Veneuze beenzweren: Chronische wonden aan been

Een veneuze beenzweer (veneuze beenulcus) is een chronische wonde op het been die erg traag geneest. Meestal is dit het gevolg van een slechte bloedcirculatie in de ledematen. De veneuze beenzweer ontwikkelt zich meestal aan de binnenkant van het onderbeen, boven de enkel. De belangrijkste symptomen van een veneuze beenzweer omvatten pijn, jeuk en zwelling van het aangetaste been. Speciale wondverzorging en compressietherapie zijn nodig zodat de wonde geneest. Er zijn verschillende manieren om veneuze beenzweren te voorkomen, namelijk door veranderingen in de levensstijl, voeding of medicatie. Meestal herstelt de patiënt binnen enkele maanden van deze wonde. Veneuze beenzweren leiden onbehandeld tot ernstigere problemen zoals huid- en botinfecties.

• Epidemiologie
• Oorzaken van veneuze beenzweren
• Risicofactoren
• Symptomen
• Zweer
• Geïnfecteerde zweer
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Compressietherapie en speciale wondverzorging
• Prognose van chronische wonden aan been
• Complicaties van veneuze beenulcera
• Preventie van veneuze beenzweren
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met veneuze beenzweren
• Juiste wondzorg en hygiëne
• Comprimeren van de benen voor betere circulatie
• Beweging en actieve houding ten opzichte van de benen
• Houd je benen omhoog om zwelling te verminderen
• Eten en hydratatie voor een betere huidgezondheid
• Preventie van infecties
• Controle van onderliggende medische aandoeningen
• Kledingkeuze en verzorging van de huid
• Regelmatige medische opvolging en evaluatie
• Misvattingen rond veneuze beenzweren
• Veneuze beenzweren ontstaan niet zomaar zonder onderliggende oorzaak
• Veneuze beenzweren zijn niet hetzelfde als arteriële beenzweren
• Veneuze beenzweren genezen niet vanzelf zonder behandeling
• Een veneuze beenzweer wijst niet altijd op een infectie
• Compressietherapie is niet optioneel maar essentieel voor genezing
• Veneuze beenzweren kunnen worden voorkomen met de juiste maatregelen
• Een veneuze beenzweer heeft invloed op de algehele gezondheid

Epidemiologie

Veneuze beenzweren komen vaak voor en zijn goed voor 80-85% van alle beenzweren. Ze treffen voornamelijk oudere volwassenen en zijn wijdverspreid in landen met vergrijzende bevolkingen. Jaarlijks krijgen duizenden mensen te maken met een veneuze beenzweer, waarbij vrouwen vaker getroffen worden dan mannen. Het risico op een veneuze beenzweer neemt toe met de leeftijd, en de kans op het ontwikkelen van deze chronische wond is groter bij mensen met onderliggende aandoeningen zoals diabetes of vaatziekten.

Oorzaken van veneuze beenzweren

Een veneuze beenzweer is het meest voorkomende type beenzweer, goed voor 80-85% van alle gevallen. Veneuze beenzweren verschijnen wanneer er een breuk in de huid op het been is, meestal rond de enkel. De aderen in het been, die bloed terug naar het hart moeten sturen, werken namelijk niet zo goed. Dit is meestal te wijten aan slechtwerkende kleppen die de bloedstroom naar de aderen remmen. Deze terugstroom van bloed betekent een verhoogde druk aan het einde van de ledematen. Hierdoor verzwakt de huid en heelt een snede of schaafwonde trager.

