Beenpijn: Oorzaken van pijnlijk been of pijnlijke benen

Diverse aandoeningen kunnen leiden tot milde tot ernstige pijn in één of beide benen. Deze pijn kan geleidelijk ontstaan of juist plotseling beginnen. De pijn kan constant zijn of met tussenpozen optreden. Sommige patiënten ervaren pijn in het hele been, terwijl anderen pijn hebben in een specifiek gebied, zoals de knie of het scheenbeen. De aard van de pijn kan variëren, van dof en scherp tot kloppend en brandend. Andere symptomen kunnen krampen, gevoelloosheid, zwakte en tintelingen omvatten. Afhankelijk van de oorzaak kunnen ook andere symptomen optreden. Als de pijn niet met zelfzorgmaatregelen vermindert, ernstig is, verergert of gepaard gaat met zorgwekkende andere symptomen, is medisch advies noodzakelijk. De behandeling kan medicatie, medische procedures of chirurgie omvatten.

• Soorten beenpijn
• Anatomie been en relatie tot beenpijn
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken
• Voorbeelden van oorzaken van pijn aan been of benen
• Achillespeesblessure
• Artritis (gewrichtsontsteking) en beenpijn
• Botinfectie
• Botkanker
• Bursitis
• Compartimentsyndroom
• Diep veneuze trombose (DVT)
• Druk op zenuw
• Groeipijnen
• Ischias
• Meralgia paraesthetica
• Osteoporose
• Perifere neuropathie
• Perifere slagaderziekte
• Oorzaken
• Symptomen
• Behandeling
• Scheenbeenvliesontsteking
• Spataderen
• Spierblessure
• Spinale stenose
• Stressfractuur
• Tendinitis
• Tibia fractuur
• Tromboflebitis
• Vaatproblemen
• Verstoring van de elektrolytenbalans
• Zenuwpijn
• Andere oorzaken van beenpijn
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Geassocieerde symptomen van pijn aan het been of de benen
• Klachten
• Beenkrampen
• Andere klachten
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van pijn aan het been of de benen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Soorten beenpijn

Musculoskeletale pijn
Beenpijn kan voortkomen uit problemen met spieren, botten, pezen, ligamenten of zenuwen. Voorbeelden van musculoskeletale pijn zijn artritis van de heup, knie of enkel, compartimentsyndroom en stressfracturen. Artritis kan zowel degeneratief als inflammatoir van aard zijn, en het compartimentsyndroom ontstaat door druk binnen een spiercompartiment, vaak na een trauma of overbelasting.

Vasculaire pijn
Sommige patiënten ervaren vasculaire pijn, die afkomstig is van de bloedvaten. Voorbeelden zijn spataderen en diepe veneuze trombose (DVT). Spataderen ontstaan door verminderde terugstroom van bloed naar het hart, wat leidt tot uitpuilende aderen en ongemak. DVT is een aandoening waarbij zich een bloedstolsel vormt in een diepe ader, vaak in het been.

Neurogene pijn
Neurogene pijn wordt veroorzaakt door schade aan zenuwen of zenuwcompressie. Dit kan leiden tot pijn die optreedt bij beweging of zelfs spontaan. Voorbeelden zijn perifere neuropathie, vaak door diabetes, en spinale stenose, waarbij de ruimte rondom het ruggenmerg versmalt.

Anatomie been en relatie tot beenpijn

Het been bestaat uit een complexe structuur van botten, spieren, zenuwen, bloedvaten en bindweefsel. Elk onderdeel speelt een rol in mobiliteit en stabiliteit en kan bijdragen aan het ontstaan van pijnklachten bij dysfunctie of letsel.

Botstructuur van het been
Het skelet van het been bestaat uit het dijbeen (femur), scheenbeen (tibia), kuitbeen (fibula) en de voetbeenderen. Het femur vormt de bovenste sectie van het been en articuleert met de heup en de knie. Pijn in het bot kan optreden door fracturen, infecties (zoals osteomyelitis) of botziekten zoals osteoporose.

Spieren en pezen
De spieren van het been zijn verdeeld in verschillende compartimenten: de quadriceps en hamstrings in het bovenbeen, en de kuitspieren en scheenspieren in het onderbeen. Spierspanning, peesontsteking of spierblessures, zoals spierscheuren, kunnen acute of chronische beenpijn veroorzaken.

Zenuwen van het been
De belangrijkste zenuwen die het been van gevoel en beweging voorzien, zijn de heupzenuw (nervus ischiadicus), de femorale zenuw en de peroneale zenuw. Compressie of beschadiging van deze zenuwen, zoals bij een hernia of neuropathie, kan uitstralende pijn veroorzaken.

Bloedvaten en circulatie
De slagaders (zoals de arteria femoralis) en aders van het been zorgen voor bloedtoevoer en -afvoer. Problemen zoals perifere arteriële ziekte (PAD) of diepe veneuze trombose (DVT) kunnen leiden tot pijn en zwelling.

Bindweefsel en gewrichten
Bindweefselstructuren, zoals ligamenten en kraakbeen, zorgen voor stabiliteit van de gewrichten. Ontstekingsaandoeningen zoals artritis of letsels zoals verstuikingen kunnen aanzienlijke pijn veroorzaken.

