Huidzweren: Oorzaken en soorten van zweer of zweren op huid

Door een letsel, bloedcirculatieproblemen of druk ontstaat mogelijk een zweer op de huid. Deze huidzweer is een soort open wonde die meestal een lange hersteltijd nodig heeft. Op elk deel van de huid ontstaan mogelijk huidzweren, zoals bijvoorbeeld op de mond of de lippen, op de heupen of op de benen. Zweervorming gaat gepaard met diverse mogelijke tekenen, zoals onder andere een huidverkleuring, pijn, zwelling, pusvorming en jeuk. Enkele zelfzorgmaatregelen behandelen de zweertjes. Bij ernstige of grote huidzweren is een medische behandeling noodzakelijk. Onbehandeld kampt de patiënt vaak met een huidinfectie al zijn ook andere complicaties mogelijk door de zweervorming

• Oorzaken van zweer op huid
• Druk
• Slechte bloedcirculatie
• Andere oorzaken
• Soorten huidzweren
• Arteriële (ischemische) huidzweren
• Buruli ulcus
• Doorligwonden (decubitus)
• Neuropathische huidzweren
• Stasis dermatitis
• Veneuze huidzweren
• Risicofactoren
• Geassocieerde symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van kleine huidzweren
• Bloedcirculatie verbeteren
• Honing
• Kurkuma
• Zout water
• Behandeling van geïnfecteerde zweer
• Prognose van zweervorming op de huid
• Complicaties van zweren op huid
• Preventie van huidzweer

Oorzaken van zweer op huid

Druk

Langdurig in dezelfde positie blijven, veroorzaakt druk op een huidgebied. De bloedvaten zetten uit, waardoor de bloedtoevoer naar het huidweefsel geblokkeerd wordt. De huid sterft af, wat resulteert in zweervorming. Doorligwonden zijn een voorbeeld van huidzweren veroorzaakt door druk.

Slechte bloedcirculatie

De wonden waaruit zweren ontstaan, zijn het resultaat van diverse mogelijke factoren. De belangrijkste oorzaak van zweervorming is een verminderde bloedcirculatie. Vooral chronische wonden en zweren zijn het gevolg van een slechte bloeddoorstroming, hetzij door hart- en vaatproblemen of externe druk van een bed of een rolstoel.

Andere oorzaken

Andere oorzaken van huidzweren zijn:

• artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen)
• atherosclerose (slagaderverkalking waardoor aderen vernauwen en bloed niet goed kan circuleren)
• bloedaandoeningen
• chronische wonden
• diabetes mellitus (diabetische neuropathie)
• infecties: bacteriële infecties, virale infecties, schimmelinfecties
• kankers: Kwaadaardige huidzweren zijn mogelijk het resultaat van huidkanker of door verspreiding van kanker (metastasen) van elders. Kankers die zich naar de huid verspreiden, omvatten borstkanker en kankers van het hoofd en de nek of kankers van de genitale gebieden.
• letsels veroorzaakt door de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, granulomatose met polyangiitis, de ziekte van Behçet en infecties die vaak tot stand komen bij patiënten met een zwak immuunsysteem (zoals bij ecthyma gangraenosum)
• pyoderma gangraenosum
• spataderen
• veneuze insufficiëntie

Soorten huidzweren

Arteriële (ischemische) huidzweren

Soms zijn de slagaders niet in staat om genoeg zuurstofrijk bloed (ischemie) te leveren aan de onderste ledematen. Hierdoor sterven van de weefsels af, en vormt zich een zweer aan de buitenkant van de enkel, het onderbeen, de voeten, de hakken of de tenen. De pijn is tijdens de nacht of in rust vaak erger.

Buruli ulcus

De bacterie Mycobacterium ulcerans veroorzaakt een buruli ulcus. Door de bacteriële infectie ontstaan grote zweren op de armen en benen. Onbehandeld ontstaat permanente lichamelijke schade en invaliditeit.

Doorligwonden (decubitus)

Doorligwonden (decubitusulcera) ontstaan door constante druk of wrijving op de huid. Is de druk of wrijving te hoog, dan kampt de patiënt met een slechte bloedsomloop, weefselsterfte en uiteindelijk zweervorming op de huid van bijvoorbeeld de rug, de heupen, het zitvlak, de enkels en de hakken. Onbehandeld beschadigen decubituszweren de pezen, de ligamenten en het spierweefsel.

