Virale gastro-enteritis: Buikgriep veroorzaakt door virus

Virale gastro-enteritis (buikgriep) is een veelvoorkomende aandoening waarbij een virus een infectie van de maag en de darmen veroorzaakt. Deze infectie leidt tot symptomen zoals diarree en braken. Meestal treden de symptomen acuut op en verdwijnen ze snel, maar soms kunnen de klachten ernstig zijn en complicaties veroorzaken. Voor de meeste patiënten is medische behandeling niet nodig. Patiënten met deze aandoening moeten goed blijven drinken om complicaties zoals uitdroging te voorkomen. Uitdroging is namelijk de belangrijkste complicatie van buikgriep veroorzaakt door een virus. Enkele maatregelen kunnen een infectie voorkomen of ervoor zorgen dat een zieke patiënt anderen niet besmet.

• Oorzaken van buikgriep veroorzaakt door een virus
• Virussen
• Verspreiding van infectie
• Risicofactoren van virale gastro-enteritis
• Symptomen: Buikpijn, diarree en braken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Risico op infectie verminderen
• Risico op verspreiding van infectie verminderen

Oorzaken van buikgriep veroorzaakt door een virus

Virussen

Veel soorten virussen kunnen virale gastro-enteritis veroorzaken. De meest voorkomende zijn het adenovirus, astrovirus, norovirus en rotavirus.

Adenovirus

Zuigelingen en jonge kinderen lijden het vaakst aan buikgriep veroorzaakt door een adenovirus, maar volwassenen kunnen ook getroffen worden. De symptomen van een adenovirusinfectie beginnen meestal drie tot tien dagen na blootstelling aan het virus en duren één tot twee weken.

Astrovirus

Het astrovirus treft het vaakst baby’s en jonge kinderen, maar volwassenen kunnen ook aan een astrovirusinfectie lijden. De klachten beginnen meestal vier à vijf dagen na blootstelling aan het virus en duren één tot vier dagen.

Norovirus

Het norovirus is de meest voorkomende oorzaak van virale gastro-enteritis. Meestal zijn kinderen van schoolgaande leeftijd getroffen. Het veroorzaakt ook uitbraken in ziekenhuizen (ziekenhuisinfecties) en op cruiseschepen. De symptomen beginnen meestal 12 tot 48 uur na blootstelling aan het virus en duren één à drie dagen. Geïnfecteerde patiënten die geen symptomen vertonen, kunnen nog steeds het virus verspreiden. Het norovirus is bijvoorbeeld aanwezig in de ontlasting voordat de patiënt symptomen ervaart en blijft tot twee weken na herstel in de ontlasting aanwezig. Het norovirus is dan ook zeer besmettelijk. Het virus kan maandenlang op oppervlakken zoals werkbladen overleven. Bij braken komt het virus in de lucht terecht en kan het ook op oppervlakken of andere personen terechtkomen, waardoor de infectie verder verspreid kan worden.

Rotavirus

Het rotavirus is de belangrijkste oorzaak van buikgriep bij kinderen. Ook volwassenen kunnen geïnfecteerd raken, vooral door blootstelling aan besmette kinderen. Mensen in verpleeghuizen lopen ook risico op een rotavirusinfectie. De symptomen beginnen meestal ongeveer twee dagen na blootstelling aan het virus en duren drie tot acht dagen.

Verspreiding van infectie

Gastro-enteritis kan een patiënt of een groep mensen treffen die allemaal hetzelfde voedsel aten of hetzelfde water dronken. De verspreiding van het virus gebeurt op verschillende manieren:

• door middel van voorwerpen zoals borden en eetgerei
• doorgegeven van persoon tot persoon door middel van nauw contact, bijvoorbeeld door de handen te schudden of patiënten aan te raken
• rechtstreeks uit voedsel of water

Risicofactoren van virale gastro-enteritis

Patiënten die het hoogste risico lopen op een ernstige virale infectie zijn onder meer jonge kinderen, ouderen en patiënten met een verzwakt immuunsysteem.

Symptomen: Buikpijn, diarree en braken

Virale gastro-enteritis infecteert de darmen en veroorzaakt acute symptomen. De patiënt kampt doorgaans met waterige diarree, een stinkende ontlasting, buikpijn (meestal pijn in de onderbuik maar soms ook bovenbuikpijn), buikkrampen, misselijkheid of braken, en soms ook koorts. De symptomen duren meestal minder dan één week.

Diagnose en onderzoeken

Artsen diagnosticeren vaak virale gastro-enteritis op basis van de aanwezige symptomen, de medische geschiedenis, een lichamelijk onderzoek en/of een ontlastingsonderzoek. Als de symptomen mild zijn en slechts kort duren, zijn bijkomende onderzoeken meestal niet nodig. Soms zet de arts aanvullende onderzoeken in om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals een digitaal rectaal onderzoek of een bloedonderzoek.

