Koorts en verhoogde lichaamstemperatuur met zwakte

Koorts en verhoogde lichaamstemperatuur met zwakte Koorts is de tijdelijke verhoging van de lichaamstemperatuur als gevolg van een ziekte of aandoening. Dit symptoom treedt mogelijk op elke leeftijd op. De meeste patiënten voelen zich fysiek zwak. In de meeste gevallen is koorts onschuldig. Dankzij enkele tips verlaagt de patiënt of de begeleider van een kind zelf milde koorts. Afhankelijk van de leeftijd, algemene conditie en de onderliggende oorzaak van de koorts, is medische hulp noodzakelijk. In bepaalde gevallen wijst koorts namelijk mogelijk op een ernstige onderliggende aandoening.

Synoniemen koorts

Koorts is eveneens gekend onder deze synoniemen
  • febris
  • pyrexie
  • verhoogde lichaamstemperatuur
  • verhoogde temperatuur

Temperatuur, koorts en soorten

Temperatuur

De temperatuurregeling van het lichaam gebeurt in de hypothalamus. Dit is het deel van de hersenen dat het autonome zenuwstelsel en het endocriene systeem regelt. De werking van de hypothalamus is vergelijkbaar met een thermostaat voor het lichaam. Warmtemechanismen zoals rillingen en een verhoogd metabolisme en koudemechanismen zoals zweten en verwijde bloedvaten zorgen voor een normale lichaamstemperatuur.

Koorts

Koorts is een symptoom dat optreedt bij infectieziekten en algemene ontstekingsprocessen. Koorts is een belangrijk onderdeel van de verdediging van het lichaam tegen infecties. Veel baby's en kinderen ontwikkelen hoge koorts bij milde virale ziekten. De patiënt heeft gepaard met koorts meestal een versnelde pols en ademhaling en een gestoorde stofwisseling. Rectaal gemeten (via de endeldarm) bedraagt de normale temperatuur bij gezonde volwassenen tot 37,3 °C. Vaak is de temperatuur 's avonds ongeveer drie tiende graad hoger. De normale temperatuur bij kinderen bedraagt ongeveer 0,5 graad hoger.

Subfebriele koorts

Een patiënt presenteert zich mogelijk ook met subfebriele koorts. Hierbij is de lichaamstemperatuur 0,5 tot 1 graad boven de normale temperatuur. Koorts treedt op wanneer de temperatuur boven 38°C stijgt.

Hyperthermie

Bij hyperthermie is het lichaam niet meer in staat om voldoende af te koelen tot een normale temperatuur. Hierbij heeft de patiënt buitengewoon hoge koorts (boven 41,1 tot 42°C), wat soms gevaarlijk is.

Pyrogenische hyperthermie
De thermostaat van de hypothalamus is ingesteld op een hogere dan normale lichaamstemperatuur. Deze vorm is ook gekend als hyperpyrexie (zeer hoge koorts door onderliggend probleem). Voorbeelden van dit type hyperthermie zijn infecties, ontstekingen, kanker en het gebruik van bepaalde medicijnen.

Niet-pyrogenische hyperthermie
Externe of omgevingsfactoren veroorzaken niet-pyorgenische hyperthermie. De thermostaat van de hypothalamus blijft normaal, maar het lichaam is niet meer in staat om de lichaamstemperatuur te reguleren. Enkele voorbeelden van deze verhoogde lichaamstemperatuur zijn bijvoorbeeld oververhitting, een zonnesteek (oververhitting van het lichaam door een defect in het koelsysteem), een hitteberoerte, een hoge luchtvochtigheid, dikke kleren, hart- en vaataandoeningen, …

Koortsstuipen

Soms doen zich koortsstuipen voor bij kinderen. De meeste koortsstuipen zijn onschuldig en betekenen niet noodzakelijk dat het kind lijdt aan epilepsie. Eenvoudige koortsstuipen veroorzaken evenmin blijvende schade.

Febris e causa ignota

Koorts van onbekende oorzaak is in medische termen gekend als “febris e causa ignota”

Factoren die de lichaamstemperatuur beïnvloeden

In het tweede deel van de menstruele cyclus bij de vrouw, stijgt de temperatuur met 1 graad of meer. Daarnaast resulteren lichamelijke activiteit, sterke emotie, eten, zware kleding, medicijnen, een hoge kamertemperatuur en/of een hoge luchtvochtigheid mogelijk in een verhoging van de lichaamstemperatuur.

