Beenpijn: Oorzaken van pijnlijk been of pijnlijke benen

Diverse aandoeningen kunnen leiden tot milde tot ernstige pijn in één of beide benen. Deze pijn kan geleidelijk ontstaan of juist plotseling beginnen. De pijn kan constant zijn of met tussenpozen optreden. Sommige patiënten ervaren pijn in het hele been, terwijl anderen pijn hebben in een specifiek gebied, zoals de knie of het scheenbeen. De aard van de pijn kan variëren, van dof en scherp tot kloppend en brandend. Andere symptomen kunnen krampen, gevoelloosheid, zwakte en tintelingen omvatten. Afhankelijk van de oorzaak kunnen ook andere symptomen optreden. Als de pijn niet met zelfzorgmaatregelen vermindert, ernstig is, verergert of gepaard gaat met zorgwekkende andere symptomen, is medisch advies noodzakelijk. De behandeling kan medicatie, medische procedures of chirurgie omvatten.

• Soorten beenpijn
• Achillespeesblessure
• Artritis (gewrichtsontsteking) en beenpijn
• Botinfectie
• Botkanker
• Bursitis
• Compartimentsyndroom
• Diep veneuze trombose (DVT)
• Druk op zenuw
• Groeipijnen
• Ischias
• Meralgia paraesthetica
• Osteoporose
• Perifere neuropathie
• Perifere slagaderziekte
• Oorzaken
• Symptomen
• Behandeling
• Scheenbeenvliesontsteking
• Spataderen
• Spierblessure
• Spinale stenose
• Stressfractuur
• Tendinitis
• Tibia fractuur
• Tromboflebitis
• Vaatproblemen
• Verstoring van de elektrolytenbalans
• Zenuwpijn
• Andere oorzaken van beenpijn
• Geassocieerde symptomen van pijn aan het been of de benen
• Klachten
• Beenkrampen
• Andere klachten
• Behandeling van pijn aan het been of de benen

Soorten beenpijn

Musculoskeletale pijn
Beenpijn kan voortkomen uit problemen met spieren, botten, pezen, ligamenten of zenuwen. Voorbeelden van musculoskeletale pijn zijn artritis van de heup, knie of enkel, compartimentsyndroom en stressfracturen. Artritis kan zowel degeneratief als inflammatoir van aard zijn, en het compartimentsyndroom ontstaat door druk binnen een spiercompartiment, vaak na een trauma of overbelasting.

Vasculaire pijn
Sommige patiënten ervaren vasculaire pijn, die afkomstig is van de bloedvaten. Voorbeelden zijn spataderen en diepe veneuze trombose (DVT). Spataderen ontstaan door verminderde terugstroom van bloed naar het hart, wat leidt tot uitpuilende aderen en ongemak. DVT is een aandoening waarbij zich een bloedstolsel vormt in een diepe ader, vaak in het been.

Neurogene pijn
Neurogene pijn wordt veroorzaakt door schade aan zenuwen of zenuwcompressie. Dit kan leiden tot pijn die optreedt bij beweging of zelfs spontaan. Voorbeelden zijn perifere neuropathie, vaak door diabetes, en spinale stenose, waarbij de ruimte rondom het ruggenmerg versmalt.

Achillespeesblessure

Pijn boven het hielbot is vaak een teken van een achillespeesblessure. Dit kan worden veroorzaakt door overbelasting, zoals het dragen van hoge hakken of veelvuldig gebruik van de pees. Behandeling omvat rust, het aanbrengen van ijs en het vermijden van activiteiten die de pees belasten. Het negeren van de pijn kan leiden tot een gescheurde achillespees, waarvoor meestal een operatie nodig is. Luister altijd naar je lichaam en let op waarschuwingssignalen om ernstigere blessures te voorkomen.

