Septische shock: Complicatie van sepsis met lage bloeddruk

Een septische shock is een ernstige en levensbedreigende complicatie van sepsis, wat een extreme reactie is op een infectie in het lichaam. Sepsis ontstaat doordat het immuunsysteem zelf een ontstekingsreactie veroorzaakt waardoor orgaanschade ontstaat. De patiënt ervaart bij een septische shock aan tekenen van een sepsis in combinatie met een gevaarlijk lage bloeddruk. De organen gaan hierdoor niet meer goed werken doordat er te weinig bloeddoorstroming is. Onmiddellijke medische hulp met medicatie en soms chirurgie is vereist. De overlevingskansen zijn tot slot beter als de behandeling snel is opgestart.

• Oorzaken: Complicatie van sepsis
• Risicofactoren van levensbedreigende aandoening
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Sepsis
• Septische shock
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van erg lage bloeddruk en sepsis
• Prognose
• Complicaties van septische shock

Oorzaken: Complicatie van sepsis

Bacteriën, schimmels en (zelden) virussen leiden tot sepsis (bloedvergiftiging), een complicatie van een infectie. Deze aandoening verschijnt wanneer chemicaliën die in de bloedbaan vrijkomen om de infectie te bestrijden een ontstekingsreactie door het hele lichaam veroorzaakt. Hierdoor ontstaat orgaanschade waardoor ze niet meer goed werken. Een septische shock is op zijn beurt ook een complicatie van onbehandelde sepsis. De bloeddruk daalt hierbij ernstig. Dit vermindert de hoeveelheid bloed en zuurstof die de organen van het lichaam bereiken, waardoor nog meer schade ontstaat en mogelijk de dood optreedt.

Risicofactoren van levensbedreigende aandoening

Aandoeningen

Aandoeningen die de kans op een septische shock verhogen, zijn onder meer:

• cirrose (littekenvorming in de lever)
• een bloedstroominfectie (bacteriëmie)
• een hartziekte
• een longontsteking
• een infectie in de buikholte
• een lymfoom
• een nierziekte of een nierinfectie
• een orgaan- of beenmergtransplantatie
• een recente infectie
• een recente operatie of medische ingreep
• een urineweginfectie
• hiv / aids
• kanker
• leukemie
• psoriasis (chronische huidziekte met droge en schilferige huid)
• reumatische aandoeningen zoals systemische lupus erythematosus (auto-immuunaandoening) en reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• suikerziekte (diabetes mellitus)

Omgevingsfactoren

Katheters
Verblijfskatheters vormen een risicofactor voor een septische shock. Dit zijn katheters die gedurende langere tijd op hun plaats blijven, zoals intraveneuze (via een ader) lijnen en urinekatheters, en plastic en metalen stents gebruikt voor drainage (afvoeren van pus).

Leeftijd
Een septische shock komt het vaakst voor bij erg oude en erg jonge patiënten. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem zijn eveneens vaker aangetast. Zwangere vrouwen lopen ook een verhoogd risico op een septische shock.

Medicatie
Verder veroorzaken medicijnen sneller een septische shock. Het langdurig gebruik van antibiotica en het recent gebruik van steroïde geneesmiddelen zijn bekende risicofactoren. Chemotherapie, wat de arts inzet voor de behandeling van kanker, leidt ook sneller tot de ernstige aandoening.

Voeding
Een septische shock komt tot slot sneller tot uiting bij patiënten die een slecht voedingspatroon hebben.

Symptomen

Sepsis

Sepsis begint meestal mild maar is meestal snel ernstig. In de vroege fase van sepsis ervaart de patiënt een snelle hartslag die hoger is dan 90 slagen per minuut (tachycardie) een snelle ademhaling van meer dan 20 ademhalingen per minuut (tachypneu), een lage lichaamstemperatuur van minder dan 36 °C (hypothermie) en koorts die meestal hoger is dan 38 °C.

Septische shock

Een septische shock treedt op als sepsis onbehandeld blijft. Patiënten met een septische shock hebben een zeer lage bloeddruk (hypotensie) die niet reageert op vochtvervanging in combinatie met de tekenen van sepsis. Een lage bloeddruk verlaagt de bloedstroom waardoor het voor zuurstof lastig is om de organen te bereiken.

