Huidzweren: Oorzaken en soorten van zweer of zweren op huid

Door letsel, bloedcirculatieproblemen of druk kan een huidzweer ontstaan. Dit is een open wond die doorgaans een lange hersteltijd nodig heeft. Huidzweren kunnen zich op elk deel van de huid vormen, zoals de mond, lippen, heupen of benen. De vorming van een zweer gaat vaak gepaard met symptomen zoals huidverkleuring, pijn, zwelling, pusvorming en jeuk. Zelfzorgmaatregelen kunnen helpen bij de behandeling van kleine huidzweren. Bij ernstige of uitgebreide zweren is medische behandeling noodzakelijk om complicaties zoals infecties te voorkomen.

• Wat zijn huidzweren?
• Epidemiologie van huidzweren
• Mechanisme van huidzweren
• Oorzaken van huidzweren
• Artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen)
• Atherosclerose (slagaderverkalking)
• Bloedaandoeningen
• Chronische wonden
• Diabetes mellitus (diabetische neuropathie)
• Druk
• Infecties
• Kankers
• Letsels door chronische ziekten en zwak immuunsysteem
• Pyoderma gangraenosum
• Slechte bloedcirculatie
• Spataderen
• Veneuze insufficiëntie
• Soorten huidzweren
• Arteriële (ischemische) huidzweren
• Buruli ulcus
• Doorligwonden (decubitus)
• Neuropathische huidzweren
• Stasis dermatitis
• Veneuze huidzweren
• Risicofactoren
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen van huidzweren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van kleine huidzweren
• Bloedcirculatie verbeteren
• Honing
• Kurkuma
• Zout water
• Behandeling van geïnfecteerde zweren
• Prognose van huidzweren
• Complicaties van huidzweren
• Preventie van huidzweren

Wat zijn huidzweren?

Huidzweren zijn open wonden die ontstaan wanneer de huid of het onderliggende weefsel beschadigd is. Ze kunnen zich op verschillende delen van het lichaam voordoen en worden gekarakteriseerd door een verlies van huidweefsel. Huidzweren kunnen variëren in grootte, diepte en oorzaak. Ze kunnen zich ontwikkelen als gevolg van verschillende factoren, waaronder verwondingen, infecties, medische aandoeningen en slechte bloedcirculatie.

Epidemiologie van huidzweren

Huidzweren, ook wel ulcera genoemd, komen wereldwijd voor en kunnen verschillende oorzaken hebben. De incidentie en prevalentie van huidzweren variëren sterk afhankelijk van factoren zoals leeftijd, geografische locatie, onderliggende gezondheidsproblemen en toegang tot medische zorg.

Voorkomen bij ouderen
Huidzweren komen vaker voor bij oudere volwassenen, vooral als gevolg van chronische aandoeningen zoals diabetes, vaatziekten en verminderde mobiliteit. In verpleeghuizen en andere langdurige zorginstellingen is de prevalentie van doorligwonden of decubituszweren bijzonder hoog. Dit komt voornamelijk door langdurige druk op bepaalde lichaamsdelen bij bedlegerige patiënten.

Regionale variaties
Geografische factoren spelen ook een rol in de epidemiologie van huidzweren. In ontwikkelingslanden worden zweren vaak veroorzaakt door infecties, slechte hygiënische omstandigheden en beperkte toegang tot gezondheidszorg. In ontwikkelde landen zijn de oorzaken meer gerelateerd aan chronische ziekten zoals arteriële en veneuze insufficiëntie of diabetes.

Huidzweren en diabetes
Diabetische voetulcera zijn een van de meest voorkomende complicaties van diabetes mellitus. Deze zweren kunnen ontstaan door slechte bloedsomloop, zenuwschade (diabetische neuropathie) en infecties. Wereldwijd wordt geschat dat 15-25% van de mensen met diabetes op enig moment in hun leven te maken krijgt met een diabetisch voetulcus. Dit leidt tot een aanzienlijke toename van de kosten voor gezondheidszorg en de last van de ziekte.

Chronische veneuze insufficiëntie
Veneuze ulcera komen vaak voor bij patiënten met chronische veneuze insufficiëntie, een aandoening die vooral voorkomt bij oudere volwassenen. Het percentage patiënten met veneuze ulcera varieert, maar schattingen wijzen op een prevalentie van 1% tot 2% in de volwassen bevolking van ontwikkelde landen. Deze zweren kunnen langdurig zijn en een complexe behandeling vereisen.