Artritis (gewrichtsontsteking) en beenpijn

Artritis is een veelvoorkomende aandoening die de gewrichten aantast en kan leiden tot beenpijn. Voorbeelden van artritis die beenpijn kunnen veroorzaken zijn juveniele idiopathische artritis (voorheen bekend als juveniele reumatoïde artritis), psoriatische artritis (gekenmerkt door huid- en gewrichtsymptomen), reactieve artritis, en septische artritis (gewrichtsontsteking door infectie). Symptomen van deze aandoeningen omvatten gewrichtspijn, gezwollen gewrichten, en gewrichtsstijfheid. Hoewel er anno augustus 2024 geen genezing is voor artritis, zijn regelmatig bewegen, een gezond gewicht en het gebruik van warmte en ijs nuttig voor symptoomverlichting. Vrij verkrijgbare pijnstillers kunnen ook helpen.

Botinfectie

Een botinfectie (osteomyelitis) kan ontstaan door een open botletsel of door een infectie elders die naar het bot is verspreid. Behandeling vereist vaak langdurige antibiotica en in sommige gevallen een operatie om het geïnfecteerde botweefsel te verwijderen.

Botkanker

Een osteosarcoom of andere vormen van botkanker kunnen leiden tot pijn in het been. Ook kunnen metastasen van andere kankersoorten, zoals botmetastasen van prostaatkanker of borstkanker, pijn veroorzaken door uitzaaiingen naar de botten.

Bursitis

Bursitis is een ontsteking van de slijmbeurs, vaak door overbelasting. Symptomen zijn onder andere kniepijn, roodheid en zwelling van het gewricht. Behandeling omvat rust, ijsapplicatie en vrij verkrijgbare ontstekingsremmende pijnstillers. Als de symptomen aanhouden of verergeren ondanks thuisbehandelingen, is medische hulp vereist.

Compartimentsyndroom

Het compartimentsyndroom ontstaat door zwelling of bloeding in een compartiment van spieren, zenuwen en bloedvaten, meestal in het onderbeen. Dit leidt tot verhoogde druk, wat kan resulteren in ernstige pijn en schade aan spieren en zenuwen. Onbehandeld kan dit leiden tot blijvende schade en verlies van functie. Een snelle medische behandeling is cruciaal, vaak met een operatie om de druk te verlichten.

Diep veneuze trombose (DVT)

Een diep veneuze trombose wordt gekenmerkt door een bloedstolsel in een diepe ader, meestal in het dijbeen of onderbeen. Symptomen kunnen zijn beenpijn, zwelling en roodheid. Onbehandeld kan DVT leiden tot een longembolie, waarbij een stolsel naar de longen reist en een slagader afsluit. Behandeling omvat medicijnen om stolselvorming te voorkomen of te verminderen, en in sommige gevallen trombolytica om het stolsel op te lossen.

Druk op zenuw

Pijn in de dij kan ontstaan door druk op een zenuw, bijvoorbeeld door het dragen van een zware riem. Dit kan leiden tot uitstralende pijn naar het been. Het verminderen van de druk op de zenuw door het dragen van een lichter riem of andere aanpassingen kan helpen om de pijn te verlichten.

Groeipijnen

Bij kinderen kunnen groeipijnen optreden als gevolg van groeipieken. Deze pijnen worden veroorzaakt door het rekken van spierpezen bij de groei van het bot. Behandeling omvat ijsapplicatie, pijnstillers en rekoefeningen om de pijn te verlichten.

Ischias

Patiënten met ischias ervaren pijn in de achterkant van het been door druk op de heupzenuw die van de lage rug naar de benen loopt. De pijn kan variëren van ernstig en krampachtig tot schietend. Behandeling omvat meestal vrij verkrijgbare pijnstillers en fysiotherapie. In ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn.

Meralgia paraesthetica

Meralgia paraesthetica is een aandoening waarbij pijn, een brandend gevoel, gevoelloosheid of tintelingen in het bovenbeen optreden door irritatie van de laterale femorale huidzenuw. Risicofactoren zijn onder andere zwangerschap, overgewicht, het dragen van strakke kleding en chirurgisch littekenweefsel in de lies. Behandeling omvat vaak vrij verkrijgbare pijnstillers zoals paracetamol en ibuprofen. Bij aanhoudende klachten kan de arts sterkere pijnstillers voorschrijven.