Relatie tussen anatomie en pijnmechanismen
Een blessure of ziekte aan een specifiek onderdeel van het been veroorzaakt pijn via verschillende mechanismen. Botproblemen leiden vaak tot diepe, kloppende pijn, terwijl zenuwproblemen scherpe, uitstralende pijn veroorzaken. Spier- en peesletsels resulteren vaak in bewegingsgebonden pijn. Begrip van de anatomie is essentieel voor een gerichte diagnose en behandeling.

Epidemiologie

Beenpijn komt veel voor en varieert in prevalentie afhankelijk van leeftijd, geslacht en onderliggende oorzaken.

Algemene prevalentie
Onderzoeken tonen aan dat ongeveer 30% van de patiënten gedurende hun leven last heeft van acute of chronische beenpijn, afhankelijk van de populatie en onderzoeksopzet.

Leeftijdsgebonden trends
Bij jongeren is beenpijn vaak het gevolg van sportblessures of groeipijnen. Bij ouderen komen aandoeningen zoals artrose, osteoporose en vaatproblemen vaker voor.

Geslachtsverschillen
Hoewel beenpijn bij beide geslachten voorkomt, hebben vrouwen een hoger risico op pijn door hormonale veranderingen en aandoeningen zoals osteoporose. Mannen hebben vaker last van trauma-gerelateerde letsels.

Geografische variaties
Prevalentie van beenpijn varieert wereldwijd door verschillen in leefstijl, toegang tot gezondheidszorg en genetische predisposities. Bijvoorbeeld, perifere arteriële ziekte komt vaker voor in gebieden met een hoog aantal rokers.

Mechanisme

Het mechanisme van beenpijn is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en kan variëren van eenvoudige spiervermoeidheid tot complexe neurologische of vasculaire aandoeningen. In de meeste gevallen wordt pijn ervaren als gevolg van een verstoring van het normale functioneren van de structuren in het been.

Nociceptie en pijnperceptie
De pijn die in het been wordt ervaren, wordt voornamelijk gegenereerd door nociceptoren, die gevoelig zijn voor beschadiging van weefsels, ontsteking of andere abnormale prikkels. Deze pijnreceptoren bevinden zich in botten, spieren, gewrichten, pezen, bloedvaten en zenuwen. Bij een verwonding of ontsteking van een van deze structuren worden signalen via de zenuwen naar de hersenen gestuurd, waar ze worden geïnterpreteerd als pijn.

Mechanismen van bot- en gewrichtspijn
Wanneer er sprake is van bot- of gewrichtsproblemen, zoals fracturen, artritis of artrose, kunnen de nociceptoren in het bot of het kraakbeen geactiveerd worden. Deze aandoeningen kunnen leiden tot pijn door ontsteking, zwelling, of het directe effect van mechanische schade. Bij artrose bijvoorbeeld zorgt de afname van kraakbeen voor wrijving in de gewrichten, wat resulteert in pijn.

Spier- en peespijn
Spierpijn ontstaat vaak door overbelasting, spierscheuren, of ontstekingen van de pezen (tendinitis). Dit type pijn wordt veroorzaakt door het spannen of verrekken van spiervezels, wat leidt tot kleine scheurtjes in de spierstructuur en de afgifte van ontstekingsmediatoren die de pijnervaring versterken. Pezen, die de spieren met de botten verbinden, kunnen ook ontstoken raken door herhaalde bewegingen of overbelasting.

Zenuwpijn (neuropathie)
Zenuwpijn kan ontstaan door compressie of beschadiging van zenuwen in het been, bijvoorbeeld door een hernia of door perifere neuropathie. Dit type pijn wordt vaak beschreven als branderig, tintelend of elektrisch schokkend en is te wijten aan de verstoring van de zenuwgeleiding. Zenuwen die beschadigd raken, sturen abnormale pijnsignalen naar de hersenen, wat resulteert in een verstoorde pijnervaring.

Vasculaire pijn
Vasculaire pijn ontstaat wanneer er sprake is van een verminderde bloedtoevoer naar de benen, zoals bij perifere arteriële ziekte (PAD) of diepe veneuze trombose (DVT). Bij deze aandoeningen kunnen de bloedvaten vernauwd of geblokkeerd zijn, waardoor de weefsels in het been niet voldoende zuurstof en voedingsstoffen ontvangen. Dit kan leiden tot pijn, zwelling en vermoeidheid, vooral bij lichamelijke activiteit.

Oorzaken

Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van beenpijn, variërend van acute blessures tot chronische aandoeningen.

Acute oorzaken
Acute oorzaken van beenpijn zijn onder andere trauma, zoals botbreuken, verstuikingen, of verrekkingen van spieren of ligamenten. Deze vormen van pijn ontstaan meestal plotseling en zijn vaak direct te linken aan een specifiek incident, zoals een val of een sportblessure.