Drukzweren (decubitusulcera)
Decubituszweren ontstaan door langdurige druk op de huid, wat de bloedtoevoer belemmert. Deze zweren komen veel voor bij mensen met beperkte mobiliteit, zoals bedlegerige patiënten of mensen in rolstoelen. Schattingen wijzen erop dat tussen 5% en 15% van de patiënten in verpleeghuizen en ziekenhuizen te maken krijgt met decubituszweren, afhankelijk van de kwaliteit van zorg en preventieve maatregelen.

Geslachtsverschillen
Hoewel huidzweren beide geslachten kunnen treffen, zijn er enkele aanwijzingen dat vrouwen vaker last hebben van veneuze ulcera, terwijl mannen meer vatbaar zijn voor diabetische voetulcera. Deze verschillen kunnen gedeeltelijk worden verklaard door hormonale invloeden, levensstijl en de prevalentie van onderliggende aandoeningen.

Toenemende prevalentie door vergrijzing
De vergrijzing van de bevolking draagt bij aan een toenemende prevalentie van huidzweren, aangezien veel van de onderliggende oorzaken, zoals arteriële en veneuze aandoeningen, diabetes en beperkte mobiliteit, vaker voorkomen bij oudere volwassenen. Verwacht wordt dat de incidentie van huidzweren wereldwijd zal blijven toenemen naarmate de bevolking ouder wordt en het aantal mensen met chronische ziekten toeneemt.

Mechanisme van huidzweren

Het mechanisme van het ontstaan van huidzweren kan in verschillende stappen worden onderverdeeld:

• Huidbeschadiging: Huidzweren beginnen vaak met een initiële schade aan de huid, die kan optreden door verschillende oorzaken zoals druk, wrijving, trauma, of een infectie. Deze schade leidt tot een verstoring van de huidbarrière.
• Ontstekingsreactie: Na de beschadiging treedt een ontstekingsreactie op. Het lichaam reageert op de schade door immuuncellen naar de plaats van de wond te sturen. Deze cellen helpen bij het bestrijden van eventuele infecties en beginnen met het herstelproces.
• Verlies van bloedtoevoer: Bij sommige huidaandoeningen, zoals diabetes mellitus of atherosclerose, kan de bloedtoevoer naar de huid verstoord zijn. Dit leidt tot een verminderde zuurstoftoevoer en voeding van het weefsel, wat het genezingsproces belemmert en de kans op het ontwikkelen van zweren vergroot.
• Vorming van necrose: Wanneer het onderliggende weefsel niet goed doorbloed is, kan necrose (weefselsterfte) optreden. Dit resulteert in de vorming van een open zweer omdat het beschadigde weefsel niet kan regenereren.
• Risico op infectie: Open wonden zijn vatbaar voor bacteriële infecties, wat kan leiden tot complicaties zoals cellulitis of sepsis. Infecties kunnen de ernst van de zweer verergeren en het genezingsproces vertragen.
• Genezing: Het genezingsproces van huidzweren omvat de regeneratie van huidweefsel, wat kan worden beïnvloed door verschillende factoren zoals algemene gezondheid, voeding, en aanwezigheid van infecties. Bij een effectieve behandeling en zorg kunnen huidzweren genezen, maar het proces kan weken tot maanden duren, afhankelijk van de ernst en de onderliggende oorzaken.

Door de complexiteit van het mechanisme van huidzweren is het belangrijk om snel medische hulp te zoeken bij het ontstaan van een huidzweer, vooral bij risicopatiënten.

Oorzaken van huidzweren

Artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen)

Artrose is een chronische aandoening van de gewrichten waarbij het kraakbeen geleidelijk wordt afgebroken. Hoewel artrose primair de gewrichten aantast, kan het indirect bijdragen aan het ontstaan van huidzweren. De verminderde mobiliteit die door artrose wordt veroorzaakt, kan leiden tot een verhoogd risico op drukzweren bij langdurig zitten of liggen. Bovendien kan de verminderde beweging de bloedsomloop beïnvloeden, wat de genezing van bestaande wonden kan vertragen en het risico op het ontwikkelen van zweren kan vergroten.

Atherosclerose (slagaderverkalking)

Atherosclerose, of slagaderverkalking, is een aandoening waarbij de slagaders vernauwen door de ophoping van vetachtige stoffen zoals cholesterol. Deze vernauwing belemmert de bloedstroom, met name naar de onderste ledematen, wat ischemie kan veroorzaken. De verminderde zuurstoftoevoer naar de huid en onderliggende weefsels vergroot het risico op de ontwikkeling van zweren, vooral in de benen, die slecht genezen en vatbaar zijn voor infecties.

