan er ook sprake zijn van hypothermie (een abnormaal lage lichaamstemperatuur). Dit kan bijzonder zorgwekkend zijn, vooral bij oudere volwassenen of mensen met een verzwakt immuunsysteem. Beide temperatuurveranderingen moeten serieus worden genomen, aangezien ze kunnen wijzen op een ernstige infectie.
Pijn of ongemak
Sepsis kan ook gepaard gaan met een onverklaarbare en ongewone pijn of ongemak in verschillende delen van het lichaam. Dit kan wijzen op een onderliggende infectie of een ander ernstig probleem. Het is belangrijk om deze symptomen te melden aan een zorgverlener, zodat de juiste onderzoeken en behandelingen kunnen worden gestart.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoekDe arts voert een lichamelijk onderzoek uit en bespreekt de medische voorgeschiedenis met de patiënt. Kenmerkend zijn een lage bloeddruk, een lichaamstemperatuur boven 38,3°C, een hartslag hoger dan 90 slagen per minuut en een ademhalingssnelheid hoger dan 20 ademhalingen per minuut.
Diagnostisch onderzoek
Een bloedonderzoek bevestigt de aanwezigheid van de bloedinfectie. Dit onderzoek kan bacteriën in het bloed, afwijkende aantallen witte bloedcellen, een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie), verminderde lever- en nierfunctie en een te hoog zuurgehalte in het bloed (acidose) aantonen. Andere mogelijke onderzoeken zijn urine- of ontlastingsonderzoek om bacteriën aan te tonen, een monster van wondafscheiding, een sputumonderzoek, en beeldvormende onderzoeken zoals een CT-scan, MRI-scan, röntgenfoto of echografie.
Behandeling van een levensbedreigende aandoening
De eerste stap in de behandeling van sepsis is een snelle diagnose. Patiënten met sepsis worden meestal opgenomen op de afdeling intensieve zorg van het ziekenhuis, waar ze intraveneus antibiotica, zuurstoftherapie en vochttoediening krijgen. Andere behandelingen zijn onder andere:- Beademing bij longfalen
- Chirurgische drainage om met pus gevulde abcessen te verwijderen
- Corticosteroïden om ontstekingen te verminderen
- Dialyse bij nierfalen
- Vasopressoren om de bloeddruk te verhogen
Nazorg
Na ontslag uit het ziekenhuis moeten patiënten regelmatig worden gecontroleerd op mogelijke terugval en complicaties. Het is essentieel om een gezonde levensstijl aan te nemen, waaronder een evenwichtig voedingspatroon, voldoende rust en het vermijden van stress. Daarnaast is het belangrijk om zich aan de aanbevolen controleafspraken te houden en eventuele voorgeschreven medicatie correct in te nemen.Prognose
Sepsis kan levensbedreigend zijn, vooral bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem of een chronische ziekte. Het kan enige tijd duren voordat de schade aan vitale organen zoals de hersenen, het hart en de nieren hersteld is. Het herstel na sepsis kan lang duren en vereist vaak uitgebreide revalidatie. Patiënten kunnen te maken krijgen met langdurige vermoeidheid, spierzwakte en cognitieve problemen. Psychologische ondersteuning kan nodig zijn om te helpen bij de emotionele gevolgen van een sepsisepisode.Niet alle patiënten overleven een episode van sepsis. Ernstige septikemie kan leiden tot een levensbedreigende daling van de bloeddruk (septische shock), wat resulteert in het falen van meerdere organen en uiteindelijk de dood. Ongeveer 25 tot 50% van de patiënten met sepsis overlijdt eraan. Patiënten met mildere symptomen hebben hogere overlevingskansen dan degenen met ernstigere symptomen.
Complicaties van bloedvergiftiging
Bij ernstige sepsis is de bloedtoevoer naar vitale organen zoals de hersenen, het hart en de nieren verminderd. Sepsis kan leiden tot de vorming van bloedstolsels in de organen en in de armen, benen, vingers en tenen. Deze complicaties kunnen resulteren in orgaanfalen en weefselafsterving (gangreen).