Chronische oorzaken
Chronische oorzaken van beenpijn kunnen onder meer artritis, osteoporose, perifere arteriële ziekte (PAD), en hernia's omvatten. Deze aandoeningen ontwikkelen zich geleidelijk over een langere periode en kunnen ernstige pijn veroorzaken die wordt verergerd door bepaalde bewegingen of belasting.

Neurologische oorzaken
Neurologische aandoeningen, zoals ischias of neuropathie, kunnen leiden tot uitstralende pijn in het been. Dit type pijn is vaak gerelateerd aan schade aan de zenuwen, wat kan worden veroorzaakt door compressie, ontsteking of infectie.

Vasculaire oorzaken
Ziekten die de bloedcirculatie beïnvloeden, zoals DVT of varices, kunnen ook ernstige beenpijn veroorzaken. DVT ontstaat wanneer zich een bloedstolsel vormt in een diepe ader van het been, wat leidt tot pijn, zwelling en soms zelfs levensbedreigende complicaties.

Infecties en tumoren
Infecties in de botten (osteomyelitis) of weke delen kunnen hevige pijn veroorzaken, vaak gepaard met roodheid en koorts. Tumoren in de botten of omliggende weefsels kunnen ook pijn veroorzaken, die vaak geleidelijk verergert.

Voorbeelden van oorzaken van pijn aan been of benen

Achillespeesblessure

Pijn boven het hielbot is vaak een teken van een achillespeesblessure. Dit kan worden veroorzaakt door overbelasting, zoals het dragen van hoge hakken of veelvuldig gebruik van de pees. Behandeling omvat rust, het aanbrengen van ijs en het vermijden van activiteiten die de pees belasten. Het negeren van de pijn kan leiden tot een gescheurde achillespees, waarvoor meestal een operatie nodig is. Luister altijd naar je lichaam en let op waarschuwingssignalen om ernstigere blessures te voorkomen.

Artritis (gewrichtsontsteking) en beenpijn

Artritis is een veelvoorkomende aandoening die de gewrichten aantast en kan leiden tot beenpijn. Voorbeelden van artritis die beenpijn kunnen veroorzaken zijn juveniele idiopathische artritis (voorheen bekend als juveniele reumatoïde artritis), psoriatische artritis (gekenmerkt door huid- en gewrichtsymptomen), reactieve artritis, en septische artritis (gewrichtsontsteking door infectie). Symptomen van deze aandoeningen omvatten gewrichtspijn, gezwollen gewrichten, en gewrichtsstijfheid. Hoewel er anno augustus 2024 geen genezing is voor artritis, zijn regelmatig bewegen, een gezond gewicht en het gebruik van warmte en ijs nuttig voor symptoomverlichting. Vrij verkrijgbare pijnstillers kunnen ook helpen.

Botinfectie

Een botinfectie (osteomyelitis) kan ontstaan door een open botletsel of door een infectie elders die naar het bot is verspreid. Behandeling vereist vaak langdurige antibiotica en in sommige gevallen een operatie om het geïnfecteerde botweefsel te verwijderen.

Botkanker

Een osteosarcoom of andere vormen van botkanker kunnen leiden tot pijn in het been. Ook kunnen metastasen van andere kankersoorten, zoals botmetastasen van prostaatkanker of borstkanker, pijn veroorzaken door uitzaaiingen naar de botten.

Bursitis

Bursitis is een ontsteking van de slijmbeurs, vaak door overbelasting. Symptomen zijn onder andere kniepijn, roodheid en zwelling van het gewricht. Behandeling omvat rust, ijsapplicatie en vrij verkrijgbare ontstekingsremmende pijnstillers. Als de symptomen aanhouden of verergeren ondanks thuisbehandelingen, is medische hulp vereist.

Compartimentsyndroom

Het compartimentsyndroom ontstaat door zwelling of bloeding in een compartiment van spieren, zenuwen en bloedvaten, meestal in het onderbeen. Dit leidt tot verhoogde druk, wat kan resulteren in ernstige pijn en schade aan spieren en zenuwen. Onbehandeld kan dit leiden tot blijvende schade en verlies van functie. Een snelle medische behandeling is cruciaal, vaak met een operatie om de druk te verlichten.

Diep veneuze trombose (DVT)

Een diep veneuze trombose wordt gekenmerkt door een bloedstolsel in een diepe ader, meestal in het dijbeen of onderbeen. Symptomen kunnen zijn beenpijn, zwelling en roodheid. Onbehandeld kan DVT leiden tot een longembolie, waarbij een stolsel naar de longen reist en een slagader afsluit. Behandeling omvat medicijnen om stolselvorming te voorkomen of te verminderen, en in sommige gevallen trombolytica om het stolsel op te lossen.

Druk op zenuw

Pijn in de dij kan ontstaan door druk op een zenuw, bijvoorbeeld door het dragen van een zware riem. Dit kan leiden tot uitstralende pijn naar het been. Het verminderen van de druk op de zenuw door het dragen van een lichter riem of andere aanpassingen kan helpen om de pijn te verlichten.

Groeipijnen

Bij kinderen kunnen groeipijnen optreden als gevolg van groeipieken. Deze pijnen worden veroorzaakt door het rekken van spierpezen bij de groei van het bot. Behandeling omvat ijsapplicatie, pijnstillers en rekoefeningen om de pijn te verlichten.