Bloedaandoeningen

Bloedaandoeningen zoals hemofilie of andere stollingsstoornissen kunnen leiden tot chronische wonden die niet goed genezen. Bij deze aandoeningen is de bloedstolling vertraagd of verstoord, wat de genezing van wonden belemmert en het risico op huidzweren vergroot. Daarnaast kunnen aandoeningen zoals sikkelcelanemie, die de zuurstofvoorziening van de weefsels aantasten, bijdragen aan het ontstaan van zweren door weefselbeschadiging.

Chronische wonden

Chronische wonden ontstaan wanneer wonden niet binnen de normale tijd genezen en kunnen door een verscheidenheid aan factoren worden veroorzaakt, waaronder infecties, slechte doorbloeding en onderliggende gezondheidsproblemen zoals diabetes. Deze wonden blijven vaak langdurig open, wat kan leiden tot de vorming van huidzweren. Het risico op complicaties zoals infecties is groot, vooral bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem of slechte bloedsomloop.

Diabetes mellitus (diabetische neuropathie)

Diabetes mellitus, en met name diabetische neuropathie, is een belangrijke oorzaak van huidzweren, vooral in de vorm van diabetische voetulcera. Door zenuwbeschadiging verliezen diabetische patiënten vaak het gevoel in hun voeten, waardoor ze wonden niet opmerken. Deze wonden, gecombineerd met een verminderde bloedsomloop, genezen vaak slecht en kunnen uiteindelijk leiden tot ernstige zweren die moeilijk te behandelen zijn.

Druk

Langdurige druk op een huidgebied, bijvoorbeeld door langdurig zitten of liggen, kan leiden tot huidzweren. De druk zorgt ervoor dat de bloedvaten uitrekken en de bloedtoevoer naar het huidweefsel wordt belemmerd. Dit leidt tot weefselsterfte en de vorming van zweren. Een bekend voorbeeld van zweren door druk zijn doorligwonden.

Infecties

Infecties spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van huidzweren. Zowel bacteriële infecties (zoals cellulitis), virale infecties als schimmelinfecties kunnen de huid aantasten en leiden tot zweren. Bij bacteriële infecties kan het geïnfecteerde weefsel afsterven, wat de wond groter en ernstiger maakt. Schimmelinfecties kunnen chronische zweren veroorzaken bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem, omdat het lichaam niet in staat is om de infectie effectief te bestrijden.

Kankers

Kankers kunnen leiden tot het ontstaan van kwaadaardige huidzweren. Zweren kunnen het gevolg zijn van huidkanker zelf, zoals plaveiselcelcarcinoom, of van metastasen van andere vormen van kanker, waaronder borstkanker of kankers van het hoofd, de nek en de geslachtsorganen. Tumorweefsel kan de huid binnendringen en vernietigen, wat leidt tot zweren die pijnlijk en moeilijk te genezen zijn.

Letsels door chronische ziekten en zwak immuunsysteem

Huidletsels veroorzaakt door chronische aandoeningen zoals de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, granulomatose met polyangiitis, en de ziekte van Behçet, kunnen bijdragen aan het ontstaan van zweren. Deze auto-immuunziekten veroorzaken vaak ontstekingen en ulceraties, wat kan leiden tot zweren in verschillende delen van het lichaam. Bovendien lopen patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals die met ecthyma gangraenosum, een verhoogd risico op ernstige huidzweren als gevolg van infecties.

Pyoderma gangraenosum

Pyoderma gangraenosum is een zeldzame, ontstekingsgerelateerde huidaandoening die leidt tot de vorming van grote, pijnlijke zweren. Hoewel de exacte oorzaak van deze aandoening onbekend is, wordt het vaak geassocieerd met auto-immuunziekten zoals inflammatoire darmziekten en reumatoïde artritis. De zweren ontstaan meestal als kleine puisten of knobbels die snel veranderen in open zweren met opgeheven randen.

Slechte bloedcirculatie

Een verminderde bloedcirculatie is een veelvoorkomende oorzaak van huidzweren. Chronische wonden en zweren ontstaan vaak door een slechte doorbloeding, wat kan worden veroorzaakt door hart- en vaatproblemen of door externe druk van een bed of rolstoel.

Spataderen

Spataderen, of varices, zijn vergrote en kronkelige aderen, meestal in de benen, die leiden tot slechte bloedafvoer en stagnerend bloed in de benen. Dit verhoogt het risico op het ontwikkelen van veneuze zweren, die vaak chronisch zijn en moeilijk genezen. Deze zweren ontstaan door de verhoogde druk in de aderen, wat leidt tot schade aan de omliggende weefsels en uiteindelijk tot zweren.

