Osteosarcoom: Botkanker (kwaadaardig botgezwel) bij tieners
Osteosarcoom is een zeldzame vorm van primaire botkanker die ontstaat uit de cellen die botweefsel vormen. De exacte oorzaak van osteosarcoom is onbekend, maar de aandoening treft vooral tieners, met name tijdens een snelle groeispurt. De tumor ontstaat meestal in de lange botten van armen en benen, maar kan elk bot aantasten. Belangrijke symptomen omvatten pijn bij beweging en een beperkt bewegingsbereik. Diverse diagnostische onderzoeken zijn noodzakelijk om de locatie en omvang van de tumor vast te stellen. De behandeling bestaat vaak uit een combinatie van chirurgie, chemotherapie en soms radiotherapie.- Synoniemen van osteosarcoom
- Epidemiologie
- Mechanisme
- Genetische afwijkingen
- Tumormicro-omgeving
- Moleculaire signaalwegen
- Oorzaken van primaire botkanker
- Risicofactoren: Groeispurt bij tieners en botaandoeningen
- Risicogroepen
- Jongeren tussen de 10 en 20 jaar
- Ouderen boven de 60 jaar
- Mensen met een genetische aanleg
- Patiënten met een geschiedenis van bestraling
- Locatie van de tumor
- Symptomen
- Alarmsymptomen
- Pijn en zwelling
- Beperkte mobiliteit
- Fracturen en botbreuken
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling via chemotherapie en chirurgie
- Prognose
- Complicaties
- Preventie
- Vermijden van bestraling
- Genetisch advies
- Vroege detectie
- Praktische tips voor het leven met osteosarcoom
- Zorg voor een gezonde, evenwichtige voeding
- Regelmatige medische controles zijn essentieel
- Psychische ondersteuning is belangrijk
- Beheer pijn effectief
- Blijf fysiek actief binnen je grenzen
- Misvattingen rond osteosarcoom
- Osteosarcoom ontstaat door een blessure of trauma
- Pijn en zwelling zijn altijd vroege symptomen van osteosarcoom
- Osteosarcoom komt alleen voor in de benen
- Een amputatie is de enige behandelingsoptie
- Chemotherapie is altijd voldoende om osteosarcoom te genezen
- Voeding heeft geen invloed op herstel en behandeling
- Osteosarcoom is altijd dodelijk
Synoniemen van osteosarcoom
Osteosarcoom staat ook bekend onder de volgende synoniemen:- Botsarcoma
- Botsarcoom
- Osteosarcoma
Epidemiologie
Osteosarcoom heeft een jaarlijkse incidentie van ongeveer 4 tot 5 gevallen per miljoen mensen wereldwijd. Het is de meest voorkomende primaire botkanker bij kinderen en goed voor ongeveer 3% van alle kankers bij deze leeftijdsgroep. De gemiddelde leeftijd bij diagnose is vijftien jaar. Jongens zijn iets vaker getroffen dan meisjes. Hoewel osteosarcoom vooral in de late tienerjaren voorkomt, kunnen ook oudere volwassenen, met name mensen boven de zestig, door deze kwaadaardige aandoening worden getroffen. Patiënten met een zwarte huidskleur hebben een iets verhoogd risico op osteosarcoom in vergelijking met mensen van andere etnische groepen.Mechanisme
Osteosarcoom is een kwaadaardige tumor die ontstaat uit mesenchymale cellen in het bot, die normaal gesproken verantwoordelijk zijn voor de vorming van botweefsel. Het mechanisme achter osteosarcoom wordt gekarakteriseerd door genetische afwijkingen, cellulaire veranderingen en de interactie van tumoren met hun micro-omgeving.Genetische afwijkingen
De meeste gevallen van osteosarcoom worden gekarakteriseerd door genetische mutaties die betrokken zijn bij de regulatie van celgroei en celdood. Veel van deze mutaties beïnvloeden de tumoronderdrukkende genen zoals TP53, RB1 en PTEN. De genen die betrokken zijn bij de groeiregulatie van botten, zoals de Wnt- en Hedgehog-signalering, zijn ook vaak verstoord in osteosarcoom. Deze genetische afwijkingen leiden tot ongecontroleerde groei van cellen en de vorming van tumoren.Tumormicro-omgeving