Osteoporose

Osteoporose kan leiden tot botbreuken en daardoor pijn in het been. Dit komt vaak voor bij oudere volwassenen en kan worden veroorzaakt door een afname van de botdichtheid. Behandeling richt zich op het verbeteren van de botgezondheid door middel van medicijnen, calcium en vitamine D.

Perifere neuropathie

Perifere neuropathie ontstaat door schade aan de zenuwen die berichten van en naar de hersenen sturen. Deze aandoening kan veroorzaakt worden door verschillende factoren, zoals diabetes mellitus (suikerziekte), infecties, verwondingen, of het gebruik van bepaalde medicijnen. Wanneer de zenuwen in de benen beschadigd zijn, kunnen patiënten last hebben van stekende of tintelingen, gevoelloosheid, of zwakte. De behandeling richt zich op het onderliggende probleem en kan het voorschrijven van pijnstillers omvatten om de symptomen te verlichten.

Perifere slagaderziekte

Oorzaken

Pijn in de benen tijdens het lopen kan een aanwijzing zijn voor perifere slagaderziekte. Deze aandoening wordt gekenmerkt door vetafzettingen in de slagaders van het been, die de bloedtoevoer naar de spieren beperken. Deze afzettingen veroorzaken een verminderde bloedstroom naar de ledematen, wat kan leiden tot pijn. Risicofactoren voor perifere slagaderziekte zijn onder andere veroudering, hoge bloeddruk, diabetes mellitus, verhoogd cholesterolgehalte, en langdurige blootstelling aan sigarettenrook. Vaak ligt een vernauwing van de bloedvaten (vasoconstrictie) ten grondslag aan de aandoening.

Symptomen

Naast pijnlijke benen kunnen de volgende symptomen optreden:

• beenkrampen
• bilpijn
• pijn in de dij
• verandering van de huidskleur van de benen
• langzame groei van beenhaar of teennagels
• gevoelloosheid
• heuppijn
• koude benen
• kuitpijn
• langzaam genezende zweren op de voeten
• zwakte

De pijn treedt vaak op tijdens beweging en vermindert na korte rust.

Behandeling

Patiënten met perifere slagaderziekte lopen een verhoogd risico op cardiovasculaire problemen, zoals een hartaanval of beroerte. Het is dus belangrijk om de aandoening te behandelen. Een gezonde levensstijl is cruciaal, waaronder het stoppen met roken, gezond en gevarieerd eten, en regelmatig sporten. Medicijnen kunnen helpen om de symptomen te beheersen en pijn te verlichten. In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om de bloedtoevoer te verbeteren.

Scheenbeenvliesontsteking

Wanneer de spieren en weefsels rondom het scheenbeen ontstoken raken, spreekt men van periostitis of scheenbeenvliesontsteking. Deze aandoening kan ontstaan door overbelasting, zoals veel rennen, een plotselinge verhoging van fysieke activiteit, onvoldoende ondersteunende schoenen, platvoeten of andere voetafwijkingen. De pijn is meestal voelbaar aan de voorkant van het been of rond de knie. De behandeling omvat:

• het meerdere keren per dag aanbrengen van ijs gedurende twintig minuten om de zwelling te verminderen
• het nemen van ontstekingsremmende pijnstillers om de pijn te verlichten
• voldoende rust

Spataderen

Bij spataderen moeten de aderen harder werken om bloed terug naar het hart te pompen, wat leidt tot het uitpuilen van de aderen. Deze aderen kunnen een verdraaid, blauw of donkerpaars uiterlijk krijgen. Symptomen zijn onder andere zware benen, brandende benen, kloppingen of krampen. Risicofactoren zijn onder meer ouderdom, overgewicht, zwangerschap, en langdurig staan of zitten. Het verliezen van gewicht bij overgewicht, regelmatig compressiekousen dragen en lichaamsbeweging kunnen helpen. Als thuisbehandelingen niet voldoende zijn, kunnen medische behandelingsopties worden overwogen.