Bij ernstige sepsis ontstaat orgaanschade waarbij meestal de nieren, het hart, de longen of de hersenen aangetast zijn. Belangrijke tekenen van een ernstige septische shock omvatten:

• acute verwardheid
• bewustzijnsverlies
• buikpijn
• desoriëntatie
• diarree
• duizeligheid
• een abnormale hartpompfunctie
• een afname van het aantal bloedplaatjes (trombocytopenie)
• een blauwachtige verkleuring van de vingers of lippen (cyanose)
• een koude huid, een klamme huid, een bleke huid of gevlekte huid
• een onduidelijke spraak
• ernstige ademhalingsproblemen
• ernstige kortademigheid
• ernstige spierpijn
• mindere hoeveelheid plassen (oligurie)
• misselijkheid en braken

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een bloedonderzoek uit om de status en ernst van sepsis en de septische shock te evalueren. In het bloed zijn bacteriën, overtollige afvalproducten en elektrolytenstoornissen en een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie: leidt tot bloedstollingsproblemen) zichtbaar. Verder controleert de arts de hoeveelheden zuurstof (die verlaagd zijn bij een septische shock) en is ook mogelijk om een idee te krijgen over de lever- en nierfunctie. Bovendien zijn bijkomende onderzoeken nodig om de oorzaak van de infectie te bepalen, zoals een urineonderzoek, een wondafscheidingstest (bij een open, geïnfecteerde wonde), een mucusafscheidingstest (type kiem er achter de infectie bepalen) en een lumbale punctie (onderzoek van het hersenvocht). Beeldvormende onderzoeken zoals een echografie, een röntgenfoto, een CT-scan en een MRI-scan zijn nodig wanneer de oorzaak nog steeds onduidelijk is.

Behandeling van erg lage bloeddruk en sepsis

De arts moet zo snel mogelijk sepsis en een septische shock herkennen en behandelen, want hierdoor verhogen de overlevingskansen. De patiënt verblijft in een afdeling intensieve zorgen in het ziekenhuis waar hij een medicamenteuze behandeling krijgt:

• corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers)
• insuline: stabiliteit van de bloedsuikerspiegel
• intraveneuze antibiotica: bestrijden infecties
• vasopressormedicijnen: vernauwen de bloedvaten en verhogen de bloeddruk

Verder krijgt de patiënt grote hoeveelheden intraveneuze vloeistoffen toegediend om uitdrogingsverschijnselen te behandelen en de bloeddruk en de bloedtoevoer naar de organen te verhogen. Soms is ademhalingsondersteuning en zuurstoftherapie noodzakelijk. De infectiebron verwijderen is soms nodig via een chirurgische ingreep. Zo draineert de arts soms een met pus gevuld abces (pus afvoeren) of verwijdert hij het geïnfecteerd weefsel.

Prognose

De prognose hangt af van:

• al bestaande medische aandoeningen
• de ernst van de orgaanschade
• de leeftijd van de patiënt
• de oorzaak en oorsprong van sepsis in het lichaam
• de snelheid van de opstart van de behandeling

Veel patiënten die met succes een behandeling kregen, herstellen volledig. Sommige patiënten hebben wel langdurige lichamelijke en geestelijke gezondheidsproblemen. Een septische shock is een ernstige aandoening waaraan meer dan de helft van de patiënt komt te overlijden.

Complicaties van septische shock

Een septische shock leidt tot een aantal zeer gevaarlijke en levensbedreigende complicaties die potentieel leiden tot de dood. Mogelijke complicaties zijn onder meer:

• ademhalingsfalen
• een abnormale bloedstolling
• een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen)
• een verlies van delen van de ledematen (amputatie)
• een verlies van een deel van de darm
• hartfalen
• leverfalen
• nierfalen

Lees verder

• Sepsis (bloedvergiftiging): Levensbedreigende aandoening
• Shock: Oorzaken, soorten, symptomen, behandeling en prognose