Veneuze insufficiëntie

Veneuze insufficiëntie is een aandoening waarbij de aderen niet in staat zijn om het bloed effectief terug naar het hart te pompen. Deze aandoening kan leiden tot een ophoping van bloed in de onderste ledematen, wat de druk op de bloedvaten verhoogt en weefselschade veroorzaakt. Dit kan resulteren in chronische zweren, die vaak voorkomen in de benen en slecht genezen door de beperkte bloedcirculatie.

Soorten huidzweren

Arteriële (ischemische) huidzweren

Arteriële zweren ontstaan wanneer slagaders niet genoeg zuurstofrijk bloed naar de onderste ledematen kunnen transporteren, wat leidt tot weefselsterfte en de vorming van zweren aan de buitenkant van de enkel, het onderbeen, de voeten, de hakken of de tenen. Deze zweren kunnen vooral pijnlijk zijn tijdens de nacht of in rust.

Buruli ulcus

De bacterie Mycobacterium ulcerans veroorzaakt een buruli ulcus. Deze infectie leidt tot de vorming van grote zweren op de armen en benen. Onbehandeld kan deze aandoening permanente lichamelijke schade en invaliditeit veroorzaken.

Doorligwonden (decubitus)

Doorligwonden, ook wel decubitusulcera genoemd, ontstaan door constante druk of wrijving op de huid. Deze druk of wrijving leidt tot een slechte doorbloeding, weefselsterfte en uiteindelijk zweervorming op plaatsen zoals de rug, heupen, zitvlak, enkels en hakken. Onbehandeld kunnen decubituszweren de pezen, ligamenten en spierweefsel beschadigen.

Neuropathische huidzweren

Patiënten met moeilijk te beheersen bloedsuikerspiegels kunnen neuropathische huidzweren ontwikkelen. Door verhoogde bloedglucosespiegels ontstaat zenuwbeschadiging (neuropathie), wat resulteert in een verminderd of verloren gevoel in handen en voeten. Blaren of kleine snijwonden kunnen dergelijke zweren veroorzaken, vooral op de hakken, tenen en de onderkant van de voeten. Vaak merken patiënten niet meteen de huidproblemen op, totdat ze symptomen zoals lekkende vloeistof of stinkende pus opmerken.

Stasis dermatitis

Stasis dermatitis (ook wel gravitationele dermatitis genoemd) komt vooral voor bij vrouwen boven de vijftig jaar. Deze aandoening gaat gepaard met ontstekingen, een geïrriteerde huid en zweren op de benen, veroorzaakt door vochtophoping door een slechte bloedcirculatie.

Veneuze huidzweren

Veneuze huidzweren ontstaan door een slechte bloedsomloop in het onderbeen, vaak als gevolg van beschadigde kleppen in de beenaderen die normaal gesproken terugstromend bloed naar het hart voorkomen. Deze zweren worden vaak gekenmerkt door pijnlijke, gezwollen benen door de ophoping van bloed, wat leidt tot druk op de huid en de vorming van zweren.

Risicofactoren

Enkele risicofactoren die het ontstaan van huidzweren kunnen bevorderen zijn:

• beperkte mobiliteit
• een geschiedenis van bloedstolsels
• een hoge bloeddruk
• een hoog cholesterolgehalte
• oudere leeftijd
• een zwangerschap
• obesitas (zwaarlijvigheid)
• roken

Geassocieerde symptomen

Bij het ontstaan van een huidzweer begint vaak met milde huidirritatie of een licht verkleurde plek. Na verloop van tijd kan het huidweefsel afsterven en ontstaat een diepe wond. De omvang van de zweer kan variëren van mild tot ernstig, met diepe wonden die zich tot het spierweefsel kunnen uitstrekken, en zelfs de botten en gewrichten blootstellen. De huid rond de zweer kan rood, gezwollen en gevoelig zijn.

Symptomen van huidzweren omvatten:

• een droge huid of schilferige huid rondom de zweer
• heldere, bloederige of pusbevattende afscheiding (geel of groen)
• een jeukende huid
• huidverkleuring
• een onaangename geur uit het getroffen gebied
• zwelling rond de zweer
• haarverlies nabij de zweer
• korstvorming
• pijn of gevoeligheid in de buurt van de zweer
• roodheid
• veranderingen in de huidtextuur

Alarmsymptomen van huidzweren

Huidzweren kunnen ernstige complicaties veroorzaken als ze niet op tijd worden behandeld. Het is belangrijk om bepaalde alarmsymptomen te herkennen die wijzen op een verslechtering of mogelijke complicaties van de zweer. Deze symptomen kunnen duiden op een onderliggende infectie, weefselbeschadiging of andere ernstige aandoeningen.