Spierblessure

Spierblessures, zoals verrekkingen en scheuren, kunnen pijn en ongemak in de benen veroorzaken. Dit kan optreden na overbelasting, verkeerde bewegingen of een ongeval. De behandeling omvat vaak rust, ijsapplicatie en fysiotherapie om het herstel te bevorderen.

Spinale stenose

Bij spinale stenose vernauwen de ruimtes in de wervelkolom, wat druk uitoefent op de zenuwen en leidt tot pijn, tintelingen, gevoelloosheid of zwakte in de benen. Naast deze symptomen kunnen ook evenwichtsproblemen optreden. Behandeling kan bestaan uit medicatie en fysiotherapie. Wanneer deze maatregelen niet effectief zijn, kan een operatie noodzakelijk zijn.

Stressfractuur

Een stressfractuur, zoals een scheurtje in het scheenbeen, kan pijn veroorzaken door overmatig gebruik van de spieren rond het bot of door onjuiste impact. De meeste patiënten herstellen binnen zes tot acht weken door voldoende rust te nemen. Het is belangrijk dat de stressfractuur volledig geneest voordat men weer fysieke activiteiten onderneemt om verergering van het letsel te voorkomen. De stressfractuur moet volledig genezen zijn alvorens men terugkeert naar intensieve oefeningen.

Tendinitis

Pezen verbinden spieren met botten. Ontsteking van deze pezen, ook wel peesontsteking genoemd, kan pijn veroorzaken bij beweging. Dit kan voorkomen in de heup, knie of enkel. De behandeling omvat rust, het aanbrengen van ijs, compressie en het verhogen van het been. Ontstekingsremmende pijnstillers zoals ibuprofen of naproxen kunnen ook nuttig zijn.

Tibia fractuur

Een tibia fractuur, of scheenbeenbreuk, kan hevige pijn veroorzaken in het scheenbeen. Dit kan gebeuren door een trauma of val. Behandeling vereist vaak gips of een operatie, afhankelijk van de ernst van de breuk. Bij vermoeden van een fractuur is het belangrijk om direct medische hulp in te schakelen.

Tromboflebitis

Tromboflebitis is een ontsteking van een ader door een bloedstolsel, wat kan leiden tot pijn en zwelling in het been. Behandeling omvat vaak medicijnen om de bloedstolling te verminderen en het verminderen van ontsteking. In sommige gevallen is een operatie nodig om het stolsel te verwijderen.

Vaatproblemen

Vaatproblemen, zoals spataderen en perifeer arterieel vaatlijden (PAD), kunnen leiden tot beenpijn door verminderde bloedtoevoer naar de benen. Behandeling kan bestaan uit het aanpassen van levensstijl, medicatie en in sommige gevallen een operatie om de bloedvaten te verbeteren.

Verstoring van de elektrolytenbalans

Elektrolyten, zoals natrium, kalium en calcium, zijn essentieel voor een goede spierfunctie. Het verlies van elektrolyten door zweten (bijvoorbeeld tijdens het sporten) kan leiden tot krampen, zwakte of gevoelloosheid in de benen. Ook bepaalde medicijnen en aandoeningen kunnen een verstoorde elektrolytenbalans veroorzaken. Het consumeren van sportdranken met elektrolyten of mineraalrijke voedingsmiddelen kan helpen om het elektrolytniveau te herstellen. Regelmatige krampen moeten worden besproken met een arts om de onderliggende oorzaak vast te stellen.

Zenuwpijn

Zenuwpijn kan ontstaan door zenuwcompressie, zoals bij een hernia of diabetes. Symptomen zijn vaak scherp, brandend of dof en kunnen gepaard gaan met gevoelloosheid en zwakte. Behandeling kan bestaan uit medicatie, fysiotherapie en in sommige gevallen chirurgie om de druk op de zenuw te verlichten.

