Beenpijn: Oorzaken van pijnlijk been of pijnlijke benen

Diverse aandoeningen leiden tot milde tot ernstige pijn in één been of beide benen. Mogelijk ontstaat de pijn geleidelijk, maar soms ontstaat de pijn ook erg snel. Verder is beenpijn constant of treedt de pijn op met tussenpozen. Daarnaast kampen patiënten soms met pijn in het ganse been, terwijl andere patiënten pijn aan één bepaald gebied ervaren, zoals bijvoorbeeld de knie of het scheenbeen. Verder voelt de pijn voor iedereen anders aan, zoals dof, scherp, kloppend of brandend. Ook andere symptomen komen mogelijk voor, zoals onder andere krampen, gevoelloosheid, zwakte en tintelingen. Afhankelijk van het onderliggend probleem zijn ook andere mogelijke tekenen aanwezig. Wanneer de pijn niet met thuismaatregelen verdwijnt, ernstig is of verergert of hierbij zorgwekkende andere symptomen optreden, is medisch advies nodig. Mogelijk volgt dan een behandeling via medicatie, een medische procedure of chirurgie.

• Soorten beenpijn
• Achillespeesblessure
• Artritis (gewrichtsontsteking) en beenpijn
• Botinfectie
• Botkanker
• Bursitis
• Compartimentsyndroom
• Diep veneuze trombose (DVT)
• Druk op zenuw
• Groeipijnen
• Ischias
• Meralgia paraesthetica
• Perifere neuropathie
• Perifere slagaderziekte
• Oorzaken
• Symptomen
• Behandeling
• Scheenbeenvliesontsteking
• Spataderen
• Spinale stenose
• Stressfractuur
• Tendinitis
• Verstoring van de elektrolytenbalans
• Andere oorzaken van beenpijn
• Geassocieerde symptomen van pijn aan het been of de benen
• Klachten
• Beenkrampen
• Andere klachten
• Behandeling van pijnlijk been of pijnlijke benen

Soorten beenpijn

Musculoskeletale pijn
Beenpijn is mogelijk te wijten aan een probleem met de spieren, botten, pezen, ligamenten en zenuwen. Enkele voorbeelden van musculoskeletale pijn in het been zijn bijvoorbeeld artritis van de heup, knie of enkel, het compartimentsyndroom en een stressfractuur.

Vasculaire pijn
Verder kampen sommige patiënten met vasculaire pijn; de pijn is dan afkomstig van de bloedvaten. Spataderen en een diep veneuze trombose zijn enkele voorbeelden van vasculaire beenpijn.

Neurogene pijn
Tot slot treedt bij een aantal patiënten neurogene pijn op aan het been of de benen. De pijn ontstaat door een probleem met of schade aan een zenuw, waardoor ook in beweging pijn optreedt. Voorbeelden van neurogene pijn zijn perifere neuropathie en spinale stenose.

Achillespeesblessure

Pijn boven het hielbot is een veel voorkomend teken van een achillespeesblessure. Het dragen van hoge hakken en het overmatig gebruik van de achillespees leidt tot deze verwonding. Rust en ijs verminderen de tekenen en bespoedigen het genezingsproces van de pees. Door de pijn te negeren, ontstaat een gescheurde achillespees, waarvoor in de meeste gevallen een operatie nodig is. Het is bijgevolg belangrijk om naar het lichaam te luisteren en aandacht te besteden aan de waarschuwingssignalen.

Artritis (gewrichtsontsteking) en beenpijn

Artritis is een veel voorkomende aandoening waarbij de gewrichten getroffen zijn. Diverse vormen van artritis leiden tot beenpijn, zoals juveniele idiopathische artritis (voorheen bekend als jicht, juveniele reumatoïde artritis), psoriatische artritis (symptomen aan huid en gewrichten), reactieve artritis en septische artritis (gewrichtsontsteking door infectie). Gewrichtspijn, gezwollen gewrichten en gewrichtsstijfheid zijn frequent optredende klachten bij patiënten met deze gewrichtsontsteking. Wanneer de heupen, knieën of enkels aangetast zijn, krijgen patiënten te maken met pijnlijke benen, loopproblemen en problemen met de dagelijkse activiteiten. Voor deze aandoening bestaat anno oktober 2020 geen genezing, maar sporten en een gezond gewicht handhaven zijn belangrijke adviezen. Verder mogen patiënten warmte en ijs toepassen op de pijnlijke gebieden om de symptomen te verminderen. Ook het nemen van vrij verkrijgbare pijnstillers verlicht de pijn.