Koorts
Een van de belangrijkste alarmsymptomen bij huidzweren is koorts. Koorts kan wijzen op een systemische infectie, waarbij bacteriën vanuit de zweer in de bloedbaan zijn gekomen en sepsis veroorzaken. Dit is een levensbedreigende situatie die onmiddellijke medische aandacht vereist.

Pus of etter
Het verschijnen van pus of etter uit de huidzweer wijst op een infectie. Deze afscheiding kan een gele, groene of bruine kleur hebben en gepaard gaan met een onaangename geur. Infecties kunnen zich snel uitbreiden en kunnen leiden tot weefselschade of necrose als ze niet tijdig worden behandeld.

Snelle uitbreiding van de zweer
Als de huidzweer snel groter wordt of zich uitbreidt naar omliggende huidgebieden, is dit een belangrijk alarmsymptoom. Dit kan duiden op een agressieve infectie, zoals necrotiserende fasciitis, of op andere ernstige onderliggende aandoeningen die verdere weefselschade veroorzaken.

Rode streepjes op de huid
De aanwezigheid van rode streepjes die van de zweer aflopen, wijst op een verspreiding van de infectie langs de lymfevaten (lymfangitis). Dit is een ernstig alarmsymptoom dat onmiddellijke behandeling met antibiotica vereist om verdere verspreiding naar het lichaam te voorkomen.

Zwelling en warmte rond de zweer
Als de huid rond de zweer rood, gezwollen en warm aanvoelt, is dit een teken van een ontsteking en mogelijk een infectie. Dit symptoom, samen met pijn, kan wijzen op cellulitis, een diepe huidinfectie die zich snel kan verspreiden en ernstige complicaties kan veroorzaken.

Verlies van gevoel rond de zweer
Een ander zorgwekkend alarmsymptoom is het verlies van gevoel in het gebied rond de huidzweer. Dit kan duiden op zenuwbeschadiging of op een ernstige infectie zoals necrotiserende fasciitis, waarbij het weefsel snel afsterft. Patiënten kunnen dit symptoom aanvankelijk niet opmerken, maar het is een teken van uitgebreide schade.

Verergerende pijn
Als de pijn in de huidzweer toeneemt, vooral als het gaat om scherpe of pulserende pijn, kan dit een teken zijn van een infectie of diepere weefselschade. Verergerende pijn, samen met andere symptomen zoals zwelling en warmte, vereist onmiddellijke medische evaluatie.

Slechte genezing of chronische zweer
Een huidzweer die niet geneest binnen de verwachte tijd of steeds weer openbreekt, kan wijzen op een onderliggend probleem zoals slechte doorbloeding, diabetes of kanker. Chronische zweren zijn vatbaar voor infecties en kunnen complicaties veroorzaken zoals osteomyelitis (botinfectie) of septikemie.

Het herkennen van deze alarmsymptomen is cruciaal om ernstige complicaties te voorkomen. Tijdige medische interventie kan het risico op levensbedreigende situaties verminderen.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Bij de diagnose van huidzweren begint de arts met een grondig vraaggesprek en lichamelijk onderzoek. De arts zal de kenmerken van de zweer nauwkeurig bestuderen, zoals de grootte, diepte, kleur en locatie. Op basis van deze visuele beoordeling kan vaak een voorlopige diagnose worden gesteld. Tijdens het vraaggesprek verzamelt de arts informatie over de medische geschiedenis van de patiënt, inclusief eerdere wonden, infecties of onderliggende aandoeningen zoals diabetes of bloedsomloopproblemen. Daarnaast wordt gevraagd naar andere symptomen, zoals pijn, koorts, of eerdere behandelingen, om een beter beeld te krijgen van de mogelijke oorzaak van de zweer.

Diagnostisch onderzoek
Om de diagnose te bevestigen en de oorzaak van de huidzweer vast te stellen, kunnen aanvullende diagnostische onderzoeken worden uitgevoerd. Bij vermoeden van een infectie zal de arts vaak een bloedonderzoek laten doen om tekenen van ontsteking of infectie in het bloed op te sporen. Dit kan helpen bij het identificeren van verhoogde witte bloedcellen of CRP-waarden, die wijzen op een actieve infectie.

