Subunguale exostose: Goedaardig botletsel onder nagel

Een subunguale exostose is een langzaam groeiend, goedaardig botletsel dat zich onder de nagel van de teen of vinger bevindt. De patiënt ervaart een pijnlijke knobbel onder het nagelbed die leidt tot een misvorming van het nagelbed. Dit botletsel is progressief en veroorzaakt onbehandeld uiteindelijk een nagelloslating. Voor de arts vormt het stellen van de diagnose van een subugunale exostose een uitdaging, waardoor de behandeling ook pas laat ingezet wordt. De arts verwijdert het letsel via een operatie. Soms keert de knobbel wel terug, en ook andere complicaties zijn mogelijk bij deze zeldzame nagelaandoening. De arts Dupuytren beschreef de nagelaandoening voor het eerst in de medische literatuur in 1817.

• Epidemiologie van subunguale exostose
• Oorzaken en risicofactoren van goedaardige botletsels
• Symptomen: Langzaam groeiende knobbel onder nagelbed
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van nagelaandoening
• Prognose
• Complicaties van nagelafwijking

Epidemiologie van subunguale exostose

Een subunguale exostose verschijnt op elke mogelijke leeftijd, maar bij de helft van de patiënten ontwikkelt de goedaardige bottumor zich voor twintigjarige leeftijd. Subungual exostosen zijn relatief ongebruikelijk maar de juiste incidentie of prevalentie zijn niet gevonden in de geraadpleegde bronnen.

Oorzaken en risicofactoren van goedaardige botletsels

De exacte pathogenese van een subunguale exostose is onduidelijk anno oktober 2020, hoewel een trauma, een infectie, een tumor, een erfelijke afwijking of een activering van een kraakbeenachtige cyste allemaal mogelijk een rol spelen bij de totstandkoming van de goedaardige bottumor. Ook is constante irritatie van het bot een mogelijke oorzakelijke factor. Er zijn twee erfelijke aandoeningen waarbij de botletsels zich mogelijk manifesteren namelijk het multiple exostosen syndroom en het multiple exostosen-mentale retardatie syndroom.

Symptomen: Langzaam groeiende knobbel onder nagelbed

Bij drie op de vier patiënten is de grote teennagel aangetast. Minder vaak zijn de andere tenen getroffen door de goedaardige bottumor. Af en toe zijn de vingers ook aangetast en dan meestal de wijsvinger en middelvinger. De patiënt presenteert zich meestal met pijn, roodheid en misvorming van het nagelbed. Op de getroffen plaats ontstaat onder het nagelbed namelijk een stevige knobbel of zwelling. De knobbel groeit meestal langzaam gedurende weken tot maanden, en heeft een dik hyperkeratotisch oppervlak. Wanneer het knobbeltje groter wordt, veroorzaakt dit een scheiding van de nagels met de nagelplaat (onycholyse, nagelloslating). Soms is ook sprake van zweervorming van de bovenliggende nagel.

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de medische geschiedenis van de patiënt want hij wil weten of de patiënt recent een infectie of trauma gehad heeft. Een röntgenfoto bevestigt meestal de diagnose. Soms zijn vroege letsels – die meestal gevormd zijn uit kraakbeen – niet zichtbaar via een röntgenfoto. Dit leidt tot een gemiste, verkeerde of vertraagde diagnose. Soms plakt de arts namelijk de diagnose andere aandoeningen op het letsel zoals:

• een osteosarcoom(botkanker)
• een osteochondroom (tumor van kraakbeen en bot bij groeiplaat)
• een Nora’s letsel
• een subunguaal osteogeen melanoom (vorm van huidkanker onder de nagel) op het goedaardig botletsel.

Een vertraagde diagnose resulteert waarschijnlijk uit de brede differentiaaldiagnose, het brede spectrum van gezondheidsdeskundigen die patiënten eerst bezocht hebben en het gebrek aan ervaring van sommige artsen om deze relatief zeldzame aandoening te herkennen en behandelen.

Behandeling van nagelaandoening

Omdat een verkeerde diagnose en een vertraagde diagnose van dit letsel gebruikelijk zijn, krijgt de patiënt vaak geen passende behandeling. Wanneer uiteindelijk de juiste diagnose is gesteld, verwijdert de arts het progressieve letsel chirurgisch. Een volledige marginale excisie met een minimaal trauma aan het nagelbed heeft de minste recidieven en een optimaal cosmetisch resultaat tot gevolg.

Prognose

Een subunguale exostose blijft goedaardig en ontaardt dus niet in kanker.

Complicaties van nagelafwijking

De meest voorkomende complicatie is onychodystrofie (misvorming of verkleuring van de nagel). Bij 4% van de geopereerde patiënten keert de tumor terug. Het recidiefpercentage is waarschijnlijk een gevolg van onvolledige chirurgische uitsnijding. Verder ontstaat soms postoperatieve misvorming van de nagel. Een andere complicatie is het chronisch regionaal pijnsyndroom.

Lees verder

• Botletsels: Goedaardige en kwaadaardige letsels aan bot