Botinfectie

Een botinfectie (osteomyelitis) is mogelijk het resultaat van een open botletsel of een infectie elders in het lichaam die verspreid is naar het bot

Botkanker

Een osteosarcoom of een andere vorm van botkanker leidt mogelijk tot een pijnlijk been. Verder zaaien andere vormen van kanker mogelijk uit naar het bot (botmetastasen) waardoor een patiënt pijn in de benen ervaart. Dit gebeurt vooral bij prostaatkanker en borstkanker.

Bursitis

Bursitis duidt op een slijmbeursontsteking, wat meestal ontstaat door overbelasting. Toenemende kniepijn bij beweging of druk, roodheid of een zwelling van het gewricht zijn enkele symptomen van bursitis. De behandeling bestaat uit rust, ijs toepassen en vrij verkrijgbare pijnstillers. Als de pijn en zwelling ondanks thuisbehandelingen niet reageren of verergeren, is medische hulp nodig.

Compartimentsyndroom

Compartimenten zijn groepen van spieren, zenuwen en bloedvaten in de armen en benen. Een zwelling of bloeding in een compartiment leidt tot het compartimentsyndroom. Meestal is het voorste compartiment van het onderbeen getroffen, maar ook andere compartimenten in het been zijn soms aangetast. Patiënten met het compartimentsyndroom ervaren mogelijk veel pijn. Onbehandeld ontstaan bloedcirculatieproblemen wat leidt tot het afsterven van cellen en weefsels.

Diep veneuze trombose (DVT)

Bij een diep veneuze trombose is een bloedstolsel in een ader aanwezig, meestal in het dijbeen of het onderbeen. Niet altijd ervaart een patiënt symptomen, maar sommige patiënten ervaren beenpijn, een zwelling in het been, en roodheid en warmte aan het been. Wanneer deze tekenen aanwezig zijn, is een snel medisch advies nodig omdat een diep veneuze trombose onbehandeld mogelijk leidt tot een longembolie. Hierbij breekt een bloedstolsel af en reist dit naar de longen, waarbij een slagader naar de longen wordt afgesloten. De arts zet medicijnen in om stolselvorming te voorkomen, of anders om de groei te remmen of het stolsel af te breken (trombolytica).

Druk op zenuw

Sommige patiënten klagen over beenpijn ter hoogte van de dij. Dit gebeurt bijvoorbeeld omdat ze een zware riem dragen die druk uitoefent op een zenuw die de heup omringt. De pijn straalt uit van de dij naar het been. Het dragen van een riem die lichter is in gewicht is aanbevolen zodat er minder druk op de zenuw ontstaat.

Groeipijnen

Kinderen ontwaken soms met ernstige krampen in de benen en pijn in de benen. Deze pijn is meestal geassocieerd met groeipieken. Naarmate het bot van het kind groeit, rekken de spierpezen uit, waardoor pijn ontstaat waar de spierpezen zich aan het bot hechten. IJs, pijnstillers en rekoefeningen verlichten de aanvallen van groeipijnen.

Ischias

Een patiënt met ischias heeft pijn in de achterkant van het been. De pijn resulteert uit druk op de heupzenuw die van de lage rug door de billen naar de benen loopt. De pijn beschrijven patiënten mogelijk als ernstig en krampachtig, terwijl anderen meer krachtige, schietende pijn ervaren. Door de pijnlijke benen kan een patiënt moeilijk gaan zitten of rechtstaan. De arts schrijft vrij verkrijgbare pijnstillers voor of geeft een doorverwijzing naar een fysiotherapeut. In ernstige gevallen volgt vaak een operatie.

Meralgia paraesthetica

Meralgia paraesthetica is een zenuwaandoening waarbij een patiënt pijn, een brandend gevoel, een verdoofd gevoel of tintelingen ervaart in het bovenbeen. Zwangere vrouwen, patiënten met overgewicht, patiënten die strakke kleding dragen of patiënten met chirurgisch littekenweefsel in de liesstreek zijn vaker aangetast. Vrij verkrijgbare medicijnen zoals paracetamol of ibuprofen verlichten de tekenen. Houdt de pijn langer dan twee maanden aan, dan schrijft de arts sterkere pijnstillers voor.

Perifere neuropathie

Schade aan de zenuwen in het lichaam die berichten van en naar de hersenen sturen, resulteert in perifere neuropathie. Vaak is dit te wijten aan diabetes mellitus (suikerziekte), al leiden andere aandoeningen, bepaalde medicijnen, verwondingen of infecties mogelijk ook tot de aandoening. Als de zenuwen in de benen beschadigd zijn, kampen patiënten met stekelige of tintelende gevoelens, gevoelloosheid of zwakte. De arts behandelt het onderliggend probleem en schrijft indien nodig pijnstillers voor.