Daarnaast kan een kweek van het wondweefsel of de pus worden afgenomen. Dit diagnostische onderzoek is essentieel om het exacte type bacterie of andere ziekteverwekker vast te stellen, zodat de arts de juiste antibiotica of andere behandelingen kan voorschrijven. Bij complexe of chronische zweren kan beeldvormend onderzoek nodig zijn om de mate van weefselschade en de betrokkenheid van dieper gelegen structuren te beoordelen. Hiervoor kunnen beeldvormende onderzoeken zoals een röntgenfoto, CT-scan, of MRI-scan worden aanbevolen. Deze technieken helpen bij het opsporen van mogelijke complicaties zoals botinfecties (osteomyelitis) of necrotiserend weefsel.

Regelmatige controle van de voortgang van de behandeling is ook van belang, zodat eventuele veranderingen in de wond snel kunnen worden opgespoord en aangepakt.

Behandeling van kleine huidzweren

De behandeling van een huidzweer hangt af van de onderliggende oorzaak en de grootte van de zweer. Bij kleine, milde zweren kan een thuisbehandeling voldoende zijn om het risico op infecties en complicaties te verminderen.

Bloedcirculatie verbeteren

Aangezien een slechte bloedcirculatie een belangrijke risicofactor is, zijn hier enkele tips om de bloeddoorstroming te verbeteren:

• compressiekousen dragen
• de benen regelmatig optillen
• een gezond lichaamsgewicht behouden
• regelmatige lichaamsbeweging
• stoppen met roken

Honing

Honing bevat veel suiker en polyfenolen, en heeft krachtige antimicrobiële eigenschappen die effectief zijn tegen veel bacteriën die huidinfecties veroorzaken, zoals bacteriële huidinfecties.

Kurkuma

Curcumine, een stof in kurkuma, heeft ontstekingsremmende, antiseptische en antioxiderende eigenschappen. Kurkuma kan de genezing van huidwonden bevorderen. Reinig eerst de huid en breng vervolgens een ruime hoeveelheid kurkumapoeder aan op de huidzweer, waarna je het bedekt met een schoon en droog verband.

Zout water

Een zoutoplossing helpt bij het reinigen van de huid en het verwijderen van dode huidcellen. Deze oplossing bestaat uit gedestilleerd water en zout, waarbij een normale, steriele zoutoplossing 0,9 procent zout bevat om irritatie te voorkomen. Dit type zoutoplossing is verkrijgbaar bij de apotheker.

Behandeling van geïnfecteerde zweren

Geïnfecteerde zweren gaan vaak gepaard met symptomen zoals zwelling, pijn, pusafscheiding en een onaangename geur. In dergelijke gevallen is medische interventie cruciaal om verdere complicaties te voorkomen. De behandeling van een geïnfecteerde huidzweer richt zich op zowel de directe verzorging van de zweer als op het aanpakken van onderliggende gezondheidsproblemen.

Behandeling van de onderliggende ziekte
Het is essentieel om de onderliggende oorzaak van de zweer te behandelen, zoals diabetes of veneuze insufficiëntie. Door de onderliggende aandoening onder controle te houden, kan het risico op het ontwikkelen van verdere zweren worden verminderd en kan het genezingsproces worden versneld.

Verwijderen van dood weefsel
Dood weefsel (necrose) kan de genezing van de huidzweer vertragen. Het verwijderen van dit weefsel, een proces dat bekend staat als debridement, helpt het genezingsproces te bevorderen. Dit kan handmatig worden gedaan door een arts of verpleegkundige, of met behulp van enzymatische zalven die het dode weefsel oplossen.

Drainage van overtollig vocht
Bij geïnfecteerde zweren kan zich vocht ophopen, wat het genezingsproces belemmert. Het afvoeren (draineren) van dit vocht is vaak noodzakelijk om de infectie onder controle te krijgen en verdere weefselschade te voorkomen.

Antibiotica
Als een bacteriële infectie wordt vastgesteld, kunnen antibiotica nodig zijn. Dit kan in de vorm van orale antibiotica, of in sommige gevallen, topische antibiotica die rechtstreeks op de wond worden aangebracht. De keuze van antibiotica is afhankelijk van het type bacterie dat de infectie veroorzaakt en de ernst van de infectie.

Pijnbestrijding
Zweren kunnen behoorlijk pijnlijk zijn, vooral wanneer ze geïnfecteerd raken. Voor pijnverlichting kunnen pijnstillers worden voorgeschreven. Het is belangrijk om de pijn adequaat te behandelen, zodat de patiënt zich comfortabeler voelt en de genezing wordt bevorderd.

