Subunguale exostose: Goedaardig botletsel onder nagel

Een subunguale exostose is een langzaam groeiend, goedaardig botletsel dat zich onder de nagel van een teen of vinger bevindt. De patiënt ervaart een pijnlijke knobbel onder het nagelbed, wat leidt tot misvorming van het nagelbed. Dit botletsel is progressief en kan, indien onbehandeld, uiteindelijk leiden tot nagelloslating. Het stellen van de diagnose van een subunguale exostose vormt voor artsen vaak een uitdaging, waardoor de behandeling soms pas laat wordt ingezet. De behandeling bestaat doorgaans uit een chirurgische ingreep om het letsel te verwijderen. In sommige gevallen kan de knobbel terugkeren, en andere complicaties zijn mogelijk bij deze zeldzame nagelaandoening. De arts Dupuytren beschreef de aandoening voor het eerst in de medische literatuur in 1817.

• Epidemiologie van subunguale exostose
• Oorzaken en risicofactoren van subunguale exostose
• Symptomen: Langzaam groeiende knobbel onder het nagelbed
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van subunguale exostose
• Prognose
• Complicaties van subunguale exostose
• Preventie en nazorg
• Ervaringen van patiënten

Epidemiologie van subunguale exostose

Een subunguale exostose kan op elke leeftijd optreden, maar bij ongeveer de helft van de patiënten ontwikkelt de goedaardige bottumor zich voor de leeftijd van twintig jaar. Hoewel subunguale exostosen relatief zeldzaam zijn, zijn de exacte cijfers over incidentie en prevalentie niet goed gedocumenteerd in de beschikbare bronnen.

Oorzaken en risicofactoren van subunguale exostose

De precieze oorzaak van een subunguale exostose is anno augustus 2024 nog niet volledig bekend, hoewel trauma, infecties, tumoren, erfelijke afwijkingen, of kraakbeenachtige cysten mogelijk bijdragen aan de ontwikkeling van deze goedaardige bottumor. Ook constante irritatie van het bot kan een rol spelen bij het ontstaan van de aandoening. Er zijn twee erfelijke aandoeningen waarbij subunguale exostosen vaker voorkomen: het multiple exostosen syndroom en het multiple exostosen-mentale retardatie syndroom.

Symptomen: Langzaam groeiende knobbel onder het nagelbed

In drie op de vier gevallen is de grote teennagel aangetast door de subunguale exostose. Minder vaak zijn andere tenen betrokken, en in sommige gevallen kunnen ook de vingers, meestal de wijsvinger of middelvinger, worden aangetast. Patiënten presenteren zich vaak met pijn, roodheid en misvorming van het nagelbed. Op de getroffen plaats ontstaat onder het nagelbed een stevige knobbel of zwelling, die meestal langzaam groeit over een periode van weken tot maanden. Het oppervlak van de knobbel kan dik en hyperkeratotisch zijn. Naarmate de knobbel groter wordt, kan deze de nagelplaat scheiden, wat leidt tot onycholyse (nagelloslating). Soms kan ook zweervorming van de bovenliggende nagel optreden.

Diagnose en onderzoeken

De arts begint met het afnemen van een medische geschiedenis van de patiënt om te bepalen of er recent infecties of trauma's zijn geweest. Een röntgenfoto kan de diagnose bevestigen, maar vroege stadia van de aandoening, die vaak uit kraakbeen bestaan, zijn soms niet zichtbaar op röntgenbeelden. Dit kan leiden tot een gemiste, verkeerde of vertraagde diagnose. Andere aandoeningen die soms ten onrechte worden gediagnosticeerd als subunguale exostose zijn onder meer:

• Osteosarcoom (botkanker)
• Osteochondroom (tumor van kraakbeen en bot bij de groeiplaat)
• Nora's letsel
• Subunguaal osteogeen melanoom (een vorm van huidkanker onder de nagel)

Een vertraagde diagnose kan worden toegeschreven aan de brede differentiaaldiagnose, het brede scala aan zorgverleners die de patiënt mogelijk heeft bezocht, en het gebrek aan ervaring van sommige artsen met deze relatief zeldzame aandoening.

Behandeling van subunguale exostose

Door de mogelijkheid van een verkeerde of vertraagde diagnose krijgt de patiënt vaak niet onmiddellijk de juiste behandeling. Zodra de diagnose correct is vastgesteld, wordt de subunguale exostose doorgaans chirurgisch verwijderd. Een volledige marginale excisie met minimaal trauma aan het nagelbed leidt meestal tot de minste recidieven en het beste cosmetische resultaat.

Prognose

Een subunguale exostose is een goedaardig letsel en ontwikkelt zich doorgaans niet tot kanker. De prognose na succesvolle chirurgische verwijdering is meestal goed, hoewel er een kans is op terugkeer van het letsel.

Complicaties van subunguale exostose

De meest voorkomende complicatie is onychodystrofie, wat leidt tot misvorming of verkleuring van de nagel. Bij ongeveer 4% van de geopereerde patiënten komt de tumor terug, wat vaak het gevolg is van onvolledige chirurgische uitsnijding. Andere mogelijke complicaties zijn postoperatieve nagelmisvorming en chronisch regionaal pijnsyndroom.

Preventie en nazorg

Hoewel preventie van een subunguale exostose moeilijk is door het onbekende ontstaan, kan tijdige medische controle en een juiste diagnose helpen om de aandoening vroegtijdig te identificeren en complicaties te minimaliseren. Nazorg na een chirurgische ingreep omvat vaak regelmatige controles om terugkeer van het letsel te monitoren en de genezing van het nagelbed te volgen.

Ervaringen van patiënten

Patiënten met een subunguale exostose kunnen verschillende ervaringen hebben met de aandoening en de behandeling. Het delen van ervaringen kan waardevolle inzichten bieden in hoe de aandoening het dagelijks leven beïnvloedt en hoe effectieve behandelstrategieën kunnen worden ontwikkeld. Steun van medische professionals en lotgenotengroepen kan ook helpen bij het omgaan met de gevolgen van de aandoening.

Lees verder

• Botletsels: Goedaardige en kwaadaardige letsels aan bot