Oorzaken koorts bij kinderen en andere patiënten

Infecties

Bijna elke infectie veroorzaakt wellicht koorts. Enkele voorbeelden hiervan zijn

Auto-immuunaandoeningen

Auto-immuunaandoeningen veroorzaken eveneens koorts. Voorbeelden zijn artritis (gewrichtsontsteking) of bindweefselaandoeningen zoals reumatöide artritis (chronische auto-immuunaandoening met een ontsteking van gewrichten en andere organen) en systemische lupus erythematosus, colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree, buikpijn en pijnlijke stoelgangsdrang) en de ziekte van Crohn (aandoening met buikpijn, diarree en gewichtsverlies), vasculitis (bloedvatontsteking) of polyarteritis nodosa (symptomen aan vele organen en weefsels).

Inenting

Een lichte koorts die één à twee dagen duurt gebeurt soms na een inenting.

Tandontwikkeling

Wanneer kinderen tandjes ontwikkelen, gebeurt soms een lichte stijging van de temperatuur (tot maximum 37,8°C).

Andere aandoeningen

Koorts is mogelijk één van de eerste symptomen van kanker. Dit geldt vooral voor een Hodgkin-lymfoom (kanker van lymfesysteem met vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid), een non-Hodgkin lymfoom (kanker in lymfocyten van immuunsysteem met vergrote lymfeklieren en algemene symptomen) en leukemie. Andere mogelijke oorzaken van koorts omvatten: hyperparathyroïdie (overactieve bijschildklier), bloedstolsels en tromboflebitis (lokale oppervlakkige aderontsteking met pijn). Tromboflebitis is een eerder lokale oppervlakkige ontsteking van de vaatwand met vorming van bloedproppen. Dit ontstaat soms spontaan bij bijvoorbeeld een zwangerschap of na een trauma. De patiënt heeft hierbij veelal ontstekingsverschijnselen, al is de aandoening zelf niet heel ernstig. Ook medicijnen, zoals bepaalde antibiotica, antihistaminica en anti-epileptica leiden mogelijk tot koorts.

Symptomen: Zwakte, hoofdpijn en andere klachten

De patiënt presenteert zich vaak niet enkel met een verhoogde temperatuur bij koorts. Enkele symptomen die voorkomen in combinatie met koorts zijn algemene zwakte, episodes van warmte- en koudegevoel die elkaar afwisselen, hallucinaties (hoge koorts), hoofdpijn, ijlen, klappertanden, koude rillingen, krampen, onrustig slapen, prikkelbaarheid, spierpijn, uitdroging (dyhdratie, dyhdratatie), verlies van eetlust, verwardheid en (overmatig) zweten (hyperhidrose).

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Een uitgebreid lichamelijk onderzoek is nodig om de oorzaak van de koorts te identificeren. Zo onderzoekt de arts de huid, de ogen, de oren, de neus, de keel, de hals, de borst, en de buik.

Ruggenprik / Bron: Brainhell, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Ruggenprik / Bron: Brainhell, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Diagnostisch onderzoek
Om de oorzaak te vinden, voert de arts een (radiografisch onderzoek) van de borstkas (thoraxfoto) uit. Daarnaast is een bloedonderzoek en/of urineonderzoek mogelijk ook noodzakelijk. Afhankelijk van de (vermoedelijke) oorzaak gebeurt mogelijk nog een lumbale punctie (ruggenprik: onderzoek van hersenvocht), een CT-scan, een echografie, ...

Behandeling

Milde koorts

Een eenvoudige verkoudheid of andere virale infectie leidt af en toe tot hoge koorts (38,9-40°C). Dit betekent meestal niet dat de patiënt een ernstig probleem heeft. Sommige ernstige infecties veroorzaken geen koorts, of resulteren zelfs in een (zeer) lage lichaamstemperatuur, met name bij kinderen. Als de koorts mild is en de patiënt heeft geen andere problemen, is het voldoende om voldoende vocht op te nemen en te rusten. Een kind met milde koorts eet en drinkt goed, is alert en glimlacht naar de ouder, heeft een normale huidskleur en ziet er verder goed uit wanneer de temperatuur daalt. Daarnaast is het kind nog steeds geïnteresseerd in spelen.

Omgeving aanpassen

Wanneer het kind gedehydrateerd (uitgedroogd) is, braakt, niet goed slaapt of zich niet goed voelt, probeert de ouder de koorts te verlagen. Dit doet hij door het kind een lauw bad of sponsbad te geven om het kind af te koelen. Ook overtollige kleding of dekens verwijdert de ouder. Lichte kledij en een licht deken helpen het kind om beter te slapen. Daarnaast is een aangename omgevingstemperatuur aanbevolen. Deze maatregelen zijn eveneens nuttig voor volwassenen.