Een goede handhygiëne is essentieel / Bron: Gentle07, PixabayPreventie
Het risico op sepsis kan worden verminderd door de aanbevolen vaccinaties te volgen. In het ziekenhuis moeten patiënten en zorgverleners een goede handhygiëne handhaven om infecties te voorkomen die tot sepsis kunnen leiden. Urinekatheters en intraveneuze infusen moeten worden verwijderd zodra ze niet langer nodig zijn.Praktische tips voor het omgaan met sepsis
Sepsis is een ernstige medische aandoening die ontstaat wanneer een infectie het hele lichaam beïnvloedt en een ontstekingsreactie veroorzaakt die de organen en weefsels kan beschadigen. Het is van vitaal belang om snel te reageren op de symptomen van sepsis, aangezien dit levensbedreigend kan zijn. In dit geval is het belangrijk om direct medische hulp in te schakelen, maar er zijn ook stappen die je kunt nemen om je herstel te ondersteunen en complicaties te voorkomen.Herkenning van de symptomen van sepsis
Een van de belangrijkste dingen die je kunt doen, is snel de symptomen van sepsis herkennen. De symptomen kunnen variëren, maar vaak omvatten ze koorts, rillingen, snelle ademhaling, verhoogde hartslag, verwardheid, lage bloeddruk, koude handen en voeten, en in sommige gevallen ernstige pijn of ongemak. Als je of iemand die je kent deze symptomen vertoont, zoek dan onmiddellijk medische hulp. Hoe sneller sepsis wordt behandeld, hoe groter de kans op herstel.Zoek onmiddellijk medische hulp bij verdenking op sepsis
Als je denkt dat je of iemand anders sepsis heeft, moet je direct medische hulp inroepen. Sepsis is een noodgeval en vereist vaak onmiddellijke behandeling in een ziekenhuis. Behandeling kan bestaan uit intraveneuze antibiotica, vochttherapie, en mogelijk andere behandelingen afhankelijk van de ernst van de sepsis. Wacht niet af of probeer het zelf te behandelen – medische interventie is essentieel voor herstel.Zorg voor een goede hygiëne om infecties te voorkomen
Hoewel sepsis vaak het gevolg is van een bestaande infectie, kun je je risico op sepsis verminderen door goed voor je lichaam te zorgen en infecties te voorkomen. Dit betekent onder andere het regelmatig wassen van je handen met water en zeep, het goed verzorgen van wonden (door ze schoon te houden en af te dekken), en het vermijden van contact met zieke mensen. Zorg ervoor dat je vaccinaties up-to-date zijn, vooral tegen griep, longontsteking en andere infecties die sepsis kunnen veroorzaken.Gezonde levensstijl voor het versterken van je immuunsysteem
Een sterk immuunsysteem is essentieel om infecties te bestrijden en het risico op sepsis te verminderen. Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon dat rijk is aan vitamines, mineralen en antioxidanten, slaap voldoende, en oefen regelmatig. Probeer stress te verminderen en een gezonde levensstijl te handhaven om je algehele gezondheid te ondersteunen. Roken en overmatig alcoholgebruik kunnen het immuunsysteem verzwakken, dus het is raadzaam om deze gewoonten te vermijden.Vroegtijdige behandeling van infecties
De meeste gevallen van sepsis beginnen met een infectie, zoals een longontsteking, urineweginfectie, of huidinfectie. Het is belangrijk om infecties snel te behandelen om complicaties zoals sepsis te voorkomen. Als je symptomen van een infectie opmerkt, zoals koorts, pijn, of zwelling, raadpleeg dan snel een arts. Het is beter om vroegtijdig een infectie aan te pakken dan te wachten tot de situatie verergert.Versterken van de zorg na ziekenhuisopname
Na de acute behandeling van sepsis in het ziekenhuis kan het herstelproces beginnen. Het is belangrijk om deze periode serieus te nemen en de instructies van je arts of zorgverleners nauwgezet op te volgen. Dit kan onder meer bestaan uit het nemen van voorgeschreven medicijnen, het volgen van specifieke diëten of fysiotherapiesessies, en het zorgen voor voldoende rust. Herstel van sepsis kan enige tijd duren, dus wees geduldig en geef je lichaam de tijd die het nodig heeft.Controle op complicaties tijdens herstel
Zelfs na de acute fase van sepsis is het belangrijk om alert te blijven op mogelijke complicaties. Veel patiënten die sepsis hebben doorgemaakt, kunnen te maken krijgen met langetermijngevolgen zoals vermoeidheid, spierzwakte, of mentale veranderingen zoals geheugenverlies of concentratieproblemen. Blijf regelmatig contact houden met je arts voor opvolging en om eventuele complicaties vroegtijdig op te sporen.Psychologische steun tijdens en na sepsis
De ervaring van sepsis kan zowel fysiek als mentaal zwaar zijn. Veel patiënten ervaren angst, depressie of posttraumatische stress na het doormaken van sepsis. Het is belangrijk om psychologische steun te zoeken, of dat nu via therapie, gesprekken met vrienden of familie, of steungroepen is. Dit kan je helpen om de mentale gevolgen van de ziekte beter te begrijpen en ermee om te gaan.Aanpassen van het dagelijkse leven tijdens herstel
Tijdens het herstelproces is het belangrijk om jezelf de tijd te geven om langzaam weer op te bouwen. Begin met lichte activiteiten en bouw het tempo geleidelijk op. Forceer jezelf niet om terug te keren naar je normale niveau van activiteit, want overbelasting kan het herstel vertragen. Probeer dagelijkse routines aan te passen aan je huidige energielevel en neem regelmatig rust om je lichaam te ondersteunen in het herstelproces.Door goed op je gezondheid te letten, snel in te grijpen bij symptomen van infecties, en proactief zorg te dragen voor je herstel na sepsis, kun je het herstelproces beter beheren en het risico op terugkeer van complicaties verkleinen.