Risicofactoren

De veneuze beenzweren komen vaker bij:

• ouderen (zestigplussers)
• patiënten die eerdere beenblessures gehad hebben
• patiënten die immobiel zijn (niet goed kunnen bewegen) door bijvoorbeeld artrose of een verlamming
• patiënten met andere problemen met de bloedsomloop, zoals bloedstolsels of flebitis (een pijnlijke zwelling van de aderen)
• patiënten met chronische aandoeningen, zoals diabetes mellitus of een verharding van de bloedvaten
• patiënten met een diep veneuze trombose (DVT): bloedstolsels die zich in het been ontwikkelen en die de kleppen in de aderen mogelijk beschadigen waardoor pijn en zwelling in het been of bekkengebied tot stand komen
• patiënten met een perifere arteriële ziekte: verstopte slagaders in de benen, meestal veroorzaakt door het roken
• patiënten met spataderen
• rokers
• vrouwen
• zwaarlijvige patiënten

Symptomen

Zweer

Veneuze beenzweren treffen het vaakst benige gebieden, zoals de enkel. Een veneuze beenzweer is vaak jeukend, pijnlijk of brandend. Rond de zweer is vaak een zwelling aanwezig. Verder is een bruinachtige verkleuring te zien op de plaats van de zweer. Uit de zweer lekt soms een stinkende vloeistof. Daarnaast is een huiduitslag, een verharde huid of een droge huid rond de zweer mogelijk. Het aangetaste been voelt ook zwaar aan.

Geïnfecteerde zweer

Een beenzweer raakt soms geïnfecteerd. Dit gaat gepaard met volgende symptomen:

• een verergering van pijn
• koorts van 38 °C en hoger
• pus (groene, stinkende afscheiding)
• roodheid of zwelling van de omliggende huid
• pijn of zwelling van het been of de kuit

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij een veneuze beenzweer zijn onder meer:

• een plotselinge verergering van pijn in het been
• ernstige roodheid of zwelling
• verhoogde temperatuur rond de wonde
• plotselinge verandering in de kleur of het uiterlijk van de zweer
• tekens van een infectie zoals pus of een stinkende afscheiding
• koorts boven 38 °C

Bij het optreden van deze symptomen moet onmiddellijk een arts geraadpleegd worden.

Diagnose en onderzoeken

Als de patiënt een wonde heeft die niet geneest of waarvan hij denkt dat deze is geïnfecteerd, moet hij zo snel mogelijk een arts raadplegen. Meestal is een lichamelijk onderzoek van de pijnlijke plek en de huid daarrond nodig om een veneuze beenzweer te diagnosticeren. De arts bevraagt de patiënt verder nog over een medische voorgeschiedenis en andere risicofactoren voor de aandoening. Soms bestelt de arts nog bijkomende beeldvormende onderzoeken, zoals een Doppler-echografie (beeldvormend onderzoek van bloedvaten), een röntgenfoto of een CT-scan. Op deze manier is hij in staat om de aderen en het gebied rond de beenzweer meer in detail te bekijken.

Behandeling: Compressietherapie en speciale wondverzorging

De patiënt is meestal gebaat met een compressieverband of compressiekous. Door de druk verbetert de bloedcirculatie in het been, waardoor het lichaam beter in staat is om de veneuze beenzweer te genezen. De patiënt moet wellicht ook gedurende een bepaalde tijd het been omhoog plaatsen om bloedsomloop te verbeteren (drie à vier keer per dag gedurende een halfuur). Is de veneuze beenzweer geïnfecteerd door bacteriën, dan schrijft de arts antibiotica voor. Speciale wondverzorging is belangrijk omdat de chronische wonde aan het been anders niet geneest. De patiënt krijgt een speciaal vochtig verband rond de veneuze beenzweer om het genezingsproces te versnellen. Af en toe beveelt de arts een operatie aan om de bloedcirculatie in de benen te verbeteren. Dit helpt bij het genezingsproces van de veneuze beenzweer en voorkomt op een later tijdstip soortgelijke problemen.

Prognose van chronische wonden aan been

Bij circa 70% van de patiënten met een veneuze beenzweer geneest de wonde na drie of vier maanden behandeling. Sommige veneuze beenzweren houden echter langer aan, vooral als deze groot zijn. Een aantal patiënten geraakt nooit verlost van de veneuze beenzweren.

