Bottumor: Soorten, symptomen, behandeling en prognose

Een bottumor ontstaat door een abnormale groei van cellen in een bot die zich ongecontroleerd delen. Deze tumor kan zowel goedaardig (benigne) als kwaadaardig (maligne, kanker) zijn. Zowel goedaardige als kwaadaardige tumoren kunnen pijn veroorzaken en/of leiden tot botbreuken, hoewel niet altijd symptomen zichtbaar zijn. De behandeling hangt af van het type tumor en kan variëren van afwachten tot een combinatie van chemotherapie, radiotherapie en chirurgie.

• Oorzaken van bottumor
• Risicofactoren voor tumoren in het bot
• Soorten bottumoren: Primaire tumoren
• Soorten Bottumoren: Secundaire Tumoren
• Symptomen van bottumoren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van bottumoren
• Impact van levensstijl

Oorzaken van bottumor

De exacte oorzaak van bottumoren is anno augustus 2024 onbekend. Bottumoren komen vaak voor in gebieden van het bot die snel groeien, zoals tijdens de adolescentie. In veel gevallen wordt geen specifieke oorzaak gevonden door de arts.

Risicofactoren voor tumoren in het bot

Mogelijke risicofactoren voor het ontstaan van bottumoren zijn:

• Letsel of trauma
• Genetische afwijkingen
• Metalen reconstructiemateriaal bij een eerdere botbreuk
• Radiotherapie (behandeling door middel van bestraling)

Soorten bottumoren: Primaire tumoren

Primaire bottumoren ontstaan direct in het botweefsel en zijn zeldzaam. Ze komen meestal voor bij kinderen en jongvolwassenen. Hier volgt een overzicht van de verschillende soorten primaire bottumoren:

Goedaardig

Een osteochondroom is de meest voorkomende goedaardige bottumor, vaak voorkomend bij jongeren tussen de tien en twintig jaar. Andere voorbeelden zijn:

• Chondroblastoom – een goedaardige bottumor die voornamelijk voorkomt in de lange botten.
• Enchondroom – een goedaardige kraakbeentumor die vaak in de handen voorkomt.

Kwaadaardig

Chondrosarcoom
Een chondrosarcoom is een kwaadaardige tumor die zich ontwikkelt uit kraakbeenweefsel. Dit type tumor komt vaak voor bij mensen tussen de veertig en zeventig jaar en bevindt zich meestal in de heup, het bekken of de schouders. Chirurgie is doorgaans de primaire behandelingsoptie voor een chondrosarcoom.

Ewing-sarcoom
Een Ewing-sarcoom komt voornamelijk voor bij jongeren tussen de vijf en twintig jaar. Deze tumor bevindt zich meestal in het boven- en onderbeen, het bekken, de bovenarm en de ribben. De behandeling omvat vaak chemotherapie, chirurgie en/of radiotherapie.

Fibrosarcoom
Een fibrosarcoom is een kwaadaardig gezwel dat uitgaat van het vezelige bindweefsel van het bot.

Osteosarcoom
Osteosarcoom is de op één na meest voorkomende primaire vorm van botkanker, met een incidentie van ongeveer 2-5 per miljoen personen per jaar. Het komt vooral voor bij kinderen en tieners en bevindt zich vaak rond de knie, heup of schouder. Behandelingsopties omvatten chemotherapie en chirurgie.

Ziekte van Kahler
De ziekte van Kahler (ook bekend als multipel myeloom) is de meest voorkomende vorm van primaire botkanker, waarbij een kwaadaardige tumor in het beenmerg ontstaat. Deze aandoening kan elk bot aantasten en treft meestal oudere volwassenen tussen de vijftig en zeventig jaar. De behandeling bestaat doorgaans uit een combinatie van chemotherapie, radiotherapie en soms chirurgie.