Perifere slagaderziekte

Oorzaken

Pijn in de benen tijdens het lopen wijst mogelijk op een perifere slagaderziekte. Hierbij ervaren patiënten pijn als gevolg van de vetafzettingen in de slagaders van het been. Deze afzettingen blokkeren de bloedtoevoer naar spieren evenals de slagaders die het hart en de hersenen ondersteunen. De ledematen (zoals de benen) krijgen hierdoor onvoldoende bloed. Vaak ligt een vernauwing van de bloedvaten (vasoconstrictie) aan de basis van een perifere slagaderziekte. Veel voorkomende risicofactoren zijn de veroudering, een hoge bloeddruk, diabetes mellitus (suikerziekte), een hoog cholesterolgehalte en een langdurige blootstelling aan sigarettenrook.

Symptomen

Naast pijnlijke benen zijn andere bekende symptomen:

• beenkrampen
• bilpijn
• dijpijn
• een andere huidskleur van de benen
• een langzame groei van beenhaar of teennagels
• gevoelloosheid
• heuppijn
• koude benen
• kuitpijn
• langzaam genezende zweren op de voeten
• zwakte

De pijn in de benen treedt alleen op tijdens beweging en stopt na een korte rust.

Behandeling

Patiënten met deze aandoening lopen een hoger risico op cardiovasculaire problemen, zoals een hartaanval en een beroerte. Een behandeling is dus belangrijk. Patiënten volgen best een gezonde levensstijl (stoppen met roken, gezond en gevarieerd eten, regelmatig sporten, ...). Medicijnen behandelen de symptomen en verlichten de pijn. Af en toe is een operatie nodig.

Scheenbeenvliesontsteking

Wanneer de spieren en weefsels rond het scheenbeen ontstoken raken, is in medische termen sprake van periostitis (scheenbeenvliesontsteking). Veel rennen, de fysieke activiteit te snel verhogen, slechte schoenen dragen, platvoeten of andere voetafwijkingen vormen een risicofactor voor deze aandoening. De pijn is voelbaar aan de voorkant van het been of de knie. De behandeling bestaat uit:

• meermaals per dag gedurende twintig minuten per keer ijs toepassen om de zwelling te verminderen
• ontstekingsremmende pijnstillers nemen om de pijn aan het been te verlichten
• rust

Spataderen

Bij patiënten met spataders moeten aderen extra hard werken om bloed terug naar het hart te krijgen. Ze gaan hierdoor uitpuilen en krijgen een verdraaid, blauw of donkerpaars uiterlijk. Hierdoor ervaren patiënten zware benen, brandende benen, kloppingen in de benen of krampen in de benen. Een oudere leeftijd, overgewicht, een zwangerschap of langdurig staan of zitten vormen risicofactoren voor spataderen. Gewicht verliezen bij overgewicht, sporten of compressiekousen zijn nuttige adviezen. Ook medische behandelingsopties zijn mogelijk wanneer thuisbehandelingen onvoldoende effectief zijn.

Spinale stenose

Bij spinale stenose vernauwen de ruimtes in de botten in de wervelkolom. Hierdoor ontstaat druk op de zenuwen in het gebied, hetgeen leidt tot pijn, tintelingen, gevoelloosheid of zwakte in de benen. Daarnaast zijn soms ook evenwichtsproblemen aanwezig. Medicatie verlicht de pijn, en bovendien is fysiotherapie nuttig. Soms werken deze maatregelen niet en is een operatie nodig.

Stressfractuur

Sommige patiënten hebben een scheurtje in het scheenbeen, wat pijn aan het been met zich meebrengt. Vaak is dit te wijten aan het overmatig gebruik van de spieren rond het bot en het niet goed opvangen van de impact van beweging. Dankzij het nemen van voldoende rust herstellen de meeste patiënten binnen de zes tot acht weken. De stressfractuur moet volledig genezen zijn alvorens weer fysieke activiteiten te ondernemen met het scheenbeen, omdat het botletsel anders verergert.

Tendinitis

Pezen zijn verbinden spieren met botten. Wanneer deze flexibele koorden ontstoken raken, veroorzaken ze pijn bij het bewegen. Een peesontsteking is een slijtageblessure die mogelijk de heup, knie of enkel treft. De behandeling bestaat uit rust, ijs en compressie toepassen en het been verhogen. De patiënt mag ook ontstekingsremmende pijnstillers nemen, zoals ibuprofen of naproxen.