Neuropathische huidzweren

Patiënten die hun bloedsuikerspiegel moeilijk onder controle kunnen houden, kampen vaak met neuropathische huidzweren. Door de verhoogde bloedglucosespiegels ontstaat geleidelijk zenuwbeschadiging (neuropathie), hetgeen resulteert in een verminderd of totaal verlies van gevoel in de handen en voeten. Blaren of kleine snijwonden veroorzaken mogelijk dit type zweren op de huid. De hakken, tenen en onderkant van de voeten zijn het vaakst getroffen. Een patiënt met diabetische neuropathie voelt niet altijd dat hij lijdt aan zweervorming op de huid, totdat hij weglekkende vloeistof, stinkende pus of andere tekenen van een infectie opmerkt.

Stasis dermatitis

Stasis dermatitis (gravitationele dermatitis) is een aandoening die vooral vrouwen van boven de vijftig jaar treft. De aandoening gaat gepaard met ontstekingen, een geïrriteerde huid en zweren op de benen. De ziekte is te wijten aan een vochtophoping die het gevolg is van een slechte bloedcirculatie.

Veneuze huidzweren

Op de huid van het onderbeen ontstaan mogelijk ook zweren door een slechte bloedsomloop. Deze veneuze huidzweren komen tot stand als gevolg van schade aan de kleppen in de beenaderen. Normaal gesproken voorkomen deze kleppen dat bloed terugkeert naar het hart. Wanneer echter een probleem is met deze kleppen, hoopt bloed zich op in de onderbenen wat leidt tot pijnlijke, gezwollen benen. Door de zwelling ontstaat druk op de huid, wat leidt tot zweervorming.

Risicofactoren

Enkele risicofactoren zijn gekoppeld aan het sneller ontstaan van zweren op de huid:

• een beperkte mobiliteit
• een geschiedenis van bloedstolsels
• een hoge bloeddruk
• een hoog cholesterolgehalte
• een toenemende leeftijd
• een zwangerschap
• obesitas (zwaarlijvigheid)
• roken

Geassocieerde symptomen

Bij het ontstaan van de huidzweer lijkt de patiënt milde huidirritatie of een licht verkleurde plek op de huid te hebben. Geleidelijk valt het huidweefsel uiteen en vormt zich een diepe wonde. De ronde, open wonden variëren van mild tot ernstig. De meeste patiënten ervaren slechts lichte verwondingen op de huid. In ernstige gevallen ontstaan diepe huidzweren die zich door spierweefsel uitstrekken, hetgeen resulteert in zichtbare botten en gewrichten. De huid rond de zweer is rood, gezwollen en gevoelig.

De symptomen van huidzweren omvatten:

• een droge huid of schilferige huid rond de zweer
• een heldere, bloederige of met pus (geel of groen) gevulde afscheiding uit de huidzweer
• een jeukende huid
• een verkleuring van de huid
• een vieze geur die uit het gebied komt
• een zwelling van de huid nabij de zweer
• haarverlies nabij de zweer
• korstvorming op de huid
• pijn of gevoeligheid in de buurt van het getroffen gebied
• roodheid van de huid
• veranderingen in de huidtextuur

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts kijkt naar het uiterlijk van de zweer en is dan meestal al in staat om de diagnose van een huidzweer te stellen. Daarnaast heeft de arts ook wel graag informatie over de medische geschiedenis en de andere aanwezige symptomen van de patiënt. Op deze manier kan hij namelijk de onderliggende oorzaak van de zweer op de huid bepalen wat nuttig is voor het opstellen van een behandelplan.

Diagnostisch onderzoek
Wanneer een infectie van de zweer aanwezig is, voert de arts een bloedonderzoek uit. Een weefsel- of vloeibare cultuur bepaalt het type bacterie dat de infectie heeft veroorzaakt. Dit is nuttige informatie voor de arts zodat hij het juiste type antibiotica kan voorschrijven. Om het weefsel en bot onder een zweer te bekijken, zijn beeldvormende onderzoeken zoals een röntgenfoto, een CT-scan of een MRI-scan nodig.

Behandeling van kleine huidzweren

De onderliggende oorzaak van de huidzweer bepaalt het soort en de duur van de behandeling. Een thuisbehandeling is mogelijk bij een milde of kleine huidzweer, waardoor het risico op infecties en complicaties vermindert.

