Subunguale exostose: Goedaardig botletsel onder nagel

Een subunguale exostose is een langzaam groeiend, goedaardig botletsel dat zich onder de nagel van een teen of vinger bevindt. De patiënt ervaart een pijnlijke knobbel onder het nagelbed, wat leidt tot misvorming van het nagelbed. Dit botletsel is progressief en kan, indien onbehandeld, uiteindelijk leiden tot nagelloslating. Het stellen van de diagnose van een subunguale exostose vormt voor artsen vaak een uitdaging, waardoor de behandeling soms pas laat wordt ingezet. De behandeling bestaat doorgaans uit een chirurgische ingreep om het letsel te verwijderen. In sommige gevallen kan de knobbel terugkeren, en andere complicaties zijn mogelijk bij deze zeldzame nagelaandoening. De arts Dupuytren beschreef de aandoening voor het eerst in de medische literatuur in 1817.

• Epidemiologie van subunguale exostose
• Mechanisme
• Oorzaken en risicofactoren van subunguale exostose
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Langzaam groeiende knobbel onder het nagelbed
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van subunguale exostose
• Prognose
• Complicaties van subunguale exostose
• Preventie en nazorg
• Ervaringen van patiënten
• Praktische tips voor het omgaan met een subunguale exostose
• Zoek medische hulp voor een juiste diagnose
• Zorg voor pijnverlichting
• Overweeg chirurgische verwijdering
• Houd de nagel en de omgeving schoon
• Vermijd overbelasting van de aangedane voet
• Gebruik orthopedische hulpmiddelen indien nodig
• Misvattingen rond subunguale exostose
• Een subunguale exostose ontstaat altijd door trauma
• Subunguale exostose is altijd pijnlijk
• Subunguale exostose kan alleen operatief worden behandeld
• De aandoening komt alleen voor bij ouderen
• Subunguale exostoses kunnen niet terugkeren na behandeling
• Subunguale exostose heeft altijd invloed op de nagelgroei
• Een subunguale exostose kan alleen aan de handen en voeten optreden

Epidemiologie van subunguale exostose

Subunguale exostosen zijn benige uitsteeksels die zich onder de nagels ontwikkelen en vaak in verband worden gebracht met trauma of genetische predispositie. De prevalentie van subunguale exostosen is relatief laag, hoewel het moeilijk te bepalen is hoe vaak deze aandoening voorkomt in de algemene bevolking, aangezien veel gevallen mild zijn en niet altijd worden gediagnosticeerd. De aandoening komt vaker voor bij mensen tussen de 20 en 40 jaar, maar kan in alle leeftijdsgroepen worden waargenomen.

Prevalentie en incidentie
Er zijn beperkte epidemiologische gegevens over de exacte prevalentie van subunguale exostosen, maar schattingen suggereren dat deze aandoening zich in minder dan 1% van de populatie voordoet. Het komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, wat wijst op mogelijk hormonale of genetische factoren die de ontwikkeling van exostosen beïnvloeden. In sommige studies werd een grotere frequentie opgemerkt bij mensen die herhaaldelijk blootgesteld werden aan trauma, zoals atleten of mensen die werken met hun handen.

Leeftijdsverdeling
Subunguale exostosen ontwikkelen zich meestal in de vroege volwassenheid, vooral tussen de 20 en 40 jaar. In sommige gevallen kunnen ze zich echter al in de kindertijd ontwikkelen, vooral bij genetisch predisponeren personen. Er is ook een merkbare afname van nieuwe gevallen in de oudere leeftijdsgroepen, hoewel de exostosen bij oudere volwassenen vaak minder symptomatisch zijn, wat kan leiden tot onderrapportage van gevallen.

Geslachtsverhouding
Subunguale exostosen komen vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, hoewel de redenen voor dit verschil nog niet volledig begrepen zijn. Dit zou kunnen te maken hebben met bepaalde gedragingen die vaker bij mannen voorkomen, zoals intensiever gebruik van handen en verhoogde incidentie van trauma aan de nagels of vingers.

