Virale gastro-enteritis: Buikgriep veroorzaakt door virus

Virale gastro-enteritis (buikgriep) is een veel voorkomende aandoening waarbij een virus een infectie van de maag en de darmen veroorzaakt. De infectie leidt tot onder andere diarree en braken. Meestal treden de symptomen acuut op en verdwijnen ze ook weer snel, maar soms zijn de klachten wel ernstig en ontstaan complicaties. Voor de meeste patiënten is een medische behandeling niet nodig. Patiënten met deze aandoening moeten steeds goed blijven drinken om complicaties te voorkomen. Uitdroging is namelijk de belangrijkste complicatie van buikgriep veroorzaakt door een virus. Enkele maatregelen voorkomen tot slot een infectie, of zorgen ervoor dat een zieke patiënt andere personen niet besmet.

• Oorzaken van buikgriep veroorzaakt door een virus
• Virussen
• Verspreiding van infectie
• Risicofactoren van virale gastro-enteritis
• Symptomen: Buikpijn, diarree en braken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Risico op infectie verminderen
• Risico op verspreiding van infectie verminderen

Oorzaken van buikgriep veroorzaakt door een virus

Virussen

Veel soorten virussen veroorzaken mogelijk virale gastro-enteritis. De meest voorkomende zijn het adenovirus, astrovirus, norovirus en rotavirus.

Adenovirus
Zuigelingen en jonge kinderen lijden het vaakst een buikgriep veroorzaakt door een adenovirus, maar soms zijn ook volwassenen getroffen. De tekenen van een adenovirusinfectie starten meestal drie tot tien dagen nadat de patiënt in contact is gekomen met het virus en duren één tot twee weken.

Astrovirus
Het astrovirus treft het vaakst baby’s en jonge kinderen, maar soms lijden ook volwassenen aan een astrovirusinfectie. De klachten van een besmetting met het astrovirus starten meestal vier à vijf dagen nadat de patiënt in contact is gekomen met het virus en duren één tot vier dagen.

Norovirus
Het norovirus is de meest voorkomende oorzaak van virale gastro-enteritis. Meestal zijn kinderen van schoolgaande leeftijd getroffen. Het veroorzaakt ook uitbraken in ziekenhuizen (ziekenhuisinfecties) en op cruiseschepen. De symptomen beginnen meestal 12 tot 48 uur nadat de patiënt in contact is gekomen met het virus en de klachten houden één à drie dagen aan. Geïnfecteerde patiënten die geen symptomen hebben, zijn wel in staat om virussen te verspreiden. Het norovirus is bijvoorbeeld aanwezig in de stoelgang voordat de patiënt symptomen ervaart en het virus blijft tot twee weken in de ontlasting nadat de patiënt hersteld is. Het norovirus is dan ook een erg besmettelijk virus. Het virus leeft mogelijk maandenlang op oppervlakken zoals werkbladen. Wanneer een geïnfecteerde patiënt braakt, komt het virus in de lucht terecht en ook op oppervlakken of een andere persoon, waardoor de infectie doorgegeven kan worden.

Rotavirus
Het rotavirus is de belangrijkste oorzaak van buikgriep veroorzaakt door een virus bij kinderen. Ook volwassenen zijn mogelijk geïnfecteerd. Zij lopen een rotavirusinfectie sneller op door blootstelling aan kinderen met het virus. Mensen die in verpleeghuizen wonen, zijn eveneens vaak getroffen door een rotavirusinfectie. De symptomen beginnen meestal ongeveer twee dagen nadat de patiënt in contact is gekomen met het virus en houden drie tot acht dagen aan.

Verspreiding van infectie

Gastro-enteritis treft een patiënt of een groep mensen die allemaal hetzelfde voedsel aten of hetzelfde water dronken. De verspreiding van het virus gebeurt op verschillende manieren:

• door middel van voorwerpen zoals borden en eetgerei
• doorgegeven van persoon tot persoon door middel van nauw contact, bijvoorbeeld door de handen te schudden of patiënten aan te raken
• rechtstreeks uit voedsel of water

Risicofactoren van virale gastro-enteritis

Patiënten die het hoogste risico lopen op een ernstige virale infectie zijn onder meer jonge kinderen, ouderen en patiënten met een verzwakt immuunsysteem.

Symptomen: Buikpijn, diarree en braken

Virale gastro-enteritis infecteert de darmen en veroorzaakt acuut symptomen. De patiënt kampt doorgaans met waterige diarree, een stinkende ontlasting, buikpijn (meestal pijn in de onderbuik maar soms ook bovenbuikpijn), buikkrampen, misselijkheid of braken en soms ook koorts. De symptomen duren meestal minder dan één week.

Diagnose en onderzoeken

Artsen diagnosticeren vaak virale gastro-enteritis op basis van de aanwezige symptomen, de medische geschiedenis, een lichamelijk onderzoek en/of een ontlastingsonderzoek. Als de symptomen mild zijn en slechts een korte tijd duren, zijn bijkomende onderzoeken meestal niet nodig. Soms zet de arts aanvullende onderzoeken in om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals een digitaal rectaal onderzoek of een bloedonderzoek.

