Explosieve diarree: Oorzaken en behandeling ernstige diarree

Explosieve of ernstige diarree is een heel lastig symptoom waarbij een patiënt vaker en krachtiger vloeistof of een losse ontlasting moet passeren dan de normale diarree. Explosieve diarree ontstaat wanneer het rectum zich vult met meer vloeistof en gas dan de maximale capaciteit. Het passeren van de ontlasting is vaak luid vanwege het ontsnappende gas. Dit type diarree resulteert vaak uit een infectie, maar ook andere, niet-infectieuze oorzaken zijn bekend voor explosieve diarree. Meestal is explosieve diarree van korte duur en dan is een medische behandeling niet nodig. Veel vocht innemen tijdens de duur van de diarree is belangrijk om uitdroging te verhelpen, maar ook om infecties te bestrijden en elektrolyten aan te vullen. Voldoende vocht in het lichaam ondersteunt ook andere lichaamsfuncties. Als andere symptomen gepaard gaan met diarree of als de ernstige diarree langer dan twee dagen aanhoudt, moet een patiënt medische hulp zoeken.

• Oorzaken van explosieve diarree
• Darmaandoening
• Hemolytisch uremisch syndroom
• Infectie
• Medicijnen
• Voedselallergie
• Risicofactoren van ernstige diarree
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Zelfzorg
• Professionele medische behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Chronische diarree
• Malabsorptie
• Uitdroging
• Preventie van ernstige waterige ontlasting

Oorzaken van explosieve diarree

Normaal gesproken absorbeert de dikke darm overtollige vloeistof. Wanneer een patiënt diarree heeft, beweegt het verteringsproces te snel voor de dikke darm om de extra aanwezige vloeistof te absorberen.

Darmaandoening

Patiënten met bepaalde darmziekten hebben vaak last van (explosieve) diarree. Dit geldt voor bijvoorbeeld het prikkelbaredarmsyndroom (symptomen van diarree en constipatie), colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree) en de ziekte van Crohn (diarree en buikpijn).

Hemolytisch uremisch syndroom

Een zeldzame complicatie van een infectie met E. coli is het hemolytisch-uremisch syndroom (HUS). Bekende symptomen van HUS omvatten braken, blauwe plekken, minder plassen (oligurie), buikpijn, koorts, ernstige diarree en een bloederige ontlasting. Normaal gesproken herstellen patiënten volledig na een snelle behandeling. De ondersteunende behandeling bestaat uit onder andere medicatie, een bloedtransfusie, het herstel van de elektrolytenbalans en eventueel een nierdialyse. Deze aandoening, die vaak kinderen en ouderen treft, leidt onbehandeld tot levensbedreigend nierfalen.

Infectie

Bacteriële infecties
Na het eten of drinken van besmet voedsel of water ontstaat soms ernstige diarree. Dit is mogelijk te wijten aan een bacteriële infectie, veroorzaakt door bijvoorbeeld de bacteriën Salmonella, Campylobacter en Escherichia coli. Deze bacteriën verspreiden zich van patiënt tot patiënt via ongewassen handen en oppervlakken. Patiënten met diarree moeten onder andere de handen steeds grondig wassen (goede handhygiëne) na het gebruik van het toilet om het risico van overdracht van de infectie te verminderen.

Parasitaire infectie
Veel soorten parasieten veroorzaken mogelijk milde tot ernstige diarree, zoals Giardia lamblia (G. lamblia) en Cryptosporidium enteritis (C. enteritis). De verspreiding van de infectie gebeurt door het direct of indirect in contact komen met verontreinigde ontlasting via de mond. Deze parasieten gedijen in onbehandeld water en in bepaalde voedingsmiddelen. In ontwikkelde landen komen wandelaars, backpackers en kampeerders het vaakst in contact met G. lamblia. De parasieten overleven niet in gechloreerd water.

Virale infecties
Explosieve diarree is soms het gevolg van een besmetting met het norovirus, rotavirus of diverse virussen die virale gastro-enteritis (buikgriep veroorzaakt door een virus) veroorzaken. Al deze virussen verspreiden zich meestal via drukbezochte plaatsen, zoals crèches, scholen, ziekenhuizen, cruiseschepen en verpleeghuizen.

Medicijnen

Veel medicijnen veroorzaken lichte diarree of losse ontlasting. Af en toe zijn ze verantwoordelijk voor ernstige diarree. Medicatie die ernstige, waterige ontlasting als bijwerking hebben, zijn bijvoorbeeld antibiotica, sommige maagzuurremmers en chemotherapiemedicijnen.

Voedselallergie

Sommige patiënten krijgen diarree als gevolg van het eten van bepaalde voedingsmiddelen. Een veel voorkomende vorm van voedselintolerantie van diarree is lactose-intolerantie. Als een patiënt geen lactose verdraagt en hij consumeert een product op basis van zuivelproducten, dan ervaart hij mogelijk explosieve diarree.