De micro-omgeving van de tumor speelt een belangrijke rol in het tumorproces. Osteosarcomen hebben vaak een veranderde interactie met de omliggende botcellen en de extracellulaire matrix. De tumoren kunnen de botafbraak stimuleren door verhoogde activiteit van osteoclasten, de cellen die verantwoordelijk zijn voor de afbraak van botweefsel. Dit draagt bij aan de vorming van tumoren in het bot.Moleculaire signaalwegen
Osteosarcoom tumoren maken gebruik van meerdere moleculaire signaalwegen die bijdragen aan hun groei en overleving. Deze signaalwegen omvatten cellulaire routes zoals PI3K/Akt, MAPK en mTOR, die betrokken zijn bij celgroei, overleving en angiogenese. Tumorcellen in osteosarcoom kunnen deze signaalwegen gebruiken om zich te vermeerderen en uit te breiden naar nabijgelegen weefsels.Oorzaken van primaire botkanker
De exacte oorzaak van osteosarcoom is onbekend. In sommige gevallen lijkt er een erfelijke component te zijn, waarbij een genetische aanleg het risico kan verhogen. Een specifiek gen, gerelateerd aan familiaire retinoblastoom, kan ook betrokken zijn. Retinoblastoom is een zeldzame netvlieskanker die vooral bij jonge kinderen voorkomt.Risicofactoren: Groeispurt bij tieners en botaandoeningen
Een snelle botgroei tijdens de adolescentie verhoogt het risico op het ontwikkelen van osteosarcoom, wat verklaart waarom de aandoening vaak optreedt tijdens een groeispurt. Andere risicofactoren zijn:- Genetische aanleg en erfelijke syndromen
- Botaandoeningen zoals de ziekte van Paget (chronische ontsteking van het bot)
- Fibreuze dysplasie (aandoening met abnormaal botweefsel)
- Enchondromatose en multipele osteochondromen (tumoren van kraakbeen en bot bij groeiplaat)
- Retinoblastoom en andere erfelijke syndromen zoals het Baller-Gerold syndroom (afwijkingen aan bot, gezicht en huid) en het Rothmund-Thomson-syndroom (huidaandoening)
- Blootstelling aan eerdere bestraling voor andere kankers
Risicogroepen
De risicogroepen voor osteosarcoom worden gekarakteriseerd door genetische factoren, eerdere medische behandelingen en medische aandoeningen die het risico verhogen.Jongeren tussen de 10 en 20 jaar
De grootste risicogroep voor osteosarcoom zijn jongeren in de puberteit en vroege volwassenheid, tussen de 10 en 20 jaar. Dit komt doordat botten in deze periode van snelle groei vatbaarder zijn voor tumorgroei. Jongens hebben een iets hoger risico dan meisjes, hoewel het verschil niet enorm is.Ouderen boven de 60 jaar
Een kleinere risicogroep voor osteosarcoom bestaat uit ouderen boven de 60 jaar, meestal als gevolg van secundaire osteosarcomen die voortkomen uit eerdere medische behandelingen of onderliggende aandoeningen zoals de ziekte van Paget.Mensen met een genetische aanleg
Mensen met genetische aandoeningen zoals het Li-Fraumeni-syndroom of de ziekte van Rothmund-Thomson lopen een verhoogd risico om osteosarcoom te ontwikkelen. Deze genetische aandoeningen worden geërfd en kunnen leiden tot mutaties in genen die de celdeling reguleren, wat tumorgroei bevordert.Patiënten met een geschiedenis van bestraling
Patiënten die eerder bestralingstherapie hebben ondergaan voor andere kankers lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van osteosarcoom, vooral als ze op jonge leeftijd werden behandeld. De risico's blijven bestaan, zelfs jaren na de behandeling.Locatie van de tumor
Osteosarcoom komt het vaakst voor in de lange botten, vooral:- De bovenarm (dichtbij de schouder)
- De dij (dichtbij de knie)
- Het scheenbeen (dichtbij de knie)
Hoewel het meeste voorkomt in de grote botten met de snelste groei, kan osteosarcoom elk bot aantasten.