Behandeling

Zelfzorg

In de meeste gevallen genezen patiënten met buikgriep veroorzaakt door een virus spontaan. Het is belangrijk om de verloren vloeistoffen en elektrolyten te vervangen om uitdroging te voorkomen. Water, fruitsap, sportdrank of bouillon zijn goede dranken. Het eten van crackers met zout vervangt eveneens elektrolyten. In sommige gevallen verlichten vrij verkrijgbare geneesmiddelen de diarree, zoals loperamide (Imodium) en bismut subsalicylaat (Pepto-Bismol, Kaopectate). Het is wel aanbevolen om deze niet aan baby’s en kinderen te geven zonder advies van een arts. Bij bloedige diarree, koorts of tekenen van een infectie is het verstandig om geen vrij verkrijgbare medicatie te nemen maar wel om een arts te raadplegen voor een medische behandeling.

Professionele medische zorg

Anti-emetica zijn medicijnen die het ernstig braken onder controle houden. Artsen schrijven geen antibiotica voor voor de behandeling van virale gastro-enteritis. Antibiotica werken namelijk enkel voor bacteriële gastro-enteritis. In sommige gevallen schrijft de arts probiotica voor. Probiotica zijn levende microben, meestal bacteriën, die lijken op bacteriën die normaalgesproken in het spijsverteringskanaal aanwezig zijn. Mogelijk verkorten sommige probiotica de episodes van diarree. Wenst een patiënt met virale gastro-enteritis probiotica te gebruiken, dan is het verstandig om dit altijd eerst te overleggen met een arts. Bij ernstige uitdrogingsverschijnselen is verder vaak een ziekenhuisopname vereist waar de patiënt intraveneus (via een ader) vocht en elektrolyten toegediend krijgt en verdere ondersteunende zorgen aangeboden krijgt.

Prognose

De meeste patiënten herstellen zonder medische behandeling binnen de week.

Complicaties

In sommige gevallen leidt buikgriep veroorzaakt door een virus tot ernstige symptomen of uitdroging. Uitdroging is de meest voorkomende complicatie van virale gastro-enteritis. Wanneer een patiënt door virale gastro-enteritis moet braken en diarree heeft, verliest het lichaam vocht en elektrolyten (verstoorde elektrolytenbalans). Als de patiënt deze vloeistoffen en elektrolyten niet vervangt, geraakt hij snel uitgedroogd. Als de patiënt lijdt aan uitdrogingsverschijnselen, heeft het lichaam niet voldoende vocht en elektrolyten om goed te werken. Uitdroging is vooral gevaarlijk bij kinderen, ouderen en patiënten met een verzwakt immuunsysteem. Zonder behandeling leidt uitdroging tot ernstige problemen zoals orgaanschade, een shock, een coma of zelfs de dood. Het is dan ook belangrijk om bij tekenen van uitdroging onmiddellijk een arts op te zoeken, zeker wanneer een patiënt behoort tot de risicogroepen.

Veel voorkomende symptomen van uitdroging zijn:

• donker gekleurde urine
• duizeligheid of flauwvallen
• een droge mond
• een gebrek aan energie
• extreme dorst
• gedurende drie uur of langer geen natte luiers
• geen tranen bij het huilen bij baby’s
• ingevallen ogen of ingevallen wangen
• minder dan normaal plassen
• verminderde huidturgor: Wanneer in de huid van een patiënt wordt geknepen en de huid vervolgens wordt losgelaten, wordt de huid niet meteen weer normaal.
• vermoeidheid

Preventie

Personen kunnen verschillende stappen ondernemen om het risico op het krijgen van virale gastro-enteritis te verminderen.

Risico op infectie verminderen

Een goede handhygiëne is noodzakelijk na het toiletgebruik, na een luierwissel en voor en na het hanteren, bereiden of eten van voedsel. Oppervlakten die in contact zijn geweest met geïnfecteerde ontlasting of braaksel, zoals werkbladen en commodes, moeten goed gereinigd worden, liefst met Dettol. Als kleding of linnengoed in contact is gekomen met de ontlasting of het braaksel van een geïnfecteerde patiënt, moeten deze gewassen worden in de langst mogelijke cyclus en vervolgens moeten de kledingstukken goed in de droogtrommel gedroogd worden. Bij het hanteren van vuil wasgoed is het belangrijk om steeds rubberen handschoenen te dragen en nadien ook steeds de handen grondig te wassen met warm water en zeep (goede handhygiëne). Fruit en groenen moeten steeds grondig gewassen worden voor gebruik. Verder moeten ook oesters en andere schaaldieren grondig gereinigd worden. Voedsel moet voorts veilig bewaard worden. Een vaccin beschermt zuigelingen tot slot tegen een infectie met het rotavirus.

Risico op verspreiding van infectie verminderen

Het is ook mogelijk om er voor te zorgen dat de infectie zich niet verder verspreid. Patiënten met buikgriep veroorzaakt door een virus hanteren en bereiden best geen voedsel voor anderen en dit gedurende twee dagen nadat de symptomen zijn gestopt. Patiënten met virale gastro-enteritis verspreiden namelijk mogelijk het virus naar elk voedsel dat ze hanteren, vooral als ze hun handen niet grondig wassen.

Lees verder

• Bacteriële gastro-enteritis: Buikgriep door bacteriën
• Norovirus: Infectie met buikpijn en diarree (buikgriep)
• Humaan astrovirus: Virale infectie met diarree bij kinderen
• Rotavirusinfectie: Diarree en braken bij baby's en kinderen
• Adenovirusinfectie: Symptomen aan luchtwegen en ogen