Risicofactoren van ernstige diarree

Bepaalde mensen van de bevolking lopen een groter risico om een ernstige waterige ontlasting te krijgen dan anderen. Deze groepen omvatten:

• kinderen bij en personeelsleden van kinderdagverblijven
• patiënten die antibiotica gebruiken of medicijnen nemen die magnesium bevatten
• patiënten die wonen in of reizen naar ontwikkelingslanden, en dan vooral tropische gebieden
• patiënten met darmaandoeningen, zoals het prikkelbaredarmsyndroom, colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn

Symptomen

Diarree beschouwen artsen als ernstig als enkele van de volgende symptomen aanwezig zijn:

• anale ongemakken tijdens en na de ontlasting
• een krachtige ontlasting
• een zeer waterige ontlasting
• hyperactieve darmgeluiden
• oncontroleerbare diarree
• overmatig en hard gas doorlaten

Afhankelijk van de oorzaak van explosieve diarree, komen ook andere symptomen tot uiting zoals:

• braken
• buikpijn
• darmkrampen
• een opgezette buik
• een verlies van eetlust
• misselijkheid
• overmatig zweten

Alarmsymptomen

Meestal verdwijnt diarree binnen enkele dagen en is medicatie onnodig. Wanneer de diarree echter niet verdwenen is na twee dagen, of wanneer uitdrogingsverschijnselen ontstaan, is advies van een arts nodig.

Wanneer één van volgende symptomen optreedt, is onmiddellijke medische hulp noodzakelijk:

• een zwarte ontlasting
• ernstige pijn in het rectum of de buik
• hoge koorts van 38,6 °C of hoger bij een volwassene en hoge koorts van 38 °C bij een kind
• nachtelijke diarree
• slijm in de ontlasting of bloed in de ontlasting
• tekenen van uitdroging, waaronder een droge mond, extreme dorst, minder plassen en duizeligheid
• vaak braken
• zes of meer keer op één dag diarree

Diagnose en onderzoeken

Een arts bevraagt en beoordeelt de symptomen van een patiënt en heeft informatie nodig over de medische geschiedenis (medicatiegebruik, reizen naar andere landen). Daarnaast voert de arts mogelijk een bloedonderzoek en een ontlastingsonderzoek uit.

Behandeling

Zelfzorg

De patiënt moet bij elke vorm van diarree, dus ook explosieve diarree, zorgen dat hij voldoende gehydrateerd blijven zodat de elektrolytenwaarden op peil blijven. Bouillon, vitaminewater en sportdranken met weinig suiker zijn goede middelen om te drinken. Suikerhoudende voedingsmiddelen en dranken, cafeïnehoudende en koolzuurhoudende dranken, zuivelproducten en al te vette, zoete en vezelrijke voedingsmiddelen zijn niet aanbevolen.

Oppassen
Sommige patiënten nemen vrij verkrijgbare medicijnen tegen de diarree. Wanneer zich echter bloed in de ontlasting bevindt of wanneer de patiënt koorts heeft, mag hij deze vrij verkrijgbare medicijnen niet gebruiken. Hij lijdt dan namelijk mogelijk aan een bacteriële of parasitaire infectie. Wanneer de patiënt deze medicijnen zou nemen, verergert de infectie. Kinderen jonger dan twee jaar mogen evenmin vrij verkrijgbare medicijnen nemen tenzij een arts dit adviseert.

Professionele medische behandeling

In ernstige gevallen moeten patiënten met de arts praten over aanvullende behandelingsopties. Een patiënt heeft mogelijk een behandeling nodig voor ernstige infecties of andere onderliggende aandoeningen. Wanneer tekenen van uitdroging aanwezig zijn, is verder een intraveneuze (via een ader) vochttoediening nodig zodat de patiënt geen elektrolytenstoornissen krijgt. Voor sommige bacteriële infecties is een behandeling met antibiotica vereist. Ook andere ondersteunende behandelingen zijn soms nodig die dan al dan niet plaatsvinden in een ziekenhuis.

Prognose

De vooruitzichten zijn meestal goed omdat de ernstige diarree bij het merendeel van de patiënten na enkele dagen vanzelf verdwenen is.

Complicaties

Chronische diarree

Sommige patiënten ervaren chronische diarree. Wanneer de diarree vier of meer weken aanhoudt, beschouwen artsen dit als chronisch.

Malabsorptie

Een andere complicatie van explosieve diarree is malabsorptie. Hierbij slaagt het lichaam er niet in om voldoende voedingsstoffen uit voedsel op te nemen. Malabsorptie is soms het resultaat van aandoeningen die diarree veroorzaken, zoals infecties en voedselallergieën.

Uitdroging

Een veel voorkomende complicatie is uitdroging. Het lichaam kan hierbij de vloeistoffen en elektrolyten die door diarree verloren gaan, niet gemakkelijk vervangen. Het is belangrijk dat een patiënt tijdens zijn hele ziekteperiode vocht blijft opnemen.

Preventie van ernstige waterige ontlasting

Door de volgende stappen te volgen, vermindert het risico op het ontwikkelen van explosieve diarree:

• alleen gefilterd water drinken en grondig lokale producten en andere soorten voedsel koken bij een reis naar een onderontwikkeld land
• de handen altijd goed wassen na het gebruik van het toilet, het hanteren van luiers en het hanteren van voedsel.

Lees verder

• Diarree: Soorten, oorzaken, symptomen en behandeling
• Rode diarree: Oorzaken van bloed of rode kleur in ontlasting
• Witte diarree: Oorzaken van wit gekleurde losse ontlasting
• Reizigersdiarree: Acute diarree en koorts bij reizigers
• Brandende diarree: Oorzaken van branderig gevoel bij diarree