Ischias

Patiënten met ischias ervaren pijn in de achterkant van het been door druk op de heupzenuw die van de lage rug naar de benen loopt. De pijn kan variëren van ernstig en krampachtig tot schietend. Behandeling omvat meestal vrij verkrijgbare pijnstillers en fysiotherapie. In ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn.

Meralgia paraesthetica

Meralgia paraesthetica is een aandoening waarbij pijn, een brandend gevoel, gevoelloosheid of tintelingen in het bovenbeen optreden door irritatie van de laterale femorale huidzenuw. Risicofactoren zijn onder andere zwangerschap, overgewicht, het dragen van strakke kleding en chirurgisch littekenweefsel in de lies. Behandeling omvat vaak vrij verkrijgbare pijnstillers zoals paracetamol en ibuprofen. Bij aanhoudende klachten kan de arts sterkere pijnstillers voorschrijven.

Osteoporose

Osteoporose kan leiden tot botbreuken en daardoor pijn in het been. Dit komt vaak voor bij oudere volwassenen en kan worden veroorzaakt door een afname van de botdichtheid. Behandeling richt zich op het verbeteren van de botgezondheid door middel van medicijnen, calcium en vitamine D.

Perifere neuropathie

Perifere neuropathie ontstaat door schade aan de zenuwen die berichten van en naar de hersenen sturen. Deze aandoening kan veroorzaakt worden door verschillende factoren, zoals diabetes mellitus (suikerziekte), infecties, verwondingen, of het gebruik van bepaalde medicijnen. Wanneer de zenuwen in de benen beschadigd zijn, kunnen patiënten last hebben van stekende of tintelingen, gevoelloosheid, of zwakte. De behandeling richt zich op het onderliggende probleem en kan het voorschrijven van pijnstillers omvatten om de symptomen te verlichten.

Perifere slagaderziekte

Oorzaken

Pijn in de benen tijdens het lopen kan een aanwijzing zijn voor perifere slagaderziekte. Deze aandoening wordt gekenmerkt door vetafzettingen in de slagaders van het been, die de bloedtoevoer naar de spieren beperken. Deze afzettingen veroorzaken een verminderde bloedstroom naar de ledematen, wat kan leiden tot pijn. Risicofactoren voor perifere slagaderziekte zijn onder andere veroudering, hoge bloeddruk, diabetes mellitus, verhoogd cholesterolgehalte, en langdurige blootstelling aan sigarettenrook. Vaak ligt een vernauwing van de bloedvaten (vasoconstrictie) ten grondslag aan de aandoening.

Symptomen

Naast pijnlijke benen kunnen de volgende symptomen optreden:

• beenkrampen
• bilpijn
• pijn in de dij
• verandering van de huidskleur van de benen
• langzame groei van beenhaar of teennagels
• gevoelloosheid
• heuppijn
• koude benen
• kuitpijn
• langzaam genezende zweren op de voeten
• zwakte

De pijn treedt vaak op tijdens beweging en vermindert na korte rust.

Behandeling

Patiënten met perifere slagaderziekte lopen een verhoogd risico op cardiovasculaire problemen, zoals een hartaanval of beroerte. Het is dus belangrijk om de aandoening te behandelen. Een gezonde levensstijl is cruciaal, waaronder het stoppen met roken, gezond en gevarieerd eten, en regelmatig sporten. Medicijnen kunnen helpen om de symptomen te beheersen en pijn te verlichten. In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om de bloedtoevoer te verbeteren.

Scheenbeenvliesontsteking

Wanneer de spieren en weefsels rondom het scheenbeen ontstoken raken, spreekt men van periostitis of scheenbeenvliesontsteking. Deze aandoening kan ontstaan door overbelasting, zoals veel rennen, een plotselinge verhoging van fysieke activiteit, onvoldoende ondersteunende schoenen, platvoeten of andere voetafwijkingen. De pijn is meestal voelbaar aan de voorkant van het been of rond de knie. De behandeling omvat:

• het meerdere keren per dag aanbrengen van ijs gedurende twintig minuten om de zwelling te verminderen
• het nemen van ontstekingsremmende pijnstillers om de pijn te verlichten
• voldoende rust

Spataderen

Bij spataderen moeten de aderen harder werken om bloed terug naar het hart te pompen, wat leidt tot het uitpuilen van de aderen. Deze aderen kunnen een verdraaid, blauw of donkerpaars uiterlijk krijgen. Symptomen zijn onder andere zware benen, brandende benen, kloppingen of krampen. Risicofactoren zijn onder meer ouderdom, overgewicht, zwangerschap, en langdurig staan of zitten. Het verliezen van gewicht bij overgewicht, regelmatig compressiekousen dragen en lichaamsbeweging kunnen helpen. Als thuisbehandelingen niet voldoende zijn, kunnen medische behandelingsopties worden overwogen.

Spierblessure

Spierblessures, zoals verrekkingen en scheuren, kunnen pijn en ongemak in de benen veroorzaken. Dit kan optreden na overbelasting, verkeerde bewegingen of een ongeval. De behandeling omvat vaak rust, ijsapplicatie en fysiotherapie om het herstel te bevorderen.

