Osteomyelitis: Ontsteking van het beenmerg (botontsteking)

Osteomyelitis is de medische term voor ontsteking van het beenmerg, die zich meestal uitbreidt naar het bot en de verdere omgeving. Bacteriën en andere ziektekiemen veroorzaken deze botinfectie. Maar ook een trauma, een operatie of het chirurgisch plaatsen van een kunstgewricht vormt een risicofactor voor osteomyelitis. De patiënt heeft onder andere koorts, zwelling en botpijn, vooral aan de onderste ledematen of heupen. De behandeling is afhankelijk van de oorzaak. Veelal is de prognose van osteomyelitis goed.

• Synoniemen osteomyelitis
• Epidemiologie van botontsteking
• Risicofactoren voor ontsteking van het beenmerg
• Oorzaken: Bacteriën, ziektekiemen en botchirurgie
• Symptomen: Botpijn en koorts
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose botinfectie
• Complicaties
• Preventie van osteomyelitis

Synoniemen osteomyelitis

Osteomyelitis is ook bekend onder de volgende synoniemen:

• beenmergontsteking
• botinfectie

Epidemiologie van botontsteking

Osteomyelitis kan voorkomen bij alle leeftijdsgroepen, hoewel kinderen en ouderen vaker getroffen worden. Mannen hebben een iets hoger risico dan vrouwen.

Risicofactoren voor ontsteking van het beenmerg

Patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte), recent letsel of slechte bloedtoevoer lopen een verhoogd risico op osteomyelitis. Ook patiënten met nierproblemen die hemodialyse ondergaan, hebben een groter risico. Het gebruik van geïnjecteerde drugs en een splenectomie (verwijdering van de milt) verhogen eveneens het risico op deze botontsteking.

Oorzaken: Bacteriën, ziektekiemen en botchirurgie

Bacteriën en Ziektekiemen

De meest voorkomende oorzaak van osteomyelitis zijn bacteriën, hoewel schimmels en andere ziektekiemen de infectie ook kunnen veroorzaken. Deze ziekteverwekkers verspreiden zich naar het bot of omliggende spieren en pezen, wat leidt tot de vorming van abcessen. Het beenmerg zwelt hierdoor op en drukt tegen de harde buitenwand van het bot, waardoor de bloedtoevoer wordt belemmerd en delen van het bot kunnen afsterven.

Botchirurgie

Osteomyelitis kan zich ook ontwikkelen na botchirurgie, vooral na operaties wegens verwondingen of bij het inbrengen van metalen staven of platen in het bot.

Symptomen: Botpijn en koorts

Bij kinderen zijn de lange botten van de armen en benen het vaakst betrokken, terwijl bij volwassenen vooral de voeten, wervels en heupen (bekken) zijn aangetast. Symptomen omvatten hevige botpijn, lokale pijn, koorts, koude rillingen, overmatig zweten (hyperhidrose), hoofdpijn, en een algemeen ziek gevoel (malaise). Verder kan de patiënt prikkelbaar zijn, last hebben van extreme slaapzucht en vermoeid zijn. Lokale symptomen zoals zwelling, roodheid en warmte zijn ook aanwezig en kunnen vijf tot zeven dagen aanhouden.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Tijdens een lichamelijk onderzoek kan de arts littekens of trage wondgenezing (langzame wondgenezing) waarnemen, samen met de klassieke ontstekingsverschijnselen zoals pijn, zwelling, roodheid, warmte en functieverlies. Bij kinderen is de diagnose vaak lastiger en kunnen symptomen variëren van pijn en beperkte beweging tot zwelling, roodheid en koorts.

Diagnostische onderzoeken

Om de diagnose osteomyelitis te bevestigen, voert de arts diverse onderzoeken uit, waaronder:

• Botbiopsie
• Botscan
• MRI-scan van het bot
• Naaldaspiratie van het aangetaste bot
• Röntgenonderzoek van de botten
• Uitgebreid bloedonderzoek

Differentiële Diagnose

De symptomen van osteomyelitis kunnen lijken op andere aandoeningen, zoals:

• Charcotgewricht
• Ewing-sarcoom
• Lymfoom
• Multiple myeloom (ziekte van Kahler)
• Osteosarcoom
• Langerhans celhistiocytose
• Metastasen (uitzaaiingen)

Behandeling

Een vroege en specifieke behandeling is cruciaal voor osteomyelitis. De patiënt krijgt meestal vier tot acht weken intraveneus antibiotica, vaak via een katheter. Als schimmels de oorzaak zijn, worden antimycotica voorgeschreven. In sommige gevallen is een operatie nodig om dood botweefsel te verwijderen of om metalen platen te verwijderen. Bij chronische gevallen of infecties na gewrichtsvervanging kan de chirurg een nieuw kunstgewricht plaatsen of een bottransplantaat gebruiken. Regelmatige controles zijn essentieel voor diabetici en patiënten met doorbloedingsproblemen.

Prognose botinfectie

De prognose van osteomyelitis is over het algemeen goed bij snelle en passende behandeling. Patiënten met chronische osteomyelitis hebben echter een slechtere prognose, met symptomen die gedurende vele jaren kunnen terugkeren. In ernstige gevallen kan amputatie nodig zijn, vooral bij diabetici of patiënten met slechte bloedcirculatie. De prognose na een infectie bij een kunstgewricht hangt af van het type infectie, de mogelijkheid om het gewricht veilig te verwijderen en de algehele gezondheid van de patiënt.

Complicaties

Osteomyelitis kan leiden tot recidiverende infecties en progressie naar een chronische infectie als de behandeling te laat of onvoldoende is. Zeldzame complicaties zijn onder andere pathologische fracturen en secundaire amyloïdose, wat kan leiden tot problemen met hart, huid, maag en darmen, lever, nieren en hersenen.

Preventie van osteomyelitis

Preventieve maatregelen omvatten goede hygiëne bij wonden, tijdige behandeling van infecties en zorgvuldige medische opvolging bij risicogroepen zoals diabetici en patiënten met verminderde immuniteit. Het is ook belangrijk om medische hulpmiddelen en protheses goed te onderhouden om het risico op infecties te minimaliseren.

Lees verder

• Botpijn: Pijn in botten door aandoeningen