Prognose van huidzweren

Invloed van de onderliggende aandoening
De genezing van huidzweren wordt sterk beïnvloed door de onderliggende aandoeningen zoals diabetes mellitus, atherosclerose of veneuze insufficiëntie. Bij patiënten met deze chronische aandoeningen kan de genezing langzamer verlopen en is de kans op complicaties groter. Een goede beheersing van de onderliggende ziekte kan de prognose aanzienlijk verbeteren, maar zonder die controle kunnen zweren recidiverend of chronisch worden.

Hersteltijd en complicaties
De hersteltijd van een huidzweer kan variëren van enkele weken tot maanden, afhankelijk van de omvang, diepte en locatie van de zweer. Bij grotere of diepere wonden, of bij wonden die slecht doorbloed zijn, kan het genezingsproces vertraagd zijn. Complicaties zoals infecties of weefselnecrose kunnen het herstel verder vertragen, en in sommige gevallen kunnen chirurgische ingrepen zoals huidtransplantaties nodig zijn om het genezingsproces te bevorderen.

Risico op recidief
Bij patiënten met onderliggende circulatieproblemen, zoals veneuze insufficiëntie of atherosclerose, is er een hoger risico dat zweren terugkeren, zelfs nadat de initiële wond is genezen. Regelmatige controle en langdurige behandeling van de oorzaak zijn essentieel om herhaling te voorkomen. Het aanpassen van de levensstijl, zoals gewichtsbeheersing, stoppen met roken en het verbeteren van de bloedcirculatie, kan het risico op recidieven verminderen.

Langdurige wondverzorging en preventie
Patiënten met chronische huidzweren kunnen baat hebben bij langdurige wondzorg, waaronder het regelmatig reinigen van de wond, het aanbrengen van speciale verbanden en het gebruik van antibiotische zalven indien nodig. Voor patiënten met een hoog risico op terugkerende zweren kan preventieve zorg, zoals het dragen van compressiekousen of het vermijden van druk op de getroffen gebieden, de kans op nieuwe zweren verminderen.

Effect op de levenskwaliteit
Chronische huidzweren kunnen een aanzienlijke invloed hebben op de levenskwaliteit van de patiënt. Pijn, beperkte mobiliteit en het risico op infecties kunnen leiden tot ongemak en verminderde activiteit. Psychosociale ondersteuning en een multidisciplinaire benadering kunnen helpen om zowel de fysieke als emotionele gevolgen van huidzweren beter te beheren.

Complicaties van huidzweren

Onbehandelde huidzweren kunnen leiden tot chronische wonden of ernstige infecties, wat de genezing vertraagt. Daarnaast kunnen verschillende complicaties optreden, afhankelijk van de onderliggende aandoening en de ernst van de zweren. Het is belangrijk om huidzweren tijdig te behandelen om de kans op ernstige complicaties te verkleinen.

Bloedvergiftiging (sepsis)
Wanneer een huidzweer geïnfecteerd raakt, kunnen bacteriën de bloedbaan binnendringen en sepsis veroorzaken. Sepsis, ook wel bloedvergiftiging genoemd, is een levensbedreigende aandoening waarbij het lichaam op een extreme manier reageert op een infectie. Het kan leiden tot orgaanfalen en vereist onmiddellijke medische behandeling.

Cellulitis
Een huidzweer kan ook leiden tot cellulitis, een bacteriële infectie die zich verspreidt naar de diepere huidlagen en het onderliggende weefsel. Cellulitis veroorzaakt zwelling, roodheid en pijn en kan, indien onbehandeld, ernstige complicaties zoals abcessen of bloedvergiftiging veroorzaken.

Gangreen
Bij patiënten met een slechte bloedtoevoer, zoals mensen met diabetes of atherosclerose, kan een huidzweer leiden tot gangreen. Dit is een ernstige aandoening waarbij weefsel afsterft door onvoldoende bloedtoevoer. Gangreen kan uiteindelijk leiden tot amputatie om verdere verspreiding van infectie en weefselsterfte te voorkomen.

Huidinfecties
Huidzweren kunnen een toegangspoort vormen voor allerlei soorten huidinfecties, waaronder bacteriële, virale of schimmelinfecties. Deze infecties kunnen zich snel verspreiden en het genezingsproces vertragen, wat leidt tot een verhoogd risico op ernstige complicaties.