Mechanisme

Het mechanisme achter de ontwikkeling van een subunguale exostose is complex en kan variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak, of dit nu trauma, genetische factoren of andere invloeden betreft. Subunguale exostosen ontstaan door abnormale botgroei onder de nagelplaat, wat kan leiden tot pijn en ongemak.

Botgroei door trauma
De meest voorkomende oorzaak van subunguale exostosen is trauma aan de vingernagel, meestal door herhaalde druk of stoten op de nagel. Deze vorm van trauma kan leiden tot een reactie van de botten in het onderliggende nagelbed, wat resulteert in de vorming van een benige uitsteeksel. Deze exostosen kunnen pijn veroorzaken wanneer de nagel tegen het bot duwt of wanneer de huid over het uitsteeksel schuurt.

Genetische oorzaken en predispositie
Genetische factoren spelen ook een rol in de ontwikkeling van subunguale exostosen. In sommige gevallen is er sprake van een erfelijke aandoening die het risico op het ontwikkelen van exostosen verhoogt, zoals multiple exostose (Hereditary Multiple Exostoses, HME). Deze genetische aandoening leidt tot de vorming van meerdere exostosen in verschillende delen van het lichaam, inclusief de vingers en tenen.

Andere mogelijke oorzaken
Naast trauma en genetische factoren kunnen er andere mechanismen zijn die bijdragen aan de ontwikkeling van subunguale exostosen. In zeldzame gevallen kunnen hormonale veranderingen of bepaalde metabole aandoeningen bijdragen aan de groei van abnormale botmassa onder de nagels.

Oorzaken en risicofactoren van subunguale exostose

De precieze oorzaak van een subunguale exostose is anno augustus 2024 nog niet volledig bekend, hoewel trauma, infecties, tumoren, erfelijke afwijkingen, of kraakbeenachtige cysten mogelijk bijdragen aan de ontwikkeling van deze goedaardige bottumor. Ook constante irritatie van het bot kan een rol spelen bij het ontstaan van de aandoening. Er zijn twee erfelijke aandoeningen waarbij subunguale exostosen vaker voorkomen: het multiple exostosen syndroom en het multiple exostosen-mentale retardatie syndroom.

Risicofactoren

Verschillende risicofactoren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van subunguale exostosen. Hoewel trauma de meest voorkomende risicofactor is, zijn er andere factoren die de kans op het ontwikkelen van deze aandoening kunnen verhogen.

Herhaalde trauma's aan de handen
Mensen die regelmatig trauma aan hun handen of vingers ondergaan, zoals atleten (bijvoorbeeld in contactsporten) of arbeiders die veel handmatig werk verrichten, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van subunguale exostosen. Herhaaldelijke druk of stoten tegen de nagels kan de botgroei onder de nagel stimuleren en uiteindelijk een exostose veroorzaken.

Genetische aanleg
Een familiegeschiedenis van subunguale exostosen of van aandoeningen zoals multiple exostose verhoogt het risico op het ontwikkelen van de aandoening. Genetische factoren beïnvloeden de manier waarop botten zich ontwikkelen en kunnen leiden tot een verhoogde gevoeligheid voor de groei van benige uitsteeksels onder de nagels.

Leeftijd en geslacht
Zoals eerder besproken, komt subunguale exostose vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Ook de leeftijd speelt een rol, waarbij de meeste gevallen zich manifesteren bij mensen tussen de 20 en 40 jaar. Jonge volwassenen zijn gevoeliger voor de aandoening vanwege de nog in ontwikkeling zijnde botstructuren en de grotere blootstelling aan trauma.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen hebben een hoger risico op het ontwikkelen van subunguale exostosen, gebaseerd op hun levensstijl, beroep of genetische achtergrond.