Symptomen
De symptomen van osteosarcoom kunnen variëren, maar de meest voorkomende zijn:- Pijn in de botten, vooral bij beweging
- Een beperkt bewegingsbereik
- Een botbreuk die kan optreden na minimale trauma of zonder duidelijke oorzaak
- Gevoeligheid, zwelling of roodheid op de locatie van de tumor
- Mank lopen als de tumor zich in het been bevindt
- Pijn bij het optillen als de tumor in de arm is gelokaliseerd
Alarmsymptomen
Osteosarcoom heeft vaak symptomen die niet onmiddellijk als een ernstige aandoening worden herkend. Het is belangrijk om alert te zijn op bepaalde alarmsymptomen die kunnen wijzen op de aanwezigheid van de ziekte.Pijn en zwelling
De meest voorkomende klacht bij osteosarcoom is pijn in het aangedane bot. Deze pijn kan in het begin mild zijn, maar wordt vaak erger naarmate de tumor groter wordt. Patiënten kunnen ook zwelling of een voelbare massa op de plaats van de tumor ervaren, vooral als de tumor zich in een zichtbaar gebied bevindt, zoals de knie of schouder.Beperkte mobiliteit
Als de tumor zich in een gewricht bevindt, zoals de knie, kan dit leiden tot verminderde mobiliteit en stijfheid. Dit kan het moeilijk maken om te lopen of dagelijkse activiteiten uit te voeren.Fracturen en botbreuken
In sommige gevallen kan de botstructuur verzwakken door de aanwezigheid van de tumor, waardoor er fracturen of breuken kunnen optreden, zelfs zonder dat er een trauma aan het bot is. Dit kan leiden tot plotselinge pijn en belemmeringen in de normale activiteit.
Een bloedonderzoek is vaak een onderdeel van de diagnostische procedure / Bron: Frolicsomepl, PixabayDiagnose en onderzoeken
Om osteosarcoom te diagnosticeren, kan de arts verschillende onderzoeken uitvoeren, waaronder:- Een biopsie tijdens een chirurgische ingreep om een monster van de tumor te verkrijgen
- Een bloedonderzoek om algemene gezondheid en tumormarkers te evalueren
- Een botscan om te controleren op uitzaaiingen naar andere botten
- Een CT-scan van de borstkas om te zien of de kanker naar de longen is uitgezaaid
- Een MRI-scan voor gedetailleerde beelden van de tumor en omliggend weefsel
- Een PET-scan om de stofwisseling in het lichaam te onderzoeken en metastasen te identificeren
- Een radiografie (röntgenfoto) om de aard en omvang van de tumor te bepalen
Behandeling via chemotherapie en chirurgie
De behandeling van osteosarcoom begint doorgaans met chemotherapie om de tumor te verkleinen en kankercellen die mogelijk zijn verspreid naar andere delen van het lichaam te doden. Na de chemotherapie volgt vaak een chirurgische ingreep om de tumor te verwijderen. Chemotherapie helpt bij het verminderen van de grootte van de tumor, waardoor de chirurgische verwijdering gemakkelijker wordt. Meestal kan de getroffen ledemaat behouden blijven, maar in sommige gevallen is amputatie nodig. Soms is ook radiotherapie vereist, vooral als er resten van de tumor aanwezig zijn of als de tumor niet volledig operatief kan worden verwijderd.Prognose
De prognose van osteosarcoom varieert afhankelijk van verschillende factoren, zoals de locatie van de tumor en of er uitzaaiingen zijn. Als de kanker niet naar de longen of andere organen is uitgezaaid, zijn de overlevingskansen op lange termijn beter. Bij uitzaaiingen naar andere lichaamsdelen zijn de vooruitzichten vaak minder gunstig. Met effectieve behandeling is er echter een aanzienlijke kans op genezing. De vijfjaarsoverleving bedraagt gemiddeld 63%, waarbij vrouwen een iets betere prognose hebben dan mannen.Complicaties
Mogelijke complicaties van osteosarcoom omvatten:- Amputatie van de aangedane ledemaat, indien nodig
- Bijwerkingen van chemotherapie, zoals misselijkheid, vermoeidheid en verminderde bloedcellen
- Verspreiding van de kanker naar de longen (longmetastasen), wat de meest voorkomende doodsoorzaak is bij dit type botkanker
Preventie
Er zijn geen specifieke manieren om osteosarcoom volledig te voorkomen, maar er zijn enkele maatregelen die het risico kunnen helpen verlagen.Vermijden van bestraling