Verstoring van de elektrolytenbalans

Elektrolyten zijn mineralen zoals natrium, kalium en calcium. Elektrolyten zijn nodig voor een goede spierwerking. Door het zweten (bijvoorbeeld bij het sporten) verliezen patiënten elektrolyten. Een te groot verlies leidt tot verkrampingen aan de benen en zwakte of gevoelloosheid aan de benen. Ook enkele chemotherapie en bepaalde aandoeningen leiden tot een verstoorde elektrolytenbalans. Sportdranken met elektrolyten, of water samen met mineraalrijke voedingsmiddelen zijn nuttig. Wanneer regelmatig krampen optreden, is het belangrijk om een arts te raadplegen.

Andere oorzaken van beenpijn

Andere oorzaken van een pijnlijk been of pijnlijke benen zijn:

• acute flaccid myelitis (verlamming en zwakte bij kinderen)
• antitrombine III-deficiëntie (ziekte met meer bloedstolsels)
• artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen waarbij een afbraak van gewrichten plaatsvindt)
• bloedcirculatieproblemen
• claudicatio intermittens (pijn in benen tijdens het wandelen)
• de botziekte van Paget (chronische ontsteking van het bot)
• de ziekte van Bechterew (blijvende gewrichtsontsteking)
• de ziekte van Osgood-Schlatter (pijn en zwelling onder knie)
• een ACL-letsel (scheuren van de voorste kruisband in de knie)
• een Baker's cyste (ophoping van gewrichtsvloeistof in de knieholte)
• een botbreuk / een gebroken been
• een gescheurde meniscus
• een hamstringblessure
• een hernia
• een infectie
• een letsel aan de ligamenten
• een peesblessure
• een spierscheur
• een trombose
• een verstuiking
• fibromyalgie (een chronische aandoening met pijn en vermoeidheid)
• groeiplaatfracturen
• nachtkrampen
• necrotiserende vasculitis (ontsteking van wand bloedvaten)
• O-benen
• osteochondritis dissecans (gewrichtsaandoening met pijn)
• osteonecrose (aandoening waarbij het bot afsterft door een beperkte bloedtoevoer)
• osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken)
• patellaire tendinitis (overbelasting van de patellapees in de knie)
• het patellofemoraal pijnsyndroom
• polyneuropathie (hierbij werken zenuwen op meerdere plaatsen in het lichaam niet goed)
• pseudojicht (pijn en zwelling van gewricht in knie en pols)
• sacroiliitis (ontsteking met pijn in lage rug, billen en heup)
• scoliose (zijdelingse kromming van de wervelkolom)
• spierkrampen
• spierpijn
• teenlopen
• tromboflebitis (oppervlakkige aderontsteking met pijn)
• X-benen

Geassocieerde symptomen van pijn aan het been of de benen

Klachten

Pijnlijke benen gaan mogelijk gepaard met enkele andere symptomen zoals:

• beenkrampen
• een gezwollen been of gezwollen benen
• een koud been of koude benen
• een warm been of warme benen
• gevoelloosheid
• roodheid of een andere huidverkleuring
• tintelingen
• zwakte

Door de beenpijn heeft een patiënt mogelijk problemen om te gaan zitten of recht te staan, loopproblemen, evenwichtsstoornissen of andere problemen met de dagelijkse activiteiten.

Beenkrampen

Spasmen of krampen in de beenspieren die niet minstens enkele seconden ontspannen, zijn mogelijk het resultaat van overmatig gebruik of uitdroging. Soms veroorzaakt veel langer lopen dan normaal krampen en pijn in het been. Gewone spierkrampen duren over het algemeen slechts enkele seconden of minuten en verminderen met warmte, rust en rekoefeningen. Wanneer meer diepgewortelde constante pijn en zwelling van het been ontstaat, is echter snel medisch advies nodig omdat dit mogelijk wijst op een diep veneuze trombose.

Andere klachten

Afhankelijk van het onderliggend probleem van het pijnlijk been of de pijnlijke benen, treden mogelijk nog andere symptomen op, soms ook aan andere lichaamsdelen.

Behandeling van pijnlijk been of pijnlijke benen

De meeste oorzaken van pijn aan het been verdwijnen spontaan met wat rust of met wat zelfzorgmaatregelen zoals koude of warmte toepassen, het gebied verhogen en vrij verkrijgbare medicijnen. Maar in sommige gevallen is een medische behandeling en soms zelfs chirurgie noodzakelijk

Lees verder

• Beenkrampen: Oorzaken en tips bij pijnlijke krampen in been
• Beenzwakte: Oorzaken van zwakte in been of zwakke benen
• Diep veneuze trombose: Pijn en zwelling aan been of bekken
• Brandende benen: Oorzaken van brandend gevoel in been
• Perifere vasculaire ziekte: Pijn en kramp aan been