Spinale stenose

Bij spinale stenose vernauwen de ruimtes in de wervelkolom, wat druk uitoefent op de zenuwen en leidt tot pijn, tintelingen, gevoelloosheid of zwakte in de benen. Naast deze symptomen kunnen ook evenwichtsproblemen optreden. Behandeling kan bestaan uit medicatie en fysiotherapie. Wanneer deze maatregelen niet effectief zijn, kan een operatie noodzakelijk zijn.

Stressfractuur

Een stressfractuur, zoals een scheurtje in het scheenbeen, kan pijn veroorzaken door overmatig gebruik van de spieren rond het bot of door onjuiste impact. De meeste patiënten herstellen binnen zes tot acht weken door voldoende rust te nemen. Het is belangrijk dat de stressfractuur volledig geneest voordat men weer fysieke activiteiten onderneemt om verergering van het letsel te voorkomen. De stressfractuur moet volledig genezen zijn alvorens men terugkeert naar intensieve oefeningen.

Tendinitis

Pezen verbinden spieren met botten. Ontsteking van deze pezen, ook wel peesontsteking genoemd, kan pijn veroorzaken bij beweging. Dit kan voorkomen in de heup, knie of enkel. De behandeling omvat rust, het aanbrengen van ijs, compressie en het verhogen van het been. Ontstekingsremmende pijnstillers zoals ibuprofen of naproxen kunnen ook nuttig zijn.

Tibia fractuur

Een tibia fractuur, of scheenbeenbreuk, kan hevige pijn veroorzaken in het scheenbeen. Dit kan gebeuren door een trauma of val. Behandeling vereist vaak gips of een operatie, afhankelijk van de ernst van de breuk. Bij vermoeden van een fractuur is het belangrijk om direct medische hulp in te schakelen.

Tromboflebitis

Tromboflebitis is een ontsteking van een ader door een bloedstolsel, wat kan leiden tot pijn en zwelling in het been. Behandeling omvat vaak medicijnen om de bloedstolling te verminderen en het verminderen van ontsteking. In sommige gevallen is een operatie nodig om het stolsel te verwijderen.

Vaatproblemen

Vaatproblemen, zoals spataderen en perifeer arterieel vaatlijden (PAD), kunnen leiden tot beenpijn door verminderde bloedtoevoer naar de benen. Behandeling kan bestaan uit het aanpassen van levensstijl, medicatie en in sommige gevallen een operatie om de bloedvaten te verbeteren.

Verstoring van de elektrolytenbalans

Elektrolyten, zoals natrium, kalium en calcium, zijn essentieel voor een goede spierfunctie. Het verlies van elektrolyten door zweten (bijvoorbeeld tijdens het sporten) kan leiden tot krampen, zwakte of gevoelloosheid in de benen. Ook bepaalde medicijnen en aandoeningen kunnen een verstoorde elektrolytenbalans veroorzaken. Het consumeren van sportdranken met elektrolyten of mineraalrijke voedingsmiddelen kan helpen om het elektrolytniveau te herstellen. Regelmatige krampen moeten worden besproken met een arts om de onderliggende oorzaak vast te stellen.

Zenuwpijn

Zenuwpijn kan ontstaan door zenuwcompressie, zoals bij een hernia of diabetes. Symptomen zijn vaak scherp, brandend of dof en kunnen gepaard gaan met gevoelloosheid en zwakte. Behandeling kan bestaan uit medicatie, fysiotherapie en in sommige gevallen chirurgie om de druk op de zenuw te verlichten.

Andere oorzaken van beenpijn

Naast de hierboven beschreven aandoeningen zijn er andere mogelijke oorzaken van beenpijn, waaronder:

• acute flaccid myelitis (verlamming en zwakte bij kinderen)
• antitrombine III-deficiëntie (aandoening die het risico op bloedstolsels verhoogt)
• artrose (afbraak van gewrichtskraakbeen)
• bloedcirculatieproblemen
• claudicatio intermittens (pijn in de benen tijdens het wandelen)
• de botziekte van Paget (chronische botontsteking)
• de ziekte van Bechterew (ontsteking van de wervelgewrichten)
• de ziekte van Osgood-Schlatter (pijn en zwelling onder de knie)
• een ACL-letsel (scheur in de voorste kruisband van de knie)
• een Baker's cyste (ophoping van gewrichtsvloeistof in de knieholte)
• een botbreuk (gebroken been)
• een gescheurde meniscus
• een hamstringblessure
• een hernia
• infecties
• letsels aan de ligamenten
• peesblessures
• spierscheuren
• trombose (bloedstolsel in een ader)
• verstuiking (verrekking van een gewricht)
• fibromyalgie (chronische aandoening met pijn en vermoeidheid)
• groeiplaatfracturen
• nachtkrampen
• necrotiserende vasculitis (ontsteking van de bloedvatenwand)
• O-benen
• osteochondritis dissecans (gewrichtsaandoening met pijn)
• osteonecrose (afsterven van botweefsel door onvoldoende bloedtoevoer)
• osteoporose (verlies van botmassa met verhoogd risico op botbreuken)
• patellaire tendinitis (overbelasting van de patellapees in de knie)
• patellofemoraal pijnsyndroom
• polyneuropathie (zenuwen die op meerdere plaatsen niet goed functioneren)
• pseudojicht (pijn en zwelling in gewrichten zoals knie en pols)
• sacroiliitis (ontsteking van het heiligbeen en de ilium)
• scoliose (zijdelingse kromming van de wervelkolom)
• spierkrampen
• spierpijn
• teenlopen
• tromboflebitis (oppervlakkige aderontsteking)
• X-benen

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van beenpijn verhogen. Deze risicofactoren kunnen zowel te maken hebben met levensstijl als met medische aandoeningen.