Een belangrijke preventieve maatregel is het minimaliseren van de blootstelling aan bestraling, vooral bij kinderen. Dit betekent dat medische behandelingen die straling vereisen, zorgvuldig moeten worden overwogen, vooral als de patiënt jong is.Genetisch advies
Patiënten met een familiegeschiedenis van osteosarcoom of genetische aandoeningen zoals het Li-Fraumeni-syndroom kunnen baat hebben bij genetisch advies. Dit kan helpen bij het identificeren van risicofactoren en het aanbieden van passende opvolging.Vroege detectie
Regelmatige medische controles voor mensen met een verhoogd risico, zoals patiënten die eerder bestraling hebben gehad of die een genetische aanleg hebben, kunnen helpen bij de vroege detectie van osteosarcoom. Vroege ontdekking van de ziekte vergroot de kans op succesvolle behandeling en genezing.Praktische tips voor het leven met osteosarcoom
Osteosarcoom is een zeldzame vorm van botkanker die meestal voorkomt in de lange botten van het lichaam, zoals de dijbenen en de schenen. Omdat osteosarcoom vaak voorkomt bij kinderen en jongvolwassenen, kan de diagnose zowel fysiek als emotioneel zwaar zijn. De behandeling kan ingrijpend zijn en bestaat vaak uit chirurgie, chemotherapie en bestraling. Hier zijn enkele praktische tips om beter om te gaan met osteosarcoom.Zorg voor een gezonde, evenwichtige voeding
Voeding speelt een cruciale rol in je herstel. Het is belangrijk om een evenwichtig voedingspatroon te volgen, rijk aan vitamines en mineralen, om je immuunsysteem te ondersteunen en je energie op peil te houden tijdens de behandeling. Je arts of diëtist kan je helpen om voedingsaanpassingen te maken die je specifiek nodig hebt om je herstel te bevorderen, vooral als je moeite hebt met eten door de bijwerkingen van de behandeling, zoals misselijkheid. Zorg ervoor dat je voldoende vitaminen binnenkrijgt, zoals vitamine D en calcium, om je botten sterk te houden.Regelmatige medische controles zijn essentieel
Omdat osteosarcoom vaak een snelle groei vertoont, is het belangrijk om regelmatige controles en opvolging te hebben. Beeldvormende onderzoeken beeldvormende onderzoeken zoals röntgenfoto's, CT-scans of MRI's worden vaak gebruikt om te kijken naar de voortgang van de behandeling en om eventuele terugkerende tumoren vroegtijdig op te sporen. Zorg ervoor dat je deze onderzoeken op tijd ondergaat en houd goed contact met je medische team.Psychische ondersteuning is belangrijk
De diagnose van osteosarcoom kan niet alleen fysiek, maar ook mentaal zwaar zijn. Het kan helpen om met een psycholoog of andere zorgverleners over je gevoelens te praten. Psychotherapie kan je helpen om met de stress en emoties om te gaan die gepaard gaan met de ziekte. Zorg ervoor dat je mentale gezondheid wordt ondersteund, vooral tijdens intensieve behandelingen. Denk ook aan ontspanningstechnieken ontspanningstechnieken om de dagelijkse spanning te verlichten.Beheer pijn effectief
Pijnmanagement is een belangrijk aspect van het omgaan met osteosarcoom, zowel tijdens de behandeling als in de herstelperiode. Bespreek met je arts welke pijnstillers het beste voor je zijn. Dit kan variëren van gewone pijnstillers tot sterkere medicatie, afhankelijk van de ernst van je pijn. Daarnaast kan het nuttig zijn om aanvullende therapieën zoals fysiotherapie of massage te overwegen om de pijn te verlichten en je bewegingsvrijheid te behouden.Blijf fysiek actief binnen je grenzen
Hoewel het belangrijk is om voldoende rust te nemen, kan het ook nuttig zijn om fysiek actief te blijven, afhankelijk van je gezondheidstoestand en herstel. Fysieke activiteit kan helpen om je energie op peil te houden, je spieren sterk te houden en je mentale gezondheid te ondersteunen. Vraag altijd je arts of fysiotherapeut om advies over welke activiteiten veilig zijn voor jou tijdens de behandeling en het herstel. Het kan ook nuttig zijn om je spierkracht te behouden met oefeningen die specifiek gericht zijn op het versterken van je spieren en gewrichten.Met deze tips kun je de invloed van osteosarcoom op je dagelijks leven beter beheersen en werken aan je herstel.