Bloedcirculatie verbeteren

Aangezien een slechte bloedcirculatie is een belangrijke risicofactor is voor de ontwikkeling van zweren op de huid, is het verstandig om de bloeddoorstroming te verbeteren. Dit kan onder andere met volgende tips:

• compressiekousen dragen
• de benen optillen
• een gezond lichaamsgewicht behouden
• regelmatige lichaamsbeweging uitvoeren
• stoppen met roken

Honing

Honing bevat erg veel suiker en polyfenolen. Dit natuurlijk middeltje bezit krachtige antimicrobiële eigenschappen waardoor het effectief is tegen vele bacteriën die leiden tot bacteriële huidinfecties.

Kurkuma

De stof curcumine, die zich in kurkuma bevindt, heeft ontstekingsremmende, antiseptische en antioxiderende eigenschappen. Hierdoor helpt kurkuma bij de genezing van huidwonden. Eerst reinigt de patiënt de aangetaste huid en daarna brengt hij een ruime hoeveelheid kurkumapoeder op de huidzweer aan. De patiënt bedekt vervolgens de huidzweer met een schoon en droog verband.

Zout water

Een zoutoplossing reinigt de huid en verwijdert de dode huid. De zoutoplossing bestaat uit gedestilleerd water en zout. Een normale, steriele zoutoplossing bevat 0,9 procent zout, waardoor geen irritatie aan de zweer tot stand komt. Een goede zoutoplossing is bij de apotheker verkrijgbaar.

Behandeling van geïnfecteerde zweer

Een patiënt met een geïnfecteerde zweer krijgt te maken met zwelling, pijn, een pusafscheiding of een stinkende geur. In deze gevallen is medische hulp noodzakelijk.

De behandeling van een ernstige huidzweer omvat:

• de onderliggende ziekte behandelen
• dood weefsel verwijderen om het genezingsproces te stimuleren
• een afvoer van het vocht (drainage)
• orale (via de mond ingenomen) antibiotica nemen of actuele antibiotica toepassen om een bacteriële infectie te behandelen
• pijnstillers nemen om ongemak te verlichten

Prognose van zweervorming op de huid

Wanneer de arts de huidzweren snel kan behandelen, verkleint het risico op een infectie of andere ernstige complicaties. Afhankelijk van onder andere grootte en locatie van de zweer, bedraagt de hersteltijd enkele weken tot maanden. Bij patiënten met suikerziekte, atherosclerose of een infectie duurt de genezing doorgaans langer.

Complicaties van zweren op huid

Onbehandeld ontstaan chronische wonden of gevaarlijke infecties wat leidt tot een tragere wondgenezing. Andere complicaties van onbehandelde huidzweren omvatten:

• bloedvergiftiging (sepsis) door een bacteriële infectie
• cellulitis, een bacteriële infectie die de diepe huidlagen en het zacht weefsel aantast
• een huidinfectie
• een verlies van mobiliteit
• gangreen (weefselsterfte als gevolg van een slechte bloedtoevoer) wat soms leidt tot een amputatie
• infecties in het bot van gewrichten (osteomyelitis)
• niet kunnen werken
• osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken)
• psychologische problemen zoals een slecht humeur, een depressie, angst, een laag zelfbeeld

Preventie van huidzweer

Volgende tips zijn inzetbaar voor het verminderen van het risico van huidzweren:

• de huid tegen droogte en schilfering beschermen door het dagelijks aanbrengen van een vochtinbrengend middel
• een gezond gewicht behouden
• medische aandoeningen behandelen die een slechte bloedsomloop veroorzaken, zoals spataderen, veneuze insufficiëntie en diabetes mellitus (suikerziekte)
• niet te lang in dezelfde positie blijven zitten of liggen
• stoppen met roken
• zich beschermen tegen overmatige blootstelling van de zon (voorkomt kankerachtige zweren)

Lees verder

• Veneuze beenzweren: Chronische wonden aan been
• Stasis dermatitis: Huidziekte met pijn en zwelling aan been
• Buruli ulcus: Bacteriële huidinfectie met zwelling en zweren
• Decubitus (doorligwonden): Oorzaken van drukzweren
• Ziekte van Morgellon: Abnormale huidsensaties met huidzweren