Geneesmiddelen

Paracetamol en ibuprofen zijn geneesmiddelen die de koorts verlagen. Ibuprofen en ook aspirine geeft de ouder best niet aan een kind. Alvorens medicatie bij kinderen van 3 maanden of jonger te geven, wint de ouder eerst medisch advies in.

Eten en drinken

Veel vocht innemen is belangrijk, zeker bij kinderen. Water, ijslolly's en soep zijn allemaal goede keuzes. Jonge kinderen drinken niet te veel vruchtensap, appelsap en sportdranken. De ouder mag het kind niet dwingen om te eten als het echt niet lukt.

Prognose van verhoogde lichaamstemperatuur

Milde koorts veroorzaakt meestal geen gezondheidsproblemen. Ernstige koorts zoals complexe koortsstuipen wijzen mogelijk wel op een ernstige infectie zoals meningitis, dus een snelle diagnose en behandeling zijn wel nodig als afwijkende symptomen optreden. Een kind dat koortsstuipen gehad heeft, heeft tot slot een zeer miniem hoger risico op het ontwikkelen van epilepsie op latere leeftijd.

Complicaties van koorts

Normaalgezien treedt hersenbeschadiging door koorts zelden op, behalve dan als de lichaamstemperatuur meer dan 42°C is. Onbehandelde koorts veroorzaakt door een infectie resulteert zelden in een lichaamstemperatuur die hoger is dan 40,6°C, tenzij het kind te veel kledij draagt of zich op een warme plaats bevindt.

Lees verder

© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Koorts bij kind en babyKoorts bij kind en babyAls baby's of (kleine) kinderen ziek zijn is het soms lastig om te bepalen wat er aan de hand is en wat je er aan kunt d…
Terugkerende koorts bij kinderenTerugkerende koorts bij kinderenKoorts kan bij (jonge) kinderen regelmatig voorkomen, bijvoorbeeld na het oplopen van een virus of een infectie. Er is s…
Koorts bij kinderen: onschuldig of niet?Koorts bij kinderen: onschuldig of niet?Koorts is geen ziekte op zich. Het is een teken dat het lichaam zich op een of andere manier weert tegen een ziekte. Toc…
Tips indien het jonge kind (hoge) koorts heeftTips indien het jonge kind (hoge) koorts heeftAls een jong kind een verhoogde lichaamstemperatuur heeft is iedere ouder snel ongerust, vooral als de koorts aan de hog…

De nachtbril: veilig rijden met verbeterd zichtDe nachtbril: veilig rijden met verbeterd zichtMidden in de nacht de weg op gaan betekent vaak beperkt zicht, ook wel bekend als nachtblindheid, wat als zeer vervelend…
Pycnogenol: werkzaamheid, onderzoek en verkrijgbaarheidPycnogenol: werkzaamheid, onderzoek en verkrijgbaarheidPycnogenol is een stof die onder andere wordt gewonnen uit de pijnboomschors van de Pinus pinaster. De stof wordt een he…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Gadini, Pixabay
  • Causes of Fever continued..., http://www.webmd.com/first-aid/fevers-causes-symptoms-treatments?page=2, geraadpleegd op 3 mei 2016
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010, geraadpleegd op 3 mei 2016
  • Fever – Causes, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/fever/basics/causes/con-20019229, geraadpleegd op 3 mei 2016
  • Fever – Symptoms, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/fever/basics/symptoms/con-20019229, geraadpleegd op 3 mei 2016
  • Fever Facts, http://www.webmd.com/first-aid/fevers-causes-symptoms-treatments, geraadpleegd op 3 mei 2016
  • Fever in Adults, http://www.emedicinehealth.com/fever_in_adults/article_em.htm, geraadpleegd op 3 mei 2016
  • Fever, https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003090.htm, geraadpleegd op 3 mei 2016
  • Hyperpyrexie, https://nl.wikipedia.org/wiki/Hyperpyrexie, geraadpleegd op 3 mei 2016
  • Hyperthermia: Fever and Heatstroke, https://www.atdove.org/article/hyperthermia-fever-and-heatstroke, geraadpleegd op 3 mei 2016
  • Temperatuur convertor, http://www.lenntech.nl/calculatoren/temperatuur/temperatuur.htm, geraadpleegd op 3 mei 2016
  • True Fever Versus Non-Febrile Hyperthermia, http://www.avsspecialists.com/client-resources/articles/true-fever-versus-non-febrile-hyperthermia/, geraadpleegd op 3 mei 2016
  • Afbeelding bron 1: Brainhell, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 06-04-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 13
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.