Neutropenie: Laag aantal neutrofielen (witte bloedcellen)

Neutropenie is een aandoening waarbij het aantal neutrofiele granulocyten, oftewel neutrofielen, abnormaal laag is. Neutrofielen zijn een type witte bloedcellen die een cruciale rol spelen in het immuunsysteem door infecties te bestrijden. Neutropenie kan worden veroorzaakt door een verscheidenheid aan factoren, waaronder chemotherapie, het gebruik van bepaalde medicijnen, en diverse medische aandoeningen. Hoewel neutropenie zelf vaak geen directe symptomen vertoont, kan de onderliggende oorzaak wel symptomen veroorzaken. Patiënten met neutropenie moeten extra aandacht besteden aan persoonlijke hygiëne, zoals regelmatig handen wassen, om het risico op infecties te minimaliseren.

• Functie van neutrofielen: Bestrijding van infecties
• Wanneer ontstaat neutropenie?
• Oorzaken van neutropenie: Verminderde productie of verhoogde afbraak
• Symptomen van neutropenie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van neutropenie
• Levensstijl en zelfzorg
• Prognose
• Preventie van infecties bij neutropenie

Functie van neutrofielen: Bestrijding van infecties

Neutrofielen zijn een type witte bloedcellen die essentieel zijn voor de afweer tegen infecties. Ze worden in het beenmerg geproduceerd en zijn verantwoordelijk voor het detecteren en bestrijden van bacteriën, virussen, schimmels en andere ziekteverwekkers. Neutrofielen verzamelen zich op de plaats van infectie en vernietigen de ziekteverwekkers door fagocytose, een proces waarbij cellen ziekteverwekkers opnemen en afbreken.

Wanneer ontstaat neutropenie?

Neutropenie ontstaat wanneer het lichaam onvoldoende neutrofielen produceert of wanneer deze cellen versneld afgebroken worden. Dit kan leiden tot een verminderde capaciteit van het immuunsysteem om ziekteverwekkers te bestrijden, waardoor de patiënt vatbaarder is voor infecties. Neutropenie wordt gediagnosticeerd wanneer een volwassen patiënt minder dan 1.000 neutrofielen per microliter bloed heeft. Ernstige neutropenie wordt vastgesteld wanneer het aantal neutrofielen daalt tot onder de 500 per microliter bloed, wat kan leiden tot ernstige infecties veroorzaakt door bacteriën die normaal in het lichaam aanwezig zijn, zoals op de huid, in de mond en in de darmen.

Oorzaken van neutropenie: Verminderde productie of verhoogde afbraak

Verminderde productie van neutrofielen

Kanker
Neutropenie kan optreden bij patiënten met kanker, zoals acute lymfatische leukemie of acute myeloïde leukemie. Behandelingen zoals chemotherapie en radiotherapie kunnen ook leiden tot een verminderde productie van neutrofielen doordat het beenmerg beschadigd raakt of de productie van gezonde witte bloedcellen vertraagt.

Aangeboren aandoeningen
Aangeboren aandoeningen die de productie van neutrofielen in het beenmerg beïnvloeden, kunnen leiden tot neutropenie. Voorbeelden zijn myelofibrose en leukemie. Daarnaast zijn er genetische aandoeningen en syndromen die neutropenie kunnen veroorzaken, zoals:

• het Barth-syndroom (symptomen aan het hart, spieren, bloed en lengte)
• het Cohen-syndroom (afwijkingen aan spieren en gezicht)
• het Felty-syndroom (afwijkingen aan bloed, gewrichten, en milt)
• het Wolfram-syndroom (neurodegeneratieve aandoening)

Infecties
Bepaalde infecties kunnen ook leiden tot neutropenie. Dit omvat tuberculose (TBC), knokkelkoorts, en virale infecties zoals malaria, het Epstein-Barr virus, het cytomegalovirus, HIV, en virale hepatitis (leverontsteking). Deze infecties kunnen de productie van neutrofielen verminderen of leiden tot een verhoogde afbraak van deze cellen.

Verhoogde afbraak van neutrofielen

Aandoeningen zoals de ziekte van Crohn (met buikpijn, diarree en gewichtsverlies), reumatoïde artritis (een chronische auto-immuunaandoening met ontsteking van gewrichten en andere organen), en systemische lupus erythematosus kunnen leiden tot een verhoogde afbraak van neutrofielen, wat resulteert in neutropenie.