Complicaties van veneuze beenulcera

Soms leidt een veneuze beenzweer tot andere problemen, waaronder een verlies van mobiliteit, ernstige huidinfecties en botinfecties. In zeldzame gevallen veroorzaken de chronische wonden aan het been huidkanker of bloedvergiftiging (sepsis).

Preventie van veneuze beenzweren

Via diverse maatregelen is het mogelijk om veneuze beenzweren te voorkomen:

• aspirine nemen om bloedstolsels te voorkomen
• chronische aandoeningen onder controle houden zoals een hoge bloeddruk of diabetes mellitus (suikerziekte)
• compressiekousen dragen
• de benen zo vaak mogelijk tillen
• een gezonde, zoutarme voeding eten
• gewicht verliezen bij overgewicht
• langdurig zitten of rechtstaan vermijden
• regelmatige lichaamsbeweging uitvoeren
• roken vermijden
• spataderen laten behandelen

Praktische tips voor het leven met / omgaan met veneuze beenzweren

Juiste wondzorg en hygiëne

Een belangrijke stap in de behandeling van veneuze beenzweren is het zorgen voor een goede wondhygiëne. Het is essentieel om de zweren regelmatig schoon te maken en de wondbedekking te verversen volgens de aanbevelingen van je arts of verpleegkundige. Zorg ervoor dat je handschoenen draagt bij het aanraken van de wond om infecties te voorkomen. Reinig de wond voorzichtig met een milde, niet-irriterende oplossing, zoals zoutoplossing. Vermijd agressieve schoonmaakmiddelen die de huid kunnen beschadigen of de wond kunnen irriteren. Als de wond is bedekt met een verband, zorg ervoor dat je regelmatig de bandages vervangt, vooral als ze vochtig of vuil zijn geworden. Overleg met je arts over het gebruik van wondproducten die het genezingsproces bevorderen, zoals zalven of gels die helpen bij het herstel van het weefsel.

Comprimeren van de benen voor betere circulatie

Een van de belangrijkste behandelingsopties voor veneuze beenzweren is het dragen van compressiekousen of verbanden die helpen bij het verbeteren van de bloedsomloop in je benen. Dit vermindert de druk in de aderen en bevordert de bloedcirculatie, wat essentieel is voor het genezingsproces van de zweer. Het is belangrijk om te zorgen dat je de juiste compressie krijgt; te lichte compressie heeft misschien niet het gewenste effect, terwijl te strakke compressie juist pijn kan veroorzaken. Overleg met je arts of verpleegkundige over het type en de sterkte van de compressie die het beste voor jou werkt. Als je bandages gebruikt, leer dan hoe je ze correct aanbrengt, zodat de compressie gelijkmatig is over het gehele been en de benen goed ondersteund worden.

Beweging en actieve houding ten opzichte van de benen

Regelmatige beweging is cruciaal voor de gezondheid van je benen en het bevorderen van het herstel van veneuze beenzweren. Blijf actief door zoveel mogelijk te wandelen en oefeningen te doen die de bloedsomloop stimuleren. Vermijd langdurig staan of zitten, omdat dit de bloedcirculatie kan belemmeren en de kans op zwellingen vergroot. Probeer elke dag minimaal 30 minuten matige activiteit in je routine in te bouwen, zoals wandelen of fietsen. Als je zit, probeer dan je benen regelmatig omhoog te leggen om de druk op je aderen te verminderen. Het doel is om de bloedsomloop te verbeteren, wat niet alleen helpt bij de genezing van de zweren, maar ook bij het voorkomen van nieuwe zweren.

Houd je benen omhoog om zwelling te verminderen

Zwelling is een veelvoorkomend probleem bij veneuze beenzweren. Om dit te verminderen, is het belangrijk om je benen regelmatig omhoog te leggen, idealiter boven het niveau van je hart. Dit kan gedaan worden door bijvoorbeeld een paar kussens onder je benen te plaatsen terwijl je zit of ligt. Het is aanbevolen om je benen dagelijks meerdere keren per dag in deze positie te houden, zelfs voor korte periodes van 20-30 minuten. Dit helpt de ophoping van vloeistof in de benen te verminderen, vermindert pijn en zwelling, en bevordert de genezing van de zweer.