Leeftijd
Ouderen hebben vaak een verhoogd risico op beenpijn door aandoeningen zoals osteoporose, artritis en perifere arteriële ziekte. De afname van botdichtheid en de afname van de bloedcirculatie kunnen bijdragen aan pijnklachten in de benen.

Geslacht
Vrouwen hebben een verhoogd risico op beenpijn als gevolg van aandoeningen zoals osteoporose, varices en gewrichtsproblemen zoals artritis. De hormonale veranderingen tijdens de menopauze spelen hierbij een rol.

Roken
Roken is een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van perifere arteriële ziekte (PAD) en kan leiden tot slechte doorbloeding van de benen, wat pijn en vermoeidheid kan veroorzaken.

Inactiviteit en overbelasting
Onvoldoende fysieke activiteit kan leiden tot spierzwakte en gewrichtsproblemen, terwijl overbelasting door intensieve sportactiviteiten het risico op spier- en peesblessures verhoogt. Beide kunnen leiden tot pijn in de benen.

Chronische aandoeningen
Patiënten met chronische aandoeningen zoals diabetes, obesitas of hoge bloeddruk hebben een verhoogd risico op beenpijn door neuropathie, vaatproblemen of gewrichtsaandoeningen.

Risicogroepen

Bepaalde patiëntengroepen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van beenpijn vanwege onderliggende aandoeningen of specifieke levensomstandigheden. Het herkennen van risicogroepen kan helpen bij het vroegtijdig identificeren van beenpijn en het verbeteren van de behandeling en opvolging.

Ouderen
Ouderen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van beenpijn door veroudering van het lichaam en de afname van de botdichtheid en spiermassa. Veelvoorkomende aandoeningen zoals artritis, osteoporose en perifere arteriële ziekte komen vaker voor naarmate men ouder wordt, wat bijdraagt aan chronische pijn in de benen.

Patiënten met chronische aandoeningen
Patiënten met chronische aandoeningen zoals diabetes, hypertensie of hart- en vaatziekten lopen een groter risico op beenpijn. Diabetische neuropathie kan leiden tot zenuwpijn, terwijl verminderde bloedcirculatie als gevolg van hart- of vaatziekten pijn in de benen kan veroorzaken. Patiënten met obesitas hebben ook een verhoogd risico op pijn door extra belasting van de gewrichten en spieren.

Atleten en actieve sporters
Sporters die intensief trainen, vooral in disciplines die veel druk op de benen uitoefenen, zoals hardlopen, voetbal of wielrennen, hebben een verhoogd risico op beenpijn door blessures zoals verstuikingen, verrekkingen of overbelasting van spieren en pezen.

Rokers
Rokers hebben een verhoogd risico op perifere arteriële ziekte (PAD), wat kan leiden tot pijn in de benen, vooral bij fysieke inspanning. Roken vermindert de bloedcirculatie naar de benen, wat kan leiden tot spierkrampen, vermoeidheid en pijn.

Vrouwen tijdens de menopauze
Vrouwen die de menopauze doormaken, hebben een verhoogd risico op beenpijn door een afname van oestrogeenniveaus, wat bijdraagt aan botontkalking en gewrichtsproblemen. Osteoporose komt vaker voor bij vrouwen na de menopauze, wat kan leiden tot botbreuken en ernstige pijn in de benen.

Geassocieerde symptomen van pijn aan het been of de benen

Klachten

Pijn aan het been kan gepaard gaan met verschillende andere symptomen, zoals:

• beenkrampen
• een gezwollen been of gezwollen benen
• een koud of warm gevoel in de benen
• gevoelloosheid
• roodheid of andere huidverkleuring
• tintelingen
• zwakte

Patiënten kunnen problemen ondervinden bij het zitten, staan, lopen of bij andere dagelijkse activiteiten door de pijn aan hun benen.

Beenkrampen

Krampen in de beenspieren die niet binnen enkele seconden verdwijnen, kunnen het gevolg zijn van overmatig gebruik of uitdroging. Dit gebeurt vaak na een langere periode van intensieve activiteit. Gewone spierkrampen duren meestal maar kort en kunnen verlicht worden met warmte, rust, en rekoefeningen. Bij aanhoudende pijn en zwelling is echter snel medisch advies noodzakelijk, omdat dit kan wijzen op een diepveneuze trombose.

Andere klachten

Afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de pijn kunnen aanvullende symptomen optreden, mogelijk ook op andere plekken in het lichaam.