Medicijnen

Sommige geneesmiddelen kunnen neutropenie veroorzaken. Dit geldt voor antibiotica, medicatie tegen hoge bloeddruk (hypertensie), anti-epileptica (voor de behandeling van epileptische aanvallen), en antipsychotica.

Symptomen van neutropenie

Neutropenie zelf veroorzaakt vaak geen specifieke symptomen. Vaak wordt de aandoening per toeval ontdekt tijdens een bloedonderzoek. Wanneer een patiënt echter symptomen vertoont, kunnen deze gerelateerd zijn aan infecties die optreden door de verminderde immuniteit.

Infecties van de slijmvliezen

Infecties bij neutropenie kunnen de slijmvliezen aantasten, wat kan leiden tot aften, zweren, abcessen, een ongewone vaginale afscheiding, en pijn of jeuk rond de anus.

Algemene symptomen van infectie

Typische symptomen van infecties bij neutropenie zijn:

• buikpijn
• diarree
• huiduitslag
• langzame wondgenezing
• hoesten
• keelpijn
• koorts
• kortademigheid (dyspneu)
• koude rillingen
• tandpijn
• vaker plassen (pollakisurie) of een branderig gevoel bij het plassen (dysurie)

Een zeldzame vorm van neutropenie is “cyclische neutropenie”, waarbij de patiënt gemiddeld om de drie weken korte perioden van neutropenie ervaart. Dit gaat vaak gepaard met aften in de mond en huidinfecties.

Over het algemeen zijn de symptomen van een infectie vaak ernstiger naarmate het aantal neutrofielen lager is.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van neutropenie wordt gesteld door middel van een bloedonderzoek, dat informatie geeft over het aantal en het type witte bloedcellen in het bloed. Dit onderzoek helpt bij het vaststellen van de ernst van de neutropenie en bij het identificeren van mogelijke onderliggende oorzaken.

Behandeling van neutropenie

De behandeling van neutropenie richt zich primair op het aanpakken van de onderliggende oorzaak. Als het beenmerg weer in staat is om voldoende neutrofielen te produceren, kan de neutropenie verbeteren. Voor bacteriële infecties worden antibiotica voorgeschreven. In sommige gevallen worden geneesmiddelen zoals granulocyt-koloniestimulerende factoren gebruikt om de productie van witte bloedcellen te stimuleren. Indien nodig kan intraveneuze toediening van immunoglobuline worden toegepast. Dit omvat antilichamen uit gedoneerd bloed die in de patiënt worden ingebracht om het immuunsysteem te ondersteunen. Bij ernstige gevallen van neutropenie kan een stamceltransplantatie noodzakelijk zijn.

Levensstijl en zelfzorg

Naast medische behandelingen speelt levensstijl een belangrijke rol in het beheren van neutropenie. Een gezonde voeding, regelmatige medische controles, en een goede persoonlijke hygiëne kunnen helpen bij het minimaliseren van risico’s en het bevorderen van de algehele gezondheid. Het is ook nuttig om regelmatig met een zorgverlener te overleggen over specifieke voorzorgsmaatregelen en aanpassingen in de levensstijl.

Prognose

De vooruitzichten bij neutropenie variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Sommige infecties, kankers en andere aandoeningen die neutropenie veroorzaken, kunnen potentieel levensbedreigend zijn. Vroegtijdige diagnose en behandeling zijn cruciaal voor het verbeteren van de prognose en het verminderen van risico's.

Preventie van infecties bij neutropenie

Preventie van infecties is cruciaal voor patiënten met neutropenie. Dit omvat het vermijden van contact met mensen die symptomen van infecties vertonen, voorzichtig omgaan met (huis)dieren om infecties van dieren te voorkomen, en regelmatig de handen wassen met water en zeep (goede handhygiëne). Het is ook belangrijk om regelmatig de tanden te poetsen en te flossen, en schoenen te dragen. Vermijd contact met rivieren en vijvers en vervang indien mogelijk geen luiers van baby’s. Snijwonden en schaafwonden dienen goed bedekt te worden met een verband. Ongepasteuriseerde zuivelproducten, onvoldoende verhit vlees, en rauwe groenten, fruit, granen, noten en honing moeten worden vermeden.

Lees verder

• Neutrofielen: Abnormale niveaus van soort witte bloedcellen