Eten en hydratatie voor een betere huidgezondheid

Een goed evenwichtig voedingspatroon is belangrijk voor de algehele gezondheid, maar het speelt ook een rol in het herstel van veneuze beenzweren. Zorg ervoor dat je voldoende eiwitten binnenkrijgt, aangezien deze belangrijk zijn voor weefselherstel en de aanmaak van nieuw huidweefsel. Vitaminen zoals vitamine C (voor de aanmaak van collageen) en vitamine A (voor celherstel) kunnen ook bijdragen aan het herstel van de huid. Daarnaast is het belangrijk om gehydrateerd te blijven; voldoende water drinken helpt om je huid elastisch en gezond te houden, wat het genezingsproces bevordert. Vermijd alcohol en cafeïne, omdat deze stoffen het vocht in je lichaam kunnen verminderen.

Preventie van infecties

Omdat veneuze beenzweren de huid kunnen beschadigen, is de kans op infecties groter. Het is van essentieel belang om maatregelen te nemen om infecties te voorkomen. Zorg ervoor dat je wond altijd bedekt is met een steriel verband en vermijd direct contact met de zweer. Was je handen grondig voordat je de wond aanraakt of verzorgt. Vermijd het gebruik van niet-steriele materialen zoals doekjes of handdoeken die niet goed gewassen zijn. Bij tekenen van infectie, zoals roodheid, pus of een onaangename geur, moet je onmiddellijk contact opnemen met je arts. Dit kan wijzen op een infectie die behandeld moet worden met antibiotica.

Controle van onderliggende medische aandoeningen

Veneuze beenzweren kunnen verergeren door onderliggende medische aandoeningen, zoals hartziekten, diabetes of obesitas. Het is belangrijk om goed voor je algemene gezondheid te zorgen en alle andere aandoeningen goed onder controle te houden. Zorg ervoor dat je regelmatig de benodigde controles ondergaat bij je arts om complicaties te voorkomen. Als je bijvoorbeeld diabetes hebt, controleer dan regelmatig je bloedsuikerspiegel, omdat een slechte bloedsuikerregeling de genezing van de zweer kan vertragen. Hetzelfde geldt voor het beheer van andere chronische aandoeningen zoals hoge bloeddruk of vaatproblemen.

Kledingkeuze en verzorging van de huid

Het kiezen van de juiste kleding en het verzorgen van je huid kan het genezingsproces ondersteunen. Vermijd het dragen van strakke kleding of schoenen die druk op je benen kunnen uitoefenen. Kies voor comfortabele, ademende kleding die je benen niet beperkt. Het is ook belangrijk om je huid goed te verzorgen, omdat beschadigde huid sneller geïnfecteerd kan raken. Gebruik een milde, vochtinbrengende lotion om de huid rondom je beenzweren te hydrateren en te voorkomen dat deze uitdroogt en breekt. Zorg ervoor dat je lotion of crème geen irriterende stoffen bevat, zoals alcohol of parfum, die de huid kunnen verergeren.

Regelmatige medische opvolging en evaluatie

Veneuze beenzweren kunnen hardnekkig zijn en vereisen vaak langdurige zorg. Het is van essentieel belang om regelmatig medische controles te ondergaan. Tijdens deze bezoeken kan je arts de genezing van de zweer monitoren, eventuele complicaties vroegtijdig opsporen en het behandelplan indien nodig aanpassen. Daarnaast kan de arts je helpen bij het bepalen van de effectiviteit van je huidige therapieën, zoals compressietherapie of medicatie, en adviseren over verdere stappen in je zorgtraject.

Misvattingen rond veneuze beenzweren

Veneuze beenzweren zijn een veelvoorkomend probleem bij patiënten met chronische veneuze insufficiëntie. Er bestaan echter tal van misvattingen over de oorzaken, behandelingen en gevolgen van deze aandoening, wat kan leiden tot onjuiste verwachtingen en verkeerde behandelkeuzes.