Alarmsymptomen

Hoewel de meeste gevallen van beenpijn tijdelijk en relatief onschuldig zijn, zijn er bepaalde alarmsymptomen die erop wijzen dat de pijn een ernstigere onderliggende oorzaak heeft. Het is belangrijk om deze symptomen tijdig te herkennen en medische hulp in te schakelen.

Plotselinge, ernstige pijn
Een plotselinge, hevige pijn in het been kan wijzen op een ernstige aandoening, zoals een botbreuk, diepe veneuze trombose (DVT) of een bloeding. Patiënten die plotselinge, intense pijn ervaren, vooral in combinatie met zwelling, moeten onmiddellijk medische hulp zoeken.

Pijn in rust of 's nachts
Pijn die optreedt tijdens rust of 's nachts, vooral in combinatie met koude voeten, zwelling of een bleke huid, kan wijzen op perifere arteriële ziekte (PAD) of andere vasculaire aandoeningen. Dit type pijn wordt vaak erger in de rusttoestand en kan leiden tot verdere complicaties als het niet behandeld wordt.

Huidveranderingen en zichtbare tumoren
Veranderingen in de huidskleur, zoals een blauwachtige of zeer bleke huid, of zichtbare tumoren in het been, kunnen wijzen op ernstige infecties of tumoren. Deze symptomen kunnen ook duiden op een bloeding of ernstig trauma in het been.

Koorts en roodheid bij pijn
Wanneer beenpijn gepaard gaat met koorts, algemene zwakte en pijnlijke roodheid in de huid, kan dit een aanwijzing zijn voor een infectie, zoals osteomyelitis (botinfectie) of cellulitis (huidinfectie). Dergelijke symptomen vereisen onmiddellijke medische evaluatie.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van beenpijn begint vaak met een grondige anamnese en lichamelijk onderzoek, gevolgd door diagnostische tests om de onderliggende oorzaak vast te stellen.

Anamnese en lichamelijk onderzoek
Het verzamelen van de medische geschiedenis van de patiënt is essentieel om te begrijpen wanneer de pijn begon, of er eerdere verwondingen waren, en of er andere symptomen aanwezig zijn. Tijdens het lichamelijk onderzoek kan de arts letten op tekenen van zwelling, roodheid, pijn bij palpatie, en de mate van mobiliteit.

Beeldvormende onderzoeken
Beeldvormingstechnieken zoals röntgenfoto's, MRI- of CT-scans kunnen worden gebruikt om bot- of gewrichtsaandoeningen, zoals fracturen, artritis of tumoren, te visualiseren. Bij verdenking op een vasculaire aandoening kunnen doppler-echografie of angiografie worden gebruikt om de bloedstroom in de benen te beoordelen.

Bloedonderzoek
Bloedonderzoek kan helpen bij het identificeren van infecties, ontstekingen, of onderliggende aandoeningen zoals diabetes. Een verhoogd C-reactief proteïne (CRP) kan bijvoorbeeld wijzen op een ontstekingsproces in het lichaam.

Neurologisch onderzoek
Bij vermoeden van zenuwcompressie of neuropathie zal de arts neurologische tests uitvoeren om de zenuwfunctie te beoordelen, inclusief reflexen, gevoel en spierkracht in de benen.

Behandeling van pijn aan het been of de benen

De behandeling van beenpijn is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Er zijn verschillende benaderingen voor zowel acute als chronische pijn.

Conservatieve behandelingen
Voor milde tot matige beenpijn kunnen conservatieve behandelingen zoals rust, ijsapplicatie, en het innemen van pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen effectief zijn. Fysiotherapie kan ook nuttig zijn voor het versterken van spieren en het verbeteren van de mobiliteit.

Medicamenteuze behandelingen
Voor ontstekingsgerelateerde pijn kunnen ontstekingsremmende medicijnen (NSAID's) of corticosteroïden worden voorgeschreven. Bij neuropathische pijn kunnen specifieke medicijnen zoals antidepressiva of anticonvulsiva worden gebruikt om zenuwpijn te verlichten.

Chirurgische behandeling
In sommige gevallen kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld bij een botbreuk, hernia, of ernstig gewrichtsprobleem. Chirurgie kan ook nodig zijn bij vasculaire aandoeningen zoals DVT, waarbij het bloedstolsel moet worden verwijderd.

Fysiotherapie en revalidatie
Fysiotherapie speelt een belangrijke rol bij de behandeling van beenpijn, vooral bij spier- en gewrichtsblessures. Revalidatieprogramma's kunnen helpen bij het herstel van mobiliteit en het versterken van de beenspieren.

Prognose

De prognose voor patiënten met beenpijn hangt af van de onderliggende oorzaak en de tijdigheid van de behandeling.

Goede prognose bij acute pijn
In gevallen van acute beenpijn, zoals bij verrekking of lichte blessures, is de prognose doorgaans goed. De meeste patiënten herstellen volledig met conservatieve behandelingen zoals rust en fysiotherapie.

