Sacroiliitis: Ontsteking met pijn in lage rug, billen & heup

Het sacro-iliacale gewricht is één van de grootste gewrichten in het lichaam dat de botten van het ilium (bekken) met het heiligbeen verbindt. Bij mensen ondersteunt het heiligbeen de wervelkolom en wordt het op zijn beurt ondersteund door een ilium aan elke kant. Het gewricht is sterk en ondersteunt het gehele gewicht van het bovenlichaam. Het menselijk lichaam heeft twee sacro-iliacale gewrichten (één links en één rechts). Sacroiliitis duidt op een ontsteking van één of beide sacro-iliacale gewrichten (SI). Veel aandoeningen, infecties en medicijnen veroorzaken mogelijk deze ontsteking. Bilpijn en lage rugpijn zijn de vaakst voorkomende symptomen van sacroiliitis. Deze aandoening is vaak moeilijk te diagnosticeren voor de arts. Een conservatieve behandeling verlicht meestal de ontsteking, al zijn soms wel medische behandelingen vereist. De vooruitzichten van deze goedaardige aandoening zijn over het algemeen uitstekend.

• Oorzaken van ontsteking van gewricht(en) die botten en bekken met elkaar verbinden
• Symptomen: pijn in lage rug, billen, heup en dij
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Levensstijl
• Fysiotherapie
• Medicatie
• Andere behandelingen
• Medische behandelingen en chirurgie
• Prognose van sacroiliitis
• Complicaties

Oorzaken van ontsteking van gewricht(en) die botten en bekken met elkaar verbinden

Sacroiliitis is een aandoening veroorzaakt door een ontsteking in het sacro-iliacale gewricht. Dit gewricht bevindt zich op de plaats waar de basis van de wervelkolom (heiligbeen) en het bekken (ilium) elkaar kruisen.

Verschillende aandoeningen resulteren in de ontsteking van het SI-gewricht zoals:

• artritis (gewrichtsontsteking met gewrichtspijn, gezwollen gewrichten en gewrichtsstijfheid) gerelateerd aan inflammatoiredarmziekten, waaronder colitis ulcerosa (chronische darmziekte met
• diarree) of de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn)
• artritis gerelateerd aan brucellose (bacteriële infectie met griepachtige symptomen
• artritis psoriatica (symptomen aan huid en gewrichten)
• artrose (reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen)
• een infectie in de sacro-iliacale gewrichten of een ander lichaamsdeel zoals een urineweginfectie
• de ziekte van Behçet (zweren en uveitis)
• een trauma: Een traumatisch letsel zoals een val of auto-ongeluk veroorzaakt directe of indirecte stress en schade aan het SI-gewricht
• een zwangerschap (het hormoon relaxine leidt tot de ontspanning, uitrekking en mogelijke verwijding van het SI-gewricht. Het verhoogde gewicht van de zwangerschap veroorzaakt ook extra mechanische belasting van het gewricht, wat leidt tot verdere slijtage
• hyperparathyreoïdie (te snel werkende bijschildklier)
• pyogene sacroiliitis: Dit is een zeldzame infectie van het sacro-iliacale gewricht veroorzaakt door de bacterie Staphylococcus aureus.
• reactieve artritis (aandoening met symptomen aan huid, maag, darmen en ogen)
• spondylitis ankylopoetica (ziekte van Bechterew: blijvende gewrichtsontsteking)

Symptomen: pijn in lage rug, billen, heup en dij

Een patiënt met sacroiliitis presenteert zich meestal met milde tot ernstige lage rugpijn, bilpijn (in één of twee billen), heuppijn (in één of twee heupen) of dijpijn (in één of twee dijen). De meestal langdurige sacro-iliacale gewrichtspijn is variabel en gaat van scherp en stekend tot saai en pijnlijk. In ernstige gevallen treedt de pijn ook op in niet-gerelateerde lichaamsdelen zoals de benen, de lies en de voeten. De pijn verergert mogelijk:

• bij het dragen van meer gewicht op één been
• bij het hardlopen
• bij het langdurig wandelen of staan
• bij het maken van draaibewegingen
• bij het maken van grote stappen
• bij het omrollen in bed
• bij het traplopen
• door de overgang van zitten naar staan
• na langdurig zitten

Diagnose en onderzoeken

Sacroiliitis is voor de arts vaak moeilijk te diagnosticeren omdat de symptomen die ook toe te schrijven zijn aan andere, meer voorkomende aandoeningen.