Veneuze beenzweren ontstaan niet zomaar zonder onderliggende oorzaak

Een veelvoorkomende misvatting is dat veneuze beenzweren spontaan kunnen ontstaan zonder een duidelijke reden. In werkelijkheid zijn ze meestal het gevolg van een langdurige verstoring in de bloedsomloop, zoals chronische veneuze insufficiëntie of diepe veneuze trombose. Een slechte bloedafvoer vanuit de benen leidt tot verhoogde druk in de aderen, wat de huid kan beschadigen en uiteindelijk kan resulteren in een open beenwond.

Veneuze beenzweren zijn niet hetzelfde als arteriële beenzweren

Sommige patiënten denken dat alle beenzweren op dezelfde manier ontstaan en behandeld kunnen worden. Dit is onjuist. Veneuze beenzweren worden veroorzaakt door problemen in de aderen, terwijl arteriële beenzweren voortkomen uit een verminderde bloedtoevoer door de slagaders. De behandeling verschilt sterk: waar veneuze beenzweren baat hebben bij compressietherapie, kan dit bij arteriële zweren juist schadelijk zijn.

Veneuze beenzweren genezen niet vanzelf zonder behandeling

Er bestaat de misvatting dat veneuze beenzweren vanzelf genezen als ze met rust worden gelaten. In werkelijkheid kunnen onbehandelde zweren juist groter worden en ernstige complicaties veroorzaken, zoals infecties of zelfs abcessen. Effectieve behandelingen zoals compressietherapie, wondverzorging en levensstijlaanpassingen zijn essentieel voor een goede genezing.

Een veneuze beenzweer wijst niet altijd op een infectie

Veel patiënten denken dat elke open wond op het been automatisch geïnfecteerd is en behandeld moet worden met antibiotica. Hoewel infecties kunnen voorkomen, zijn veneuze beenzweren niet per definitie geïnfecteerd. Het juiste wondbeheer richt zich vooral op het bevorderen van genezing en het voorkomen van overmatige ontsteking, waarbij antibiotica alleen worden gebruikt als er duidelijke tekenen van een huidinfectie zijn.

Compressietherapie is niet optioneel maar essentieel voor genezing

Sommige patiënten vermijden compressietherapie omdat ze het ongemakkelijk vinden of omdat ze denken dat het niet nodig is. Compressie helpt echter om de veneuze bloedstroom te verbeteren, zwelling te verminderen en het genezingsproces te versnellen. Zonder compressietherapie is de kans groot dat de beenwond chronisch wordt en steeds terugkeert.

Veneuze beenzweren kunnen worden voorkomen met de juiste maatregelen

Een veelgehoorde misvatting is dat veneuze beenzweren onvermijdelijk zijn bij mensen met veneuze problemen. Hoewel er een verhoogd risico bestaat, kunnen preventieve maatregelen zoals regelmatige beweging, een gezond gewicht en het dragen van compressiekousen de kans op het ontstaan van nieuwe zweren aanzienlijk verkleinen. Ook is het belangrijk om bestaande vaatproblemen goed te laten controleren om complicaties te voorkomen.

Een veneuze beenzweer heeft invloed op de algehele gezondheid

Sommige patiënten onderschatten de impact van een chronische veneuze beenzweer op hun gezondheid en kwaliteit van leven. Aanhoudende pijn, een verhoogd risico op ziekenhuisinfecties en beperkingen in mobiliteit kunnen het dagelijks functioneren sterk beïnvloeden. Tijdige en effectieve behandeling is cruciaal om verdere complicaties te vermijden en de levenskwaliteit te verbeteren.

Lees verder

• Compressiekousen en steunkousen: Soorten, functies en tips
• Gezwollen benen: Oorzaken & behandeling van zwelling been
• Huidzweren: Oorzaken en soorten van zweer of zweren op huid
• Beenpijn: Oorzaken van pijnlijk been of pijnlijke benen