Ruggenmergabces: Abces in ruggenmerg door infectie met pijn

Een ruggenmergabces is een zeer zeldzame aandoening waarbij een zwelling en irritatie (ontsteking) van geïnfecteerd materiaal (pus) en ziektekiemen in of rond het ruggenmerg ontstaat. De verzameling van pus oefent druk uit op het ruggenmerg. Deze gezwollen plek veroorzaakt mogelijk permanente schade aan het ruggenmerg. Een verlies van de blaas- en darmcontrole, koorts en zwakte zijn enkele tekenen van een ruggenmergabces. Een snelle behandeling met antibiotica en het afvoeren of chirurgisch verwijderen van het pus is noodzakelijk om de vooruitzichten te verbeteren en de kans op complicaties te verminderen.

• Epidemiologie van ruggenmergabces
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie van ruggenmergabces

Ruggenmergabces is een zeldzame aandoening die relatief weinig voorkomt. De prevalentie is moeilijk vast te stellen, maar de aandoening wordt vaak gezien bij mensen met risicofactoren zoals immuunsuppressie of chronische infecties. Er is geen specifieke leeftijdsgroep die prevalenter is, hoewel het vaker voorkomt bij volwassenen dan bij kinderen. Het is ook belangrijk op te merken dat ruggenmergabces vaak een gevolg is van een bestaande infectie of aandoening, wat de detectie en rapportage bemoeilijkt.

Oorzaken

Het ruggenmergabces treedt op wanneer gewonde weefsels geïnfecteerd raken. Een infectie in de wervelkolom ligt bijgevolg aan de basis van een abces van het ruggenmerg. Deze infectie is meestal te wijten aan bacteriën, zoals stafylokokbacteriën en streptokokkenbacteriën die zich vervolgens verspreiden via de wervelkolom. In zeldzame gevallen is de infectie het gevolg van een schimmel. Het immuunsysteem van het lichaam geeft als reactie op de infectie witte bloedcellen vrij om de infectie te bestrijden. De witte bloedcellen beginnen het beschadigde weefsel te vullen, waardoor zich pus ophoopt.

Pus bestaat uit een verzameling van:

• levende en dode bacteriën of andere micro-organismen
• vernietigde weefselcellen
• vloeistof
• witte bloedcellen

Rond het pus bevindt zich een membraan. Deze pusverzameling veroorzaakt druk op het ruggenmerg.

Risicofactoren

Volgende risicofactoren zijn bekend voor een ruggenmergabces:

• de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn)
• dermale sinus, een kanaal dat zich vormt tussen de huid en het wervelkanaal dat zich ontwikkelt in de baarmoeder
• drugs injecteren (drugsmisbruik)
• een complicatie van een lumbale punctie (ruggenprik: onderzoek van het hersen- en ruggenmergvocht)
• een complicatie van een rugoperatie
• een gescheurde galblaas
• een geschiedenis van het langdurig gebruik van anticoagulantia (bloedverdunners)
• een letsel veroorzaakt door een vreemd voorwerp, zoals een kogel of een mes
• een rugletsel of een trauma aan de rug
• een verspreiding van een infectie door de bloedbaan vanuit een ander lichaamsdeel (bacteriëmie)
• een verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld door hiv, waardoor het voor bacteriële infecties gemakkelijker is om zich te ontwikkelen
• septikemie (een infectie van het bloed die zich verspreidt naar het centrale zenuwstelsel)
• steenpuisten op de huid, vooral op de rug of de hoofdhuid
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)

De infectie begint vaak in het bot (osteomyelitis). De botinfectie veroorzaakt dan een epiduraal abces (ontsteking met pus in de schedel of het ruggenmerg). Wanneer dit abces groter wordt, drukt dit op het ruggenmerg.

Symptomen

Een ruggenmergabces veroorzaakt in het beginstadium geen symptomen, maar wanneer het groeit, ontstaat druk op het ruggenmerg wat gepaard gaat met ernstige symptomen zoals:

• een plotseling begin van pijn
• een verlies van controle over de blaas (urine-incontinentie) en darmen (fecale incontinentie)
• een verlies van gevoel onder het gebied van het abces
• koorts
• koude rillingen
• lage rugpijn, die begint als een milde rugpijn, maar langzaam beweegt naar de heup, het been, de voeten, de schouder, de arm of de hand
• scherpe pijn die uitstraalt (uitstralingspijn) naar de armen of benen
• verlamming onder het gebied van het abces
• zwakte die snel vordert

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van een ruggenmergabces zijn onder andere:

• plotselinge, ernstige pijn in de rug
• snel toenemende zwakte of verlamming
• verlies van gevoel in de ledematen
• plotseling verlies van blaas- of darmcontrole
• ernstige koorts en rillingen
• snelle achteruitgang van motorische functies en coördinatie

Diagnose en onderzoeken

De symptomen van een ruggenmergabces zijn vaak vaag en verwarren de arts vaak met andere aandoeningen. Daarom vormt het voor de arts een uitdaging om de ernstige aandoening op te sporen. Hij voert een bloedonderzoek, lumbale punctie (ruggenmergprik: onderzoek van het hersen- en ruggenmergvocht) en beeldvormende onderzoeken uit, zoals een röntgenfoto, een CT-scan en een MRI-scan.

Behandeling

Een snelle diagnose en behandeling zijn belangrijk omdat het abces anders barst, waardoor miljoenen bacteriën zich door het lichaam verspreiden. De arts moet het abces draineren (pus afvoeren) of chirurgisch verwijderen. Verder zijn antibiotica nodig om de ziekteverwekkende bacteriën in het lichaam te doden.

Prognose

Des te eerder de patiënt een behandeling krijgt, des te beter de vooruitzichten. Een vroege en effectieve behandeling voorkomt verdere infecties en complicaties. Soms herstellen patiënten volledig wanneer ze een vroege en effectieve behandeling krijgen. De prognose hangt ook af van het soort organisme dat het abces veroorzaakt. Sommige organismen zijn namelijk moeilijk te behandelen, wat resulteert in een slechtere prognose. In sommige gevallen ontstaat druk op het ruggenmerg, wat leidt tot permanente verlamming of zenuwverlies en zelfs potentieel levensbedreigend is. Wanneer het abces niet volledig is gedraineerd, is het risico op een recidief hoog.

Complicaties

De potentieel ernstige complicaties van een abces in het ruggenmerg zijn terugkerende infecties, aanhoudende pijn, zwakte, gevoelloosheid, een verlies van de stoelgang of urine en zelfs de dood. Verder veroorzaakt een ruggenmergabces mogelijk neurologische symptomen en complicaties die weken tot jaren aanhouden nadat het abces gedraineerd of verwijderd is. De patiënt heeft hiervoor soms speciale revalidatietraining nodig. Andere complicaties omvatten pijn bij het plassen en stressincontinentie (lekkage van urine door beweging).

Preventie

Anno september 2024 is er geen specifieke preventiemaatregel voor ruggenmergabces beschikbaar. Het verminderen van risicofactoren zoals het vermijden van intraveneus druggebruik en het zorgvuldig uitvoeren van medische procedures kan echter helpen om de kans op een ruggenmergabces te verkleinen. Het handhaven van een goede hygiëne, het tijdig behandelen van botinfecties en het goed monitoren van patiënten met risicofactoren kunnen bijdragen aan preventie.

Lees verder

• Abces in huid of lichaam: Pus door infectie met bacteriën
• Lage rugpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in onderrug
• Abces (zakje met pus door bacteriële infectie) afvoeren