Atleten en mensen met fysiek werk
Atleten die regelmatig gebruik maken van hun handen, zoals in contactsporten of bij krachttraining, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van subunguale exostosen. Dit geldt ook voor mensen die werkzaam zijn in beroepen waarbij repetitieve bewegingen van de handen of vingers vereist zijn, zoals bouwvakkers, timmerlieden of loodgieters.

Personen met een familiaire geschiedenis van exostosen
Mensen die een familiegeschiedenis van multiple exostosen of andere botgroei-ziekten hebben, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van subunguale exostosen. Het genetische risico kan leiden tot een vroege en frequente vorming van exostosen.

Patiënten met andere metabole aandoeningen
Er zijn aanwijzingen dat metabole aandoeningen, zoals dysplasieën van het bindweefsel of bepaalde hormonale aandoeningen, het risico op subunguale exostosen kunnen verhogen. Deze aandoeningen kunnen de normale botgroei verstoren en bijdragen aan de vorming van exostosen in ongebruikelijke gebieden, zoals onder de nagels.

Symptomen: Langzaam groeiende knobbel onder het nagelbed

In drie op de vier gevallen is de grote teennagel aangetast door de subunguale exostose. Minder vaak zijn andere tenen betrokken, en in sommige gevallen kunnen ook de vingers, meestal de wijsvinger of middelvinger, worden aangetast. Patiënten presenteren zich vaak met pijn, roodheid en misvorming van het nagelbed. Op de getroffen plaats ontstaat onder het nagelbed een stevige knobbel of zwelling, die meestal langzaam groeit over een periode van weken tot maanden. Het oppervlak van de knobbel kan dik en hyperkeratotisch zijn. Naarmate de knobbel groter wordt, kan deze de nagelplaat scheiden, wat leidt tot onycholyse (nagelloslating). Soms kan ook zweervorming van de bovenliggende nagel optreden.

Alarmsymptomen

De symptomen van subunguale exostosen kunnen variëren, maar er zijn enkele belangrijke alarmsymptomen waar patiënten op moeten letten. Het herkennen van deze symptomen kan helpen om tijdig medische hulp in te schakelen.

Pijn en ongemak onder de nagel
Pijn is het meest voorkomende symptoom bij subunguale exostosen, vooral wanneer de exostose in contact komt met de nagelplaat of wanneer druk wordt uitgeoefend op de aangetaste nagel. De pijn kan mild tot ernstig zijn en kan variëren afhankelijk van de grootte en locatie van de exostose.

Verandering in de nagelstructuur
Bij de ontwikkeling van een subunguale exostose kan de nagelstructuur veranderen, waarbij de nagel vervormt of opzwelt. Dit kan zichtbaar zijn als een abnormale bult of verhoging onder de nagel, die kan leiden tot ingegroeide nagels of andere complicaties.

Beperkte beweging van de vinger
In sommige gevallen kan de exostose de beweging van de vinger beperken, wat kan leiden tot moeite bij het buigen of strekken van de vinger. Dit komt vaak voor bij grotere exostosen die in de buurt van gewrichten of andere belangrijke structuren groeien.

Diagnose en onderzoeken

De arts begint met het afnemen van een medische geschiedenis van de patiënt om te bepalen of er recent infecties of trauma's zijn geweest. Een röntgenfoto kan de diagnose bevestigen, maar vroege stadia van de aandoening, die vaak uit kraakbeen bestaan, zijn soms niet zichtbaar op röntgenbeelden. Dit kan leiden tot een gemiste, verkeerde of vertraagde diagnose. Andere aandoeningen die soms ten onrechte worden gediagnosticeerd als subunguale exostose zijn onder meer:

• Osteosarcoom (botkanker)
• Osteochondroom (tumor van kraakbeen en bot bij de groeiplaat)
• Nora's letsel
• Subunguaal osteogeen melanoom (een vorm van huidkanker onder de nagel)

Een vertraagde diagnose kan worden toegeschreven aan de brede differentiaaldiagnose, het brede scala aan zorgverleners die de patiënt mogelijk heeft bezocht, en het gebrek aan ervaring van sommige artsen met deze relatief zeldzame aandoening.