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Bij een vraaggesprek bevraagt de arts de patiënt over de timing van en het soort pijn. Verder wil de arts weten of de patiënt een geschiedenis van ontstekingsaandoeningen heeft. De arts voert vervolgens een grondig lichamelijk onderzoek uit waarbij hij ook andere systemische klachten opspoort zoals koorts, koude rillingen, nachtzweten en gewichtsverlies. Deze symptomen duiden op een ernstiger proces dat wellicht wijst op de aanwezigheid van een onderliggende systemische ziekte. De arts bemerkt soms een bekkenasymmetrie. Een meting van de ledematen sluit een beenlengte-afwijking uit. De arts inspecteert tevens de wervelkolom op abnormale krommingen of rotatieafwijkingen. Door druk uit te oefenen op verschillende plaatsen van de benen, de heupen, de wervelkolom en de billen kan de arts de juiste locatie van het aangetaste gewricht opsporen. De locatie waar de patiënt pijn voelt, is namelijk het getroffen gebied. Het testen van het bewegingsbereik en de kracht onthult in de meeste gevallen geen afwijkingen. Ook een neurologisch onderzoek is vaak normaal. De patiënt ervaart bij deze onderzoeken mogelijk wel pijn. Mogelijk zet de arts speciale provocerende onderzoeken in om de pijn van de patiënt te reproduceren.

Diagnostisch onderzoek
Sacro-iliacale gewrichtspijn resulteert mogelijk uit diverse ontstekingsaandoeningen. De arts voert daarom mogelijk een volledig bloedonderzoek uit. Ook bestelt de arts soms beeldvormende onderzoeken zoals een röntgenfoto, een CT-scan, een MRI-scan en/of een PET-scan. Mogelijk injecteert de arts lokale anesthetica en steroïden (medicatie om een ontsteking te remmen) in de gevoelige plaats. Als deze procedure de pijn verlicht, is een ontsteking op deze plaats wellicht de oorzaak van de pijn.

Differentiële diagnose
De klinische presentatie van sacroiliitis lijkt sterk op de klinische presentatie van volgende aandoeningen:

• een heupfractuur (gebroken heup)
• een heuppeesontsteking
• een sacroiliacale gewrichtsinfectie
• het piriformis-syndroom (pijn in bil door druk op heupzenuw)
• ischias (aandoening met pijn en zwakte aan been en rug)
• spondylitis ankylopoetica (ziekte van Bechterew: blijvende gewrichtsontsteking)
• trochanterische bursitis (aandoening met pijn aan zijkant van de heup)

Behandeling

Levensstijl

Conservatieve maatregelen bieden meestal goede resultaten in de behandeling van sacroiliitis. De patiënt moet regelmatig sporten, gewicht verliezen bij overgewicht en gezond en gevarieerd eten. De patiënt moet tevens stoppen met roken en zich onthouden van alcohol.

Fysiotherapie

Fysiotherapie is erg nuttig als de pijn te wijten is aan hypermobiliteit. Hierbij stabiliseert en versterkt de patiënt de spieren van de lendenen en het bekkengebied Als de pijn te wijten is aan immobiliteit, gebeuren onder leiding van de fysiotherapeut oefeningen met het SI-gewricht.

Medicatie

NSAID’s (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) zoals ibuprofen en spierverslappers zijn nuttig voor de acute fase van presentaties. Deze medicijnen zijn minder effectief bij chronische problemen. Mogelijk verdwijnt de pijn volledig door een enkele injectie of een reeks injecties met corticosteroïden, al schrijft de arts soms eerst nog sterkere pijnstillers voor. Patiënten met spondylitis ankylopoetica krijgen voorts TNF-remmers voorgeschreven door de arts.

Andere behandelingen

Rust en ijs of warmte aanbrengen aan het getroffen gewricht verlicht de pijn veroorzaakt door de ontsteking van de gewricht(en) die de botten en het bekken met elkaar verbinden.

Medische behandelingen en chirurgie

Als alle vorige behandelingen geen verlichting bieden, zetten sommige artsen radiofrequente ablatie in. Chirurgie is gereserveerd als laatste redmiddel voor patiënten met chronische pijn.

Prognose van sacroiliitis

De meerderheid van de patiënten met sacroiliitis heeft een uitstekende prognose. Wel herstellen patiënten mogelijk pas na twee à vier weken. Recidieven komen vaak voor als patiënten hun levensstijl niet veranderen (tot 30%).

Complicaties

Mogelijke lichamelijke complicaties van sacroiliitis omvatten chronische rugpijn, chronische heuppijn en spieratrofie (spierverlies). De aandoening leidt soms ook tot psychische problemen zoals een depressie en slapeloosheid.

Lees verder

• Heuppijn: Oorzaken van pijn in heup (pijnlijke heupen)
• Sacro-iliacale gewrichtspijn: Pijn in lage rug en billen
• Lage rugpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in onderrug
• Rugpijn: Oorzaken, symptomen & behandeling van pijnlijke rug
• Bilpijn: Oorzaken en behandeling van pijnlijke billen