Andere oorzaken van beenpijn

Naast de hierboven beschreven aandoeningen zijn er andere mogelijke oorzaken van beenpijn, waaronder:

• acute flaccid myelitis (verlamming en zwakte bij kinderen)
• antitrombine III-deficiëntie (aandoening die het risico op bloedstolsels verhoogt)
• artrose (afbraak van gewrichtskraakbeen)
• bloedcirculatieproblemen
• claudicatio intermittens (pijn in de benen tijdens het wandelen)
• de botziekte van Paget (chronische botontsteking)
• de ziekte van Bechterew (ontsteking van de wervelgewrichten)
• de ziekte van Osgood-Schlatter (pijn en zwelling onder de knie)
• een ACL-letsel (scheur in de voorste kruisband van de knie)
• een Baker's cyste (ophoping van gewrichtsvloeistof in de knieholte)
• een botbreuk (gebroken been)
• een gescheurde meniscus
• een hamstringblessure
• een hernia
• infecties
• letsels aan de ligamenten
• peesblessures
• spierscheuren
• trombose (bloedstolsel in een ader)
• verstuiking (verrekking van een gewricht)
• fibromyalgie (chronische aandoening met pijn en vermoeidheid)
• groeiplaatfracturen
• nachtkrampen
• necrotiserende vasculitis (ontsteking van de bloedvatenwand)
• O-benen
• osteochondritis dissecans (gewrichtsaandoening met pijn)
• osteonecrose (afsterven van botweefsel door onvoldoende bloedtoevoer)
• osteoporose (verlies van botmassa met verhoogd risico op botbreuken)
• patellaire tendinitis (overbelasting van de patellapees in de knie)
• patellofemoraal pijnsyndroom
• polyneuropathie (zenuwen die op meerdere plaatsen niet goed functioneren)
• pseudojicht (pijn en zwelling in gewrichten zoals knie en pols)
• sacroiliitis (ontsteking van het heiligbeen en de ilium)
• scoliose (zijdelingse kromming van de wervelkolom)
• spierkrampen
• spierpijn
• teenlopen
• tromboflebitis (oppervlakkige aderontsteking)
• X-benen

Geassocieerde symptomen van pijn aan het been of de benen

Klachten

Pijn aan het been kan gepaard gaan met verschillende andere symptomen, zoals:

• beenkrampen
• een gezwollen been of gezwollen benen
• een koud of warm gevoel in de benen
• gevoelloosheid
• roodheid of andere huidverkleuring
• tintelingen
• zwakte

Patiënten kunnen problemen ondervinden bij het zitten, staan, lopen of bij andere dagelijkse activiteiten door de pijn aan hun benen.

Beenkrampen

Krampen in de beenspieren die niet binnen enkele seconden verdwijnen, kunnen het gevolg zijn van overmatig gebruik of uitdroging. Dit gebeurt vaak na een langere periode van intensieve activiteit. Gewone spierkrampen duren meestal maar kort en kunnen verlicht worden met warmte, rust, en rekoefeningen. Bij aanhoudende pijn en zwelling is echter snel medisch advies noodzakelijk, omdat dit kan wijzen op een diepveneuze trombose.

Andere klachten

Afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de pijn kunnen aanvullende symptomen optreden, mogelijk ook op andere plekken in het lichaam.

Behandeling van pijn aan het been of de benen

De meeste oorzaken van beenpijn verdwijnen met rust of zelfzorgmaatregelen, zoals het aanbrengen van koude of warmte, het verhogen van het been, en het gebruik van vrij verkrijgbare pijnstillers. In sommige gevallen is echter medische behandeling of zelfs chirurgie noodzakelijk.

Lees verder

• Beenkrampen: Oorzaken en tips bij pijnlijke krampen in been
• Beenzwakte: Oorzaken van zwakte in been of zwakke benen
• Diep veneuze trombose: Pijn en zwelling aan been of bekken
• Brandende benen: Oorzaken van brandend gevoel in been
• Perifere vasculaire ziekte: Pijn en kramp aan been