Behandeling van subunguale exostose

Door de mogelijkheid van een verkeerde of vertraagde diagnose krijgt de patiënt vaak niet onmiddellijk de juiste behandeling. Zodra de diagnose correct is vastgesteld, wordt de subunguale exostose doorgaans chirurgisch verwijderd. Een volledige marginale excisie met minimaal trauma aan het nagelbed leidt meestal tot de minste recidieven en het beste cosmetische resultaat.

Prognose

De prognose voor patiënten met subunguale exostosen hangt af van verschillende factoren, zoals de grootte van de exostose, de locatie en of er complicaties optreden. Over het algemeen is de prognose gunstig, maar in sommige gevallen kan de aandoening leiden tot blijvende pijn of verminderde functie.

Zelfbeperkende gevallen
In veel gevallen kunnen kleinere subunguale exostosen zelf genezen of zonder chirurgische ingreep goed beheerd worden. Bij deze gevallen kan het regelmatig controleren en vermijden van druk op de aangedane vinger voldoende zijn om verdere problemen te voorkomen.

Gecompliceerde gevallen
In zeldzame gevallen kan de exostose ernstig genoeg zijn om de functie van de vinger te beïnvloeden. Wanneer dit het geval is, kan chirurgie nodig zijn om de exostose te verwijderen en de normale functie te herstellen. De prognose na een operatie is over het algemeen goed, hoewel het herstel afhankelijk is van de grootte en locatie van de exostose.

Complicaties van subunguale exostose

De meest voorkomende complicatie is onychodystrofie, wat leidt tot misvorming of verkleuring van de nagel. Bij ongeveer 4% van de geopereerde patiënten komt de tumor terug, wat vaak het gevolg is van onvolledige chirurgische uitsnijding. Andere mogelijke complicaties zijn postoperatieve nagelmisvorming en chronisch regionaal pijnsyndroom.

Preventie en nazorg

Hoewel het niet altijd mogelijk is om subunguale exostosen volledig te voorkomen, zijn er verschillende maatregelen die de kans op het ontwikkelen van deze aandoening kunnen verkleinen.

Vermijden van trauma aan de handen
Het minimaliseren van trauma aan de handen, vooral bij mensen die fysiek werk verrichten of die betrokken zijn bij contactsportrijke activiteiten, kan helpen de kans op het ontwikkelen van subunguale exostosen te verminderen. Het dragen van beschermende handschoenen of het gebruiken van aangepaste apparatuur kan bijdragen aan de preventie.

Vroegtijdige herkenning en behandeling
Het tijdig herkennen van de eerste tekenen van een subunguale exostose kan helpen om complicaties te voorkomen. Het is belangrijk om een arts te raadplegen wanneer pijn, ongemak of veranderingen in de nagelstructuur worden opgemerkt, zodat snel ingegrepen kan worden om verdere groei te voorkomen.

Gezondheidsbevorderende gewoonten
Voor mensen met een verhoogd risico, zoals degenen met een genetische aanleg, kunnen gezonde gewoonten zoals een evenwichtig voedingspatroon, voldoende lichaamsbeweging en het handhaven van een gezond gewicht bijdragen aan het bevorderen van de algemene botgezondheid en het voorkomen van botgroei-gerelateerde aandoeningen.

Ervaringen van patiënten

Patiënten met een subunguale exostose kunnen verschillende ervaringen hebben met de aandoening en de behandeling. Het delen van ervaringen kan waardevolle inzichten bieden in hoe de aandoening het dagelijks leven beïnvloedt en hoe effectieve behandelstrategieën kunnen worden ontwikkeld. Steun van medische professionals en lotgenotengroepen kan ook helpen bij het omgaan met de gevolgen van de aandoening.