Chronische aandoeningen en langetermijnbehandeling
Bij chronische aandoeningen zoals artritis of perifere arteriële ziekte kan de prognose variëren, afhankelijk van de ernst van de aandoening en de effectiviteit van de behandeling. Patiënten met vasculaire aandoeningen moeten vaak langdurige behandelingen ondergaan om de progressie van de ziekte te vertragen.

Herstel na chirurgie
Patiënten die een operatie hebben ondergaan, zoals bij een hernia of gewrichtsvervanging, kunnen een goed herstel verwachten met de juiste nazorg en fysiotherapie. Het herstel kan echter variëren afhankelijk van de complexiteit van de ingreep.

Complicaties

Hoewel de meeste gevallen van beenpijn behandeld kunnen worden met conservatieve maatregelen of medische interventie, kunnen sommige patiënten complicaties ontwikkelen die de aandoening verergeren of de hersteltijd verlengen.

Chronische pijn en functionele beperkingen
Chronische beenpijn kan leiden tot langdurige functionele beperkingen, vooral wanneer de onderliggende oorzaak niet effectief wordt behandeld. Patiënten kunnen moeite hebben met het uitvoeren van dagelijkse activiteiten, zoals lopen, staan of traplopen, wat hun mobiliteit en kwaliteit van leven aanzienlijk beïnvloedt.

Verergering van onderliggende aandoeningen
In sommige gevallen kan onbehandelde of slecht behandelde beenpijn wijzen op een verergering van een onderliggende aandoening. Bijvoorbeeld, onbehandelde perifere arteriële ziekte (PAD) kan leiden tot gangreen, en onbehandelde diepe veneuze trombose (DVT) kan zich ontwikkelen tot een longembolie, wat levensbedreigend kan zijn.

Infectie en septische complicaties
In gevallen van infectie, zoals osteomyelitis (botinfectie) of cellulitis (huidinfectie), kunnen complicaties zoals sepsis optreden als de infectie zich naar andere delen van het lichaam verspreidt. Dit kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen en vereisen onmiddellijke medische interventie, zoals antibiotica of chirurgische drainage.

Zenuwbeschadiging en neuropathie
Bij aandoeningen die zenuwbeschadiging veroorzaken, zoals diabetes of ischias, kan onbehandelde pijn leiden tot langdurige zenuwschade of neuropathie. Dit kan resulteren in een permanente vermindering van gevoel of beweging in de benen, wat de algehele functie beïnvloedt.

Preventie

Preventieve maatregelen kunnen helpen om de kans op het ontwikkelen van beenpijn te verminderen, vooral bij risicogroepen. Het is belangrijk om gezonde gewoonten te ontwikkelen en risicofactoren aan te pakken voordat de pijn zich manifesteert.

Lichaamsbeweging en spierversterking
Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen de spieren en gewrichten in de benen te versterken, wat de kans op blessures en overbelasting vermindert. Oefeningen zoals wandelen, zwemmen of fietsen kunnen de doorbloeding verbeteren en de algehele conditie van het bewegingsapparaat bevorderen.

Gezond gewicht handhaven
Een gezond lichaamsgewicht is essentieel voor het verminderen van de belasting op de benen, vooral voor gewrichten zoals de knieën en enkels. Overgewicht kan de druk op de gewrichten verhogen, wat leidt tot slijtage en pijn. Het handhaven van een evenwichtig voedingspatroon kan bijdragen aan gewichtsbeheersing.

Vermijden van overbelasting en herhaalde belasting
Sporters en mensen die fysiek zwaar werk doen, moeten voorzorgsmaatregelen nemen om overbelasting te voorkomen. Het is belangrijk om pauzes te nemen en de belasting gelijkmatig te verdelen om overbelasting van de benen en gewrichten te voorkomen.

Vroege diagnose en behandeling van onderliggende aandoeningen
Het vroegtijdig herkennen van aandoeningen die beenpijn kunnen veroorzaken, zoals artritis, diabetes of perifere arteriële ziekte, en het implementeren van gerichte behandelingsplannen kan de kans op complicaties en langdurige pijn verminderen. Regelmatige medische controles kunnen helpen om deze aandoeningen in een vroeg stadium te identificeren.

Stoppen met roken
Roken is een belangrijke risicofactor voor perifere arteriële ziekte en andere circulatoire problemen die beenpijn kunnen veroorzaken. Het stoppen met roken kan de bloedcirculatie verbeteren en de kans op beenpijn door vasculaire aandoeningen verminderen.

Juiste schoenen en orthopedische ondersteuning
Het dragen van goed passende schoenen die geschikt zijn voor het beoogde activiteitenniveau kan helpen om voet- en beenpijn te voorkomen. Orthopedische hulpmiddelen, zoals inlegzolen of speciale steunzolen, kunnen ook nuttig zijn voor het verminderen van pijn en het bevorderen van een gezonde houding.

Lees verder

• Beenkrampen: Oorzaken en tips bij pijnlijke krampen in been
• Beenzwakte: Oorzaken van zwakte in been of zwakke benen
• Diep veneuze trombose: Pijn en zwelling aan been of bekken
• Brandende benen: Oorzaken van brandend gevoel in been
• Perifere vasculaire ziekte: Pijn en kramp aan been