Infecties van botten en gewrichten (osteomyelitis)
Een ernstige complicatie van geïnfecteerde huidzweren is osteomyelitis, een infectie van het bot. Deze infectie kan optreden wanneer de zweer diep genoeg is om het bot of de gewrichten aan te tasten. Osteomyelitis is moeilijk te behandelen en vereist vaak langdurige antibioticabehandelingen of zelfs chirurgische ingrepen.

Mobiliteitsverlies
Patiënten met chronische of geïnfecteerde huidzweren kunnen mobiliteitsproblemen ondervinden door pijn, zwelling en schade aan het weefsel rond de zweren. Dit kan hun vermogen om dagelijkse activiteiten uit te voeren ernstig beperken en hun levenskwaliteit verminderen.

Osteoporose en botbreuken
Chronische infecties of langdurige immobiliteit als gevolg van huidzweren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van osteoporose, waarbij de botdichtheid afneemt. Dit verhoogt het risico op botbreuken, vooral in de heup, pols en wervelkolom, wat de herstelperiode aanzienlijk kan verlengen.

Psychologische problemen
Chronische huidzweren en hun complicaties kunnen ook leiden tot psychologische problemen. Patiënten kunnen te maken krijgen met depressie, angst, en een laag zelfbeeld als gevolg van langdurige pijn, verminderde mobiliteit en veranderingen in hun uiterlijk. Dit kan op zijn beurt hun herstel en algehele welzijn beïnvloeden.

Verminderde werkcapaciteit
Huidzweren kunnen ook leiden tot langdurige werkbeperkingen, vooral bij patiënten die fysieke arbeid verrichten. Het herstel van zweren kan maanden duren, en in die periode kunnen patiënten moeite hebben met het uitvoeren van hun normale werkactiviteiten, wat hun werkcapaciteit ernstig kan beïnvloeden.

Preventie van huidzweren

Het voorkomen van huidzweren is essentieel, vooral voor mensen met risicofactoren zoals diabetes, slechte bloedcirculatie of een verzwakt immuunsysteem. Door gerichte maatregelen te nemen, kan het risico op het ontwikkelen van huidzweren aanzienlijk worden verminderd.

Bescherming tegen droogte
Een van de belangrijkste preventieve maatregelen is het dagelijks aanbrengen van een vochtinbrengend middel. Dit helpt de huid te beschermen tegen droogte en schilfering, wat de kans op huidzweren verkleint. Het is cruciaal om de huid gehydrateerd te houden, vooral bij oudere volwassenen of mensen met een droge huid.

Gezond gewicht behouden
Overgewicht kan de bloedcirculatie negatief beïnvloeden en de druk op de huid verhogen, vooral op drukpunten zoals de hielen, ellebogen en billen. Het handhaven van een gezond gewicht door middel van een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om het risico op huidzweren te verminderen.

Medische aandoeningen behandelen
Het is belangrijk om medische aandoeningen die de bloedcirculatie belemmeren, zoals spataderen, veneuze insufficiëntie en diabetes mellitus, adequaat te behandelen. Regelmatige controle en opvolging bij een arts kunnen helpen om complicaties te voorkomen en de bloedcirculatie te optimaliseren.

Positiewisseling
Voor mensen die lange periodes zitten of liggen, is het essentieel om regelmatig van positie te veranderen. Dit vermindert de druk op specifieke delen van de huid en voorkomt dat er zweren ontstaan. Het is aanbevolen om elke twee uur van positie te wisselen om de doorbloeding te bevorderen.

Stoppen met roken
Roken heeft een negatieve invloed op de bloedcirculatie en vertraagt het genezingsproces van wonden. Het stoppen met roken kan niet alleen de algehele gezondheid verbeteren, maar ook het risico op het ontwikkelen van huidzweren aanzienlijk verlagen.

Zonbescherming
Overmatige blootstelling aan de zon kan leiden tot huidbeschadiging en een verhoogd risico op huidkanker. Het gebruik van zonnebrandcrème en beschermende kleding is essentieel om de huid te beschermen tegen schadelijke UV-stralen en om kankerachtige zweren te voorkomen. Het vermijden van de zon tijdens de piekuren kan ook bijdragen aan een betere huidgezondheid.

Lees verder

• Veneuze beenzweren: Chronische wonden aan been
• Stasis dermatitis: Huidziekte met pijn en zwelling aan been
• Buruli ulcus: Bacteriële huidinfectie met zwelling en zweren
• Decubitus (doorligwonden): Oorzaken van drukzweren
• Ziekte van Morgellon: Abnormale huidsensaties met huidzweren