Soorten Bottumoren: Secundaire Tumoren

Secundaire bottumoren, ook wel botmetastasen genoemd, ontstaan wanneer kanker uit andere delen van het lichaam (zoals de borst, longen of dikke darm) uitzaait naar het bot. Deze tumoren gedragen zich vaak anders dan primaire bottumoren en komen vaker voor bij ouderen. De meest voorkomende vormen van kanker die naar het bot uitzaaien zijn:

• Borstkanker
• Longkanker
• Nierkanker
• Prostaatkanker
• Schildklierkanker

Metastasen van de borst, prostaat en longen zijn het meest voorkomend, terwijl metastasen van de nieren en schildklier minder vaak voorkomen.

Symptomen van bottumoren

Sommige goedaardige bottumoren veroorzaken geen symptomen. Bij kwaadaardige bottumoren kunnen de volgende symptomen optreden:

• Botbreuken, vooral bij lichte blessures of trauma
• Milde tot ernstige (doffe) botpijn die vaak ’s nachts verergert
• Zwelling en een voelbare massa op de tumorplaats
• Algemene symptomen zoals koorts, een algemeen ziek gevoel en zwakte, vaak veroorzaakt door hypercalciëmie (verhoogd calciumgehalte in het bloed)

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit om de locatie van de tumor te beoordelen. Dit omvat het identificeren van zwelling of gevoeligheid, veranderingen in de huid boven de tumor, en eventuele massa’s of aangetaste gewrichten in de buurt van de tumor.

Diagnostisch onderzoek

Na het lichamelijk onderzoek kan de arts diverse aanvullende onderzoeken aanvragen:

• Bloedonderzoek
• Botbiopsie (verwijderen en microscopisch onderzoeken van een stukje bot)
• Botscan
• CT-scan van de borstkas
• MRI-scan van het bot en omliggend weefsel
• PET-scan
• Röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) en van het bot en omringende weefsels
• Urineonderzoek

Behandeling

Goedaardige bottumoren verdwijnen soms spontaan en vereisen mogelijk geen behandeling, hoewel regelmatige controle door middel van beeldvormende onderzoeken vaak wordt aanbevolen. Bij kwaadaardige bottumoren en metastasen hangt de behandeling af van de locatie en aard van de tumor. Dit kan bestaan uit:

• Radiotherapie om pijn te verlichten en breuken te voorkomen
• Chemotherapie om de tumor te verkleinen en de noodzaak voor chirurgie te verminderen
• Chirurgie om de tumor te verwijderen

Secundaire bottumoren worden behandeld in het kader van de behandeling van de primaire kanker.

Prognose

De prognose voor bottumoren hangt af van factoren zoals het type tumor, de fase van de kanker en de algehele gezondheid van de patiënt. Goedaardige tumoren hebben doorgaans een goede prognose, maar het is belangrijk om ze regelmatig te volgen omdat ze zich soms kunnen ontwikkelen tot kwaadaardige tumoren. Kwaadaardige bottumoren die zich niet hebben verspreid naar andere lichaamsdelen, hebben vaak een betere prognose en patiënten herstellen hier vaak van. De genezingskansen zijn afhankelijk van het type kanker, de locatie en de grootte van de tumor, en andere factoren.

Complicaties van bottumoren

Complicaties die kunnen optreden door de aanwezigheid van de tumor of de behandeling omvatten:

• Bijwerkingen van chemotherapie
• Verminderde functie afhankelijk van de locatie en grootte van de tumor
• Pijn
• Verspreiding van de kanker naar andere nabijgelegen weefsels (metastasen)

Impact van levensstijl

Hoewel er geen specifieke preventieve maatregelen zijn om bottumoren te voorkomen, kunnen een gezonde levensstijl en regelmatige medische controles bijdragen aan een betere algehele gezondheid en vroegtijdige opsporing van problemen. Het handhaven van een evenwichtig dieet, regelmatig bewegen en het vermijden van risicofactoren zoals overmatige blootstelling aan straling kan bijdragen aan een verminderd risico op het ontwikkelen van kanker.

Lees verder

• Botpijn: Pijn in botten door aandoeningen
• Botletsels: Goedaardige en kwaadaardige letsels aan bot
• Enchondroom: Goedaardige kraakbeentumor, vaak in de hand
• Subunguale exostose: Goedaardig botletsel onder nagel
• Botcysten: Met vloeistof gevulde gebieden in bot