Behandeling

Zelfzorg

In de meeste gevallen genezen patiënten met buikgriep veroorzaakt door een virus spontaan. Het is belangrijk om de verloren vloeistoffen en elektrolyten te vervangen om uitdroging te voorkomen. Water, fruitsap, sportdrank of bouillon zijn goede dranken. Het eten van crackers met zout kan ook helpen bij het aanvullen van elektrolyten. In sommige gevallen kunnen vrij verkrijgbare geneesmiddelen de diarree verlichten, zoals loperamide (Imodium) en bismut subsalicylaat (Pepto-Bismol, Kaopectate). Het is aanbevolen om deze niet aan baby’s en kinderen te geven zonder advies van een arts. Bij bloedige diarree, koorts of tekenen van een infectie is het verstandig om geen vrij verkrijgbare medicatie te nemen, maar een arts te raadplegen voor een medische behandeling.

Professionele medische zorg

Anti-emetica zijn medicijnen die ernstig braken onder controle houden. Artsen schrijven geen antibiotica voor bij de behandeling van virale gastro-enteritis, omdat antibiotica alleen effectief zijn tegen bacteriële gastro-enteritis. In sommige gevallen kan de arts probiotica voorschrijven. Probiotica zijn levende microben, meestal bacteriën, die lijken op bacteriën die normaal gesproken in het spijsverteringskanaal aanwezig zijn. Sommige probiotica kunnen mogelijk de duur van diarree-episodes verkorten. Als een patiënt met virale gastro-enteritis probiotica wil gebruiken, is het verstandig om dit eerst met een arts te overleggen. Bij ernstige uitdrogingsverschijnselen kan een ziekenhuisopname nodig zijn, waarbij de patiënt intraveneus (via een ader) vocht en elektrolyten krijgt toegediend en verdere ondersteunende zorg ontvangt.

Prognose

De meeste patiënten herstellen zonder medische behandeling binnen de week.

Complicaties

In sommige gevallen leidt buikgriep veroorzaakt door een virus tot ernstige symptomen of uitdroging. Uitdroging is de meest voorkomende complicatie van virale gastro-enteritis. Wanneer een patiënt moet braken en diarree heeft, verliest het lichaam vocht en elektrolyten (verstoorde elektrolytenbalans). Als deze vloeistoffen en elektrolyten niet worden aangevuld, raakt de patiënt snel uitgedroogd. Bij uitdrogingsverschijnselen heeft het lichaam niet voldoende vocht en elektrolyten om goed te functioneren. Uitdroging is vooral gevaarlijk bij kinderen, ouderen en patiënten met een verzwakt immuunsysteem. Zonder behandeling kan uitdroging leiden tot ernstige problemen zoals orgaanschade, shock, een coma of zelfs de dood. Het is daarom belangrijk om bij tekenen van uitdroging onmiddellijk een arts te raadplegen, vooral als de patiënt tot de risicogroepen behoort.

Veelvoorkomende symptomen van uitdroging zijn:

• Donker gekleurde urine
• Duizeligheid of flauwvallen
• Een droge mond
• Een gebrek aan energie
• Extreme dorst
• Gedurende drie uur of langer geen natte luiers
• Geen tranen bij het huilen bij baby’s
• Ingevallen ogen of ingevallen wangen
• Minder dan normaal plassen
• Verminderde huidturgor: Wanneer in de huid van een patiënt wordt geknepen en de huid vervolgens wordt losgelaten, herstelt de huid niet meteen naar de normale positie.
• Vermoeidheid

Preventie

Personen kunnen verschillende stappen ondernemen om het risico op virale gastro-enteritis te verminderen.

Risico op infectie verminderen

Een goede handhygiëne is noodzakelijk na toiletbezoek, na een luierwissel, en vóór en na het hanteren, bereiden of eten van voedsel. Oppervlakten die in contact zijn gekomen met geïnfecteerde ontlasting of braaksel, zoals werkbladen en commodes, moeten grondig gereinigd worden, bij voorkeur met Dettol. Als kleding of linnengoed in contact is gekomen met ontlasting of braaksel van een geïnfecteerde patiënt, moeten deze gewassen worden in de langst mogelijke cyclus en daarna goed in de droogtrommel worden gedroogd. Bij het hanteren van vuil wasgoed is het belangrijk om rubberen handschoenen te dragen en daarna de handen grondig te wassen met warm water en zeep (goede handhygiëne). Fruit en groenten moeten grondig gewassen worden vóór gebruik. Verder moeten oesters en andere schaaldieren goed gereinigd worden. Voedsel moet veilig bewaard worden. Een vaccin beschermt zuigelingen tegen een infectie met het rotavirus.

Risico op verspreiding van infectie verminderen

Om te voorkomen dat de infectie zich verder verspreidt, moeten patiënten met buikgriep veroorzaakt door een virus geen voedsel voor anderen hanteren of bereiden gedurende twee dagen nadat de symptomen zijn gestopt. Patiënten met virale gastro-enteritis kunnen het virus overdragen op elk voedsel dat ze hanteren, vooral als ze hun handen niet grondig wassen.

Lees verder

• Bacteriële gastro-enteritis: Buikgriep door bacteriën
• Norovirus: Infectie met buikpijn en diarree (buikgriep)
• Humaan astrovirus: Virale infectie met diarree bij kinderen
• Rotavirusinfectie: Diarree en braken bij baby's en kinderen
• Adenovirusinfectie: Symptomen aan luchtwegen en ogen