Praktische tips voor het omgaan met een subunguale exostose

Een subunguale exostose is een goedaardige botgroei die zich onder de nagel bevindt. Het komt vaak voor bij de grote teen, maar kan ook andere tenen of vingers beïnvloeden. Hoewel het meestal geen ernstige gezondheidsrisico's met zich meebrengt, kan het wel pijn en ongemak veroorzaken. Hier zijn enkele praktische tips voor het omgaan met een subunguale exostose.

Zoek medische hulp voor een juiste diagnose

Als je vermoedt dat je een subunguale exostose hebt, is het belangrijk om medische hulp in te schakelen. Je arts kan een lichamelijk onderzoek uitvoeren en mogelijk een röntgenfoto maken om de diagnose te bevestigen. Dit helpt ook om andere aandoeningen, zoals infecties of tumoren, uit te sluiten. Een juiste diagnose is de eerste stap naar de juiste behandeling.

Zorg voor pijnverlichting

Een subunguale exostose kan pijn veroorzaken, vooral als de botgroei de nagel bedekt of tegen de omliggende weefsels drukt. Het dragen van comfortabele, goed passende schoenen kan helpen om druk op de tenen te verminderen en pijn te verlichten. Daarnaast kan het gebruik van pijnstillers, zoals paracetamol, helpen bij het verlichten van de pijn. Raadpleeg je arts voor de juiste dosering en eventuele alternatieven.

Overweeg chirurgische verwijdering

Als de subunguale exostose ernstige pijn veroorzaakt of als de botgroei blijft toenemen, kan een chirurgische ingreep nodig zijn. De operatie houdt meestal in dat het bot wordt verwijderd om de pijn te verlichten en verdere complicaties te voorkomen. Praat met je arts over de voor- en nadelen van de operatie en de herstelperiode.

Houd de nagel en de omgeving schoon

Omdat de subunguale exostose zich onder de nagel bevindt, is het belangrijk om de nagel en de omliggende huid schoon te houden om infecties te voorkomen. Was je voeten regelmatig met water en milde zeep en droog ze goed af. Als je een verband draagt na een operatie of behandeling, zorg er dan voor dat het verband schoon en droog blijft.

Vermijd overbelasting van de aangedane voet

Het is belangrijk om de aangedane voet niet te veel te belasten, vooral als je een subunguale exostose hebt. Probeer activiteiten die extra druk op de voet uitoefenen, zoals lange wandelingen of hardlopen, te vermijden totdat je volledig hersteld bent. Je arts kan je helpen om een geschikt behandelplan op te stellen, inclusief geschikte oefeningen om je herstel te bevorderen.

Gebruik orthopedische hulpmiddelen indien nodig

In sommige gevallen kunnen orthopedische hulpmiddelen, zoals inlegzolen of speciale schoenen, helpen om de druk op de voet te verminderen en het genezingsproces te ondersteunen. Deze hulpmiddelen kunnen ook de kans op verdere problemen met de voet of nagels verkleinen. Vraag je arts of een podotherapeut om advies over de beste hulpmiddelen voor jouw situatie.

Misvattingen rond subunguale exostose

Subunguale exostose is een benige uitstulping die zich onder de nagel vormt en meestal pijnlijk is. Het komt vaak voor op de vingers en tenen. Er bestaan echter verschillende misvattingen over deze aandoening die het belangrijk maken om de juiste informatie te verspreiden voor een effectieve diagnose en behandeling.

Een subunguale exostose ontstaat altijd door trauma

Hoewel trauma inderdaad een mogelijke oorzaak van een subunguale exostose kan zijn, is dit niet altijd het geval. De aandoening kan zich ook ontwikkelen zonder dat er direct sprake is van een verwonding of letsel. Dit betekent dat een subunguale exostose niet altijd het gevolg hoeft te zijn van een ongeluk. In sommige gevallen wordt het veroorzaakt door een aangeboren afwijking of een andere onderliggende aandoening die de groei van botweefsel stimuleert.

