Sepsis (bloedvergiftiging): Levensbedreigende aandoening

Sepsis treedt op wanneer chemische stoffen vrijkomen in de bloedbaan om de infectie te bestrijden, ontstekingsreacties in het lichaam veroorzaken. Bij deze levensbedreigende toestand vermenigvuldigen ziektekiemen zich in het bloed, wat leidt tot ernstige symptomen zoals o.a. hoge koorts en het uitvallen van de organen. Medicatie, zuurstoftherapie en vochttoediening zijn enkele van de vele mogelijke behandelingsmogelijkheden. De vooruitzichten zijn verschillend. Maar snelle medische hulp verbetert de overlevingskansen van deze bloedaandoening.

• Synoniemen sepsis
• Oorzaken: Overdreven reactie van immuunsysteem op ziektekiemen
• Risicofactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling levensbedreigende aandoening
• Prognose
• Preventie
• Complicaties bloedvergiftiging

Synoniemen sepsis

Sepsis is eveneens gekend onder deze synoniemen

• bloedvergiftiging
• septikemie

Oorzaken: Overdreven reactie van immuunsysteem op ziektekiemen

Sepsis is een ernstige ziekte waarbij het lichaam een ernstige reactie vertoont op bacteriën en andere ziektekiemen. Hierbij gaat het immuunsysteem overdreven reageren op deze ziektekiemen. De symptomen van sepsis zijn niet het gevolg van de bacteriën zelf, maar wel van chemische stoffen die vrijkomen uit het lichaam. Een bacteriële infectie veroorzaakt mogelijk een reactie die leidt tot sepsis. De meest voorkomende plaatsen waar een infectie begint is in:

• de bekleding van de hersenen (meningitis)
• de bloedstroom
• de botten (vaak voor bij kinderen)
• de darmen (meestal bij peritonitis (ontsteking van buikvlies door infectie in de buikholte))
• de huid (cellulitis: huidinfectie met pijnlijke, rode en gezwollen huid)
• de lever of de galblaas
• de longen (bacteriële longontsteking)
• de nieren (bovenste urineweginfectie of pyelonefritis)

Bij patiënten in het ziekenhuis start de ziekenhuisinfectie het vaakst in intraveneuze infusen, chirurgische wonden en doorligwonden (decubitus).

Risicofactoren

Heel jonge baby’s en ouderen krijgen sneller een bloedvergiftiging, zeker als ze kampen met nog andere gezondheidsproblemen. Patiënten die onlangs zijn opgenomen in het ziekenhuis en/of een invasieve behandeling gekregen hebben, bijvoorbeeld door brandwonden, zijn eveneens vaker getroffen. Patiënten met diabetes mellitus zijn ook meer getroffen. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem lopen meer risico op de bloedziekte. Dit zijn patiënten met hiv / aids of kanker, maar ook patiënten die immunosuppressiva (geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken) nemen. Tevens hebben patiënten die medicijnen nemen om een afstoting van een orgaantransplantatie te voorkomen, een zwakker immuunsysteem. Tot slot zijn patiënten die resistent zijn tegen antibiotica, vaker getroffen. Vele bacteriesoorten weerstaan immers de effecten van antibiotica door een overmatig of foutief gebruik. Deze antibioticaresistente bacteriën zijn vaak de oorzaak van de infecties die sepsis veroorzaken.

Symptomen

Het klinisch beeld bij ernstig verlopende sepsis is gekend als gekend als het “systemic inflammatory respons syndrome” (systemische inflammatoire respons syndroom (SIRS)). De symptomen van sepsis ontwikkelen zich doorgaans snel. De bloeddruk daalt bij sepsis, wat resulteert in een shock. De belangrijke organen en systemen in het lichaam functioneren niet meer door een slechtere doorbloeding. Dit geldt voor de nieren, de lever, de longen en het centraal zenuwstelsel.

Het eerste zichtbare symptoom van sepsis is een verandering in de geestelijke toestand en een zeer snelle ademhaling (tachypneu). Andere symptomen omvatten:

• ademhalingsproblemen
• anorexie
• bevingen
• bewusteloosheid
• blauwe plekken of bloedingen (bloedstollingsproblemen)
• degeneratieve orgaanverschijnselen: Bloedstolling tijdens sepsis vermindert de bloedtoevoer naar de ledematen en inwendige organen waardoor ze onvoldoende voedingsstoffen en zuurstof krijgen.
• diarree
• duizeligheid of flauwvallen
• een onduidelijke spraak (dysartrie)
• een shock (in een late fase)
• ernstige spierpijn (myalgie)
• extreme zwakte
• hoge hartslag (tachycardie)
• hoge koorts of een lage lichaamstemperatuur (hypothermie)
• huid: een huiduitslag, een koude huid, een klamme huid of een bleke huid, verkleurde stukken huid
• licht in het hoofd als gevolg van een lage bloeddruk (hypotensie)
• misselijkheid en braken
• pyurie (pus in de urine)
• rillingen
• sterke vermoeidheid
• verminderde urineproductie (oligurie)
• verwardheid, desoriëntatie of delirium (acute verwardheid met wijzigingen in hersenfunctie)

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts onderzoekt de patiënt en bevraagt hem dan over de medische voorgeschiedenis. Een lage bloeddruk is kenmerkend bij een lichamelijk onderzoek. Daarnaast bedraagt de lichaamstemperatuur hoger dan 38,3°C. De hartslag is voorts hoger dan 90 slagen per minuut. De ademhalingssnelheid is tot slot hoger dan 20 ademhalingen per minuut.

Diagnostisch onderzoek

Een bloedonderzoek bevestigt de aanwezigheid van de bloedinfectie. In het bloed bevinden zich bacteriën, een hoog of laag aantal witte bloedcellen, een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie), een verminderde lever- en nierfunctie en te veel zuur in het bloed (acidose). Dit onderzoek onthult echter niet de aanwezigheid van sepsis wanneer de patiënt antibiotica genomen heeft. Niet alle infecties zijn tevens op te sporen met een bloedonderzoek. Eventueel is een urine- of ontlastingsonderzoek nodig waarbij de aanwezigheid van bacteriën in de urine aan te tonen is. Wanneer de patiënt een geïnfecteerde wonde heeft, neemt de arts een monster van de wondafscheiding. Dit is nodig om het juiste type antibiotica te bepalen. Een sputumonderzoek bepaalt het soort infectie bij longaandoeningen. Andere nodige onderzoeken om de bron van de infectie te zoeken omvatten een CT-scan, een MRI-scan, een röntgenfoto of een echografie.

Behandeling levensbedreigende aandoening

De eerste stap naar een succesvolle behandeling van sepsis is een snelle diagnose. Een patiënt met sepsis verblijft meestal op de afdeling intensieve zorgen in het ziekenhuis. Hier krijgt hij via een ader (intraveneus) antibiotica toegediend. Daarnaast krijgt hij zuurstoftherapie. De arts dient hem daarnaast intraveneus vocht toe. Andere behandelingen omvatten:

• Beademing indien sprake is longfalen
• Chirurgische drainages om een met pus gevuld abces te verwijderen
• Corticosteroïden, sterke ontstekingsremmende medicijnen, verminderen de ontsteking.
• Dialyse indien de patiënt lijdt aan nierfalen
• Geneesmiddelen die de bloeddruk verhogen (vasopressors)

Prognose

Sepsis is vaak levensbedreigend, vooral bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem of patiënten die kampen met een langdurige (chronische) ziekte. Het duurt daarnaast vaak even alvorens de schade (die ontstaan door een verminderde bloedtoevoer) van de vitale organen zoals de hersenen, het hart en de nieren betert. Niet alle patiënten overleven een episode van sepsis. Bij ernstige septikemie leidt een infectie namelijk tot een levensbedreigende daling van de bloeddruk (septische shock). Dit resulteert snel in het falen van meerdere organen zoals de longen, de nieren en de lever, met de dood tot gevolg. Circa 25 tot 50% van de patiënten met sepsis komt hieraan te overlijden. Patiënten met milde symptomen hebben tot slot hogere overlevingskansen dan patiënten met meer ernstige symptomen.

Preventie

Het risico op sepsis valt te verminderen zich te houden aan de aanbevolen vaccinaties. In het ziekenhuis hanteren patiënten en zorgverstrekkers een goede handhygiëne om infecties te voorkomen die leiden tot sepsis. De urinekatheter en het intraveneuze infuus verwijdert de arts daarnaast meteen wanneer deze niet meer langer nodig zijn.

Complicaties bloedvergiftiging

Bij ernstige sepsis is de bloedtoevoer naar vitale organen, zoals de hersenen, het hart en de nieren aangetast. Sepsis leidt tot de vorming van bloedstolsels in de organen en in de armen, de benen, de vingers en de tenen. Deze complicaties resulteren in orgaanfalen en het afsterven van weefsel (gangreen).

Lees verder

• Septische shock: Complicatie van sepsis met lage bloeddruk
• Shock: Oorzaken, soorten, symptomen, behandeling en prognose