Subunguale exostose is altijd pijnlijk

Veel mensen denken dat een subunguale exostose altijd pijn veroorzaakt, maar dat is niet waar. Hoewel pijn een veelvoorkomend symptoom is, zijn er ook gevallen waarin de aandoening asymptomatisch is. In sommige gevallen is de benige uitwas zich niet voelbaar of merkbaar, tenzij de nagel wordt aangetast. Dit maakt het moeilijk om te bepalen wanneer de aandoening zich ontwikkelt, vooral als er geen pijnklachten zijn. Het is belangrijk om alert te zijn op andere symptomen zoals verandering in de vorm van de nagel of irritatie.

Subunguale exostose kan alleen operatief worden behandeld

Veel mensen denken dat de enige oplossing voor een subunguale exostose een operatie is, maar dit is niet altijd het geval. In sommige gevallen kan de aandoening conservatief worden behandeld, afhankelijk van de ernst van de symptomen en de grootte van de uitwas. Als de exostose niet veel ongemak veroorzaakt, kan de arts besluiten om af te wachten en de situatie te monitoren. Echter, als de aandoening pijn veroorzaakt of de functie van de nagel belemmert, kan een operatie noodzakelijk zijn. Een arts kan ook een beeldvormende onderzoeken uitvoeren om de exacte locatie en omvang van de exostose te bepalen voordat een behandelingsplan wordt opgesteld.

De aandoening komt alleen voor bij ouderen

Subunguale exostoses komen voor in verschillende leeftijdsgroepen, niet alleen bij ouderen. Hoewel de aandoening vaker voorkomt bij oudere volwassenen door de verzwakking van de botten en het toenemen van kraakbeenproblemen, kan een subunguale exostose ook bij jongere mensen optreden, vooral als er sprake is van genetische aanleg. Het is daarom belangrijk om de aandoening niet te associëren met slechts één leeftijdsgroep, omdat het ook bij jongeren kan voorkomen.

Subunguale exostoses kunnen niet terugkeren na behandeling

Na een chirurgische ingreep om een subunguale exostose te verwijderen, denken veel mensen dat de aandoening nooit meer terug zal komen. Hoewel de meeste gevallen effectief kunnen worden behandeld met een operatie, is er altijd een kans op terugkeer van de exostose, vooral als de onderliggende oorzaak niet goed wordt aangepakt. Het is belangrijk om na de behandeling regelmatige controles te ondergaan en eventuele veranderingen in de nagel goed in de gaten te houden om terugkeer te voorkomen.

Subunguale exostose heeft altijd invloed op de nagelgroei

Hoewel een subunguale exostose de nagelgroei kan beïnvloeden, is dit niet altijd het geval. In sommige gevallen kan de nagel normaal doorgroeien, zelfs als er sprake is van een exostose. Echter, als de benige uitwas de groei van de nagel belemmert, kan dit leiden tot vervorming van de nagel of een vertraagde groei. Het is belangrijk om de toestand van de nagel nauwlettend te volgen, vooral als de nagelstructuur verandert of als er sprake is van aanhoudende pijn of ongemak.

Een subunguale exostose kan alleen aan de handen en voeten optreden

Hoewel subunguale exostoses het meest voorkomen op de handen en voeten, kunnen ze zich ook in andere delen van het lichaam ontwikkelen, hoewel dit minder vaak voorkomt. Dit gebeurt meestal als de onderliggende oorzaak van de exostose systematisch is, zoals bij bepaalde genetische aandoeningen die de botgroei beïnvloeden. Het is belangrijk om niet alleen te kijken naar de handen of voeten als mogelijke plaatsen voor de aandoening, aangezien de benige uitwas zich ook elders kan vormen.

Lees verder

• Botletsels: Goedaardige en kwaadaardige letsels aan bot